Posts tonen met het label Hondstong. Alle posts tonen
Posts tonen met het label Hondstong. Alle posts tonen

vrijdag, januari 11, 2013

Anti-blafrecept

Hoemen doen sal dat die honden niet bassen en sullen. Neemt een cruyt datmen heet Agherrapina of die Tonghevan-een-hont. Hij en sal niet bassen. Dit is gheproeft bij Narmels van Baivier.
[Hoe men kan bereiken dat honden niet zullen blaffen. Neem een kruid dat Agherrapina of Hondstong heet. De hond zal niet blaffen. Dit is bewezen of ervaren door Narmels van Beieren.]

Dit anti-blafrecept is bewaard gebleven in een vijftiende-eeuws handschrift van 562 bladzijden. De inhoud van deze Hattemse codex is zeer gevarieerd: naast een kleine dertigtal magische recepten (uitgegeven door W.L. Braekman in 1987) bevat het handschrift, bijvoorbeeld, een onbekende prozavertaling van de Secreta Secretorum (een didactische verhandeling over de regeerkunst, de gezondheidszorg, alchemie, ethiek, et cetera, die toegeschreven werd aan Aristoteles), diverse medische traktaten, een uitvoerige kruidenleer, alchemistische en technische recepten.

Het anti-blafrecept dat in dit handschrift is opgetekend, is niet uniek. Er bestaan ook andere middeleeuwse recepten tegen het blaffen van honden. Zo is er een recept dat het advies geeft om de bovengenoemde Hondstong onder je grote teen te leggen. Alle honden die je vervolgens zult tegenkomen zullen verstommen en geen kracht meer hebben om te blaffen. Een ander recept schrijft de wortel van het Serpentinekruid (Lat.: Serpentinaria) ook wel Adderwortel genoemd, voor als een probaat blafwerend middel, en weer een ander voorbeeld garandeert dat honden niet meer zullen blaffen als ze benaderd worden met een mengsel van Hondstong, kikkerbloed en de as van een verbrande wezel.

In de middeleeuwen werd dit soort recepten ook wel secreet-teksten (geheime teksten) genoemd. Deze teksten moeten een secreet, een geheim, blijven, omdat ze kennis bevatten over geheime krachten van het universum. Wie over deze kennis bezit kan ze ten goede of ten kwade gebruiken. Om te voorkomen dat geheime recepten in ongewenste of ondeskundige handen vallen is geheimhouding, een cryptische formulering, of een beperkte verspreiding ervan daarom geboden. De secreet-teksten worden gerekend tot de categorie van magische teksten. Dit betekent dat zij deel uitmaken van de ars magica: de wetenschap die zich bezighoudt met de bestudering van verborgen krachten in de kosmos.

Met Agherrapina of die Tonghevan-een-hont wordt waarschijnlijk Cynoglossum officinale bedoeld. De Latijnse naam is afgeleid van de Griekse woorden kuoon of kunos = hond en glossa = tong. De naam is ontstaan vanwege de bladvorm en het ruwe oppervlak: dat je doet denken aan de tong van een hond. Het gebruik als anti-blafmiddel is dus een vorm van signatuurleer. Toch zijn ook de namen  Raddekraut en Raddefluch (rattenvlucht) gevonden, omdat deze plant in gedroogde vorm zou helpen om ratten mee te verjagen. De plant stinkt namelijk.

De meeste namen ook in het buitenland zijn verbindingen met het woord hond of tong. Dyetsche heeft hunds tonghe of lingua canis of anoglossa cinos. In oud-Engels komt hundes micgean voor en later werd het hundestunge, in oude glossaria hundezunga van de 12de  eeuw was het huntzunge en is nu hound’s tongue of dog’s tongue. In Frans werd het langue de chien, in Duits Hundszunge en het Italiaans heeft lingua canis, Spaans komt met lengua de perro, Portugezen met lingua de cao, het is de Zweedse hundtunga, de Nederlandse hondstong of hondsribbe. Frans heeft ook cynoglosse en Italiaans cinaglossa.
 H. Bock schrijft 'Dit gewas met stengel, kruid en bloemen stinkt en ruikt zoals de honden stinken, vandaar het wel vanwege de reuk honden kruid of honden wortel heten mag.’. Een andere verklaring voor de naam van de plant.

De plant is te vinden op zandgrond, duinen en soms langs dijken. De vruchtjes hebben weerhaakjes en kunnen zo verspreid worden door bijvoorbeeld aan de vacht van konijnen te kleven. De bloemen bevatten anthocyanen, een kleurstof die verandert van kleur bij een toenemende zuurgraad (rode kool kent dat ook). De bloempjes van de hondstong zijn meestal eerst rood en worden later paarsblauw.

Anti-blafrecepten zouden we ook nu weer kunnen gebruiken en zou het ook bij mensen werken?