Heesheid. Deze kruidenthee kan je helpen.

Verkoudheid veroorzaakt vaak heesheid en stemverlies. Geneeskrachtige planten kunnen ons helpen door een beschermend slijm achter te laten op de geïrriteerde slijmvliezen. Een thee gemaakt van geneeskrachtige planten kan het slijmvlies bevochtigen en beschermen.

Als heesheid het gevolg is van een infectie, kunnen geneeskrachtige planten zoals heemst ( Althaea officinalis ), smalle weegbree ( Plantago lanceolata ) en kaasjeskruid ( Malva sylvestris ) helpen. Wanneer je thee drinkt, laat het slijm een ​​fijn laagje achter in de keel dat het slijmvlies beschermt en bevochtigt. Het slijm kan ook een positief effect hebben op keelpijn en droge hoest, die vaak optreden als onderdeel van een griepachtige infectie.

De officiële monografieën van ESCOP en Commissie E pleiten voor het gebruik van smalle weegbree voor catarre van de luchtwegen en ontstekingsveranderingen in de slijmvliezen van mond en keel. ESCOP, HPMC en Commissie E beschouwen ook het gebruik van kaasjeskruidbloemen en heemstwortel voor irritaties in het mond- en keelgebied als positief.

Theerecept tegen heesheid

• 20 g kaasjeskruidbloemen (Malvae sylvestris flos)
• 20 g weegbreebladeren (Plantaginis lanceolatae folium)
• 60 g heemstwortel (Althaeae radix)

Overgiet 1 afgestreken eetlepel van het mengsel met ¼ liter warm water en laat het 15 minuten trekken. Spoel je mond met het laatste slokje thee en gorgel kort. De thee kan gezoet worden met een beetje honing.

• nota 1. de thee moet slijmerig worden
• nota 2. heemstwortel in kleine stukjes snijden, eventueel apart laten trekken in water op kamertemperatuur totdat het slijmerig wordt
• nota 3. slijmstoffen lossen het best op in water, koken kan de slijmstoffen kapot maken

Wat is er nog belangrijk bij heesheid. De volgende tips zijn nuttig gebleken bij heesheid:

• Schraap je keel niet te veel! Het schrapen van uw keel belast de stemplooien en kan het ongemak vergroten. Ook fluisteren is geen goede optie, omdat dit de stemplooien zwaar belast.
• Het is raadzaam om door uw neus te ademen. Hierdoor wordt de lucht die u inademt bevochtigd.
• Drink voldoende en zuig op snoep. Pastilles met de geneeskrachtige plant IJslands mos ( Cetraria islandica ) zijn bijzonder aan te raden. Deze plant is ook rijk aan slijm. Uit onderzoek is gebleken dat het vochtinbrengend effect heeft op het slijmvlies van de keel (zie ref.) 
• Heesheid hoeft niet altijd veroorzaakt te worden door een infectie. Hormonale veranderingen of psychologische stress kunnen ook de oorzaak zijn van heesheid. Ga daarom naar uw huisarts als de heesheid langer dan 5 dagen aanhoudt.

Waarom je stem soms verandert als je een infectie hebt. 

De stemplooien bevinden zich in ons strottenhoofd. We kunnen ze ons voorstellen als de snaren van een harp. Net als de snaren van een harp moeten de stemplooien trillen om geluid voortbrengen. Dit geluid wordt veroorzaakt door onze ademlucht, die bij het uitademen tegen de stemplooien blaast. Bij een harp zijn verschillende snaren strak gespannen om verschillende geluiden te produceren. Onze stemplooien worden indien nodig gespannen: de spier ( musculus vocalis ) in de stemplooien verandert van lengte en spanning zodat ze verschillende tonen produceren. Het slijmvlies beschermt de spier. Net als alle andere slijmvliezen in ons lichaam zwelt het op als het ontstoken raakt. Virussen kunnen hiervoor verantwoordelijk zijn. Als de slijmvliezen opgezwollen zijn, heeft dit invloed op de stemproductie: onze stem klinkt hees, ruw of valt helemaal weg. 

Referenties

• Kempe C, Grüning H, Staschen N et al. Zuigtabletten van IJslands mos ter preventie of behandeling van irritatie van het mondslijmvlies en uitgedroogd keelslijmvlies]. Laryngorhinotologie. 1997; 76:186-8. DOI: 10,1055/s-2007-99740
• https://mens-en-gezondheid.infonu.nl/alternatief/22584-de-tuin-als-huisapotheek-heemst-en-kaasjeskruid.html
• https://wetenschap.infonu.nl/scheikunde/24632-slijm-is-fijn-genezende-stoffen-in-de-plant.html
  

Gezond ouder worden. Minder eten met meer voedingswaarde.

Een effectieve, hoewel niet altijd even prettige manier om het verouderen te vertragen, ziekten te vermijden en jaren aan uw leven toe te voegen, is heel eenvoudig: eet minder calorieën.

Door minder, maar hoogwaardige calorieën te eten blijft u  vitaler zonder dat u ondervoed raakt. Bij dieren is het een nagenoeg volmaakte manier om het leven te verlengen en het verklaart mede waarom sommige mensen opmerkelijk langer leven dan andere. Op het Japanse eiland Okinawa bijvoorbeeld wonen meer mensen van over de honderd dan waar ook ter wereld. Zij eten 17 tot 40% minder calorieën dan andere Japanners. En op het eiland komen met de leeftijd samenhangende hartkwalen, hersenbloeding, kanker en diabetes 30 tot 40% minder voor.

