Posts tonen met het label Muizedoorn. Alle posts tonen
Posts tonen met het label Muizedoorn. Alle posts tonen

vrijdag, augustus 18, 2017

Bretoense muizedoorn

 Tijdens onze Bretoense zomerstage oogsten we de wilde wortels van muizedoorn. We maken de grillige wortels schoon in de rivier bij ons huis en laten ze dan trekken op ethanol van 45%.

De bittere wortel van muizedoorn vormt één van de vijf ingrediënten van de bekende vijfwortel-likeur, de overige bestanddelen van deze likeur waren venkel, selder, asperge en peterselie. De wortel heeft urine-afdrijvende en laxerende eigenschappen en wordt verwerkt in medicijnen bij nierkwalen. Vroeger werd deze plant in de volksgeneeskunde veelvuldig gebruikt bij geelzucht, hoofdpijnen, menstruatiepijnen en borstklachten. Culpeper schreef het middel voor als: „Een afkooksel van de wortels als drankje en een papje van bessen en bladeren dat men op de betreffende plaatsen aanbrengt, hebben het vermogen gebroken beenderen en gewrichten, welke uit de kom geschoten zijn, weer aan elkaar te hechten resp. weer op hun plaats te brengen". Hij voegde er waarschuwend aan toe: „Hoe meer wortels men voor het afkooksel gebruikt hoe sterker dit wordt. Het kan geen kwaad maar ik hoop dat men zo wijs zal zijn, de sterke afkooksels ook voor de sterkste typen te gebruiken'.

Dodoens in 1554 wist al waar het echt voor goed was 'Die wortel van Stekende palme in wijn ghesoden ende ghedroncken doet water maken/ lost die urine/ breeckt den steen ende doet dat graveel rijsen ende afgaen/ ende mits dyen goet den ghenen die de droppelpisse hebben'. Als diureticum wordt de wortel nog steeds gebruikt en ook in de hedendaagse wetenschappelijke monografieën wordt Ruscus officieel erkend als vochtafdrijvend middel. Toch is nu vooral  zijn werking op het veneuze vaatstelsel het best bekend. De Rusci radix heeft samentrekkende, toniserende werking op de gladde musculatuur van de venenwanden.

https://sites.google.com/site/kruidwis/planten-van-a-tot-z/ruscus-muizedoorn
Butcher’s broom was shown to be efficacious in treating hemorrhoids in a study of 124 patients, in which the patients were given 6 capsules per day of Cyclo 3 Fort for 3 days, followed by 4 capsules per day for 4 days. Sixty-nine percent of the patients rated butcher’s broom as having a good or excellent effect, and 75% of the treating physicians rated it similarly.


zondag, januari 01, 2017

Muizedoorn

De muizendoornen in onze Bretoense tuin pronken nu met hun felgroen blad en hun rode ronde bessen. Ruscus aculeatus is de Latijnse naam van deze bosplant. Zijn Engelse volksnaam Butchers broom' of  „slagersbezem" dankt hij aan zijn vroeger gebruik om het hakblok van de slager af te schrapen. Het is een typische struik met kleine schubachtige blaadjes, die op het eerste gezicht bladeren lijken, maar in feite platgegroeide takjes zijn. Vanwege de grote rode bessen is men de plant plaatselijk „bukshulst" of „kromhouthulst" gaan noemen. Vaak groeit hij in de buurt van echte hulst in bossen en op de rotsen. Volgens de literatuur kunnen de jonge scheuten gekookt als asperges gegeten worden, maar het is mij nog niet gelukt om daar iets fatsoenlijks van te brouwen.

Vijfwortellikeur

De bittere wortel van muizendoorn vormt één van de vijf ingrediënten van de bekende vijfwortel-likeur, de overige bestanddelen van deze likeur waren venkel, selder, asperge en peterselie. De wortel heeft urine-afdrijvende en laxerende eigenschappen en wordt verwerkt in medicijnen bij lever- en nierkwalen. Vroeger werd deze plant in de volksgeneeskunde veelvuldig gebruikt, bij geelzucht, hoofdpijnen, menstruatiepijnen en borstklachten. Culpeper schreef het middel voor als: „Een afkooksel van de wortels als drankje en een papje van bessen en bladeren dat men op de betreffende plaatsen aanbrengt, hebben het vermogen gebroken beenderen en gewrichten, welke uit de kom geschoten zijn, weer aan elkaar te hechten resp. weer op hun plaats te brengen", schreef hij. Hij voegde er waarschuwend aan toe: „Hoe meer wortels men voor het afkooksel gebruikt hoe sterker dit wordt. Het kan geen kwaad maar ik hoop dat men zo wijs zal zijn, de sterke afkooksels ook voor de sterkste typen te gebruiken .

