Plantaardige stoffen tegen een hoog cholesterol

Bij een verhoogd LDL-cholesterolgehalte gebruikt de reguliere geneeskunde farmaceutische statines. Kruidengeneesmiddelen hebben even goede resultaten en vaak minder bijwerkingen.

Lagere LDL-waarden met vezels

Voedingsvezels kunnen cholesterol en het cholesterolderivaat galzuur in de darm binden en zo uit de enterohepatische circulatie verwijderen. Dit verlaagt het cholesterolgehalte in het bloed. Een recent overzicht bekritiseert strategieën uit de jaren zeventig die zich richtten op de schadelijke effecten van verzadigde vetzuren. Het vervangen van verzadigde vetzuren door koolhydraten, met name suiker, heeft zelfs bijgedragen aan een toename van coronaire hartziekten (CHD). Daarentegen wordt de waarde van volkorenproducten vanwege hun vezelgehalte expliciet benadrukt. Volgens het overzicht verminderden 1-2 extra porties volkorenproducten het risico op CHD met 10-20%.

Een ander onderzoek [ 2 ] beschrijft de cholesterolverlagende, bloeddrukverlagende en bloedsuikerregulerende effecten van voedingsvezels. De niveaus van low-density lipoproteïne (LDL) werden met 5-6% verlaagd. Individuele vezelrijke voedingsmiddelen zoals haver, erwten, bonen, lijnzaad, appels en citrusvruchten werden als gunstig beschreven.

Effecten van volkoren granen

Een ander onderzoek onderzoekt de effecten van volkoren granen [ 3 ]. Daaruit bleek dat volkorenproducten leiden tot zeer significante verlagingen van cholesterol en triglyceriden, waarbij het triglyceridenverlagende effect van volkoren haver bijzonder prominent is. Haver (Avena sativa) wordt als bijzonder belangrijk beschouwd bij het verlagen van cholesterol vanwege het β-glucaangehalte. Een meta-analyse van 58 onderzoeken toonde een zeer significante verlaging van het totale en LDL-cholesterol [ 4 ]. Alleen onderzoeken die minstens 23 weken duurden, werden opgenomen. De gemiddelde inname van β-glucaan was 3,5 g per dag. Er moet echter kritisch worden opgemerkt dat alle bovengenoemde vezelonderzoeken cholesterolverlagingen van ruim onder de 5% vonden, wat niet slecht is, maar nog steeds zeer beheersbaar. Maar hoe zit het met meer "geconcentreerde" vezelsupplementen zoals psyllium of lijnzaad?

Vezelsupplementen van vlozaad en lijnzaad

In één onderzoek kregen proefpersonen gemiddeld 8 weken lang 16 gram psyllium (Plantago ovata) of een placebo [ 5 ]. Het LDL-cholesterol daalde met 6% en de triglyceriden zelfs met 21%. Bovendien daalden de bloeddruk en de insulinespiegels, wat erop wijst dat psyllium ook hier een regulerende werking heeft. Er is zelfs een meta-analyse voor lijnzaad (Linum usitatissitum) met 28 studies. Er werden zeer significante reducties gevonden in totaal- en LDL-cholesterol. De reducties bedroegen echter slechts ongeveer 2%. Voor lijnzaadolie met het omega-3-vetzuur alfa-linoleenzuur werden echter geen reducties gevonden [ 6 ].

Glucomannan uit de konjacwortel (Amorphophallus konjac) is een voedingsvezel waarvan wordt aangenomen dat het ook cholesterolverlagende effecten heeft. Volgens een meta-analyse van 12 studies leidt een dagelijkse dosis van 3 gram konjacglucomannan tot een gemiddelde LDL-verlaging van 10% [ 7 ].

Artisjok: Cholerese verlaagt cholesterol

Bestanddelen van de artisjok (Cynara scolymus), zoals cynarine, flavonoïden en derivaten van kininezuur, hebben een choleretisch en cholagogisch effect, wat betekent dat ze zowel de galzuurproductie in de lever als de galuitscheiding stimuleren. Omdat gal cholesterol en het cholesterolderivaat galzuur bevat, wordt een cholesterolverlagend effect verondersteld.
Een recente meta-analyse omvatte negen onderzoeken. De behandeling met artisjok resulteerde in een zeer significante daling van het totale cholesterol (17,6 mg/dl, p < 0,0001) en het LDL-cholesterol (14,9 mg/dl, p = 0,011), terwijl het HDL-cholesterol onveranderd bleef.