Hoewel veel mensen tegenwoordig zwaarder worden, is er overtuigend bewijs dat minder eten jong houdt. Roy Walford van het Gerontologisch Onderzoekslaboratorium van de Universiteit van Californie is er heilig van overtuigd dat een hoogwaardige voeding met weinig calorieën het verouderen vertraagt en zelfs op hogere leeftijd sommige lichaamssystemen 'verjongt', het leven verlengt en de vatbaarheid voor ziekten halveert. Betekent dat een leven lang half verhongeren? Nee, want het gaat om minder eten, niet om slecht eten. Dat is de sleutel.

Langer levende dieren. 

Het is onomstotelijk bewezen dat dieren die minder calorieën eten langer leven dan normaal te verwachten valt. Sinds de eerste experimenten in 1935, wat ondertussen al bijna negentig jaar geleden is,  zijn er in een reeks onderzoekingen aangetoond dat zoogdieren, zoals muizen, ratten en honden, op een beperkt dieet een derde tot de helft langer leven dan verwacht. Het staat buiten kijf dat zoogdieren die 30 tot 40% minder eten dan normaal, minder snel verouderen, mits ze de juiste voedingstoffen binnen krijgen. De dieren zijn frisser, slanker, jeugdiger en minder gevoelig voor allerlei ziekten, waaronder kanker en infectieziekten.

Waarom minder calorieën het verouderen kan stoppen

Je produceert minder vrije radicalen. Op de keper beschouwd zijn calorieën de vijanden van een jeugdig leven, omdat ze in energie omgezet dienen te worden en dat vereist meer zuurstof. En meer zuurstof activeert meer vrije radicalen, die weer cellen aanvallen en ze kunnen beschadigen, wat vervolgens tot ziekten en versneld verouderen kan leiden. Het is een vicieuze cirkel: hoe meer u eet, des te meer zuurstof u moet verwerken en des te grotere celschade u kunt verwachten. Minder calorieën binnenkrijgen perkt dus het ontstaan van destructieve vrije radicalen in. De weefsels van kadavers van dieren die een voeding met minder calorieën hebben gehad, blijken minder door vrije radicalen aangetast te zijn. Ze zijn niet zo 'verweerd' als de weefsels van goed gevoede dieren die op dezelfde leeftijd zijn overleden.

Je verdediging tegen verouderen verbetert. Het lichaam van een dier dat minder te eten krijgt, produceert zelf meer anti-oxidante enzymen, waaronder superoxide-dismutase, catalase en glutathion-peroxidase dezelfde vitale stoffen waaraan fruitvliegjes hun jeugd en langer leven te danken hebben. 

Dieren op een dieet met minder calorieën mobiliseren bovendien meer enzymen om schade aan het DNA in de cellen te repareren. En ze kunnen carcinogenen, zoals aflatoxine, vijf keer zo goed uit hun lichaam verwijderen

Uw immuniteit neemt toe. De immuniteit van dieren die minder calorieën krijgen, is een derde beter dan normaal. En al niet minder belangrijk: minder calorieën vertraagt de afname van de weerstand die bij het ouder worden optreedt en de witte bloedcellen behouden hun kracht langer'.

Uw bloedsuiker- en insulinespiegel dalen. Minder eten zorgt voor aanzienlijke verlaging van de insuline- en glucosebloedspiegel.

Juist door minder te eten, ouder en vitaler worden. Een vreemd dilemma, zeker in onze luxemaatschappij waar een overvloed aan voedsel ons elke dag weer verleid om meer te eten

Enkele onderzoeken.

J Gerontol A Biol Sci Med Sci. 2002 Jun;57(6):B211-24.Calorie restriction in biosphere 2: alterations in physiologic, hematologic, hormonal, and biochemical parameters in humans restricted for a 2-year period. Walford RL , Mock D , Verdery R , MacCallum T .

Proc Natl Acad Sci U S A. 2004 Apr 27;101(17):6659-63. Epub 2004 Apr 19.Long-term calorie restriction is highly effective in reducing the risk for atherosclerosis in humans.Fontana L , Meyer TE , Klein S , Holloszy JO .

Ageing Res Rev. 2006 Aug;5(3):332-53. Epub 2006 Aug 8. Caloric restriction and intermittent fasting: two potential diets for successful brain aging. Martin B , Mattson MP , Maudsley S .

Winterwandelen in Weris.

Elk jaar, weer opnieuw, winterwandelen we in Wéris. Rechtopstaande stenen wachters uit een andere wereld, kruidenresten van een voorbije zomer en geelgroen oplichtende maretakken kruisen ons pad. Niet verwonderlijk dat Wéris nog steeds tot de verbeelding spreekt.

Deze vreemde stenen hebben mensen altijd aangesproken. Dat blijkt uit de rol die de megalithische monumenten speelden spelen in de lokale folklore, uit de legendes die er aan vast hangen en de meest vreemde tradities die hen omringen. Lange tijd heeft men er het werk van reuzen, dwergen, feeën, heksen of van de duivel in gezien. Romantische auteurs uit de 19de eeuw verklaarden dat de hunebedden door onze voorvaderen de Galliërs waren opgetrokken. Druïden zouden ze gebruikt hebben als offertafels. In het begin van deze eeuw schrijft de lokale dichter Georges Lecompte dat de hunebedden altaren van de druïden waren. Dit geloof houdt nog steeds stand. Wat meer is, de megalieten zijn soms nog het toneel voor magisch-religieuze ceremonieën, voorbehouden aan geïnitieerden. In Stonehenge bijvoorbeeld had elk jaar tijdens het zomersolsistium en bij zonsopgang een druïdeceremonie plaats.

