December is voor mij nog altijd de maand van de magie en daar horen ook verhalen en gebruiken van de grote magische kruiden bij. De planten uit de Nachtschadefamilie zijn al eeuwen beroemd en berucht omwille van hun geneeskrachtige, hallucinogene maar ook giftige werking. Noem maar op: doornappel, wolfskers maar ook tomaat en aardappel behoren tot deze boeiende plantenfamilie. Ook bilzenkruid is een van die oude heksenkruiden.
 |
| Bilzenkruid en Tabaksplant |
Bilzekruid of Hyoscyamus niger is een eenjarige plant, die vroeger veel langs wegen en op vuilnishopen groeide, een van de giftigste planten die in de natuur voorkomen. Dezelfde giftige alkaloïden als bij Wolfskers worden ook in bilzekruid aangetroffen. Bilzekruid vind je van Europa tot Azië, ook in Noord-Afrika, Noord-Amerika en Australië. In Nederland en België is het ondertussen zeer zeldzaam geworden.
In de flora worden de kenmerken van Hyoscymus niger als volgt omschreven: stengel, bladeren en kelken kleverig, wollig behaard. Bladeren eirond tot langwerpig, vrijwel gaafrandig of bochtig getand tot bijna veerspletig, de onderste gesteeld, de bovenste halfstengelomvattend. Bloemen zeer kort gesteeld. Bloemkroon iets tweezijdig symmetrisch, bleek okergeel met paarsachtige adering, zelden eenkleurig bleekgeel. Onaangenaam ruikend.
Hyoscyamus niger, wordt ook heksenkruid, profetenkruid of zigeuner-kruid genoemd. De plant was goed bekend bij antieke auteurs als Dioscorides en Plinius. Hippocrates adviseert het zaad in wijn getrokken tegen koorts. Volgens de Grieken voerde de plant snel tot een soort goddelijke waanzin. Verwerkt in een zalf, smeersel of drank met papaver, alruin en gevlekte scheerling, kon deze plant niet alleen pijn stillen, maar verwekte dus ook hallucinaties.
Volgens Wirtner lagen dergelijke narcotica zonder twijfel ten grondslag aan de profetieën, visioenen en psychische problemen die in de levensgeschiedenis van een aantal heiligen zijn aan te treffen.
Bilzekruid als geestenbezweerder en regenmaker
Tovenaars gebruikten vanouds de plant bij hun geestenbezweringen en bilzekruid was ook een favoriet kruid in een groot aantal magische recepten. De plant moest dan op een bepaalde tijd geplukt worden, namelijk van de 23ste tot de 29ste dag van de maan en moest onder gerst of tarwe bewaard worden.
Men kon met de plant regen op wekken, door hem in een waterbron te dopen en er het droge land mee te besprenkelen.
Bisschop Burchard van Worms (1010) beschrijft hoe meisjes uit Hessen met het kruid regen opwekten:
'Een groep meisjes trekt het bos in. Daar laten ze de kleinste zich ontkleden en omhullen haar met lover, waarna ze naar een plaats gaan waar bilzekruid groeit. Het meisje plukt een takje en bindt het aan de kleine teen van de rechtervoet. Het kind wordt daarna naar een beek gebracht en onder het zingen van toverliedjes besprenkeld met een natte takkenbos. Daarna gaan ze allen huiswaarts en spoedig daarna gaat het regenen'. Dat moeten we nu met jonge meisjes niet meer proberen!
Zaad pijnstillend, roesverwekkend en gebruikt in bier
De zaden vormden in Europa en Azië eeuwenlang een verdovend, roesverwekkend en pijnstillend middel. Er wordt aangenomen dat in de Middeleeuwen de plant door zigeuners vanuit het Oosten in Europa is geïmporteerd.Sommige vroegere bierbrouwers verwerkten bilzenkuid of alruin in hun bier, vanwege de opwekkende werking. Schroder zegt dat wit bilzekruid pijnstillend, verdovend en verzachtend is, maar dodelijk voor dieren als ze het eten. Het zaad gebruikte hij bij tandpijn.
