donderdag, juli 29, 2010

Prickly-ash


花椒 [huā jiāo]
Over die moeilijke tuin in Bellegarde is ook veel goeds te vertellen. Er groeit bijvoorbeeld zomaar een Szechuanpeper. Een struik, met glimmend blad  en opvallende, mooie doornen, die nu stevig aan de groei is en hier al enkele winters de strenge vorst overleefd heeft. Misschien kunnen we van deze Zanthoxylum in de nabije toekomst wel vreemde peper oogsten.
Gebloeid heeft hij nog niet in Bellegarde maar het zou me niet verwonderen als dat er dit of volgend jaar van komt. In de Jardin des aromes van Nyons heb ik hem al wel zien bloeien, donkerrode bloemen komen er aan en daarna kleine, rode ronde besjes tussen de glanzend groene bladeren.  Deze bladeren en de schors werden door de Indianen gebruikt tegen  kiespijn! In  Amerika word hij ook Toothache tree of American prickly ash genoemd, dat is wel een andere soort, nl  Zanthoxylum americanum maar ze zouden allebei dezelfde werking hebben.

Namen: Zanthoxylum simulans, Chinese Prickly-ash or Flatspine Prickly-ash, Kiespijnboom,  Gelbholz, Zahnwehstrauch, Täuschende Stachelesche
Szechuanpeper in mijn Jardin de Simples
De ongewone, prikkelende sensatie van de Szechuanpeper (een bestanddeel van Chinees vijfkruidenpoeder) ontstaat doordat in de mond zenuwen geprikkeld worden die gewoonlijk reageren op een trilling of lichte aanraking. Naast kruiden die een heet (rode peper), koud (pepermunt) of schrijnend (wasabi) gevoel geven, is er dus ook een specerij die eerder kietelt ... Deze kietelende en licht verdovende werking is mogelijk te danken aan een alkamide, herculine genaamd, stoffen die we ook in Rode zonnehoed terugvinden met dezelfde tintelende en verdovende werking. Rode zonnehoed waarvan ik uit eigen ervaring weet, dat die plant een snelle, pijnstillende werking heeft bij ontstoken tandvlees.


Zanthoxylum simulans - Plants For A Future database report
Spice Pages: Sichuan Pepper (Zanthoxylum, Szechwan peppercorn, fagara, hua jiao, sansho 山椒, timur, andaliman, tirphal
Bridgeport - Natural Medicine Database - Alternative Medicine (CAM)
Natural Source

vrijdag, juli 23, 2010

Eindelijk regen!

Eindelijk heet, eindelijk koel, eindelijk regen! Altijd weer dat verlangen naar wat er niet is. Of is het toch zoeken naar evenwicht? De harmonie van deze wereld en het evenwicht in tuin en natuur is toch afhankelijk van de juiste dosis zon, de juiste dosis regen, licht en donker, rust en activiteit.


Nu dus eindelijk regen, na 3 warme, droge weken. De planten zuigen zich vol met energie. Dit is meer dan zomaar wat water.

zondag, juli 18, 2010

Cupidone

De laatste dag van de kruidenstage doen we het rustig aan. Al beginnen we wel vroeg met een ochtenwandeling in Bellegarde zelf. We starten om 6.30 in de vallei van Marmione, rustig naar omhoog richting Combe Libert. Langs het voetpad groeit en bloeit uitbundig de blauwe Strobloem Catananche caerulea, ook de Echte lavendel bloeit nu op zijn best. Wij wandelen rustig omhoog; we zijn wel uitgeslapen maar sommigen toch nog niet goed wakker of mogelijk onder de indruk van de poëtische natuur.


De naam Blauwe strobloem is maar ordinair in vergelijking met de romantische Engelse en Franse namen.
De Engelse benaming is Love Plant of Cupid's Dart, deze verwijzing naar Cupido, de god van de liefde vinden we ook in de Franse naam Cupidone bleue terug. En zelfs de officiële naam Catananche, zou van het Griekse katanankhê komen, incantation, bezwering om iemand aan zich te binden in de liefde. Het zou dus, volgens Dioscorides, gebruikt geweest zijn om de pijlen van Cupido tegen te houden.