Druide

De druïde Renaat de Jonghe, lid van de "Cercle du Blanc Caillou" (Witte Kei-Kring), later het "Oeuf du Dragon" (Ei van de Draak) probeerde te bewijzen dat de site van Wéris, ooit belangrijker dan die van Stonehenge en een megalithische hoogplaats was. Hij liet zich inspireren door de Indiaanse en de Keltische cultus en verdedigt de theorie dat de op rij geplaatste menhirs van Wéris deel zouden uitmaken van het systeem dat in staat zou zijn de energie van het Universum op te vangen en te verspreiden. Aan de Pierre Haina bezint hij zich en bidt voor de zon, de aarde, het water, de mensen en de dieren. Aan het hunebed van Wéris nodigt hij het publiek uit om een stuk brood aan Moeder Aarde toe te vertrouwen om haar te bedanken voor alles wat ze ons geeft. Ondertussen is ook Renaat De Jonghe er niet meer, is hij ook een mythisch verhaal geworden. 

Pierre Haina of de Menhir Blanc (Witte Menhir)

De Pierre Haina, "steen van de voorvaderen", zou volgens de legende een gat bedekken dat tot het middelpunt van de aarde zou gaan. Soms komt de duivel te voorschijn om zijn "duivelse praktijken" uit te voeren en gaat dan rusten op het Duivelsbed. Een traditie wilde ook dat de Pierre Haina elk jaar op de nachtevening van de lente gewit moet worden. De in onbruik geraakte traditie werd hernomen door de Leuvense professor, Ernest Pirson, die elk jaar de rite kwam voltrekken. Hij deed dit tot aan zijn dood en beweerde dat de steen volgens de ouden vanaf Leuven kon gezien worden. De "Groep Ariane" van het Europees Instituut voor Symboliek en Geschiedenis heeft in 1975 de traditie opgerakeld en de menhir werd weer witgekalkt.

Pas-Bayardsteen (Stap, Hoef van het Ros Beiaard)

"In Pas-Bayard, een gehucht van het dorp Oppagne, zal men u op een steen een lange en diepe groef tonen, die het spoor zou zijn van de hoef van het Ros Beiaard, dat zich hier afstootte om in één sprong de vier Heemskin­deren naar Durbuy te brengen, op een afstand van meer dan twee mijl."

Duivelsbedlegende

Er was eens een molenaar, die langs de Aisne woonde, en op een bepaald ogenblik niet genoeg water had om zijn molen te voeden. Satan deed hem het voorstel om in één nacht een dijk te bouwen in ruil voor zijn ziel. De sluwe plattelandsbewoner aanvaardde, maar wou zijn ziel niet zomaar uitleveren. De volgende morgen, toen het werk af was, bij het kraaien van de haan, riep de duivel de molenaar bij zich om de rekening te vereffenen, maar slechts de hond van de molenaar kwam opdagen. Van zodra de duivel begreep dat hij bedrogen was, barstte hij in woede uit en verwoestte hij in enkele seconden zijn nachtelijk werk. Uitgeput kwam hij weer krachten opdoen op de steen die men sindsdien het Duivelsbed noemt. De fundamen­ten van de duivelse dijk vindt men nog in het gehucht Roche-à-Frène'.

"Pierre Haina" witte menhir, het "Lit du Diable" en de "Pas Bayard" en de echte menhirs en dolmens. Menhir betekent "men", steen en "hir", lang.  Zijn het getuigen van een oude zonnecultus, 5000 jaar oude  energiecentrales? We zullen het waarschijnlijk nooit helemaal te weten komen en misschien is dat wel goed ook! 

Rituelen bij de maretakken, meidoornen en menhirs van Weris

Bestaan er filosofische planten? Planten die je een les leren? Vele zogenaamde giftige planten zoals Bilzekruid, Doornappel en Alruin zijn, denk ik, een soort leraars, die ons spiritueel kunnen begeleiden. Niet alleen of zelfs niet in de eerste plaats door ze op te eten, maar door ze te ontmoeten in de natuur of er uitwendig gebruik van te maken. Bijvoorbeeld door er creatief mee om te gaan. Er amuletten, kettingen of collages mee te ontwerpen of ze gewoon in huis op te hangen.

Maretak is zo’n plant met een symbolische betekenis. Als groenblijvende halfparasiet groeiend in de kale populieren roept hij om geplukt te worden. Mooi is ook, dat je er echt een inspanning voor moet leveren, hij laat zich hoog in de bomen, niet zomaar plukken. De inspanning wordt dan een soort ritueel, krijgt emotionele betekenis. Dat is misschien ook de reden waarom ik me al de geplukte maretakken uit mijn eigen leven kan herinneren.

De maretak uit Wéris in de schemering,

de maretak zo groot als mijn kleine dochter,

de hoog onbereikbare Mistel die zomaar voor mijn voeten viel,

de Vogellijm in de oude appelboom uit de Voerstreek.

de unieke Viscum album in de oude eik bij Isigny

de overvloed van maretakken langs de Aulne bij ons Bretoense huis

en al de rituelen bij de oude appelboom in het menhirdorpje Weris

https://kunst-en-cultuur.infonu.nl/mythologie/84425-maretak-spiritueel-en-rationeel.html

https://kunst-en-cultuur.infonu.nl/mythologie/28489-maretak-een-tegendraadse-plant.html

 

Citroenverbena tegen slapeloosheid

Citroenverbena (Aloysia citrodora Paláu; voorheen Lippia citrodora Kunth), ook bekend onder de Franse naam verveine, is een kruid uit de ijzerhardfamilie. Er worden onder andere kalmerende effecten aan het gebruik van dit kruid toegeschreven. Dit wordt waarschijnlijk veroorzaakt door activatie van de GABA-A-receptor. Daarnaast stimuleert het de afgifte van brain-derived neurotrophic factor, serotonine, noradrenaline en dopamine.

