Het klappen van de klaproos

Ze zijn er weer. Rode vlammende vlekken in ons landschap. De klaproos! De Duitse naam is (Klatsch-)mohn, de Engelse Poppy en de Franse Pavot. De Germaanse en Nederlandse naam dankt de Klaproos aan een kinderspelletje.  Leonardus Fuchsius schrijft al in 1543: “De kinderen hebben het genuechte met dessen bloemen, went sij legghen de bladeren tusschen haer handen oft op haer voorhooft, ende sy doen die clappen oft geluyt geuven, ende daerom so heet dit cruyt Clapper rose.” Rond het begin van de vorige eeuw beschrijven De Cock en Teirlinck het 'Klakkerkes maken': “Men vouwt een bloemblaadje bolvormig zoodat men een klein beursje bekomt. Dit slaat men op voorhoofd of handrug. De samengedrukte lucht doet het kleine zakje met een knal openspringen.” Ook in andere landen kende men dit spelletje en zo kreeg de papaver overal op elkaar lijkende namen. Klaprozen zijn geen rozen?  De toevoeging ‘roos’ in de naam betekent gewoon ‘bloem’! 

Als kind noemden wij deze veel voorkomende plant kollebloem. Kolle wil zeggen kale schedel en wijst op de vorm van de zaaddoos. Bij Dodonaeus vinden we ook de naam Collebloemen. Een andere opvatting is dat kol hier behalve kaalkop ook voorhoofd kan betekenen, omdat je de blaadjes op je voorhoofd kon laten klappen.  Een door de opvallende scharlakenrode kleur van de klaprozen geïnspireerde dichter schreef ooit: 

Tusschen de tarwe In den zomergloed. 
Bloeien de Kollen rood gelijk bloed. 

De Klaproos komt oorspronkelijk uit Zuid-Europa of de Kaukasus en zal vroeger wel met voedselgewassen mee naar het noorden gekomen zijn. Door chemische bestrijdingsmogelijkheden is de Klaproos met vele andere typische graanonkruiden vrijwel uit de graanvelden verdwenen. Nu is hij een echte pionier: een indicator voor vers omgewerkte grond. 

De bloemblaadjes bevatten het alkaloïde rhoeadine, dat oplosbaar is in water en alcohol en dit bloedrood kleurt. Het heeft een ontkrampend effect op de luchtwegen. Verder zitten er looistoffen, mekocyanine, slijmstoffen, glycosiden, meconisch zuur, harsen en gommen en tenslotte cumarine in dat bloedverdunnend en pijnstillend werkt. 

De melk in de rijpe verse capsules bevat alkaloïden, in principe dezelfde als de opiumpapaver (Papaver somniferum) maar in veel mildere vorm. De belangrijkste zijn isorhoeadine, protopine, rhoeadine en stylopine. De hoeveelheid werkzame stoffen die het sap bevat zouden geschikt zijn voor het maken van een mild soort opium. Maar je zou wel hééél erg veel nodig hebben om enig duidelijk effect te sorteren. Of de andere alkaloiden (naast rhoeadine) van de klaproos in water vrij komen is de grote vraag, maar in alcohol gebeurt dat met zekerheid wel

Klaproossiroop 

Ongeveer 200 gr Klaproosbloemblaadjes (verse) 700 gr rietsuiker, 50 ml 90% alcohol, 1 liter gedestilleerd water Voeg de klaproosbloemblaadjes geleidelijk toe aan 400 ml gedestilleerd water dat au bain marie verwarmd wordt, roer regelmatig en neem na een uur van het vuur af en laat verder nog 10 uur koud trekken. Goed zeven en uitpersen na deze periode en voeg de suiker toe onder verwarmen. Voeg de alcohol en de rest van het water toe als de vloeistof bijna koud is. 

Geneeskrachtige werking van Klaproossiroop: Maakt taai slijm los, ontkrampt, is licht verdovend, hoestdempend, kalmerend, slaapverwekkend, verzachtend en zweetdrijvend. Het sap uit de onrijpe zaaddoos van de klaproos bezit dezelfde bedwelmende eigenschap als dat van de slaapbol, doch in veel mindere mate. 

Klaproostinctuur 

Vul een schone pot met alcohol van minstens 35% en doe daar de bloemblaadjes van de Klaproos in en het deksel erop. Laat dit op een donkere plek 2 weken trekken, iedere dag schudden. Na een aantal dagen worden de blaadjes wit. Je kunt de tinctuur sterker maken door er tussendoor verse blaadjes erbij te doen. Zeef de tinctuur en doe hem in een donkere fles met naam van het kruid en de oogst– en botteldatum erop. Klaproostinctuur is bloedrood. 

Wetenschappelijk onderzoek

• https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32306285/ Mineral Composition and Antioxidant Potential in the Common Poppy (Papaver rhoeas L.) Petal Infusions
• https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/11274828/ Behavioral and pharmaco-toxicological study of Papaver rhoeas L. in mice 
• https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC10336831/apaver rhoeas L. stem and flower extracts: Anti-struvite, anti-inflammatory, analgesic, and antidepressant activities
• https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/37483762/Effect of Papaver rhoeas hydroalcoholic extract on blood corticosterone and psychosocial behaviors in the mice model of predator exposure-induced post-traumatic stress disorder