Dodonaeus laat zich ook niet onbetuigd. Hij noemt de plant Condrilla, al is er weer verwarring. Er zijn voor hem twee condrilla's. Groot ende cleyne. Dat ierste gheslacht van desen cruyden heet in Griecx Condrille. In Latijn Condrilla/ van Plinius Condrillon ende Condrillis/ van sommighen oock Cichorion ende Seris/ nu ter tijt Condrilla maior/ hier te lande Condrilla.
Tsap van die groote Condrilla alleen oft met wijn inghenomen stelpt den loop des buycx/ sonderlinghe die van hitte van der lever oorspronck neempt. Tselve cruyt met sijnen bladeren ende wortelen ghestooten ende inghenomen/ es seer goet tseghen die beten van den fenijnnighen serpenten. Die groote Condrilla sterckt oock die maghe ende doet die spijse verteeren als Dorotheus scrijft.

Medicinaal  zal ik er maar niet verder op in gaan, maar magisch en poëtisch is de Cupidone zeker wel.

Doorzichtig glinsterend in de ochtendzon, 
wiegend op de warme wind,
tsjirpend als een cicade.
Cupidone






zaterdag, juli 17, 2010

Griekse alant, tuinwachter

De kruidenstage is nu in volle gang. Tussen de bezoekjes en de wandelingen door kom ik deze week maar af en toe in de tuin. Een plant die altijd imponeert maar nu zijn eerste bloemen vertoont is de Griekse alant. Hij doet het hier zo goed dat ik er wel meer belangstelling voor moet krijgen. Oude glorie, al bekend bij Dioscorides en Plinius. Nu de stoere wachter in mijn Bellegardetuin.


Ellecompane strengthens each inward part,
A little loosenesse is thereby provoken,
It swayeth grief of minde, it cheeres the heart,
Allaieth wrath, and makes a man faire spoken:
And drunk with Rew in wine, it doth impart
Great help to those that have their bellies broken.

Gelavenduliseerd!



Op de laatste dag van de kruidenstage maken we in alle rust lavendelbundeltjes om de linnenkast te parfumeren of gewoon om zelf tot rust te komen. Tenminste als dat vlechten niet te veel op je zenuwen werkt.

Voor een handleiding: 
Lavendel linnenverfrisser | Huis en tuin: Creatief
Lavendel in geuren en kleuren | Mens en gezondheid: Alternatief

vrijdag, juli 16, 2010

Wilde lavendel

Na ons bezoek aan de distileerderij van Claire, rijden we via de col de Penne, St Nazaire le désert en Volvent terug naar Bellegarde. Bij Volvent plukken we nog wat wilde lavendel om tinctuur of siroop te maken.


Lavandula angustifolia / le vraie / le fine / le sauvage

donderdag, juli 15, 2010

Geelgroen afrikaantje

Geelgroen afrikaantje. Ik bedoel de plant Tagetes minuta,hij  lijkt voor de eerste keer goed te willen groeien in mijn Bellegardetuin. Ja, ik heb wel enige verwondering daarover, niet dat het een moeilijke plant is, integendeel, maar de laatste jaren was het me niet gelukt om plantjes op te kweken. Slecht zaad? Slechte zaaier? Verkeerde periode? Moeilijke grond?

En dit jaar ging het nog bijna verkeerd, omdat ik dacht dat de planten die zo stevig aan de groei gingen, de gevreesde, allergiserende Ambroisie (Ambrosia artemisifolia) was, een plant die in Frankrijk te vuur en te zwaard bestreden wordt. Gelukkig heb ik ze niet uitgerukt. Nu is het wachten op de bloei.

Tagetes minuta: A Potential New Herb from South America

Reine des prés bij Claire

Heet van de naald. Letterlijk dan, het is zeer warm in Europa en figuurlijk, we zijn net terug van een bezoek aan Claire Montesinos. Een bezoek aan boerderij en aan het distilleren van Moerasspirea. Het distilleren wordt niet zozeer gedaan voor de etherische olie maar wel voor het hydrolaat. De Franse naam is Reine des Prés en Koningin der weide is de oude Nederlandse naam. Niet zo direct een typische plant van het warme en droge Franse Zuiden. Claire en Etienne gaan de bloeiende plant dan ook oogsten in het uiterste zuiden van de Drôme, daar waar de Alpen beginnen, bij Jarjatte.
Het hydrolaat is zeer aromatisch bijna bloemig van geur, maar smaak toch ook licht bitter. De plant bevat methylsalycaten, asperine achtige stoffen, die licht pijnstillend zijn en ook bij reumatische klachten gebruikt worden. Het is ook een hydrolaat dat uitwendig vooral goed is tegen cellulitis.

