zaterdag, oktober 23, 2010

Kruidenwandeling in Ubachsberg

Als herborist praat ik natuurlijk veel over de gebruikswaarde van planten. Dit najaar verzorg ik een opleiding in Nederland. Helemaal in het uiterste Zuid-Oostelijke puntje van Nederland, zomaar in het dorpje Ubachsberg. Een verslag van een kleine kruidenwandeling.

kruiden voor de spijsvertering
De eerste cursusdag. Direct met de deur in huis vallen. Weinig inleiding noch kennismaking. Het programma wacht. Vandaag bespreek ik de kruiden voor de spijsvertering. Dat zijn vooral bitterstoffenplanten, die maag en darm stimuleren, gele gentiaan, maar ook alsem, planten bekend om hun aperitieve en digestieve werking. Ze zitten in vele likeurdranken zoals Absint, Bénedictine en Genepi. We bespreken ook een manusje voor alles, de Echte kamille die vooral kramp- en ontstekingswerend werkt op maag en darm en dus voor maagontsteking en zelfs maagzweren absoluut werkzaam is.

En wat hebben we verder nog nodig voor de darmen? Natuurlijk een laxeermiddel en een stopmiddel. Laxeerkruiden zijn vooral slijmstofplanten zoals Lijnzaad, ook de zogenaamde planten met antrachinonen, die we alleen kort mogen gebruiken om een snelle ontlasting te verkrijgen. En tegen diarree kan gewoon een straffe thee of een aftreksel van braamblad helpen. Het lijkt simplistisch maar het helpt wel.

Wandelen langs stinkende gouwe en stinkende ballote

stinkende gouwe
Op de middag wandelen we een uurtje in en om het dorp, de kruiden en tuintjes in Ubachsberg bekijken. Om het hoekje in een wat wilder tuintje vinden we stinkende gouwe en Canadese guldenroede. Stinkende gouwe met het opvallende gele sap is te gebruiken tegen wratten en de guldenroede is van oudsher bekend om zijn urinedrijvende werking, dus om te plassen. We wandelen verder bijna het dorp uit tot aan een holle weg, waar vooral het groot kaasjeskruid en de stinkende ballote nog opvallen. Nu ja, opvallen is een groot woord, nu in oktober is er alleen wat verkleumd blad te bekijken. Mijn bewondering komt vooral door de betekenis die ik aan deze onnozele blaadjes kan geven. Kaasjeskruid, waarvan we als kind de groene, onrijpe zaadbollekens als broodjes op knabbelden, is nu nog altijd een slijmstofplant die de schorre keel van lesgevers kan verlichten. En dan de stinkende ballote, die volgens de kruidenboeken naar roet moet ruiken. Maar wie weet nog hoe roet ruikt? Toch hangt er wel wat een muf, somber geurtje aan. Is het toeval dat deze Ballota nigra nu juist tegen somberheid of depressie wordt gebruikt?
Wij wandelen verder langs keurige voortuintjes, tot we plots een heel ander tuintje zien. Toorts- en teunisbloemrosetten, de eigenaresse komt net thuis. Toch altijd wat oppassen als we in privé-tuintjes rondsnuffelen, maar in dit geval was het geen probleem, de eigenares was zelf een herboriste. Dus, toon mij je tuin en ik weet wie je bent.

Helleborus
We drentelen verder, rechts nog keurige huizen met deftige tuinen maar toch ook Helleborusplanten. Deze populaire sierplanten bloeien voornamelijk groen, niet de kleur die je bij bloemen verwacht, maar toch interessant omdat ze in herfst en wintertijd hun bloemen tonen en daarna nog lang doen alsof ze bloeien, als ze met hun mooie zaaddozen paraderen. En ze hebben nog een ander geheim, dat zich verraad in de Nederlandse naam nieskruid. Als je de onrijpe zaden kneust, krijg je zo'n scherpe, prikkelende geur in de neus, waardoor je wel moet niezen. De plant zou vroeger zelfs in niespoeder gebruikt geweest zijn. Nu niet meer in gebruikt en zeker ook niet aan te raden. De alkaloïden en de hartglycosiden die de prikkeling veroorzaken, kunnen ook ons hart stimuleren maar het is zeker geen doe-het-zelfmiddel. Symptomen bij overdosering zijn benauwdheid, onregelmatige hartslag en in de meest extreme gevallen zelfs hartstilstand. Spannende planten genoeg dus in zo'n braaf tuintje.

Look zonder look
Vlug verder. Het begint wat te regenen. Maar we kijken toch nog even links van de weg, weilanden en landbouwgrond aan het begin van een holle weg, meer en zelfs nog bloeiend kaasjeskruid. En in de wat schaduwrijkere holle weg zien we de ronde bladeren van look zonder look. Deze vreemde naam heeft hij te danken aan het feit dat de plant botanisch geen familie is van knoflook, maar wel subtiel dezelfde geur verspreidt en ook dus in de keuken gebruikt kan worden.

Verhalen over planten liggen er overal en altijd wel weer voor het oprapen. Nu willen en moeten we wel terug naar onze cursusruimte. Niet alleen omdat het regent maar ook omdat we verder moeten met les te geven. Alhoewel binnen of buiten, de informatie blijft wel hetzelfde.

Geen opmerkingen:

Een reactie posten

Opmerking: Alleen leden van deze blog kunnen een reactie posten.