Duizendblad en azuleen

Tijdens onze kruidenstage plukken en distilleren we ook gewoon duizendblad. Merkwaardig is wel dat duizendblad een blauw gekleurde etherische olie bevat. Gelijkaardig aan de etherische olie van de echte kamille, de blauwe kleur verraadt de aanwezigheid van azuleen. 

Azuleen kan gewonnen worden uit natuurlijke bronnen, maar ook synthetisch bereid. De etherische olie afkomstig van de bloemen van de echte kamille (Matricaria recutita) bevat azuleen. Ze blijkt een ontstekingsremmende werking te hebben; dit is reeds sedert de 15de eeuw bekend, hoewel de structuur van azuleen pas in de 20e eeuw werd opgehelderd. Ook etherische olie van duizendblad (Achillea millefolium) bevat dus azuleen. Deze oliën kan men door stoomdestillatie uit de bloemen verkrijgen. Azuleen van natuurlijke oorsprong wordt aan vele huidverzorgingsproducten en natuurgeneeskundige specialiteiten toegevoegd.

Azuleen wekt kalmerend en ontstekingsremmend. Azuleen kalmeert de nerveuze, gevoelige en geïrriteerde huid. Denk hierbij aan de roodheid bij de neus en op het gezicht, gesprongen adertjes en neiging tot zwelling. Maar door de ontstekingsremmende werking kan azuleen ook ingezet worden bij de acné huid en de huid met onzuiverheden. Maar ook de (extreem) droge, droog-seborrhoïsche, veeleisende en rijpe huid zijn geholpen met producten met azuleen.

Over de plant duizendblad, etymologie en vroeger gebruik

Een plant van wegen en wegbermen, zoals Duizendblad heeft de mens door de eeuwen altijd begeleid en is dus ook veel gebruikt geweest. Over zo'n manusje van alles is er dan ook in de loop der eeuwen veel geroddeld geweest, werden er straffe verhalen verteld en is de plant met vele namen begiftigd geweest.

De Latijnse geslachtsnaam Achillea komt waarschijnlijk van Achilles, de Trojaanse krijgsheld, die zijn eigen verwondingen (achillespees) en die van zijn soldaten genas met deze plant. De Latijnse soortnaam millefolium duidt op het fijn verdeelde blad, dat er uitziet als duizend blaadjes. Daar komt dan ook de Nederlandse naam Duizendblad vandaan. Vele oude namen verwijzen naar de bloedstelpende en wondgenezende werking van Duizendblad. Herba sanguinaria, dus bloedkruid of het Franse Herbe aux charpentiers, dus timmermanskruid, een naam die we ook nu nog in Vlaanderen gebruiken. Ook Nezebloede of Nosebleed heeft met die bloedstelpende werking te maken, al verwijst de Engelse benaming naar het gebruik van de plant als liefdesorakel. Men moest het blad driemaal in de neus ronddraaien en aan zijn geliefde denken. Begon de neus te bloeden, dan was het de grote liefde. 'Green arrow, green arrow you bear a white blow. If my love loves me my nose will bleed now'.

Garbe, Gerwe, Geruwe

De Middeleeuwse mystica Hildegard van Bingen heeft het over Garbe. Waarschijnlijk afgeleid van Garawa dat mantel of kleed betekent, maar mogelijk ook verwijst naar garve, een bundel bloemen. Ook Dodonaeus beschrijft de plant onder Geruwe of Millefolium. Een citaat: ‘Dit cruyt wordt gheheeten in Griecx Achilleios. In Latijn Achillea/ ende Achillea sideritis. Van Apuleius Myriophyllon, Myriomorphos,.... Supercilium Veneris, Acron sylvaticum, Militaris/ van sommighen Diodela. In die Apoteke nu ter tijt Millefolium. In Hoochduytsch Garb/ Schaffgras/ Schaffrijp/ ende Tausentblaet. In Neerduytsch Geruwe. In Franchois naer den naem van der Apoteke Millefueille.Geruwe ghestooten ende op die wonden gheleyt/ stelpt dat bloeyen/ bewaert ende bescermt die wonden van alle verhittinghen en swellinghen/ ende gheneest die selve.’

Andere namen: Supercilium veneris, Herba militaris, Schafgarbe

Een naam die mij intrigeert is ‘Supercilium veneris’, deze naam zou niets met venerische ziektes maar wel met de wenkbrauw van Venus te maken hebben, een kruid voor de schoonheid of voor vrouwenkwalen. Tegenstellingen of schijnbare tegenstellingen vind je ook met de naam ‘Herba militaris’ wat natuurlijk weer verwijst naar de wondgenezende werking.

Schapeklaver, hazenklaver

Sommige namen verwijzen ook naar de eetbaarheid, bijvoorbeeld hazenkervel of schapeklaver. De verbinding tussen schaap en garve (schoof) vinden we ook terug in de hedendaagse Duitse naam ‘Schafgarbe’. Mag ik dat vertalen als schaapschoof?
Vroeger werd dit kruid bij ons ook wel kamille genoemd, wat natuurlijk zeer verwarrend was omdat er al een echte kamille bestaat. De mogelijke verklaring, Kamille en duizendblad werden allebei als ontsmettend middel en bij pijnlijke menstruatie gebruikt. Ze bevatten ook allebei de bekende ontsmettende en krampwerende stof azuleen. Zo gaven de mensen, omdat ze dezelfde toepassing hadden ook dezelfde naam aan verschillende planten.