Kruidig wandelen in de flanken van de Vercors

De herboristenvakantie is in volle gang.Vandaag in al mijn onschuld nog maar eens gewandeld bij de abdij van Valcroissant. Dé plaats waar wij vele jaren onze kruidenvakanties organiseerden. Een mooie, reeds eerder gedane wandeling maar nu in een ander seizoen. Maakt dat het verschil tussen een goede wandeling en een spectaculaire wandeling?

Het begon al met de Gele gentiaan, alleen de stoere maar toch stijlvolle Hosta-achtige bladeren groeiden langs de kant van de weg, daarna kwamen de bloeiende Bijenbladeren, Mellitis melissophyllum en de vele Orchideeën, maar daar waren we al aan gewend Na een redelijke klim naar de col de l'abbey en de col de Fauchard tot 950 hoogtemeters, bleven we rustiger stijgen en dalen in de forse flanken van de Glandasse (het zuidelijkste gedeelte van de Vercors). Wat plantengroei betreft, begon het toen pas. Ik zag al een tijdje een vreemd, gesplitst blad, dat ik niet kon thuis brengen. Dus zei ik maar niets. Eerst dacht ik aan de Salomonszegel, daarna aan.., tot we plots een opgeschoten exemplaar vonden en de plantenpuzzel in mijn hersens op zijn plaats viel: een Lelie… een Martagonlelie, dus vele Lilium martagon en bijna tezelfdertijd aan de andere kant van het smalle pad weer enkele andere onduidelijke bladeren, tot ik 2 meter verder, mij omdraaiend, van emotie bijna naar beneden viel, een bloeiend Vrouwenschoentje. De hele groep in vervoering en ontroering voor ons eerste Vrouwenschoentje, de Cypripedium calceolus.

Meer planten moeten er nu niet meer komen. Kunnen we er nog wel meer aan? Kunnen we nu in rust en tevredenheid het mooie pad verder uitwandelen? Maar toch is het plantengeweld nog niet gedaan. Een kwartier later, in een gruishelling Atropa belladonna, een echte plant voor herboristen en echte heksen en nog later op een rotsuitsprong met uitzicht richting Abdij van Valcroissant, lijkt het wel alsof we op een Afrikaanse hoogvlakte terecht kwamen bij een grote groep forse, bloeiende, lelie-achtige planten, niks minder dan een vluchtwitte affodils.

Nu rest er alleen nog een lange afdaling naar de abdij. Van de hoge, warme, witte flanken van de Glandasse komen we terecht in het lager gelegen donkere, koele en geheimzinnige Buxusbos om uiteindelijk een beetje moe maar tevreden bij de geduldig wachtende auto's uit te komen.
Ja, er blijft bij mij nog altijd enige verwondering, niet alleen over de planten maar ook over het feit dat we na zo'n wandeling toch altijd weer op onze vertrekplaats terecht komen en dat de auto's er meestal ook nog staan.

In de Drôme: Bellegarde en Diois

Bellegarde en Diois

Al weer terug in de Franse Drôme.  Dit word meer het dagboek van ‘Terug naar de Drôme'.

Een vruchtbare dag vandaag. Smorgens Lavandin ‘Grosso' gekocht gewoon op de markt in La Motte (80 eurocent, met 5 cent korting) voor mijn ‘productietuin' in Bellegarde. In de namiddag enkele afspraken gemaakt voor onze kruidenstage. We kunnen op vrijdag bij Claire het distilleren van Pinus sylvestrisnaalden gaan bekijken. Ze rooien daarvoor hele bomen in de helling achter hun huis. Schrik niet! Ze zorgen zo dat de onderbegroeiing van eik meer groeikansen krijgt, het dennenhout dient voor verwarming in de winter en de naalden worden tot etherische olie verwerkt.

gentiaan

Na het bezoek aan Claire rijden we naar Phytosan een Frans kruidenverwerkend bedrijfje in het stadje Die met een Vlaamse eigenaar. Er is hier veel veranderd, een heel nieuw gebouw, de zaken gaan blijkbaar goed maar we worden zoals gewoonlijk wel vriendelijk ontvangen. Ik maak wat afspraken voor de volgende kruidenstage in juli. Deze week komt er ook een groep Belgische winkeliers op bezoek onder begeleiding van Ted den herborist, een oud-student van mij.
Bij het terugrijden naar Bellegarde, net voorbij het dorpje Joncheres* , zien we in de rotshelling, zomaar langs de rand van de weg, bloeiende blauwe gentianen en nog wel die van Koch, of Gentiana clusii. Mooie planten om gewoon van te genieten, als herborist hou ik natuurlijk ook van de gele gentiaan omdat we van de wortels lekkere likeuren en aperitieve drankjes kunnen maken. Ook die vinden we hier in de buurt van Joncheres maar dan moeten we wel een stevige lichamelijke inspanning leveren helemaal naar de col de Volvent. Dat zal niet voor vandaag zijn.

*Jonchéres, vanaf Bellegarde eerste dorpje voorbij de col de Prémol richting Luc-en-Diois, hoogte 911. Etymologie, van lat. juncus, plaats met veel brem. In 1836 woonden er nog 339 zielen, nu nog een dertigtal lichamen. In 1929 ontdekte men in een oude muur een schat van 195 zilveren munten. ‘Un heureux coup de pioche' was dat. Wandelingen: Omhoog naar de col de Volvent, waar Gele gentianen en Echte lavendel broederlijk naast mekaar groeien. Omlaag de gorges in, om dan via de vallei van … op te klimmen naar de col de Prémol.