Hildegard
Hildegard van Bingen beschrijft de plant als Bilsa in CX van haar boek Physica: 'Bilsa is koud en zacht, zonder krachten. Wanneer iemand het inneemt of de olie van het zaad, toont het zich een dodelijk vergift. Heeft iemand parasieten die zijn huid irriteren, dan kan de plek gewreven worden met bilsa sap en de parasieten zullen sterven. Olie uit het zaad wordt niet veel gebruikt, maar bij pijn in de ledematen kan de plek gewreven worden met de olie. Het verkoelt zonder ander medicijn. De olie is niet geschikt voor verdere aandoeningen. Als een dronkenman bijkomt moet hij bilsa in koud water doen, daarmee zijn voorhoofd en keel betten en hij wordt weer beter'.
Medicinaal gebruik uit de oude kruidenboeken
'Een groep meisjes trekt het bos in. Daar laten ze de kleinste zich ontkleden en omhullen haar met lover, waarna ze naar een plaats gaan waar bilzekruid groeit. Het meisje plukt een takje en bindt het aan de kleine teen van de rechtervoet. Het kind wordt daarna naar een beek gebracht en onder het zingen van toverliedjes besprenkeld met een natte takkenbos. Daarna gaan ze allen huiswaarts en spoedig daarna gaat het regenen'. Dat moeten we nu met jonge meisjes niet meer proberen!
De zaden vormden in Europa en Azië eeuwenlang een verdovend, roesverwekkend en pijnstillend middel. Er wordt aangenomen dat in de Middeleeuwen de plant door zigeuners vanuit het Oosten in Europa is geïmporteerd.Sommige vroegere bierbrouwers verwerkten bilzenkuid of alruin in hun bier, vanwege de opwekkende werking. Schroder zegt dat wit bilzekruid pijnstillend, verdovend en verzachtend is, maar dodelijk voor dieren als ze het eten. Het zaad gebruikte hij bij tandpijn.
Hildegard
Hildegard van Bingen beschrijft de plant als Bilsa in CX van haar boek Physica: 'Bilsa is koud en zacht, zonder krachten. Wanneer iemand het inneemt of de olie van het zaad, toont het zich een dodelijk vergift. Heeft iemand parasieten die zijn huid irriteren, dan kan de plek gewreven worden met bilsa sap en de parasieten zullen sterven. Olie uit het zaad wordt niet veel gebruikt, maar bij pijn in de ledematen kan de plek gewreven worden met de olie. Het verkoelt zonder ander medicijn. De olie is niet geschikt voor verdere aandoeningen. Als een dronkenman bijkomt moet hij bilsa in koud water doen, daarmee zijn voorhoofd en keel betten en hij wordt weer beter'.
Medicinaal gebruik uit de oude kruidenboeken
- Tegen allerhande zwellen: Neem bilzenkruid dat klein gesneden of gestampt is, van schapendrek van elk zoveel als nodig is, meng het met azijn en leg het papgewijs op. Ravelingius.
- Tegen pijn van de voeten: Neem de gestampte wortel of bladeren van dit kruid en bind het op de voeten. C. Durantus.
- Tegen pijn in de oren: Neem van bilzensap een deel, van olie van rozen twee delen en druppel het in de oren. Dodonaeus.
- Tsap dat uut den bladeren ende stelen van gruenen Bilsen ghedouwt ende gheperst es/ ende daer naer in die Sonne ghedroocht es seer goet tot alle collyrien vermenght die tot die heete sieckten ende ghebreken/ vloet ende vochticheyt van den ooghen/ ende tot die pijne ende weedom van der selver ende van den ooren ende van die moeder dienen.
- Tselve sap met meel van terwe oft van gersten mout es seer goet gheleyt op alle herde heete gheswillen ende apostumatien van den ooghen/ voeten ende andere leden des lichaems.
- Tsaet van Bilsen es goet tot den hoest/ vloet van subtilen catarren in die ooghen vallende oft op die borste sinckende/ alle groote pijne ende weedom/ vrouwelijcke overvloedighe vloet/ ende tot alle bloetganck een cleyn pennincxken swaer met Meede oft huenich water ghedroncken.
- Tselve saet versuet die pijne van tfledercijn/ het gheneest die gheswollen manlickheyt ende doet sincken die borsten van den vrouwen/ die naer tbaren van den kinde seer gheswollen sijn/ alsment met wijn ghestooten daer op leyt/ ende mach met alle plaesteren vermenght worden die pijne ende weedom versueten.
Meer over bilzekruid op mijn website https://sites.google.com/site/kruidwis/planten-van-a-tot-z/hyoscyamus-niger-bilzenkruid