Als belangrijke actieve stof in citroenverbena wordt het polyfenol verbascoside aangewezen, dat kan binden aan de GABA-A-receptor. Dit suggereert dat er wellicht eenzelfde onderliggend werkingsmechanisme betrokken kan zijn als bij benzodiazepines. In celcultuurstudies en dierstudies zijn al verschillende eigenschappen van citroenverbena aangetoond, zoals antioxidatieve, angstremmende, neuroprotectieve, verdovende, antimicrobiële en sedatieve effecten [7]. 

Studie met citroenverbena 

Het effect van citroenverbena op de slaapkwaliteit is vrij recent in verschillende kleinschalige klinische studies onderzocht. Zo toonde een gerandomiseerde, placebo-gecontroleerde studie aan dat het nemen van citroenverbena in de avond de subjectieve slaapkwaliteit verbetert. Bij deze studie werden 100 patiënten met slapeloosheid gerandomiseerd verdeeld over het nemen van een placebo of een citroenverbena-extract. Dit extract was gestandaardiseerd op 1,66 mg essentiële olie per 10 ml en 3,22 mg quercetin per 10 ml. De slaapkwaliteit werd onderzocht met de Pittsburgh Sleep Quality Index (PSQI) en de Insomnia Severity Index (ISI). Na twee weken was er al een significante verbetering zichtbaar in de scores voor slaapkwaliteit op beide vragenlijsten en ook de vier onderdelen slaaplatentie, slaapefficiëntie, problemen met functioneren overdag en subjectieve slaapkwaliteit verbeterden significant op de PSQI [8].

Citroenverbena bij angstige gevoelens. 

Angstige gevoelens zijn ook weer gelinkt aan slaapproblemen, bijvoorbeeld doordat deze gevoelens kunnen leiden tot piekeren, wat het slapen niet ten goede komt. Martínez-Rodríguez et al. keken naast slaapkwaliteit dan ook naar het effect van citroenverbena op angstige gevoelens bij gezonde vrijwilligers. De deelnemers ervaarden veel stress (een score op de Perceived Stress Scale (PSS) van 15 of hoger). Het nemen van 400 mg citroenverbena-extract 1 à 2 uur voor het slapengaan verbeterde niet alleen de subjectieve slaapkwaliteit, maar verminderde ook de zelfgerapporteerde stress bij de interventiegroep. Ook plasmacortisolspiegels daalden. Na een washout-periode van een maand waarin deelnemers het extract niet meer namen, waren beide parameters zelfs nog verder afgenomen in de interventiegroep [9]. 

 Citroenverbena beïnvloedt melatonine-gehalte

Melatonine is een belangrijk hormoon voor slaapregulatie. Het synchroniseert onder andere het circadiaanse ritme en verbetert het begin, de duur en de kwaliteit van slaap. Aan deze studie namen 71 gezonde vrijwilligers deel die last hadden van verstoorde slaap. Van hen namen 33 deelnemers gedurende 90 dagen 400 mg citroenverbena, 38 anderen namen placebo. De placebo bestond uit capsules gevuld met enkel cellulose en maltodextrine. Slaapkwaliteit en slaapefficiëntie verbeterden significant op de PSQI in de interventiegroep. Dit werd bevestigd door de geregistreerde data van een bewegingssensor die ’s nachts werd gedragen. De nachtelijke melatoninespiegels in het bloed namen ook significant toe bij de interventiegroep [6].

Referenties: [1] Pena-Orbea C. et al. Sleep disturbance severity and correlates in post-acute sequelae of COVID-19 (PASC). J Gen Intern Med. 2023;38:2015-2017. [2] Wang S. et al. Multidimensional sleep health prior to SARS-CoV-2 infection and risk of post-COVID-19 condition. JAMA Netw Open. 2023;6(5):e2315885. [3] Haack M. et al. Sleep deficiency and chronic pain: potential underlying mechanisms and clinical implications. Neuropsychopharmacol. 2020;45:205-216.  [6] Pérez-Piñero S. et al. Dietary supplementation with an extract of Aloysia citrodora (Lemon verbena) improves sleep quality in healthy subjects: A randomized doubleblind controlled study. Nutrients. 2024;16(10):1523. [7] Bahramsoltani R. et al. Aloysia citrodora Paláu (Lemon verbena): A review of phytochemistry and pharmacology. J Ethnopharmacol. 2018;222:34-51. [8] Afrasiabian F. et al. Aloysia citriodora Palau (lemon verbena) for insomnia patients: A randomized, double-blind, placebo-controlled clinical trial of efficacy and safety. Phytother Res. 2019;33(2):350-359. [9] Martínez-Rodríguez A. et al. Anxiolytic effect and improved sleep quality in individuals taking Lippia citriodora extract. Nutrients. 2022;14(1):218. [10] Naik H. et al. Psychiatric symptoms, treatment uptake, and barriers to mental health care among US adults with post-COVID-19 condition. JAMA Netw Open. 2024;7(4):e248481.

Geneesstof: beta-sitosterol

Bèta-sitosterol behoort tot de groep van fytosterolen, waarvan de chemische structuur vergelijkbaar is met die van cholesterol. Sitosterol werd voor het eerst geïsoleerd uit tarwekiemolie in 1897.

In de daaropvolgende jaren werd bèta-sitosterol ook aangetroffen in tal van andere plantaardige oliën (bijvoorbeeld in maïskiemolie, roggekiemolie, katoenzaadolie, avocado-olie, olijfolie, pompoenpitolie, sojaolie). Het wordt ook aangetroffen in calabarbonen, kinawas en kinaschors, in pecannoten, zaagpalm (Serenoa repens), avocado (Persea americana), pompoenpitten (Curcurbita pepo), Prunus africana (Pygeum africanum), cashewnoten, rijstzemelen, duindoorn en fenegriekzaden en gojivruchten.

