Posts tonen met het label Bingelkruid. Alle posts tonen
Posts tonen met het label Bingelkruid. Alle posts tonen

dinsdag, november 19, 2013

Bingelkruid

In dit seizoen zijn het vooral eenjarige superonkruiden, die nog groeiend en bloeiend in de natuur aanwezig zijn. Over vogelmuur hebben we het al eerder gehad. Ook het eenjarig bingelkruid trekt zich van nattigheid en koude weinig aan. Waar mens of dier, bulldozer of poot de grond heeft omgewoeld, vestigt het plantje zich met veel plezier. Vreemd is wel dat het als warmte- en zonminnend wordt omschreven in de literatuur. Je vindt het vooral op omgewerkte grond, akkers, moestuinen, wijngaarden, bermen, braakliggende grond, spoorbermen, tussen bestrating, plantsoenen en in ruigten aan de voet van muren. En ja, dit soort biotopen vind je natuurlijk veel in de buurt van het overijverige mensenvolkje. De bloemen van het bingelkruid zijn meestal tweehuizig. De vrouwelijke bloemen komen alleen of soms met 2 of 3 bij elkaar voor in de bladoksels, 3 tot 4 mm en de mannelijke bloemen vormen veelbloemige aarachtige kluwens.

De naam bingelkruid.
Vreemde naam heeft deze plant ook wel. In België is “bingelen” een modern woord dat slaat op “huiswerk maken door studenten via het internet”. Het werd zelfs genomineerd voor het jongerenwoord 2011, maar ik neem aan dat dit niet de betekenis is van bingelen in bingelkruid. Bingelkruid hoort tot de wolfsmelkachtigen en het sap is giftig voor schapen en koeien. Ga je bingelen (risico's nemen) als je bingelkruid eet? In het etymologisch woordenboek vind je 'bengelkruid o., + Hgd. bingelkraut saamgest. met *bengel, waarin e = i vóór n, en i zelf = u, Mhd. bungel, afgel. van Ohd. bungo (Mhd. en Nhd. bunge) = knol, On. bingr = bolster (Zw. & De. bunke), verwant met bonk'. Zou het dan een bengel van een kruid zijn, een wildebras, een zwerver. Dat zie ik wel zitten. Het bingelkruid begint dat zelfs wat op mij te lijken of ik op het kruid, zeg maar een oude zwerver die met zijn motorhome rond dwaalt en zich overal vestigt.

Blijkbaar waren de bingelkruiden al bij Hippocrates, in de vijfde en vierde eeuw voor Christus, in gebruik. De plant werd vooral gebruikt voor de behandeling van menstruatieklachten en andere vrouwenkwalen. De schrijvers van kruidenboeken in de middeleeuwen adviseerde het gebruik van de thee bij oedeem, verstopping, slijmvorming in de bronchiën, gebrek aan eetlust en reuma en jicht.  In de volksgeneeskunde was thee van het verse kruid geliefd als laxerend en vochtafdrijvend middel. Ik zou het verse kruid nu zeker niet meer gebruiken, is irriterend mogelijk door de saponinen en peperachtige stoffen die in de plant aanwezig zijn.
Meer onderzoek naar de geneeskrachtige werking lijkt me wel nuttig. Ook de Latijnse naam Mercurialis verwijzend naar Mercurius, de god van de genezing, is veelbetekenend. Ook de Germanen hadden veel waardering voor het bingelkruid en wijdden het aan de god Wodan/Odin.

In de middeleeuwen was het bingelkruid zelfs bestanddeel van de heksenzalf, die volgens een oud recept de volgende negen kruiden moest bevatten: slaapbol, ijzerhard, godskruid (Mercurialis), huislook, lievevrouwenhaar (muurvaren), heliotroop (Heliotropium), bilzekruid, wolfskers en Aconitum (Monnikskap). Wel degelijk een giftig mengsel, alleen geschikt voor goddelijke of duivelse wezens.

