Wandelen en rode kornoelje

Mijn auto naar de garage gebracht en dan te voet naar huis gewandeld. Er dan maar een kruidenwandeling voor mezelf van gemaakt. Zonder publiek, in stilte dus. Wel wat vreemd maar ook bevrijdend. Planten in de berm als gezelschap.

Kweeperen langs de weg, bedauwde kiemplantjes van de bleke klaproos, de schimmel muurschotelkorst die de oude betonnenbrug over de Hermeton aantast, melige toorts in de rotsen en de opvallende rode kornoelje. Allemaal planten met een verhaal.

Over de rode kornoelje dan maar. 

De rode kornoelje dankt zijn naam aan de in de herfst rood verkleurende bladeren. De struik groeit in heggen en loofbossen met een voorkeur voor vochtigheid en toch wat voedselrijke bodem. De witte bloemen van de rode kornoelje staan in een soort schermpje of tuil. Nu vallen vooral de rode bladeren en de zwarte besachtige steenvruchten op. Door het hoog gehalte aan looistoffen zijn de bessen niet echt goed eetbaar. Verdrogend en samentrekkend in de mond, volgens recente onderzoeken mogelijk wel goed voor de huid en voor het tandvlees. Mondpoelingen en kompressen op de huid?

De oudste vondsten van rode kornoelje dateren van zowat 7000 jaar voor onze tijdrekening. In de steentijd werden twijgen verwerkt tot manden en visfuiken. Ötzi, de ijsman, had pijlen bij zich gemaakt van kornoeljehout. Het hout werd ook gebruikt om er wandelstokken van te maken omdat het zo hard en sterk was. Het witte, maar taaie, hout is geschikt voor het maken van pijlen, handvatten voor messen, pennen, stelen voor gereedschap, instrumenten, kammen en raderen. Pitten werden in vroeger tijden gebruikt om een wasachtige stof uit te winnen. 

Wetenschappelijk onderzoek

Vijf nieuwe verbindingen, een flavonolglycoside (1), een megastigmane (2), 2 cyclohexylethanoïden (3, 4), en een phenylethanoid derivaat ( 5), samen met 15 bekende verbindingen ( 6 - 20) waaronder flavonoïd glycosiden, cyclohexylethanoïden, en fenolische verbindingen zijn geïsoleerd uit de steenvruchten van Cornus sanguinea. Alle structuren zijn bepaald door 1D en 2D NMR spectroscopische analyse en massaspectrometrie data. Het antioxiderende vermogen van de meest representatieve geïsoleerde verbindingen werd geëvalueerd in het waterstofperoxide (H2O2)-geïnduceerde premature cellulaire verouderingsmodel van menselijke huid- en tandvlees-fibroblasten. Verschillende derivaten gingen de toename van reactieve zuurstofspecies (ROS) productie in beide cellulaire modellen tegen.  Van de meest veelbelovende verbindingen waren de verbindingen 8, 14 en 20 in staat om celveroudering tegen te gaan, door de expressie van p21 en p53 te verminderen. Bovendien verminderde verbinding 14 de expressie van inflammatoire cytokines (IL-6) in beide celmodellen en ging de afname van collageenexpressie tegen die werd geïnduceerd door de H2O2 in dermale menselijke fibroblasten. Deze gegevens benadrukken de anti-aging eigenschappen van verschillende geïsoleerde verbindingen van Cornus sanguinea vruchten. Al deze gegevens ondersteunen het mogelijke gebruik van de steenvruchten bij de behandeling van huid- of parodontitisletsels.

Referentie. Planta Med. 2021 Aug;87(10-11):879-891. doi: 10.1055/a-1471-6666. Epub 2021 Apr 15. Cornus sanguinea Fruits: a Source of Antioxidant and Antisenescence Compounds Acting on Aged Human Dermal and Gingival Fibroblasts

Huidveroudering en wilgenroosje

Huidveroudering: het natuurlijke middel wilgenroosje-extract kan helpen. Bij het natuurlijke proces van huidveroudering neemt het gehalte van belangrijke stoffen zoals collageen, hyaluronzuur en elastine in de huid af, wat resulteert in een slappere, stuggere huid en rimpels. Er zijn tegenwoordig tal van producten op de markt die beloven dit proces tegen te gaan, maar ook planten kunnen dit proces mogelijk beïnvloeden. Een voorbeeld hiervan lijkt het wilgenroosje.