In de kruidengeneeskunde / fytotherapie speelt bèta-sitosterol een rol als ingrediënt in geneeskrachtige planten tegen de symptomen van goedaardige prostaathyperplasie. De nadruk ligt vooral op brandnetelwortel, zaagpalmetto-vruchten, Hypoxis rooperi wortelstok en Pygeum africanum.

Concentraties bèta-sitosterol (in delen per miljoen):

• Cherimoya-zaden (Annona cherimola MILL.): 10000-14000 ppm
• Meidoornbloemen en meidoornbladeren (Crataegus laevigata (POIR.) DC): 6500 -7800 ppm in bloemen; 5100-6200 ppm in de bladeren
• Zwarte komijnzaad (Nigella sativa L.): 3218 ppm
• Gewone teunisbloemzaden (Oenothera biennis L.): 1186-2528 ppm
• Salieblad (Salvia officinalis L.): 5-2450 ppm
• Witte Moerbei (Morus alba L.): 2000 ppm in de bladeren
• Senna obtusifolia (L.) H.IRWIN & BARNEBY: 1000-2000 ppm in de zaden
• Boekweitzaden (Fagopyrum esculentum MOENCH.): 1880 ppm
• Basilicumbladeren (Ocimum basilicum L.): 896-1705 ppm
• Maïs (Zea mays L.) .): 1300 ppm in maïsstijl, in stigma/stylus (maïsstylus)
• Saliestengel (Salvia officinalis L.): 1214 ppm
• Basilicumbloem (Ocimum basilicum L.): 1051 ppm
• Duindoornzaden (Hippophae rhamnoides L.): 550-970 ppm
• Sojabonen (Glycine max (L.) MERR.): 900 ppm in de zaden
• Zoethoutwortel (Glycyrrhiza glabra L.): 500 ppm in Radix Liquiritiae
• Basilicumwortel (Ocimum basilicum L.): 408 ppm
• Maarts viooltje (Viola odorata L.): 330 ppm in de plant
• Basilicumspruiten (Ocimum basilicum L.): 230 ppm in de stengel van de zaailingen
• Ashwagandawortel (Withania somnifera (L.) DUNAL): 200 ppm
• Saw palmetto vruchten, Sabalpalm (Serenoa repens): 189 ppm

Over de farmacologische effecten van bèta-sitosterol

De normale inname van bèta-sitosterol via de voeding bedraagt ​​ongeveer 250-300 mg per dag. Ongeveer 5% van de ingenomen bèta-sitosterol wordt geabsorbeerd in het maag-darmkanaal.  Alleen of in combinatie met vergelijkbare fytosterolen kan bèta-sitosterol in hogere doses (1-3 g per dag) het cholesterolgehalte in het bloed verlagen en wordt daarom soms gebruikt als middel tegen hypercholesterolemie omdat het de cholesterolabsorptie vertraagt.

Bèta-sitosterol wordt in de kruidengeneeskunde in lagere doses gebruikt voor de symptomatische behandeling van vroege goedaardige prostaathyperplasie (BPH).

Het wordt ook gebruikt ter ondersteuning van de behandeling van prostaatkanker en borstkanker. De werkingsprincipes zijn nog grotendeels onbekend. Hormoonachtige effecten (oestrogeenachtig) en de remming van de prostaglandinesynthese zijn mogelijke werkingsnechanismen.

Cafeine, planten, dieren en de mens

Cafeïne wordt door planten gebruikt om vijanden te weren. Als bladeren van de koffieplant afsterven en op de grond vallen, komt de cafeïne in de bodem terecht. Dat maakt het voor andere planten moeilijk om op die plaats te kiemen. Op die manier wordt de concurrentie uitgeschakeld.

Ook insecten worden op die manier weggehouden. Hoge doses cafeïne zijn giftig voor insecten, daarom zullen zij vermijden zich te voeden van de bladeren en bonen.

Aan de andere kant maken planten gebruik van cafeïne om hun stuifmeel te verspreiden. In hun nectar zijn lage doses cafeïne terug te vinden. Planten maken nectar aan, zodat insecten en andere dieren zich ermee zouden voeden en zo het stuifmeel verspreiden. Maar als insecten zich voeden met nectar waarin cafeïne zit, is het waarschijnlijker dat ze zich de geur van de bloem zullen herinneren. Zo zal het insect de bloem nogmaals bezoeken en het stuifmeel blijven verspreiden.

Eenzelfde molecule wordt zo tegelijk voor een negatief en een positief effect gebruikt, meent neurobioloog Julie Mustard in The New York Times. Het kan misschien toeval van de biologie zijn, dat cafeïne-producerende planten een gelijkaardig effect hebben op de mens – giftig in hoge doses, maar bevorderend voor onze hersenen in lage doses. Maar, zegt Mustard, ‘uiteindelijk manipuleren de planten ons allemaal.’

De vreemde salomonszegel

Salomonszegel is een lid van de leliefamilie. Verschillende soorten zijn inheems in Azië, Europa en Noord-Amerika, waar ze gebruikt werden als voedsel en medicijn. De wit/gelige wortelstokken lijken op menselijke botten en wervels, terwijl het blad bij de stengel op ligamenten lijken die zich om beenderen wikkelen. Signatuurleer dus. 

Polygonatum werd gebruikt om de botten en de pezen te versterken. De "zegels" op de wortelstokken, waar de stengel omhoog komt, lijken op de amuletten die door magiërs worden gebruikt (cirkels met markeringen). Daarom werd de plant sigilum Salomanis of Salomonszegel genoemd, naar de wijze koning. Het is een van de planten die in de Afro-Amerikaanse kruidengeneeskunde bekendstaat als 'High John the Conqueror', verwijzend naar magie of 'veroveren'. Het werd gedragen als een mojo (soort amulet) of gekauwd om onoverwinnelijk te worden.

