Posts tonen met het label Heracleum. Alle posts tonen
Posts tonen met het label Heracleum. Alle posts tonen

zondag, februari 18, 2024

Reuzenberenklauw

De reuzenbereklauw, officieel bekend als Heracleum mantegazzianum, is van huis uit niet inheems. Hij komt uit de Kaukasus en is al lang geleden als bijzonder gewas naar West-Europa gehaald om kasteelparken te versieren. Daar verwilderde hij nogal gemakkelijk, zodat hij zich in sommige bossen een eigen ecologisch plaatsje ging veroveren. We kunnen ons nu bijna niet meer voorstellen dat hij populair is geweest als sierplant. Nu wordt je bijna als een kleine moordenaar beschouwd als je hem mooi vind. Een aantal jaren geleden nam de berenklauw eerst Engeland stormenderhand in, eerst als doelbewust geplante tuinbewoner, daarna als al te gewillige kolonisator met imperialistische neigingen.

Herinneringen aan de reuzenbereklauw
'Voorzichtig met reuzenbereklauwen' en 'De reuzenbereklauw bedreigt ons land' waren de alarmerende koppen in sommige dagbladen. Niet alleen als onkruid vreest men de grote schermbloemige, maar meer nog vanwege de fotosensibiliserende eigenschap waardoor mensen overgevoelig worden voor zonlicht en dan ook lelijke verbrandingen met zelfs littekens kunnen oplopen.Toch blijft het voor mij een bijzonder boeiende plant, al was het maar omwille van de mooie herinneringen uit mijn begintijd als kruidenliefhebber en als herborist. Mijn eerste kennismaking ermee was in de bosrijke villawijken bij de Nederlandse stad Breda. Ontsnapt uit zo'n grote villatuin stond hij langs de wegrand te pronken, het was alsof ik een voorhistorische plant ontmoette uit de dinosaurustijd. Ik veroorzaakte bijna een ongeluk, toen ik bruusk mijn auto op de weg tot stilstand bracht om vol eerbied maar ook wat verdwaasd deze verschijning te bewonderen. Later heb ik deze heracleum aangeplant in mijn wilde tuin bij Weelde Statie, waar ze op het meest vochtige stuk van de tuin body gaven aan de border. Ook de buren hadden wel enige, weliswaar voorzichtige bewondering voor deze mastodonten, tot dat hun keurig tuintje van het ene jaar op het andere barstensvol stond met berenklauwbabietjes. Het is nu eenmaal een goede zaaier, dat moet ook, omdat zo'n tweejarige na de bloei afsterft en zijn voortplanting verzekert met zaad. Zaad dat in de decoratieve reuzenschermen mooi en veel aanwezig is.

Fotosensibiliserend
De zogenaamde fotosensibiliserende werking is een bijzonder fenomeen, furocumarinen met de naam psoraleen en bergapteen maken de huid overgevoelig voor zonlicht waardoor gemakkelijk brandplekken en blaren kunnen ontstaan. Zo snel mogelijk de huid spoelen en uit de zon gaan voorkomt verbrandingen. Vooral planten uit de familie der schermbloemigen (bereklauw, pastinaak maar ook bekende keukenkruiden zoals selder en peterselie) en de Rutacaea, citrusachtigen zoals Wijnruit en Citrussoorten kunnen deze overgevoeligheidsreacties veroorzaken.
Toch hebben deze stoffen ook positieve effecten de psoralenen worden bijvoorbeeld gebruikt bij vitiligo en psoriasis, dus bij de behandeling van huidziekten. Furocumarinen zoals psoraleen kunnen de pigmentatie in de huid stimuleren. En het is ook duidelijk dat bij inwendig gebruikt, denk maar aan selder en peterselie, deze planten niet hetzelfde negatief effect veroorzaken. Furocoumarinen zijn weinig oplosbaar in water, en daarom is het inwendig gebruik van deze kruiden zonder risico.

Invasieve exoten?
Invasieve exoten is ondertussen het discriminerend scheldwoord geworden voor deze bewonderenswaardige buitenlanders. Ondertussen lijkt de veroverende plantenfakkel wel overgenomen door de Japanse- en andere duizendknopen. Benieuwd welke planten in de nabije toekomst nog van zich laten horen! En mogelijk wordt de term 'invasieve exoten' nog een sympathieke geuzennaam.

zondag, oktober 09, 2016

Reuzeberenklauw, mooi maar meedogenloos.

De reuzeberenklauw, officieel bekend als Heracleum mantegazzianum, is van huis uit niet inheems. Hij komt uit de Kaukasus en is al lang geleden als bijzonder gewas naar West-Europa gehaald om kasteelparken te versieren. Daar verwilderde hij nogal gemakkelijk, zodat hij zich in sommige bossen een eigen ecologisch plaatsje  ging veroveren. We kunnen ons nu bijna niet meer voorstellen dat hij populair geweest is als sierplant. Nu wordt je bijna als een kleine moordenaar beschouwd als je hem mooi vind.Een aantal jaren geleden nam de berenklauw eerst Engeland stormenderhand in, eerst als doelbewust geplante tuinbewoner, daarna als al te gewillige kolonisator met imperialistische neigingen.


'Voorzichtig met reuzenbereklauwen' en 'De reuzenbereklauw bedreigt ons land' waren de alarmerende koppen in sommige dagbladen. Niet alleen als onkruid vreest men de grote schermbloemige, maar meer nog vanwege de fotosensibiliserende eigenschap waardoor mensen overgevoelig worden voor zonlicht en dan ook lelijke verbrandingen met zelfs littekens kunnen oplopen.