In een andere studie [ 10 ] werden de synergetische effecten van artisjok en vezels (appelpectine) onderzocht. In een gecontroleerde, gerandomiseerde, dubbelblinde studie kregen 54 patiënten in een revalidatie-eenheid placebo, 3 × 2 artisjokcapsules (elk 400 mg extract), placebo plus vezels (3 × 1 eetlepel appelpectine), of 3 × 2 artisjokcapsules plus vezels. De vezels konden niet blind worden toegediend.

Er was een lichte daling van het totale cholesterol met placebo (p < 0,05), maar significante dalingen in alle andere groepen (p < 0,01 per groep), waarbij de combinatie van vezels en artisjok synergetische effecten liet zien. LDL-cholesterol gedroeg zich vergelijkbaar, terwijl HDL vrijwel onaangetast bleef. Met een daling van bijna 20% werden effecten bereikt die anders alleen met statines worden waargenomen, maar dan zonder hun bijwerkingen. In het onderzoek werden geen verschillen waargenomen tussen de actieve behandeling en placebo (met betrekking tot artisjok) wat betreft bijwerkingen. Alleen in de vezelgroepen waren er niet-significant hogere meldingen van een opgeblazen gevoel of winderigheid.

Besluit

Kruidenproducten of -remedies kunnen cholesterol op drie verschillende manieren verlagen. Vezels in planten, zoals appelpectine of de vezels in psyllium, kunnen cholesterol of derivaten daarvan binden en zo de absorptie of reabsorptie belemmeren. Choleretische plantenstoffen, zoals die in artisjokken, verhogen de uitscheiding van cholesterol en galzuren via de gal. Bepaalde plantenstoffen, zoals monacoline K uit rode rijst, remmen de lichaamseigen cholesterolsynthese. 

Literatuur

2 Surampudi P, Enkhmaa B, Anuurad E. et al. Lipidenverlaging met oplosbare voedingsvezels. Curr Atheroscler Re 2016; 18 (12) 75 Zoeken in Google Scholar
3 Hollænder PL, Ross AB, Kristensen M. Volkoren granen en veranderingen in bloedlipiden bij ogenschijnlijk gezonde volwassenen: een systematische review en meta-analyse van gerandomiseerde gecontroleerde studies. Am J Clin Nutr 2015; 102 (03) 556-572. Crossref PubMed -zoekopdracht in Google Scholar
4 Ho HV, Sievenpiper JL, Zurbau A. et al. Het effect van haver-β-glucaan op LDL-cholesterol, niet-HDL-cholesterol en apoB voor het verminderen van het risico op hart- en vaatziekten: een systematische review en meta-analyse van gerandomiseerde gecontroleerde onderzoeken. Br J Nutr 2016; 116 (08) 1369-1382
Crossref PubMed -zoekopdracht in Google Scholar
5 Solà R, Bruckert E, Valls RM. et al. Oplosbare vezels (Plantago ovata-schil) verlagen plasma-LDL-cholesterol, triglyceriden, insuline, geoxideerd LDL en systolische bloeddruk bij patiënten met hypercholesterolemie: een gerandomiseerde studie. Atherosclerosis 2010; aug. 2011 (02) 630-637
Crossref PubMed -zoekopdracht in Google Scholar
6 Pan A, Yu D, Demark-Wahnefried W. et al. Meta-analyse van de effecten van lijnzaadinterventies op bloedlipiden. Am J Clin Nutr 2009; 90 (02) 288-297 Crossref PubMed -zoekopdracht in Google Scholar
7 Ho HVT, Jovanovski E, Zurbau A. et al. Een systematische review en meta-analyse van gerandomiseerde gecontroleerde onderzoeken naar het effect van konjacglucomannan, een viskeuze oplosbare vezel, op LDL-cholesterol en de nieuwe lipidedoelen niet-HDL-cholesterol en apolipoproteïne B. Am J Clin Nutr 2017; 105 (05) 1239-1247 Crossref PubMed -zoekopdracht in Google Scholar
9 Sahebkar A, Pirro M, Banach M. et al. Lipidenverlagende activiteit van artisjokextracten: een systematische review en meta-analyse. Crit Rev Food Sci Nutr 2017: 1-8  Referentielink Ris
10 Schmiedel V. Senkung des Cholesterinspiegels door Artischocke en Ballaststoff. Erfahrungsheilkunde 2002; 6: 405-414  Thieme Connect Zoeken in Google Scholar
11 Sun YE, Wang W, Qin J. Antihyperlipidemie van knoflook door het verlagen van het niveau van totaal cholesterol en low-density lipoproteïne: een meta-analyse. Medicine (Baltimore) 2018; 97 (18) e0255
Zoeken in Google Scholar
12 Mazza A, Schiavon L, Rigatelli G. et al. Kortdurende suppletie met monacoline K verbetert de lipide- en metabolische patronen van hypertensieve en hypercholesterolemische personen met een laag cardiovasculair risico. Food Funct 2018; 9 (07) 3845-3852  Crossref PubMed -zoekopdracht in Google Scholar
13 Gerards MC, Terlou RJ, Yu H. et al. Traditioneel Chinees lipidenverlagend middel rode gistrijst resulteert in een significante LDL-verlaging, maar de veiligheid is onzeker – een systematische review en meta-analyse. Atherosclerosis 2015; 240 (02) 415-423

