Paddenstoel

In de tuin op de wortels van een omgewaaide, oude populier groeien nu massaal bruine paddenstoelen. Volgens sommige deskundigen zouden het prachtvlamhoeden zijn met de officiële naam Gymnopilus junonius.

De genusnaam Gymnopilus betekent "naakte hoed", de soortnaam junonius is een verwijzing naar Juno, de godin die de echtgenote was van de oppergod Jupiter. Gymnopilus spectabilis en Pholiota spectabilis zijn synoniemen van Gymnopilus junonius. Spectabilis betekent "bezienswaardig", "opmerkelijk" of "fraai" (2).

Prachtvlamhoeden smaken enorm bitter (maar niet alle mensen kunnen dit proeven (3)) en zijn giftig. De bitter smakende stoffen (oligo-isoprenoïden) tasten het zenuwstelsel aan en kunnen braken en ingewandsstoornissen veroorzaken (11). De vruchtlichamen kunnen bovendien hallucinogene stoffen bevatten (psilocybine en psilocine), maar deze kunnen ook ontbreken (1,5,8). In het oosten van de VS en in Japan zijn de concentraties hoger dan in Europa. In Japan wordt de prachtvlamhoed waraitake genoemd, wat "giftige paddenstoel" betekent maar ook ohwaraitake "de paddenstoel van het groot gelach". Het eten van de prachtvlamhoed wordt daar geassocieerd met onbedaarlijke lachbuien en impulsief gedrag (4,6,10). De zwam bevat ook nog cytostatica (7).

Literatuur

1. Buck RW (1967) Psychedelic effect of Pholiota spectabilis. N Engl J Med 276:391-392.
2. Gymnopilus junonius (Fr.) P.D.Orton - Spectacular Rustgill. Webdocument op www.first-nature.com.
3. Hallock RM (2007) The taste of mushrooms. McIlvainea 17:33-41.
4. Emberger G (2008)  Gymnopilus junonius. Webdocument op www.messiah.edu/oakes/fungi_on_wood.
5. Hatfield GM, Brady LR (1969) Occurrence of bis-noryangonin in Gymnopilus spectabilis. J Pharm Sci 58:1298–1299.
6. Jewell K, Volk T (2005) Gymnopilus spectabilis, the Waraitake or Big Laughing Gym, a hallucinogenic mushroom. Webdocument op botit.botany.wisc.edu/toms_fungi.
7. Kim KH, Choi SU, Lee KR (2012) Gymnopilin K: a new cytotoxic gymnopilin from Gymnopilus spectabilis. J.Antibiotics 65:135-137.
8. Kusano G, Koike Y, Inoue H, Nozoe S (1986) The constituents of Gymnopilus spectabilis. Chem Pharm Bull 34:3465-3470.
9. Miyazaki S, Kitamura N, Nishio A, Tanaka S, Kayano T, Moriya T, Ichiyanagi T, Shimomura N, Shibuya I, Aimi T (2012) Gymnopilin – a substance produced by the hallucinogenic mushroom, Gymnopilus junonius – mobilizes intracellular Ca2+ in dorsal root ganglion cells. Biomed Res 33:111-118.
10. Sanford JH (1972) Japan’s “Laughing Mushrooms”. Economic Botany 26:174-181.
11. Tanaka M, Hashimoto K, Okuno T, Shirahama H (1993) Neurotoxic oligoisoprenoids of  the hallucinogenic mushroom, Gymnopilus spectabilis. Phytochemistry 34:661-664.
12. Taylor M (1983) Some common fungi of Auckland city. TANE (Journal of the Auckland University Field Club) 29:133-142.
13. Walters MB (1965) Pholiota spectabilis, a hallucinogenic fungus. Mycologia 57:837-838.

Gouden regen, giftig maar goed voor rokers

Een geweldige gouden regen bloeit in ons domaine du Bonsoy. De Laburnum is een boomsoort die tot 7 meter hoog kan worden en zo hoog is hij hier in Bonsoy zeker wel. 

