Populieren in de wind

Wild weer in Bretagne. Wolken, zon, wind en regen. Een weer waar ik wel van hou, alleen verlangen we nu wel allemaal naar wat lente. Toch is de tuin nu imponerend, de hoge populieren met hun overvloed aan maretakken waaien heftig heen en weer. Indrukwekkend en ook een beetje onrustwekkend. Onze populieren hebben al enige leeftijd, ik denk ouder dan mezelf. En hoog dat ze zijn! Hopelijk overleven ze mij, dat is toch niet te veel gevraagd. Al wil ik zelf ook nog wel een tijdje doorgaan op dit aardse onderkomen.

Populieren zijn minder imposant dan de eiken, waaihout zegt men wel. Toch heb ik deze bomen op vele manieren leren waarderen. Natuurlijk om hun geneeskrachtige werking, maar ook omdat ze zo toegankelijk zijn voor die mysterieuze maretakken, en verder vooral omwille van hun geweldig geurende knoppen. En die zijn nu weer te plukken om er een glycerine-maceraat mee te maken. Ik zou deze knoppen graag van onze eigen hoge populieren willen plukken, helaas groeien de takken ver buiten mijn bereik en er in klimmen is ook voor mij te hoog gegrepen. Misschien willen er, nu met de hevige wind, wel wat takjes afbreken. Elke dag dus even gaan snuffelen op de dijk onder de bomen.

Over populieren
Reeds in de middeleeuwen stond de populier bekend als een vermaard geneesmiddel. De zalf van de knoppen bezat een soort status van tijgerbalsem en het is niemand minder dan Jacob van Maerlant, die ons daarover inlicht in zijn Der naturen bloeme uit omstreeks 1270

Bij Dodoens komen we ook meer te weten over het gebruik. Van de witte wordt de bast aangewend bij prostaatproblemen (coude droppelpisse) en heupjicht (sciatica), terwijl de zwarte populier het moet hebben van zijn welriekende bottekes. Van deze laatste wordt een befaamde zalf gemaakt, die Dodoens als een eerst hulpmiddel voor allerlei kneuzingen en verwondingen beschouwt. Een kompres van fijngestampte bladeren en knoppen zou effectief zijn tegen jicht (fledercijn) aan handen en voeten. Voor het gebruik van bladsap als pijnstillende oordruppels kunnen zowel populieren als abelen dienstig zijn.

De zalf met de knoppen van Zwarte populier (Populi pomatum) werd zelfs opgenomen in de apothekersboeken. De werking van deze knoppenzalf - die tevens de bladeren van Bilzekruid en Wolfskers bevat - komt aan bod in het compendium van apotheker Van Hellemont (1988). In dit overzicht van modernere kruidenkennis worden volgende indicaties opgesomd: sederend bij aambeien, kloven, brandwonden en reumatische pijnen. De fysiologische uitwerking van de knoppen bestaat o.a. volgens Van Hellemont in een verlaging van de urinezuurbloedspiegel en een vermeerdering van de urinezuurafscheiding via de urine. Verwijdering van urinezuur heeft een positieve invloed op diverse reumatische toestanden en jicht. Dit effect wordt toegeschreven aan een complex van fenolglycosiden, die ontstekingsremmende eigenschappen bezitten en karakteristiek is voor de Wilgenfamilie.

Van verschillende populierensoorten kunnen zowel de bast (van 2-3-jarige twijgen), de jonge bladeren als de winterknoppen worden gebruikt voor medicinale doeleinden. In de hedendaagse gemmotherapie (knoppen op een mengsel van gelijke delen water, glycerine en alcohol in een verhouding van 1:10) wordt dit zogenaamde glycerinemaceraat zowel gebruikt voor de luchtwegen, de bloedcirculatie als bij reumatische klachten.

https://sites.google.com/site/kruidwis/planten-van-a-tot-z/populus-sp-populiersoorten
https://sites.google.com/site/kruidwis/kruidenbereidingswijzen/populier-unguentum-populeum