Het wilgenroosje (Epilobium angustifolium) is een wijdverspreide plant, maar misschien niet een heel bekend medicinaal kruid. Toch kent het een lange historie van medicinaal gebruik, vooral bij aandoeningen van de huid. Zo gebruikten Canadese indianen het maceraat van wilgenroosje al bij steenpuisten en huidinfecties. Ook gebruikten ze de bladeren om blauwe plekken mee in te pakken [1]. In de tweede helft van de 19e eeuw werd het in Rusland ook gebruikt bij constipatie, hoofdpijn en winterhanden [2]. Uit de resultaten van onderzoeken blijkt dat extracten van wilgenroosje ontstekingsremmend en antibacterieel werken. Dit zou het medicinale effect bij huidaandoeningen kunnen verklaren. Daarnaast blijkt uit onderzoek dat het mogelijk ook bepaalde aspecten van huidveroudering kan vertragen [1].

Zo kan een extract van het wilgenroosje mogelijk het verslappen van de huid tegengaan door enzymen te remmen die collageen- en elastasevezels afbreken. Bij in vitro-onderzoeken remden polyfenolen uit het wilgenroosje bepaalde enzymen die hierbij een rol spelen, zoals elastase en collagenase [1]. Een waterextract van wilgenroosje verminderde de activiteit van elastase met wel 82% [3]. Dit sterke effect wordt waarschijnlijk veroorzaakt door de activiteit van meerdere stoffen, al lijken polyfenolen zoals hyperoside en kaemferol hier in het bijzonder bij betrokken te zijn [4].

Naast elastase en collagenase remt wilgenroosje ook de activiteit van matrix metalloproteïnases (MMPs). Deze enzymen, die eiwitten van de extracellulaire matrix kunnen afbreken, worden met de jaren actiever in de verouderende huid. Een alcoholextract van wilgenroosje remde de actieve aanwezigheid van MMP-1 en MMP-3 in gezonde menselijke huidfibroblasten. De activiteit van het enzym hyaluronidase-2 werd zelfs volledig geremd door dit alcoholextract [5].

Naast verslapping van de huid kan er ook hyperpigmentatie optreden in de verouderende huid. Het enzym tyrosinase speelt hierbij een belangrijke rol en tyrosinaseremmers worden gebruikt om de overproductie van melanine tegen te gaan. Synthetische tyrosinaseremmers zijn echter mogelijk cytotoxisch en mutageen bij gebruik over langere termijn. Een tyrosinaseremmer zonder deze bijwerking zou daarom een welkom alternatief zijn [1]. Een waterig extract van wilgenroosje remde de activiteit van tyrosinase in een in vitro-studie met circa 15%. De mate van deze inhibitie was gerelateerd aan de concentratie polyfenolen in het extract [3].

Ten slotte zijn er tot nu toe geen bijwerkingen bekend van het gebruik van wilgenroosje-extract. Een klein aantal in vitro-toxiciteitsstudies laten geen bijwerkingen zien [1]. In vivo bleek een concentratie van een 5% wilgenroosje-extract bij huidcontact gedurende vier uur ook geen bijwerkingen op te leveren [5].

Het preklinisch bewijs voor verouderingsvertragende eigenschappen en lage toxiciteit van wilgenroosje maakt dit een mogelijk interessant ingrediënt voor vervolgonderzoek voor uitwendige cosmetische of dermatologische toepassingen. Goede klinische studies zijn echter nodig om de effectiviteit en veiligheid te bevestigen.

AUTEURSGEGEVENS | E.B.M. (Liesbeth) Veldman MSc studeerde voeding en gezondheid aan de universiteit in Wageningen. Ze werkt als onderzoeker bij het kenniscentrum Vitaliteit en Eigen Regie aan de hogeschool Leiden en is redacteur van dit tijdschrift. 

