Posts tonen met het label betonie. Alle posts tonen
Posts tonen met het label betonie. Alle posts tonen

zondag, juli 28, 2019

Oude glorie: betonie


Hier in Bretagne groeit en bloeit de betonie uitbundig. Vroeger werd de plant, ‘Domina omnium herbarum’: de meesteres van alle kruiden, genoemd. 

In de 16de eeuw schrijft Lobelius oftewel Mathias de Lobel:
"Betonie bewaert de sielen ende lichamen vande menschen ende bevrijdt ende beschermt de nachtwandelinghen van toverien ende perikelen oock de ghewijde plaetsen ende kerckhoven van schrickelijcke visioenen, iae sij is tot alle dinghen goedt ende heylich." Dat is nogal wat voor een kruid.

"Met korte woorden gheseydt, de Betonie is soo vol van deughden en krachten, datmen daerom een spreeckwoord ghebruyckt: ghij zijt volder van deughden dan de Betonie."

Om stuipen te stillen en te verdrijven werd het volgende huismiddel voorgeschreven: ,,Geeft, met Betoniewater, een vierendeel loods poejer der gedroogde bloemen van Angelieren (Caryophilus Hortensis &c.).
In de Middeleeuwen was het een van de beroemdste kruiden ter wereld. Later is het kruid in vergetelheid geraakt en heeft al haar roem verloren.

Oude glorie dus en mogelijk opnieuw ontdekt. The antiinflammatory activities of aqueous extracts prepared from the aerial parts of ten Hungarian Stachys species were investigated in vivo in the carrageenan-induced paw oedema test after intraperitoneal and oral administration to rats. Some of the extracts were found to display significant antiphlogistic effects when administered intraperitoneally and orally; in particular, the extracts of S. alpina, S. germanica, S. officinalis and S. recta demonstrated high activity following intraperitoneal administration. At the same dose of 5.0 mg/kg, these extracts exhibited similar or greater potency than that of the positive control diclofenac-Na. The main iridoids present in the investigated extracts, ajugoside, aucubin, acetylharpagide, harpagide and harpagoside, were also assayed in the same test, and high dose-dependent antiphlogistic effects were recorded for aucubin and harpagoside. These results led to the conclusion that most probably iridoids are responsible for the antiinflammatory effect of Stachys species, but other active constituents or their synergism must also be implicated in the antiinflammatory effect.

zondag, mei 31, 2015

Kruiden- en mensenwandeling


In mijn broekzak vind ik nog een verkreukt, plat geperst blaadje met een harsige geur. Van waar blad? Van wat blad? En dan besef ik... het blad én de broek zijn van de zondagse, Hollandse kruidenwandeling met Evelien, Aukje en vele anderen. 
Kruidig wandelen bij de Utrechtse heuvelrug, Nederlandse heuvels, alhoewel Hollandse ondernemingsgeest die heuvels wel wat hebben geholpen met een afgraving. Wat dan weer een mooi meer opleverde.
Dus op en neer in Nederland, heideachtig gebied hier in de Zanderij zonder veel heide maar wel met sint janskruid nog net niet in bloei, tormentil en andere ganzerikken, verdwaalde rimpelrozen en een meute mensen, die als gezellige, intelligente schapen samenklitten rond onooglijke plantjes. Mensen met neus, handen, ogen en mond snuffelend langs de grond. Ratio en emotio. Aarden en hemelen!

Ik kom zelf wat langzaam op gang, mogelijk door een onrustige, angstige voorbije nacht. Maar wandelen, praten, ruiken en steeds meer kruiden op op ons pad werkt genezend. Grote wilde tijm, vrouwenmantel en betonie werken ook zonder ze op te eten geneeskrachtig.

Mythische planten zoals betonie zijn we in de hedendaagse fytotherapie wat vergeten, vroeger was het een plant met grote betekenis. Betonie wordt in Grieks Cestron en Psychotropon genoemd, schrijft Dodonaeus in 1554. Psycho-tropon, versterkend voor de geest? 'De gedroogde bladeren van betonie die een vierdeel lood zwaar met honingwater ingenomen zijn, zijn goed voor diegene die hun zenuwen genomen worden of ontkrimpen. Item, de vrouwen die met de baarmoeder gekweld zijn'. 

Betonie of bettonike was bij Dioscorides, 2000 jaar geleden, al een zeer gewaardeerde plant, hij werd voor niet minder dan 47 verschillende aandoeningen aanbevolen, tegen breuken, baarmoederverzakking, giftige beten, leverproblemen, nier- en blaasproblemen enz. Misschien toch een plant die we weer eens opnieuw moeten onderzoeken en gebruiken.

In elk geval, nu gehurkt op de Utrechtse heuvelrug bij een bosje betonie voel ik oude en nieuwe krachten langs mijn eigen rug stromen. 

https://sites.google.com/site/kruidwis/planten-van-a-tot-z/stachys-betonica-officinalis-betonie