Toch blijft het voor mij een bijzonder boeiende plant, al was het maar omwille van de mooie herinneringen uit mijn begintijd als kruidenliefhebber en als herborist. Mijn eerste kennismaking ermee was in de bosrijke villawijken bij de Nederlandse stad Breda. Ontsnapt uit zo'n grote villatuin stond hij langs de wegrand te pronken, het was alsof ik een voorhistorische plant uit het dinosaurustijdperk ontmoette. Ik veroorzaakte bijna een ongeluk, toen ik bruusk mijn auto op de weg tot stilstand bracht om vol eerbied maar ook wat verdwaasd deze verschijningen te aanschouwen. Later heb ik ze aangeplant in mijn wilde tuin bij Weelde Statie, waar ze achterin op het meest vochtige stuk van de tuin body gaven aan de border.

Ook de buren hadden wel enige, weliswaar voorzichtige bewondering voor deze mastodonten, tot dat hun keurig tuintje van het ene jaar op het andere barstensvol stond met bereklauwbabietjes.Het is nu eenmaal een goede zaaier, dat moet ook, omdat zo'n tweejarige na de bloei afsterft en zijn voortplanting verzekert met zaad. Zaad dat in de decoratieve reuzeschermen mooi en veel aanwezig is.

De zogenaamde fotosensibiliserende werking is een bijzonder fenomeen, stoffen furocumarinen met de naam psoraleen en bergapteen maken de huid overgevoelig voor zonlicht waardoor gemakkelijk brandplekken en blaren kunnen ontstaan. Zo snelmogelijk de huid spoelen en uit de zon gaan voorkomt die verbrandingen. Vooral planten uit de familie der schermbloemigen (bereklauw, pastinaak maar ook bekende keukenkruiden zoals selder en peterselie) en de Rutacaea, citrusachtigen zoals Wijnruit en Citrussoorten kunnen deze overgevoeligheidsreacties veroorzaken.Toch hebben deze stoffen ook positieve effecten de psoralenen worden bijvoorbeeld gebruikt bij vitiligo en psoriasis, dus bij de behandeling van huidziekten. Furocumarinen zoals psoraleen kunnen de pigmentatie in de huid stimuleren. En het is ook duidelijk dat bij inwendig gebruikt, denk maar aan selder en peterselie, deze planten niet hetzelfde negatief effect veroorzaken. Furocoumarinen  zijn weinig oplosbaar in water, en daarom is het inwendig gebruik van deze kruiden zonder risico.

Namen: Grande Berce du Caucase, Héraclée, Giant Hogweed, Riesenbärenklau

zaterdag, augustus 08, 2015

Berenklauwkoekjes

Gewone berenklauw, Heracleum sphondylium. Voor veel mensen een vreemde, verwarrende plant. Een te sterke geur, ruw behaard, maar toch eetbaar. Dit kruid, schrijft Dodonaeus, wordt hier te lande en in Duitsland Branca ursina genoemd. Door de geleerden van tegenwoordig wordt het Pseudoacanthus of Acanthus Germanica genoemd.  Duitse berenklauw is opmerkelijk warm van naturen. Duitse berenklauw verteert en laat scheiden de koude zwellen als het gestampt en daar op gelegd wordt. Die van Polen en van Litouwen koken deze berenklauw in water waar heesdeeg of iets dergelijks bij gedaan wordt en drinken dat in plaats van bier of van andere, gewone drank'. 

Berenklauwbier kende ik nog niet, maar in koekjes, azijn, olie, tinctuur en likeur kan het zaad wel verwerkt worden. Ik heb het pas nog in een hartige cake gebruikt als een soort specerij.

En ook steeds meer word de plant en vooral het zaad geroemd om zijn geneeskrachtige kwaliteiten, al wordt er hier en daar weer wat overdreven.
Ik lees: 'All the plant parts have refreshing and tonic properties, but the inflorescence and, especially, the seeds also have a curative power similar to ginseng, which it exceeds in many ways. The seeds of this plant are one of the strongest hormonal stimulus and sexual tonic in the world flora.
Hogweed seeds restore biological youth and fertility, regulate the activity of the nervous system, help restore functional capacity of the kidneys, prevent and combat high blood pressure with an extraordinary high efficiency, with many other uses.'

Een zoet receptje dan maar en.... waarom zouden we geen medicijnkoekjes maken. Drie maal daags een koekje. Dan misschien wel de suiker weg laten uit het volgend recept.

140g boter
150g suiker
1 eidooier
1 eetlepel suikerbietenstroop
150 gr tarwemeel
halve eetlepel bakpoeder
1 eetlepel gember
1 eetlepel bereklauwzaadjes Heracleum sphondylium
1 eetlepel kaneel

Vermeng de boter met de suiker tot het luchtig is. Voeg de eierdooier erdoor en vermeng het goed. Zeef meel en voeg de bakpoeder en de specerijen toe. Meng alles.
Rol je deeg uit tot een 4 centimeter dikke lap en rol het geheel strak op. Laat je deeg 30 minuten in de koelkast rusten.
Verwarm de over voor op 180 graden. Snij je deegrol in plakken van een halve centimeter en plaats ze op een ingevet bakblik. Geef je plakken wat ruimte om te kunnen uitzetten. Bak je koekjes tien minuten. Ze moeten droog aanvoelen en nog zacht zijn. Laat je koekjes op een rek afkoelen.

https://sites.google.com/site/kruidwis/planten-van-a-tot-z/heracleum-spondylium-gewone-bereklauw