Echte Salomonszegel wordt in Azië, Europa en Noord-Amerika gebruikt als voedingsstof voor pezen en gewrichten.  Het is vooral bekend om spier- en skeletproblemen te verhelpen. Het heeft ook een verzachtende werking op de slijmvliezen, daarom kan het nuttig zijn voor de longen en het maag-darmkanaal. Het bevat kleine hoeveelheden hartglycosiden, net als zijn neef Convallaria majalis (lelietje-van-dalen), maar te weinig om giftig zijn.

Polygonatum spp. wordt gebruikt in de Chinese kruidengeneeskunde, waar het bekend staat als 'gele essentie'. Het wordt geclassificeerd als een zoete, neutrale yin-tonic met bevochtigende, smerende en voedende eigenschappen.  Het smeert hart en longen, verstevigt het middelste gebied (buik), bouwt het beenmerg op en verbetert het sperma (essentie). Hedendaags onderzoek toont aan dat het kan worden gebruikt om hoge bloeddruk te verlagen, de lever te beschermen, vette lever te behandelen, de bloedsuikerspiegel en bloedvet te verlagen (Lu, 1994, 203).

In de traditionele Chinese geneeskunde hebben preparaten van Polygonum multiflorum een ​​lange geschiedenis van gebruik voor haargroei en tegen het grijs worden. Zowel orale als plaatselijke toediening van P. multiflorum-preparaten werden klinisch gebruikt bij de behandeling van grijs wordend haar, soms gelijktijdig in traditionele toepassingsmethoden. RPM (Polygonum Multiflorum Radix, verse wortel als geneesmiddel) en RPMP (Polygonum Multiflorum Radix Preparata, verwerkt ruw middel) werden in de theorie van de traditionele Chinese geneeskunde beschouwd als kruiden die de nieren en lever versterken, zodat ze gebruikt konden worden bij de behandeling van vroegtijdig grijs wordend haar. 

Onderzoek

Dubbelblinde, placebogecontroleerde studies die langer dan 6 maanden duurden, hebben duidelijke gunstige effecten van PMR op de haarkwaliteit aangetoond voor vrouwen in de pre- en postmenopauze [5]. Na het innemen van extracten van P. multiflorum gedurende 3 en 6 maanden, lieten de onderzoeken die werden uitgevoerd bij de actieve behandeling een significante verbetering zien van haaruitval (25 bij 26 deelnemers, 97%).  Bovendien rapporteerde 77% van de vrouwen in de P. multiflorum-groep "dikker haar", wat werd beoordeeld als "significante" en "dramatische" verbetering [5]. 

In een ander onderzoek met 48 mannen (n = 24) en vrouwen (n = 24) van 30 tot 60 jaar oud met verschillende oorzaken van haarverlies (leeftijdsgerelateerd, stress- en medicatie-geïnduceerd, en postpartum) kregen ze tweemaal daags een gestandaardiseerd extract van PMR [6]. Na 1 maand behandeling rapporteerde 91% van de mannen en 87% van de vrouwen verbetering. Bovendien rapporteerde geen van de deelnemers aan het onderzoek bijwerkingen tijdens de behandelingsperiode. De mechanismen waarmee PMR en PMRP deze gunstige effecten vertonen, moeten echter nog worden opgehelderd. We bestuderen P. multiflorum al tientallen jaren. In ons eerdere onderzoek [7] ontdekten we dat zowel orale toediening van PMR als plaatselijke toediening van PMRP de haargroei bevorderde. PMR was geschikter voor orale toediening, terwijl PMRP grotere effecten liet zien bij uitwendig gebruik.  Het haargroeibevorderende effect van orale PMR werd hoogstwaarschijnlijk gemedieerd door de expressie van fibroblastgroeifactor-7 (FGF-7). In dit onderzoek werd C57BL/6 muizenhaarvervaging geïnduceerd door H2O2 gebruikt om de haarpigmentogenese bevorderende activiteit en een mogelijk mechanisme van PMR en PMRP te onderzoeken. Hun extracties werden oraal en/of plaatselijk toegediend. Haarpigmentogenese bevorderende activiteiten werden onderzocht op haarkleur en totale melaninegehaltes.

Referenties

5.Blum J. M. Prospective, Randomized, Double-Blinded, Placewbo-Controlled Clinical Trial to Test the Efficacy and Short-Term Safety in Women of NeHair. Glastonbury, Conn, USA: Marshall-Blim, Biotech Corporation; 2002. [Google Scholar]
6.Coglio G., Bosio A. How & Why in Medicine. 2002. Alopecia and its treatment-the reality of the new chances of success, in the clinical study of NuHair: first food supplement with great scientific impact. (Dermatology). [Google Scholar]
7.Li Y. F., Han M. N., Lin P., He Y. R., Yu J., Zhao R. H. Hair growth promotion activity and its mechanism of Polygonum multiflorum . Evidence-Based Complementary and Alternative Medicine. 2015;2015:10. doi: 10.1155/2015/517901.517901 [DOI] [PMC free article] [PubMed] [Google Scholar]

Alleen of niet alleen. Bacteriën en virussen.

Als je alleen bent, activeren de hersenen een biologisch programma dat je beschermt tegen bacteriën. Van oudsher was het immers zo dat je gemakkelijker wonden opliep door alleen te zijn, waardoor het lichaam in stelling moest gebracht worden om potentiële bacteriële infecties te bestrijden. Als je alleen bent, gaat dus het antibacteriële deel van het immuunsysteem domineren en gaat je lichaam veel TNF-alfa produceren. Dat is een ontstekingsbevorderende stof die de "bacterie" gaat aanvallen. Als er echter geen bacterie is, zorgt TNF-alfa voor een voortdurende doelloze ontstekingsreactie. Dat ligt (mede) aan de basis van een heleboel ziektebeelden, zoals kanker, auto-immuunaandoeningen, chronische ziekten, etc.