Over kemp, lijnzaad en moerbeiboom in de 18de eeuw

Kemp bij Dioscorides

In 1771 schreef de Letter-kundige Maetschappy van Brussel een prijsvraag uit luidende: Welk zyn de profytelykste Planten van dit Land, ende welk is hun Gebruyk zoo in de Medicynen als in andere Konsten? Joannes Baptista de Beunie, licentiaet in de medicynen behaalde met zijn antwoord op de vraege de prijs. Het antwoord werd gedrukt te Brussel in 1772 en omvat 70 bladzijden.

De Beunie schrijft oa over de moerbeiboom, de kemp en het lijnzaad. 
«Hoe beklaegelyk is de onkunde der Gewassen? Onse Nederlantsché Provintien, onder eene gematighde loghtstreek gelegen, brengen met duysende verscheyde Gewassen voorts, ende nouwelyckx zyn de eygendommen en kragten van hondert bekent», zo schreef de Beunie en heeft bij de planten die voor de economie belangrijk waren vermeld waar zij gekweekt werden.

Zijn ondervinding heeft hem geleerd dat de Moerbezien-boom, Morus, in de Oostenrijksche Nederlanden niet alleen overal groeit maar ook tegen de strafste winters bestand is. Daarom geeft hij de raad aan de zij-reders om de eerlang beginnende tak van commercie tot een bloeiende staat te brengen door een beknopt boekje gratis te distribueren waarin de gehele behandeling van de zij-worm en de cultuur van de witte Moerbezien-boom beschreven staan.

Over Canabis (kemp) schrijft hij het volgende: «Het Saet ende de Olie van desen plant, is alleenelyk in de Medicyenen in 't gebruyk, en als een demulcens ende relaxans bekent: maer in de Economie is desen plant van de aldergrootste nuttigheyd, ende geeft geen klyn gewin aen de Provincie van Vlaenderen. Men maekt van den Bast ofte Schors, Gaeren, Lynwaet, Lenten, Touwen, Papier etc. Het Zaet, dient tot vermakinge van alle gevogelt. De Olie word van de Seepsiers bemint, niet alleen om haere vettigheyd, maer om dat zy daer van de groene Seep sonder Indigo konnen beryden.

De tekst bij Linum (vlas) is hiermee te vergelijken: «Men moet dit Gewas houden voor den Grootsten segen van onse Oostenryksche Nederlanden, alsoo het selve aen hondert duysende menschen het brood geeft. Het Vlas-saet geeft overvloedige olie, de welke gebruykt wort om te branden, schilderen, vernissen te beryden ende  seep te maeken». Eén van de medische toepassingen door de chirurgijns was het gebruik van gestampte of gemalen vlaszaad in pappen als zeer verzachtend,

pijnstillend en etter makend. Om het kalkflerecijn tot etter te brengen kan men

niets beter gebruiken.

http://kunst-en-cultuur.infonu.nl/geschiedenis/41991-hennep-door-de-eeuwen-heen.html
http://kunst-en-cultuur.infonu.nl/geschiedenis/35887-hennep-een-bewogen-geschiedenis.html