Kamille snuiven

Vandaag mijn eerste kamillebloemen van het seizoen gesnoven en .... de verpulverde bloemen onder mijn T-shirt gestoken. Als rustgevende deodorant, zeg maar. Echte kamille dus, het moment om de gele en geurende bloemetjes te oogsten. Matricaria recutita of Matricaria chamomilla

De wetenschappelijke geslachtsnaam is afkomstig van matrix: baarmoeder, dat zelf weer afgeleid is van mater: moeder; en luidt vertaald: moederkruid. Dit omdat de plant aangewend werd bij baringen en ziekten van het kraambed. De Latijnse soortnaam is afkomstig van het Griekse woord chamaimelon. Dit woord bestaat uit chamai: klein, nederig, op de bodem, en melon is appel of kwee; dus op de bodem groeiende kleine appel. Waarschijnlijk sloeg dit op de geur als die van een appel en de min of meer ronde vorm van het hartje van de bloem. Vlaamse volksnamen die hierop duiden zijn: Apel, Appellijn en Ep(p)ellijn. Uit dit chamaimelon ontstond de Middellatijnse naam chamomilla, waaruit tenslotte kamille als volksnaam resulteerde. Dit was eveneens in andere landen het geval en zo ontstonden volksnamen als Camomille (Frankrijk), Kamille (Duitsland) en in Engeland Camomile.

In oude handschriften uit de vroege middeleeuwen komt men namen tegen als Camilla, of Camomilla. Een Oudmiddelnederlandse naam uit de dertiende eeuw was Meghedeblomen, ook Megdeblommen (Maagdebloemen). Deze namenzullen hun oorsprong wel hebben bij Dioscorides, want deze schreef de plant onder meer voor bij menstruatiemoeilijkheden. De namen Zere-ogenbloem duidt op het gebruik om oogziekten te genezen. Men kookte de Kamille in melk en legde het papje op de ogen. 

Weinig inheemse geneeskruiden genieten zulk een goed onthaal als de kamille. De geneeskrachtige werking was in mijn jeugd vooral bekend als middel bij ontstoken tandvlees, tand- en kiespijn. vóór de tijd dat  de kinine in gebruik kwam om koorts te verdrijven, werd de kamille hiervoor veel gebruikt.

De geur van de plant is goed waar te nemen wanneer men haar - vooral de bloemen - tussen de vingers wrijft. Deze geur wordt veroorzaakt door een etherische olie. Voor geneeskundige gebruik wordt zij ook massaal gekweekt en zelfs met grote maaimachines geoogst.

In de oudere Nederlandse Farmacopee vind men de plant aan onder het hoofd 'Flores chamomillae vulgaris' of Gewone Kamillen. In het volksgeloof beweerde men dat men de bloemhoofdjes voor 24 juni, Sint Jan, moest plukken, anders gingen de heksen op de plant wateren; elders geloofde men dat na die dag, de plant in de valse kamille (Anthemis arvensis) veranderde. Om het huis vrij van heksen te houden, moest men de plant boven de ingang van het huis of aan de zoldering hangen. Zodra een heks binnentrad begonnen de opgehangen planten te bewegen. 

Kamille snuiven

Een populair kruidenboek uit de zeventiende eeuw, Ram's Little Dodoen adviseerde het opsnuiven van de geur van kamillebloemen, niet tegen lichamelijke kwalen, maar als een doe-het-zelf kalmeringsmiddel. Om de geest te kalmeren, snuif kamille, eet salie. . . was met mate, slaap goed en geniet van het horen van melodie en zang. Dit is een behartigenswaardig advies dat al dateert uit 1606 maar dat nu in 2022 nog steeds geldig is.

Over echte kamille

Als je 's avonds vaak een kopje kamillethee drinkt voordat je gaat slapen leef je misschien langer. Dat suggereert de epidemiologische studie die Bret Howrey van University of Texas in Galveston publiceerde in The Gerontologist. Howrey ontdekte dat in ieder geval bij Mexicaanse vrouwen het gebruik van kamillethee een forse levensverlengende werking lijkt te hebben.

Echte kamille

In echte kamille - wetenschappelijke namen: Matricaria chamomilla of Matricaria recutita - zitten onder meer terpenoids zoals alpha-bisabolol, maar ook apigenin-analogen en azulenes. Die mix van stoffen heeft een rustgevende werking, waardoor je beter kunt slapen als je voordat je naar bed gaat een kopje kamillethee drinkt. Bovendien gaan mensen die kamillethee drinken een beetje minder tobben en piekeren, [J Clin Psychopharmacol. 2009 Aug;29(4):378-82.] en verzacht kamille depressies. [Altern Ther Health Med. 2012 Sep-Oct;18(5):44-9.]

Tegelijkertijd hebben de bestanddelen van kamille volgens cel- en dierstudies ook een positief effect op de gezondheid. Alpha-bisabolol en de apigenin-analogen in kamille remmen bijvoorbeeld kankercellen. [Biochem Biophys Res Commun. 2004 Mar 12;315(3):589-94.] [Mol Cell Pharmacol. 2009 Jan 1;1(3):138.]

Studie

In zijn onderzoek analyseerde Bret Howrey de gegevens van 1677 Mexicaanse 65-plussers, die allemaal woonden in Zuidelijke staten van de VS. Van hen dronk 14 procent wel eens kamillethee. De gegevens waren verzameld in de periode 2000-2007.

Resultaten

De sterftekans van de Mexicanen die kamillethee dronken was 29 procent lager dan die van de groep als geheel, ontdekte Howry. Onder de vrouwen verminderde het drinken van kamillethee de sterftekans met 33 procent, onder de mannen was het effect van kamille niet statistisch significant. Dat zou wel eens kunnen komen omdat de mannen beduidend minder kamillethee dronken dan de vrouwen, vermoedt Howrey.

"The question soliciting information on chamomile use asked about any use in the last 12 months but did not specifically request information regarding duration of use or frequency", schrijft de onderzoeker."Thus, it is plausible that even if men reported use of chamomile they may have used it sporadically or at lower doses than women."

Bron:Gerontologist. 2016 Dec;56(6):1146-52.