REFERENTIES | [1] Nowak A. et al. Epilobium angustifolium L. as a potential herbal component of topical products for skin care and treatment – A review. Molecules. 2022;27(11):3536. [2] Sõukand R. et al. Inventing a herbal tradition: The complex roots of the current popularity of Epilobium angustifolium in Eastern Europe. J Ethnopharmacol. 2020;247:112254. [3] Onar H. et al. Tyrosinase and lipoxygenase inhibition and antioxidant activity of an aqueous extract from Epilobium angustifolium L. leaves. J Med Plants Res. 2012;6(5):716-726. [4] Karakaya S. et al. In vivo bioactivity assessment on Epilobium species: A particular focus on Epilobium angustifolium and its components on enzymes connected with the healing process. J Ethnopharmacol. 2020;262:113207. [5] Ruszová E. et al. Epilobium angustifolium extract demonstrates multiple effects on dermal fibroblasts in vitro and skin photo-protection in vivo. Gen Physiol Biophys. 2014;32(3):347-359.

Kruidenmasker of -pakking maken

Een masker is een vetvrije substantie van klei, meel en slijmstofplanten zoals lijnzaad, die op de huid en vooral op het gezicht wordt aangebracht. Bij een pakking worden er verder nog vetten aan toegevoegd, waardoor de pakking niet opdroogt en nog smeuïg is bij het verwijderen. De voornaamste planten die in een masker verwerkt worden zijn goudsbloem, echte kamille en lijnzaad.

Je kunt een masker of pakking aanbrengen op verschillende plaatsen van het lichaam, zoals droge ellebogen, knieën, een door de zon verbrande schouder of gewoon op het gezicht. Op het gezicht moet het masker of de pakking zo worden aangebracht dat er rond de ogen wat ruimte vrij blijft, zodat de substantie niet in de ogen kan lopen. De ogen kun je afdekken met een vochtig watje met wat olie. Het betreffende lichaamsdeel wordt ongeveer twintig minuten bedekt met een vochtige doek, daarna afgenomen met kompressen en water, eventueel na gereinigd met gezichtswater en beschermd met een crème. Behalve dat je zelf even een half uurtje rust, een therapie op zich, krijgt de huid de mogelijkheid zich te goed te doen aan een hoeveelheid werkzame stoffen, vocht en vet. U kunt een masker of pakking zo vaak aanbrengen als je wilt, mits de huid niet beschadigd is.

Er zijn verschillende maskers en pakkingen mogelijk.

Een kleimasker van groene of witte klei. Dit masker heeft voornamelijk een reinigende werking en is zeer geschikt voor de vette huid. De pasta die wordt verkregen door toevoeging van water, kan worden verrijkt met plantenextracten ter kalmering van de huid en / of citroensap voor de regulatie van de zuurmantel van de huid. Als het kleimasker is opgedroogd, kan het worden verwijderd met handwarme natte kompressen.

• Een crèmepakking, waarbij olie en water het middel zijn. De crèmepakking vormt een aanvulling op de vet- en vochthuishouding en er kunnen verschillende werkzame stoffen aan worden toegevoegd. Het water kun je vervangen door een kruidenaftreksel (echte kamille bijvoorbeeld)
• Een lijnnzaadpakking, waarbij de zaadjes het middel zijn. Als de zaadjes gekneusd worden verwerkt, maken ze de huid weker (een goede voorbehandeling voor het verwijderen van mee-eters).
• Een kwarkpakking om de huid te kalmeren. Een kwarkpakking vormt een goede basis om verschillende werkzame stoffen aan toe te voegen.

Ingrediënten van een kwarkpakking:

• Kwark, platte kaas
• Avocado-olie (hiervoor kan ook een andere olie worden gebruikt). Avocado-olie wordt gewonnen uit het rijpe vrucht-vlees van de avocadopeer. Koud geperst heeft de olie een groene tot lichtbruine kleur; geraffineerd is de olie lichtgeel en bijna geurloos. Deze olie beschermt de huid tegen uitdroging en schraalheid. Avocado-olie is een stabiele olie die goed door de huid kan worden opgenomen.
• Lecithine of andere werkzame stoffen

De voornaamste kruiden voor de huid

• Echte kamlle / Matricaria recutita, vooral de bloemen worden gebruikt
• Goudsbloem / Calendula officinalis, vooral de bloemblaadjes
• Sint janskruid / Hypericum perforatum, vooral bloeitoppen
• Smeerwortel / Symphytum officinalis, wortel maar ook blad gekneusd als kompres
• Lijnzaad / Linum, zaden van de vlasplant

Referenties

• https://sites.google.com/site/kruidwis/kruidenbereidingswijzen
• https://sites.google.com/site/kruidwis/kruidenbereidingswijzen/ingredieentenlijst-officieel-inci

Rozenbottel maakt mogelijk de huid jonger

De vruchten van de hondsroos kunnen nu nog geplukt worden. Naast zijn vele gezonde eigenschappen zou  rozenbottelpoeder ook een verjongend effect hebben op de huid, Zo blijkt uit een wetenschappelijk onderzoek. Rozenbottel maakt mogelijk de huid jonger.