Dodoens in 1554 wist al waar het echt voor goed was 'Die wortel van Stekende palme in wijn ghesoden ende ghedroncken doet water maken/ lost die urine/ breeckt den steen ende doet dat graveel rijsen ende afgaen/ ende mits dyen goet den ghenen die de droppelpisse hebben'. Als diureticum wordt de wortel nog steeds gebruikt en ook in de hedendaagse wetenschappelijke monografieën wordt Ruscus officieel erkend als vochtafdrijvend middel. Toch is nu vooral  zijn werking op het veneuze vaatstelsel het best bekend. De Rusci radix heeft samentrekkende, toniserende werking op de gladde musculatuur van de venenwanden.'Oral absorption may stimulate the a-adrenergic receptors of the smooth muscle cells of the vascularwall', wordt in de Commission E monografie vermeldt. approved its use as a supportive therapy  for  discomforts of  chronic  venous insufficiency,  such  as pain  and heaviness, as well as cramps in the legs, itching, and swelling. It is also approved as a supportive therapy for complaints of hemorrhoids, such as itching and burning. 

Belangrijkste toepassingen volgens monografie herboristen opleiding

  • Spataderen en veneuze stuwing
  • Aambeien
  • Kuitkramp, zwaar gevoel in de benen
  • Oedeem, vocht in de benen
  • Capillaire aandoeningen o.a. vrieswonden en acrocyanose

Enkele wetenschappelijke onderzoeken
Parrado F, Buzzi A. A study of the efficacy and tolerability of a preparation containing Ruscus aculeatus in the treatment of chronic venous insufficiency of the lower limbs. Clin Drug Invest 1999; 18:255-261.Facino RM, Carini M, Stefani R, et al. Anti-elastase and anti-hyaluronidase activities of saponins and sapogenins from Hedera helix, Aesculus hippocastanum, and Ruscus aculeatus: factors contributing to their efficacy in the treatment of venous insufficiency. Arch Pharm (Weinheim) 1995;328:721-724.

dinsdag, januari 28, 2014

Wortels rooien

Ruscus / Muizedoorn
Wortels verzamelen om zaterdag siroop, tinctuur of zalf te maken.
Hier in Bretagne groeit veel muizedoorn. De wortels zijn vochtafdrijvend maar ze worden vooral gebruikt voor het veneuze vaatstelsel. Ik trek er met riek en plastic zak op uit om wat van die wortels te oogsten, terloops neem ik ook wat navelkruid mee, een in Belgie zeer zeldzame plant die hier in Bretagne massaal groeit.

In de tuin oogst ik wat valeriaanwortel, met de sterke stroming en overstroming van de rivier zijn ze los gespoeld en dus gemakkelijk uit de grond te halen. Verder rooi ik nog wortels van moerasspirea, daslook (wat een geur) en de merkwaardige maar zwaar giftige dodemansvingers.

Oenanthe / Dodemansvinger
Dodemansvinger of Oenanthe crocata. En inderdaad de knolachtige wortels lijken wat op opgezwollen, gekreukelde vingers van een dode man. Al heb ik vingers van dode mannen in de natuur nog niet echt gezien. Gevaarlijke plant is die dodemansvinger in elk geval wel. Het aanraken van de wortels zou al problemen kunnen geven, lees ik bij Madaus. ' Eine Berührung der frischen Wurzeln mit den Händen kann einen heftig juckenden Ausschlag verbunden mit einer Schwellung des Gesichtes, Fieber usw. zur Folge haben'. Voorlopig heb ik er geen last van, toch wat voorzichtig zijn bij mijn gevoelige cursisten. En het zal wel duidelijk zijn dat we van de Oenanthe geen tinctuur maken.

Een veel vriendelijker plantje, die nu al voorzichtig begint te bloeien, de sleutelbloem neem ik ook mee. De wortels ruiken enigszins zoet naar salicylzuur. Nog wat groen waterkers plukken in de beek en dan kan ik met gerust gemoed morgen naar Belgïe afreizen.

Over https://sites.google.com/site/kruidwis/planten-van-a-tot-z/ruscus-muizedoorn


dinsdag, december 03, 2013

Les geven, over muizedoorn of butcher's broom

Onderweg. Net les gegeven bij Syntra Leuven. Planten voor het veneuze vaatstelsel besproken. Paardenkastanje natuurlijk, toverhazelaar, muizedoorn, cypres maar ook duizendblad en boekweit....Over muizedoorn, vreemde naam voor een plant. verstevigt bloedvaten en haarvaten, wordt vooral gebruikt om veel voorkomende aandoeningen als spataderen en etalagebenen te behandelen. Verder ook tegen aambeien. Uit een in 1999 uitgevoerd (niet blind) klinisch onderzoek, blijkt een statistisch significant positief resultaat bij de behandeling van aambeien en vermindering van de veneuze insufficiëntie in enkele andere studies.