Moerasspirea, onze reumaplant, nuchter bekeken | Wetenschap: Diversen
In de naam van... Moerasspirea | Kunst en cultuur: Taal
Hydrolaten of gedistilleerde kruidenwaters | Mens en gezondheid: Alternatief

woensdag, juli 14, 2010

Drôme en Ardeche, tussen droom en werkelijkheid

Tussen droom en werkelijkheid, staan wetten in de weg en practische bezwaren dichtte Willem Elschot ooit. Wij zijn op weg met de motorhome van de Franse Drômestreek, via Die en Crest naar de Rhônevallei Voultre sur Rhone en dan zijn we in de groene Ardeche.

De hoogte van de bergen is hier rond de 1000 meter, dezelfde hoogte als in de Drôme, maar wat een verschil in sfeer en landschap. De valleien in de Ardêche zijn veel kronkeliger, nauwer en bosrijker. Het zijn ook andere bomen en struiken die we hier zien, we zijn in het rijk van de tamme kastanje. De grond is zuurder, dus ook meer heide, adelaarsvaren en bosbessen. Mooi maar vermoeiend en eerder somber landschap. Meer het landschap van de Ardennen.

Noordelijke Ardeche: Lamastre, St Agrève

Ik heb het nu over het Noordelijke gedeelte van de Ardêche, de streek van Lamastre, St Agreve en Le Cheylard. We rijden de Rhône over, al is het niet vanzelfsprekend om van Livron-sur- Drôme naar Voultre-sur-Rhône te geraken. In vogelvlucht zowat 3 kilometer, maar we moeten een kanaal, de autoweg en de Rhône traverseren en dat vereist toch wat gekronkel om uiteindelijk over de smalle, authentieke, ijzeren hangbrug over de Rhône in Voultre te geraken. We pikken hier eventjes de vallei van de Eyrieux op tot St Laurent-du-Pape en draaien dan rechts op, en wel degelijk op, naar boven. De motorhome heeft zelfs wat moeite, het komt toch wat onverwacht, zowel voor het machine als voor de mens. Bijna boven moeten we dan ook allebei even uitpuffen. Het noemt daar ten andere Passevite, 4 huizen en een camping op 634 meter. We komen helemaal boven op de col de Serre-Mure 7 65 meter, niet echt hoog maar toch het gevoel van veel geklommen te hebben. En we kronkelen hier verder, langs Vernoux-en-Vivarais, col de Montreynaud en dan dalen naar Lamastre in de vallei van de Doux. Hier is het drukdruk voor de wekelijkse markt, in de nauwe straatjes is dat wel wat passen en meten met een motorhome, maar we geraken er wel uit. Gelukkig is onze afspraak in het volgend dorpje Désaignes. Een van de village de caractère, zoals ze dat hier noemen. Wij parkeren bij het kerkhof, place de caractère bij uitstek. Wij willen hier ook wat huizen bezoeken. Wel de manier, vind ik, om op godvergeten plaatsjes de komen. Typisch in de streek is, dat men hier niet alleen in de nauwe valleien dorpjes gebouwd heeft, maar dat overal, in de schijnbaar verlaten hellingen nog verborgen valleitjes en plekjes zijn, waar een hameau ontstaan is. Boeren die hier een schrale kostwinning bij mekaar scharrelden, dan weggetrokken zijn, huizen die in verval geraakten en de laatste 30 jaar door natuurzoekers en toeristen terug opknapt werden. Indrukwekkende, verlaten natuurplekken maar onverbiddelijk confronterend om te wonen. Lafarre, Longe-Faye.... Je begrijpt al dat we dat niet met de motorhome gedaan hebben.