Zie ook https://sites.google.com/site/kruidwis/planten-van-a-tot-z/mercurialis-sp-bingelkruid

maandag, december 03, 2012

Bingelkruid


In gedachte ben ik nog steeds op stap met mijn cursisten in het leuke steegje gelegen tussen de kerk van Wilsele en het kruidentuintje van herboriste Hilde. Ruigtekruiden vinden we hier vooral, kleine veldkers maar ook veel bingelkruid (Mercurialis annua), niet direct grote geneeskrachtige kruiden maar toch planten met een geschiedenis. De Latijnse naam Mercurialis kreeg de plant ter ere van Mercurius, de Bode der Goden. 'Plinius spreekt van een kruid dat zo genoemd is wat van de God Mercurius gevonden is geweest'. 

De plant behoort tot de familie der Euphorbiaceeën en groeit vooral op vuilnisbelten, woeste gronden of tegen de voet van fruitbomen in boomgaarden. De hoogte varieert van tien cm tot welhaast één meter.
Medicinaal wordt de plant niet veel meer gebruikt. De eigenschappen zijn urine-afdrijvend en laxerend. Soms werd bingelkruid wel toegepast om de stuwing van moedermelk te stoppen. Wel af te raden om dat uit te proberen. Mercury-honing was vroeger in gebruik als huismiddel. Het is helemaal geen honing maar een afkooksel van de plant om urinelozing te bevorderen. Toch moet het zelf bereiden van deze middelen omwille van de mogelijke giftigheid  afgeraden worden.
De oude kruidendokters gaven het sap van bingelkruid ter bestrijding van wratten. Niet verwonderlijk omdat ook veel andere planten met wit en geel melksap traditioneel tegen wratten gebruikt werden


Bingelkruid uit Flora Batava 
Bingelkruid werd ook in de tijd van Dodoens als laxeerkruid gebruikt vooral in de vorm van klysma‘s '....en daarin kan dat zeer veel doen om de overvloedigheden die in de darmen vast en te lang blijven steken en marren gemakkelijk af te vegen en uit te jagen. Die bingelkruiden in water gekookt en gedronken of anders met enig moeskruid of in spijs gegeten zijn ook zeer nuttig om de buik los en week te maken en daardoor niet alleen de drek en de dikke overvloedigheden, maar soms ook de dunnere slijmerige koude en ook de hete galachtige vochtigheden te zuiveren en uit het lijf te drijven'.

Straffe toepassingen vermeldt zelfs 'De zeer geleerde Costicus, die schrijft dat diegene die hun handen bestrijken met het sap van bingelkruid, met sap van witte heemst en met postelein vermengt gesmolten lood zullen kunnen pakken zonder er enig letsel van te voelen'. Planten die je dus vuurvast maken.

Zelfs in de keuken werd het bingelkruid gebruikt. Leaves - cooked. They were at one time quite popular, being used like spinach. The acrid principle is said to be destroyed by thoroughly boiling the leaves. The raw leaves are poisonous. It is probably wise not to eat the leaves of this plant.
http://www.pfaf.org/user/Plant.aspx?LatinName=Mercurialis+annua

En mogelijk nieuwe therapeutische toepassingen komen er aan. Folkloric anecdotal evidence and initial screening led us to investigate the cytotoxicity of Mercurialis annua L. (Euphorbiaceae) methanolic extract against a variety of cancer cell lines. In total, six different cell lines representing three types of common cancers were used to determine the potential antineoplastic activity of the plant extract. Our results show that the M. annua extract exhibited potent cytotoxic effect on both HRT-18 and T47D cell lines in a dose-dependent manner. HRT-18 is a colorectal adenocarcinoma cell line, while T47D is a breast cancer cell line.
Scientific Research and Essays Vol. 7(37), pp. 3218-3222, 20 September, 2012. Cytotoxic effect of Mercurialis annua L. methanolic extract on six human solid cancer cell lines