Verjaren met Schisandra

Twaalf mei. Ik ben jarig, word 60 vandaag. Als geschenk een weekendje naar de Ardennen. Twee tuincentra bezoeken en een wandeling in de vallei van de Molignée. Ben ik met weinig tevreden?

Zoeken moet je ze wel, die speciale tuincentra, alsof ze niet graag bezocht worden. Voor de eerste keer naar ‘Plantes Vivaces' in Gesves of beter enkele kilometers buiten Gesves, in de rue des Carrières ergens op het plateau, in een weiland verstopt achter een bosje.
We zijn op zoek naar Ginseng en mijnheer ‘Vivaces' had ons gezegd dat hij ‘seme parfois du ginseng'. Helaas nu had hij geen ginsengplanten, maar wel enkele verwante Araliasoorten. Dus hebben we de Aralia cordata maar gekocht. Verder Hierochloe odorata, herbe à vanille, een geurend gras dat bij protestante erediensten verbrand werd in plaatst van wierook.
Ook Artemisia pontica, familielid van Bijvoet en Alsem en Schisandra chinensis hebben we hier gevonden en daar ben ik bijzonder blij mee omdat we al enkele jaren onderzoeken welke adaptogenen (Rhodiola, Ginseng, Eleutherococcus) hier bij ons kunnen groeien.

Deze Schisandra of Wu Wei Tza, het vijf smakenkruid, is een van de vele toniserende planten uit China en kan in België als sierlijke klimplant in de tuin gebruikt worden. De bessen met hun veelzijdige smaak vertegenwoordigen de Chinese vijf elementenleer en zouden een harmoniserende werking hebben. Als de plant na enige jaren volwassen is verschijnen in de lente de trossen met lichtroze, hangende bloemen gevolgd door aren met felrode bessen. Deze bessen hebben een rustgevende en stimulerende werking. Je zou kunnen zeggen, dat dit de klimmende Ginseng is…

Schisandra enjoys its widest use as an adaptogen. Studies on schisandra as an adaptogen have been performed since the 1950s in athletes, telegraphists, airline attendants and soldiers, though the early studies were not particularly well done.
Doses of 350-6000 mg of whole berries or 2 g of extract increased stamina and recovery time
after exercise, improved the ability to perform concentration-intense tasks, and decreased fatigue. Numerous studies in race horses reported enhanced physical performance, faster recuperation and improved serum parameters. In rats, tolerance to  heat and cold extremes was improved, whether schisandra was administered before or after insult. Sleeping time after administration of sedatives was also reduced. Other effects reported for schisandra include: antidepressant, anti-convulsive, antidysentery, labor-stimulating and visual improvement.

AHP Monograph on Schisandra. Roy Upton, ed. Schisandra berry (Schisandra chinensis): Analytical, quality controland therapeutic monograph. American Herbal Pharmacopoeia and Therapeutic Compendium, Santa Cruz, CA, 1999, pp. 1–25.

Open tuin in Keerbergen

Rosmarinus officinalis

Open tuin in Keerbergen, redelijk weer en goede belangstelling. Ik haal de cursisten van de herboristenopleiding naar hier en zorg zo zelf voor een publiek met meer dan gemiddelde interesse.
Twee planten voor het geheugen staan nu fris en broederlijk naast mekaar in de voortuin, de Ginkgo en de Rozemarijn. Ze kunnen allebei nu geoogst worden, van de Ginkgo het nieuwe blad en van Rozemarijn het blad en de bloeitoppen. Ik maak er op mijn manier aftreksels van op alcohol, 100 gr blad met 500 cc ethanol van 45° een week laten trekken (macereren bij 20°), uitzeven en afvullen in flesjes. Hiervan smorgens 50 druppels Rozemarijn en savonds 50 druppels Ginkgo gebruiken gedurende 3 weken. Heeft vooral een invloed op de circulatie en zuurstofvoorziening van de kleine bloedvaten en kan op die manier de hersenfunctie ondersteunen.

Ondertussen worden mijn studenten in de tuin overstelpt met informatie, gelukkig ondersteunt door geur, kleur en smaak van de vele planten. Niet alleen Ginkgo en Rozemarijn, maar ook de aroma's van citroenmelisse, bergsteentijm en tijm prikkelen de hersencentra en andere organen.
Ook de giftige en hallucinerende Wolfskers in mijn schaduwtuin heeft een invloed op het centraal zenuwstelsel. Alleen veel te sterk om zomaar mee te experimenteren. De plant bevat atropine, een stof met invloed op het vegetatieve zenuwstelsel, als je het blad of de bes op eet, wat je niet geraden is, zet je er letterlijk grote ogen van op. Het pupilverwijdend effect wordt nog altijd gebruik bij oogonderzoeken. Vroeger gebruikten vrouwen het sap als schoonheidsmiddel om grote ogen te krijgen, cosmetica die me toch iets gevaarlijker lijkt dan een zwart lijntje rond je ogen te trekken.