Wat geschiedenis over muizedoorn. The common name “butcher’s broom” came from Europe, where butchers would bundle the shrub into a broom to sweep and cleanse their cutting blocks, due to the stiffness of the material.3 (It was later discovered that the essential oil in the plant is antibacterial.) Europeans have been using the shrub as a laxative and diuretic for almost 2,000 years. Many cultures soaked the rootstock in water or wine to help alleviate abdominal complaints. In the first century CE, Greek physicians used butcher’s broom to treat kidney stones. In the 17th century, the English herbalist Nicholas Culpepper used butcher’s broom to help the healing of fractured bones. He recommended that patients take a decoction of the root (made by boiling the plant’s woody parts) orally along with spreading a poultice of the berries over the fracture.

Verdere info 
http://kruidwis.blogspot.be/2013/01/zon-na-3-weken-regen_7.html
https://sites.google.com/site/kruidwis/planten-van-a-tot-z/ruscus-muizedoorn

dinsdag, januari 01, 2013

Muizedoorn, een herboristenmanier om het jaar te beginnen

Zon na 3 weken regen. Het nieuwe weerjaar begint dus redelijk goed. In de kieren van de tijd beginnen planten al te fluisteren. Ben ik plantenluisteraar?
Hazelaars laten hun gesloten katjes al sierlijk hangen, overal beginnen de speenkruiden verwoed groenglimmend te groeien en jawel de eerste bloemen van de stengeloze sleutelbloem laten zich al zien. Met de zachte winters begint de lente, zeker in Bretagne, al een klein beetje op 1 januari.

Bosrand met Querçus,, Taxus en Ruscus

Muizedoornwortel
Toch wil ik mij in dit seizoen nog een tijdje met de wortels van planten bezig houden. Al het vorig najaar was ik van plan geweest om bijvoorbeeld muizedoorn te oogsten, pas vandaag zie  ik een kans om dat ook echt te doen. Met schop, rugzak en plastic zak op stap. Gelukkig moet ik niet ver wandelen, ik voel me toch wel wat onwennig met een grote schop in de natuur. Gelukkig groeit deze Ruscus hier volop in de bosranden en hagen. Stevig verankerd is hij wel maar in de rulle bosgrond toch redelijk makkelijk los te maken. Dat is ooit anders geweest, enkele jaren geleden in de droge, steenachtige grond van het Zuid-Franse Luberongebergte was de wortel niet uit de grond te krijgen. Het is ook nog maar de 3de keer in mijn leven dat ik deze medicinale wortel kan oogsten.

Voor mij is het toch één van de twintig meest bijzondere wortels die ik ken. In de hedendaagse geneeskunde wordt hij voornamelijk voor het veneuze vaatstelsel gebruikt, dus tegen spataderen, CVI chronische veneuze insufficiëntie zoals doctors dat zo deftig kunnen zeggen. De wirwar van wortels lijken wel wat op opgezwollen aders, al zal hier in het mysterieuze clair-obscur van de bosrand  mijn fantasie wel sterker werken dan gewoonlijk. En wat dan nog, fantaseren en holle wegen beklimmen is mogelijk ook wel goed voor de bloedvaten.

Een tweede werking van Ruscus vinden we al terug bij Dodonaeus in zijn CruydtBoeck uit 1644 'de wortels van stekende palm, schrijft hij, lossen de pisse ende drijven het water, de steenen en het graveel af..'. Hij zegt ook dat ''Die bladeren ende die besiekens sijn van crachten den wortelen ghelijck nochtans niet zoo sterck oft crachtich ende daer om en worden sy oock niet veel ghebruyckt'.. En daar kunnen wij het mee eens zijn.. Als diureticum (pisdrijvend dus) vinden we Ruscus ook terug in de oude, gereputeerde siroop van de vijf wortels, samen met peterselie, lavas, asperge en venkel.

Ik sleep ondertussen een zak vol stekelige planten de boshelling af, de schop gebruik ik als wandelstok en als steun om veilig beneden te komen. Morgen zullen we de oogst wat nader bekijken, van enkele wortels wil ik een proeftinctuur maken en de rest van de planten wordt langs onze eigen bosrand aangeplant.

Muizedoorn (Ruscus aculeatus) dankt zijn Engelse volksnaam 'Butchers broom' of  'slagersbezem' aan zijn gebruik om het hakblok van de slager af te schrapen. Zijn Nederlandse naam muizedoorn verwijst naar het gebruik om muizen van allerlei lekkers weg te houden.
Muizedoorn is een typische struik met kleine schubachtige blaadjes, die op het eerste gezicht bladeren lijken, maar in feite plat gegroeide takjes zijn. Vanwege de grote rode bessen is men de plant plaat­selijk „bukshulst" of „kromhouthulst" gaan noemen. Vaak groeit hij in de buurt van echte hulst. De jonge scheuten kunnen gekookt als asperges gegeten wordt, maar je moet je daar niet te veel van voorstellen.

https://sites.google.com/site/kruidwis/planten-van-a-tot-z/ruscus-muizedoorn

Mijn tien, twintig meest bijzondere wortels: Engelwortel, ginseng, smeerwortel, gele gentiaan, grote klis, alruin, muizedoorn, valeriaan, rozenwortel, Russische rabarber, heemst en Griekse alant en enkele tropische bekenden zoals geelwortel en gember