Dagelijkse inname van een paar eetlepels rozenbottelpoeder maakt de huid een beetje elastischer en minder droog, en maakt rimpels minder nadrukkelijk aanwezig. Dat ontdekten anti-verouderingsonderzoekers van Mae Fah University in Thailand, die proeven deden met een rozenbottelproduct uit Denemarken.

Studie

De onderzoekers experimenteerden met 34 proefpersonen van 35-65 jaar. De helft van hen kreeg gedurende acht weken elke dag 45 gram van een gestandaardiseerd rozenbottelpoeder. Het bestond voor de helft uit de zaden van de rozenbottel, en voor de andere helft uit vruchtvlees.

De onderzoekers gebruikten Hyben Vital/Hi-flex rose hip powder, een product van het Deense Hyben Vital. Officieel betaalde Hyben Vital de studie niet. Het bedrijf verzorgde wel de analyse van de gegevens die de onderzoekers aanleverden. Bovendien werkt de onderzoekersleider als consultant voor Hyben Vital

Vlak voor de toediening begon, halverwege en vlak nadat de suppletieperiode was afgelopen, bepaalden de onderzoekers de conditie van de huid van de proefpersonen.

Resultaten

Rozenbottel verbeterde de hydratie en de elasticiteit van de huid.De rimpels bij de ooghoeken werden een beetje minder diep.

Mechanisme

"A certain galactolipid, GOPO, was recently isolated from the present rose hip species", schrijven de onderzoekers. [J Nat Prod. 2003;66(7):994–5.] "The present powdered rose hip as well as the galactolipid GOPO, when isolated, was shown to reduce MMP-1 gene expression. This is interesting as MMP-1 is an enzyme responsible for the breakdown of cell structures such as collagen." "Moreover, GOPO and rose hip upregulate genes that are responsible for the synthesis of collagen." [BMC Complement Altern Med. 2011 Nov 3;11:105]

Conclusie

"Intake of the standardized rose hip powder improves aging-induced skin conditions", schrijven de onderzoekers.

"A well-powered, large-scale, placebo-controlled follow-up trial on the actual skin conditions is strongly warranted for supporting the present pilot study. The present study on cell longevity should also be repeated and in large-scale placebo-controlled settings."

Bron: Clin Interv Aging. 2015 Nov 19;10:1849-56.

Klis bij Cascatelles

Op mijn klassieke wandelroute langs de Maas richting Cascatelles vind ik nog één verkleurend blad van de grote klis. Arctium lappa of Grote klis, weer zo een 'onkruid' dat ons wat te vertellen heeft.
Als je nagaat dat de wortel van deze plant als een soort schorseneergroente te eten is; dat hij een grote reputatie had en heeft als haarlotion ‘tegen het grijs worden van het haar’; dat hij zonder meer bij suikerziekte een hulp kan zijn en dat hij bij allerlei huidaandoeningen gebruikt kan worden, dan kijk je toch wel met andere ogen naar dit 'onkruid'.  

Arctium lappa L. (Asteraceae) wordt in de volksmond ook wel ‘klitwortel’ genoemd en komt zowat overal voor. In Europa wordt de plant bijna niet meer gegeten, maar in Azië is de wortel nog steeds een populaire groente. Arctium lappa wordt gebruikt voor de behandeling van vele infectieziekten. Een extract van de bladeren laat een antibacteriële werking zien. Ook zijn de anti-inflammatoire effecten onderzocht van een wortelextract van deze plant. Een extract van de complete plant blijkt een remmende werking te hebben op de binding van platelet activating factor (PAF).