Als je daarentegen samenleeft met andere mensen, activeren je hersenen een biologisch programma dat je beschermt tegen virussen. Virussen grijpen gemakkelijk om zich heen binnen gemeenschappen en houden zich op die manier in stand. 

Als de hersenen registreren dat je verbonden bent en samenleeft met anderen, gaat het antivirale deel van het immuunsysteem domineren en je lichaam veel interferon-gamma produceren. Interferon-gamma is een stof die virussen binnen de perken houdt. Bovendien blijkt uit onderzoek dat interferon-gamma ervoor zorgt dat we als mensen sociaal gedrag vertonen. Hoe meer interferon-gamma je produceert, hoe socialer je bent. Je wordt dus socialer door sociaal te zijn.

Even terug naar alleen zijn. Als je alleen bent, wordt niet alleen TNF-alfa in stelling gezet – waardoor je gevoeliger wordt voor ontstekingen en een veelvoud aan ziektebeelden – maar wordt ook interferon-gamma geremd. Een gebrek aan interferon-gamma betekent twee dingen. Ten eerste zorgt het voor minder antivirale activiteit, waardoor je niet goed beschermd bent tegen virussen. Ten tweede maakt een gebrek aan interferon-gamma mensen angstiger, minder empathisch en asocialer. Vandaar dat de drempel steeds hoger wordt om sociaal te zijn als je het lang niet geweest bent.

Kortom, verbinden met anderen is een belangrijk onderdeel van gezond blijven en energie hebben om je mooiste leven te leven. 

Tekst met dank aan anderen

Gemmotherapie

Hoewel het medicinale gebruik van planten teruggaat tot het stenen tijdperk, werd gedetailleerde informatie over het gebruik van knoppen pas in de 12e eeuw gevonden bij Hildegard von Bingen. Ze beveelt 8 knoppen aan voor medicinale doeleinden, waarvan sommige zoals zwarte bes, berk en zilverlinde, nu een belangrijke rol spelen in de gemmotherapie. De Belgische arts Dr. Pol Henry (1918 –1988), die zijn patiënten na de Tweede Wereldoorlog extracten van knoppen, scheuten en wortels gaf, deed verder uitgebreid klinisch onderzoek naar de knoppen van verschillende struiken en bomen en bedacht de term ‘fyto-embryotherapie’ omdat hij de werking toeschreef aan de eigenschappen van het embryonaal weefsel in knoppen. Later, onder leiding van dr. Max Tétau (1927-2012) wed de term ‘gemmotherapie’ – van het Latijnse woord ‘gemma’ voor knop geïntroduceerd. 

Hoe werkt gemmotherapie?

Knoppen bestaan ​​uit zogenaamde meristeemcellen. Bij dieren en mensen komen deze overeen met embryonale stamcellen: ze bevatten veel genetisch materiaal en bezitten een hoge mate van delingsactiviteit, omdat in essentie de hele plant uit deze cellen wordt gevormd. Hun gehalte aan aminozuren en eiwitten (bijvoorbeeld groeihormonen) is aanzienlijk hoger dan in de reeds ontwikkelde delen van de plant. Als oercellen zijn ze nog steeds ongedifferentieerd, ze bevatten dus informatie die relevant is voor de ontwikkeling van de hele plant. Bovendien bevatten de toppen al kleine hoeveelheden van de karakteristieke secundaire ingrediënten / metabolieten zoals essentiële oliën, flavonoïden of tannines. Dit verklaart waarom veel gemmotherapeutica fytotherapeutische effecten hebben, maar hun werkingsspectrum soms veel verder reikt dan de klassieke fytotherapie [1].

Wat zit er in knoppen?

De ingrediënten verschillen soms behoorlijk tussen de verschillende knoppen. Wat ze allemaal gemeen hebben is de grote hoeveelheid eiwitten, aminozuren, flavonoïden en plantenhormonen. Deze omvatten [3]:

• Auxines: Deze groeihormonen stimuleren de longitudinale groei van de scheuten en de celdeling en spelen ook een rol bij de verdediging tegen pathologische invloeden.
• Oligosacchariden: Dit zijn koolhydraten die de groei en differentiatie van cellen reguleren en fungeren als verdediging tegen bacteriën, schimmels en mechanische schade.
• Gibbellerine: Dit zijn groeihormonen die voorkomen in schimmels en planten en die de groei, kieming en bloei stimuleren [2]
• Cytokininen: Deze fytohormonen stimuleren de celdeling en het darmmicrobioom. Hun effect neemt toe met andere fytohormonen zoals auxines. Abscisinezuur, dat werkt als een plantenstresshormoon en de groei en kieming van zaden en knoppen remt, werkt als een antagonist.
• Flavonoïden en polyfenolen
• Enzymen en aminozuren
• Eiwitten en nucleïnezuren
• Mineralen en sporenelementen
• Vitaminen

Nummer 1 in gemmotherapie: Ribes nigrum

Als voorbeeld wil ik misschien wel het bekendste middel van knoptherapie introduceren: de knoppen van de zwarte bes (Gemmae Ribes nigrum) hebben een zeer breed werkingsspectrum. Ze worden beschouwd als de ‘kruidencortisone’ omdat ze de bijnierschors stimuleren en de werking van histamine kunnen remmen. Vanwege hun ontstekingsremmende werking worden ze vaak voorgeschreven bij allergische aandoeningen, luchtwegaandoeningen, uitputting, gewrichtsproblemen, reuma of jicht. Maar ze worden ook gebruikt bij huid- en luchtwegaandoeningen [2]. Een recente studie identificeerde 133 ingrediënten die onder andere duiden op sterke antioxiderende, neuroprotectieve en ontstekingsremmende effecten, terwijl er geen cytotoxische effecten werden gevonden [4].