In de maand mei laat de Gouden regen zien waar hij zijn naam aan te danken heeft: de prachtige, lange goudgele bloemtrossen lijken dan als pijpenstelen uit de boom te regenen.  De peulen die na de bloei rijp worden en op de grond vallen zijn erg giftig en dat maakt deze verleidelijke boom voor mij alleen maar interessanter.
De officiële naam laburnum is de wisselvorm (anagram) van het Latijnse woord alburnum. Het betekent rotting en verwijst naar de problemen die kunnen ontstaan bij het snoeien van de boom.

De giftige stof in de gouden regen is cystisine, een chinolizidine-alkaloïde, dat voorkomt in verschillende planten uit de vlinderbloemenfamilie. De zaden van de goudenregen bevatten maximaal 3% cytisine, de bloemen 0,2% en de bladeren 0,5%. Het is een agonist van de nicotinische acetylcholinereceptor. De stof wordt in 1897 reeds als geneesmiddel beschreven in het Nederlands tijdschrift voor geneeskunde.
Cytisine en nicotine beïnvloeden dezelfde plek in de hersenen, doordat ze op dezelfde receptor aangrijpen. Inname van 50 mg cytisine kan dodelijk zijn door ademstilstand.

De van cytisine afgeleide stof varenicline werd in 2006 in de Verenigde Staten en in Europa goedgekeurd als een middel om te helpen stoppen met roken. Het is op de markt onder de merknaam Champix. In een literatuuroverzicht uit 2006 werd geconcludeerd dat hoewel onderzoeken waarin cytisine werd getest merendeels van slechte kwaliteit waren, er enig bewijs is dat cytisine kan helpen bij het stoppen met roken. Uit onderzoek in 2014 blijkt dat cytisine in een dosering van 1,5 mg tot 9mg minstens zo effectief is als de gebruikelijker nicotinevervangers varenicline en bupropion en nog veel goedkoper ook.

Cytisine wordt al sinds de Tweede Wereldoorlog in Oost-Europa gebruikt als natuurlijk middel om te stoppen met roken, maar was in de rest van de wereld niet erg bekend.

Adelaarsvaren

Hier in Bretagne zie je ze nu gekruld overal langs de wegkanten uit de grond schieten. De scheuten van de adelaarsvaren.

In de hedendaagse mode om wilde planten te eten, waar ik met plezier aan mee doe, zijn er zelfs mensen die de wortels en scheuten van deze varen op eten.
De adelaarsvaren behoort tot de meest algemene planten van de wereld. Ze heeft echter een slechte reputatie als veevoer. Door het vaak massaal voorkomen aan randen van weilanden zijn vergiftigingen bij landbouwhuisdieren niet zeldzaam. In droge jaren is dit risico groot als de grasproductie te kort schiet en de dieren hun afkeer tegen varens overwinnen. Er zijn ook vergiftigingen bekend door gebruik van hooi met veel varenloof.

Anti-thiaminefactoren
Bij de acute of subacute vergiftiging van paarden met adelaarsvaren worden als symptomen vooral verlammingen en spiertremoren waargenomen. Soortgelijke effecten kunnen bij varkens en ratten ontstaan. Ze komen overeen met de verschijnselen die bij vitamine B,-gebrek (thiamine-gebrek) optreden. Het bleek dat deze varen, in blad en rhizoom een enzym - thiaminase — bevat, dat het thiamine uit het voedsel splitst (bij aanwezigheid van een amine), waarbij de vitaminewerking verloren gaat (Kenten, 1957). Daarnaast werd ook een thermolabiele anti-thiaminefactor uit de varen geïsoleerd, die als caffeoylshikiminezuur werd geïdentificeerd (Fukuoka, 1982). De juistheid van het bestaan van de anti-thiaminefactoren blijkt uit de ervaring dat de ziekteverschijnselen verdwijnen na extra toediening van thiamine. Herkauwers hebben er geen last van omdat de micro-organismen in de pens voldoende thiamine produceren

Tumorvorming door het eten van de varens is ook aangetroffen bij ratten, muizen en kwartels. De mens loopt eveneens risico. Er zijn ook aanwijzingen dat de werkzame stoffen via melk bij de consument terecht kunnen komen. Blijkens bepaalde waarnemingen   (Evans&  Galpin,  1991)  zouden zelfs de sporen door  inhalatie een kankerrisico geven.

Het is niet mijn gewoonte om negatief te doen over planten en ook de adelaarsvaren kan ik waarderen. Maar... om hem nu op te eten.....