Rond de 16de en 17de eeuw introduceerden de Conquistadores de tomaat in Europa, waar de plant eerst vanwege de vermeende giftigheid als siergewas werd geteeld, maar al in de 18de eeuw wordt de smaak van tomatensoep geroemd. In Spanje maakt men reeds in de 16de eeuw allerlei tomatensauzen klaar, maar de rest van Europa bleef wantrouwig, 'die tomaat zou wel eens des duivels kunnen zijn' en zij gebruikten haar dan ook enkel als sierplant. In Frankrijk bleef dit wantrouwen stand houden tot in 1760 en Duitsland hield het zelfs vol tot 1870.Naamgeving
In het Engels, het Frans, het Nederlands, het Spaans heeft de tomaat haar Nahuatl-stam bewaard, daar heet ze respectievelijk tomato, tomate, tomaat, tomate. Sinds 1554 noemen de Italianen haar pomodoro, gouden appel; de Duitsers gebruiken, naast het gewone tomate ook de naam paradeis-apfel; de Fransen hebben eveneens een tweede naam voor deze vrucht, namelijk pomme d'amour, liefdesappel. Inderdaad, de tomaat lijkt op een vuurrode appel, de benaming pomme d'amour verwijst naar de (echte of vermeende) afrodisiake werking.
Hoe roder hoe gezonder
Tomaten zijn rijk aan lycopeen. Dit is een natuurlijk pigment waaraan tomaten hun rode kleur danken. Het wordt vooral tijdens het rijpingsproces in tomaten gevormd. Hoe roder de tomaten, hoe meer lycopeen ze bevatten. Tomaten die geler zijn bevatten minder lycopeen. Lycopeen behoort tot de groep van de carotenoïden en staat bekend als een krachtig anti-oxidant. Als gevolg van allerlei omzettingsprocessen komen in het lichaam vrije radicalen vrij. Vrije radicalen kunnen schade aanbrengen aan een cel en spelen een belangrijke rol in het verouderingsproces. Anti-oxidanten maken deze vrije radicalen onschadelijk.Vruchtbaarheid en osteoporose
Onderzoek lijkt aan te geven dat tomaten goed zijn ter bescherming van verschillende soorten kanker. Van prostaatkanker zijn de beste resultaten bekend en tegen goedaardige prostaathypertrofie is het zeker goed. Maar tomaten beschermen ook tegen kanker van het spijsverteringskanaal, baarmoederhalskanker en longkanker. Recente onderzoeken suggereren dat lycopeen eveneens de verminderde vruchtbaarheid van mannen kan verbeteren, en de leeftijdsgebonden maculadegeneratie (veel voorkomende oogaandoening) kan beperken. Lycopeen zou ook kunnen helpen in de preventie van osteoporose. Hierover is echter meer onderzoek nodig.
Huidveroudering
Nog meer goed nieuws over tomaten. Onderzoek toont aan dat tomatenpuree werkt tegen rimpels en huidveroudering. Dat is nog eens een goedkoop alternatief voor dure antirimpelcrèmes. Let wel, het werkt pas effectief als je 10 eetlepels tomatenpuree per dag eet aangelengd met 10 gram olijfolie. De toevoeging van een beetje vet zorgt voor een nog betere opnamecapaciteit. Lycopeen is immers een vetoplosbare anti-oxidant. Bij de proefpersonen uit het onderzoek was de aanmaak van de pro-collageenlaag in de huid sterk toegenomen. Pro-collageen is een eiwit dat de huidstructuur helpt verbeteren. Bovendien was de huid 30% beter bestand tegen het schadelijk effect van UV-stralen. Maar elke dag een blikje tomatenpuree opeten lijkt me niet realistisch. Misschien een maskertje van tomatenpuree?
Ellinger, S., et al. (2006). “Tomatoes, tomato products and lycopene in the prevention and treatment of prostate cancer: do we have the evidence from intervention studies?” Current Opinion in Clinical Nutrition & Metabolic Care 9(6): 722-727.
Giovannucci, E., et al. (2007). “Risk factors for prostate cancer incidence and progression in the health professionals follow‐up study.” International Journal of Cancer 121(7): 1571-1578.
Ilic, D., et al. (2011). “Lycopene for the prevention of prostate cancer.” Cochrane Database Syst Rev 11.
Ilic, D. and M. Misso (2012). “Lycopene for the prevention and treatment of benign prostatic hyperplasia and prostate cancer: a systematic review.” Maturitas 72(4): 269-276.