Mogelijke toepassingen en medisch erkende effecten

Helaas zijn er nog steeds geen officiële monografieën van de relevante wetenschappelijke instellingen zoals ESCOP of de Commission on Gemmopreparations. Veel indicaties komen voort uit traditioneel gebruik of praktijk-empirische ervaringen van artsen en therapeuten: enerzijds worden gemmotherapeutica gebruikt bij acute infecties om de symptomen te verlichten en het genezingsproces te ondersteunen. Aan de andere kant zijn er blijkbaar goede ervaringen met chronische klachten, vooral als het gaat om hormoonregulatie of ontstekingsremming bij terugkerende infecties. Bovendien zijn gemmo-preparaten nuttig bij nerveus of psychosomatisch lijden [5]. Er zijn ook versterkende effecten op het immuunsysteem te zien.

Er zijn geen bijwerkingen bekend van het gebruik van gemmo-preparaten. Ze kunnen ook ondersteuning bieden als aanvullende begeleiding bij conventionele medische therapie met antibiotica, pijnstillers of anti-reumatische medicijnen.

Interactie: Eiwitsplitsende stoffen zoals het enzym papaïne in ananas, mango of kiwi kunnen de werking van gemmo-preparaten remmen. Daarom moeten ze met een tussenpose van minimaal een half uur worden ingenomen [6]. 

Instructies voor het maken van gemmo-preparaten

Voor thuisgebruik heb je nodig:

• 1 g geselecteerde plantenknoppen
• 15 ml gedestilleerd water
• 15 ml plantaardige glycerine (85-99%)
• 15 ml alcohol (96% volume)
• Keukenweegschaal (nauwkeurig tot minimaal 1/10 g)
• een scherp mes
• een houten plank
• een kleine trechter
• een maatcilinder
• een bekerglas van 250 ml
• een theefilter of fijn gaasje
• flesjes met sproeisysteem

Productie: De verzamelde toppen worden gewogen en met een scherp mes zeer klein gesneden, wat tot een enorme volumevergroting leidt. De gehakte planten doe je in het bekerglas, waarin het water, de alcohol en de glycerine achtereenvolgens worden toegevoegd en vermengd. Het mengsel moet minimaal 3-4 weken op een warme, tegen licht beschermde plaats worden bewaard en eenmaal per dag worden geschud. Het mengsel wordt vervolgens door het theefilter gefiltreerd en met behulp van een trechter in de spuitflessen afgevuld. De zelfgemaakte gemmomiddelen gaan ongeveer 2-3 jaar mee.

Tip: Je kan de hooggeconcentreerde gemmopreparaten verdunnen tot de homeopathische doseringsvorm D1 volgens de originele productie-instructies in de Franse Farmacopee. Om dit te doen, wordt het gemmaceraat verdund met 9 delen gedestilleerd water en 10 keer geschud. Let op: ik gebruik voor de verdunning / potentiëring niet het gespecificeerde alcohol-water-glycerinemengsel, maar alleen gedestilleerd water. Door het alcoholgehalte te verdunnen is er ook geen risico voor kinderen.

Hoe gebruik ik de gemmo-preparaten in het dagelijks leven?

Het wordt als spray rechtstreeks in de mond gebruikt. Voor volwassenen worden 3 maal daags 2-3 verstuivingen aanbevolen, in acute gevallen tot 10 maal daags. Voor kinderen zou dit 1-2 sprays 3 keer per dag zijn [7]. De glycerine geeft de producten een lichtzoete smaak, die van knop tot knop sterk kan variëren. Sommige Gemmo-fans hebben een eigen medicijnkastje voor knoppen gekocht dat ze om de paar jaar vernieuwen.

In de knoppen komen we de krachten van de planten in geconcentreerde vorm tegen. Soms bevatten ze ook stoffen die in latere groeifasen niet meer aanwezig zijn. Met behulp van gemmotherapie kun je ook verbinding maken met de lente- en groeikrachten van de natuur en je eigen ervaringen opdoen met de verschillende planten. Voor mij in ieder geval behoren gemmo-preparaten tot mijn vaste voorraad naast homeopathische middelen, theeën en andere kruidenpreparaten, zowel thuis als in mijn praktijk.

Literatuur

• [1] Stern C. Gemmotherapie: Grundlagen – Indikationen – Behandlung. Stuttgart: Haug; 2019
• [2] Steingassner HM. Gemmotherapie – Phytotherapie – Mineralientherapie. München: Wilhelm Maudrich; 2005
• [3] Aleya A et al. Phytoconstituent Profiles Associated with Relevant Antioxidant Potential and Variable Nutritive Effects of the Olive, Sweet Almond, and Black Mulberry Gemmotherapy Extracts. Antioxidants 2023; 12: 1717
• [4] Téglás T et al. The Flavonoid Rich Black Currant (Ribes nigrum) Ethanolic Gemmotherapy Extract Elicits Neuroprotective Effect by Preventing Microglial Body Swelling in Hippocampus and Reduces Serum TNF-α Level: Pilot Study. Molecules 2023; 28: 3571
• [5] Bichsel, B. 2018. Gemmotherapie – die Kraft der Knospen. Naturheilkunde Journal 2018; 10: 54-56
• [6] Roth, C. 2013. Gemmotherapie – die Knospenmedizin. Deutsche Heilpraktiker Zeitschrift 2013; 3: 18-21
• [7] https://www.gemmo.de/news/presse/news/19_04_gemmo_herstellen-3.php. Stand: 13.03.2024

• https://dumas.ccsd.cnrs.fr/dumas-01714565v1/file/Pharmacie_2018_Dursus.pdf
• Dr, Pol Henry. Phytembryothérapie , thérapeutique par les extraits embryonnaires végétaux.