Chimpansees en Antiaris toxicaria

Dat ook dieren planten als medicijn kunnen gebruiken, is voor een gemiddelde herborist niet verwonderlijk. Wetenschappers hebben dat nu ook nog eens onderzocht. Ze observeerden 40 wilde chimpansees in Oeganda en ontdekten dat de apen naast hun klassiek voedsel ook planten aten die geneeskrachtig en in grotere hoeveelheden zelfs giftig zijn. De dieren bleken ook precies te weten welke delen van de plant ze nodig hadden. Zo aten de apen onder meer bladeren van de Antiaris toxicaria. Die bladeren zijn hartversterkend maar ook giftig. In Indonesië en Maleisië werd het sap van deze oepasboom (antiaris toxicaria), 'oepas antiar' als pijlgif gebruikt. Deze bevat het hartgif antiarine, waarvan de werking vergelijkbaar is met die van digoxine uit Vingerhoedskruid. Deze boom blijkt in het verleden ook door mensen veel gebruikt geweest te zijn en zelfs enige mythische allures te hebben. Zo lees ik in 'Mythical Plants of the Middle Ages'

Antiaris toxicaria
 the fabled Bausor Tree of narcotic fumes

The first voyagers to Malay returned with grisly tales of a poisonous tree growing on the islands near Cathay, which was called the Bohun Upas--the tree of poisons. To the medieval traveler this tree was to be shunned, as it produced narcotic and toxic fumes which killed plants and animals for miles around. If one were to fall asleep in the shade of this tree, he would never awaken. Malaysians supposedly executed prisoners by tying them to the trunk of this great tree. By the 15th c. the tales of this tree had grown fantastic, and highly stylized drawings of the Bohun Upas were in some of the first printed books. The legend itself was probably based on the Bausor Tree (Antiaris toxicaria), which produces a poisonous latex used by natives on arrowtips. http://www.godecookery.com/mythical/mythic02.htm

In 'The Elements of Materia Medica and Therapeutics, Vol. II, 3th American ed., geschreven door Jonathan Pereira in 1853 staat: 'It is one of the largest forest trees of Java, being from 60 to 100 feet high. The milky juice is collected by incision, and is then inspissated by boiling along with the juice of arum, galanga, onions, &c The poison, when brought to this country, is found to be a thick fluid of a grayish-brown or fawn-colour, and an unpleasant odour. It consists, according to Pelletier and Caventou, [Ann. Chim. et Phys. t. xxvi. p. 44.] of a peculiar elastic resin, slightly soluble gummy matter analogous to bassorin, and a bitter matter, soluble in water. This bitter matter is composed of a colouring matter absorbable by charcoal, an undetermined acid, and antiarin, the active principle of the plant, and which is precipitable by tincture of galls. More recently, Mulder [Pharmaceutisches Central-Blatt für 1838, S. 511.] has submitted this juice to analysis, and found it to consist of vegetable albumen 16.14, gum 12.34, antiar-resin 20.93, myricin 7.02, antiarin 3.56,sugar 6.31, and extractive 33.70. The antiar-resin was composed of C16H12O. Antiarin consisted of Cl4H10O5. Sir D. Brodie [Phil. Trans, for 1811.] says, the poison renders the heart insensible to the stimulus of the blood. Magendie and Delile [Orfila, Toxicol. Gén.] found that, besides acting on the brain and spinal marrow, it proved emetic. 

En om terug te komen op het wetenschappelijk onderzoek en de chimpansees. Ook de anti-bacteriële Ficus capensis werd door de dieren gebruikt, net als de pitten van Cordia abyssinica (tegen malaria en bacteriën). Verder aten de apen regelmatig bladeren van de Ficus urceolaris tegen wormen.
De chimpansees leren blijkbaar van elkaar. Ze kijken de kunst af van apen die een rolmodel vormen vanwege hun leeftijd of status, zo meldt het blad Physiology & Behavior.

Over Antiaris

• Chinese Chemical Letters. Volume 20, Issue 4, April 2009, A new cytotoxic cardenolide from the latex of Antiaris toxicaria
• http://www.westafricanplants.senckenberg.de/root/index.php?page_id=14&species=141