 Uit een screening van plantenextracten op anti-allergische werking kwam één bepaald Arctium-extract als sterkste remmer naar voren. De gebruikte extractiemethode is essentieel gebleken voor de werking. Andere extracten van A. lappa – van verschillende producenten en op verschillende wijze geëxtraheerd – lieten geen  remmend effect zien op de degranulatie. Het extract is verder onderzocht op remming van de degranulatie en cys-LT productie. Het bleek zeer potent in het remmen van de degranulatie. Voor 50% remming was slechts 3,5 µg extract/ml nodig. Dit wordt de IC50 genoemd (inhibitory concentration 50%). Voor remming van de cys-LT-productie was de IC50 ook slechts 3,5 µg/ml. 

In een muizenmodel voor koemelkallergie was toediening op de huid van 5 mg Arctium lappa-extract via de oorhuid in staat de allergische zwelling in het oor met ongeveer 50% te remmen. Orale toediening van 10 mg/ml extract had geen effect op de allergische reactie, maar andere doseringen moeten nog getest worden. Arctium lappa lijkt daarom een zeer interessante plant voor het behandelen van allergische aandoeningen zoals atopische dermatitis.

Referenties

• Holetz FB, et al. Screening of some plants used in the Brazilian folk medicine for the treatment of infectious diseases. Mem Inst Oswaldo Cruz 2002;97(7):1027-31.
• Lin CC, et al. Anti-inflammatory and radical scavenge effects of Arctium lappa. Am J Chin Med 1996;24(2):127-37. 
• Iwakami S, et al. Platelet activating factor (PAF) antagonists contained in medicinal plants: lignans and sesquiterpenes. Chem Pharm Bull 1992;40(5):1196-8.

Centella, Aziatische waternavel

Het bescheiden waterplantje Centella asiatica (L.) Urb., beter bekend als Gotu Kola, wordt in Nederland ook wel Aziatische waternavel genoemd. Het is een meerjarige moerasplant uit de schermbloemenfamilie die in tropische gebieden voorkomt. In tegenstelling tot wat gebruikelijk is bij veel andere schermbloemen zoals venkel, anijs en koriander, worden geen aromatische zaden toegepast. De bladeren worden in de keuken gebruikt; het blad of de hele plant wordt medicinaal gebruikt, vooral in wondzalven.

Gotu Kola wordt in Oost-Azië al drieduizend jaar toegepast bij vrijwel alle huidaandoeningen, van psoriasis tot jeugdpuistjes. Daarnaast gold en geldt het kruid ook voor inwendig gebruik als een panacee, onder meer bij astma, bronchitis, geheugenverlies, angst, maagzweren en stress. Het wordt tevens in veel landen als groente gegeten. In de zeventiende eeuw werd in de Nederlandse koloniën de verkoop van het kruid voor medicinaal gebruik opgetekend en in de negentiende eeuw werd het opgenomen in de Indiase farmacopee. Vanaf 1884 staat het kruid beschreven in de Franse farmacopee en het werd ook in het Duitse Homöopathisches Arzneibuch (1898) opgenomen. Rationeel en algemeen bekend werd in de twintigste eeuw het gebruik ter bevordering van de wondgenezing en de toepassing tegen striae, chronische veneuze insufficiëntie (CVI) en spataderen.

Enkele onderzoeken

Vrijwel alle klinische studies voor inwendig gebruik betreffen CVI. Zes studies gaven een positieve uitkomst zonder noemenswaardige bijwerkingen. Al deze studies zijn gedaan met de geïsoleerde saponinen. Een klinische studie naar uitwendig gebruik van het totaalextract (1:5, waterbasis) bij zeven psoriasispatiënten gaf een enorme verbetering te zien. Deze studie was echter klein en zonder controlegroep

Een dubbelblinde, gerandomiseerde klinische studie (RCT) met 28 vrijwilligers die twee maanden een totaalextract slikten (250, 500 of 750 g) liet bij gebruik van de hoogste dosis verbetering zien van het werkgeheugen en de stemming (gemeten met respectievelijk computertesten en een visueel analoge schaal) na 1 en 2 maanden behandeling. Delbo M. 2010. EMA-HMPC Assessment report on Centella asiatica (L.) Urban, herba.

 Brinkhaus B, Lindner M, Schuppan D, Hahn EG. Chemical, pharmacological and clinical profile of the East Asian medical plant Centella asiatica. Phytomed 2000;7(5):427-48