Meer van Devesset

Terug beneden rijden we eerst naar Lamastre, waar we op de parking kunnen en mogen overnachten. Toch rijden we uiteindelijk weer verder langs de D533 naar St Agrève, wat wel op 1000 meter hoogte ligt en nog verder op het plateau naar het meer van Devesset. Zoals alle waters trekt ook dit meer veel toeristen aan en mag er niet meer langs het meer gekampeerd worden. Er is wel een camping vlakbij, maar wij krijgen toevallig, omdat de klassieke slagboom open staat, toch de kans om vrij bij het meer te staan. Hopelijk is die slagboom morgenvroeg niet gesloten.

Bij het meer van Devesset zijn alle vormen van toerisme mogelijk: zeilclub, zwemmen, ponyrijden en natuurlijk ook wandelen. Er is zelfs een botanische route rond het meer aangelegd. Op deze hoogte koelt het zelfs op een warme augustusdag nog flink af en heb je toch een trui nodig om naar de romantische zonsondergang te kijken.

Vallei van de Eyrieux

'S morgens kunnen we zonder problemen het meergebied verlaten, de slagboom was naar omhoog. Bij de uitgang stonden er ook wat natuurlijke houten beeldhouwwerken, wortels, dode takken van bomen, die nogal bijzonder waren en ons wel konden bekoren. We rijden een stukje terug tot St Agrève en nemen dan de route naar Le Cheylard. Onderweg vangen we in de verte nog een glimp op van Gerbier de Jonc, de typische bergpunt van deze streek.

Deze 1551 meter hoge Gerbier de Jonc markeert de waterscheiding tussen Rhône en Loire en is ook de plek waar de Loire ontspringt. Wij rijden ondertussen nog altijd hoog boven in de vallei van de Eyrieux langs autentieke maar wel wat sombere dorpen met dikwijls namen van heiligen zoals St Julien, St Martin, St Michel en zelfs de onbekende heilige St Barthélemy. Er lijkt hier ooit veel bekeerd geweest te zijn. Bij Le Cheylard komen we wat dichter bij de rivier, hier is er ook een stuwmeer. We blijven de grillig kronkelende Eyrieux volgen langs nog een heilige redder, St Sauveur-de-Montagut. Langzaam word de vallei wat breder om uiteindelijk bij La Voultre in de Rhône uit te monden.

La Voulte-sur-Rhône

We drinken hier een koffie in een achteraf cafeetje bij de tour carrée, waar we op de oude fontein kijken en Bacchuskoppen het 'eau non potable' uitspuwen. Aan mijn voeten tussen de straatstenen groeit zomaar eetbare wilde postelein. Na 'le café' wandelen we nog even door een autentiek maar wel vervallen steegje, wat ooit de Grand Rue van Voulte was. Dan stappen we weer in ons rijdend huis en steken de ijzeren brug over, terug naar de Drômestreek. De Drôme, voor ons toch meer droom, meer licht, meer propere schoonheid en dat merken we nu des te beter.


vrijdag, juli 09, 2010

Ochtendmagie in de tuin


Na al het 'plezierig' ploeteren: zaaien, snoeien, hakken, wieden en water geven, nu ook eindelijk magische ochtendrust in de tuin. Muskaatsalie zweeft geurend voorbij, Alsem hoeft alleen maar glinsterend grijs te zijn, Verfkamille kleurt de donkere achtergrond vrolijk geel en de zwarte zaden van de Wede hangen gewoon geheimzinnig te zijn.
 
Anthemis tinctoria - Plants For A Future database report

dinsdag, juli 06, 2010

Lindebloesem


We baden nu de hele dag in de zoete geur van lindebloesem. Zou het opsnuiven van de geur dezelfde kalmerende werking hebben als het drinken van de thee?
Of de krampwerende werking zo sterk is dat de geur van de bloesem epilepsie zou kunnen genezen, zoals de oude overleveringen beweren, zou ik niet durven zeggen, maar als ik nu in de resten van het oude dorp tussen de lindebomen dwaal, voelt het alsof ik elk ogenblik ten hemel kan stijgen.
Zalig de rijken van geest......

Linden Flos, Herb Monograph - Flora Health Herb Encyclopedia
Complete Linden information from Drugs.com
Linde voor een zoeter leven | Mens en gezondheid: Leven

zondag, juli 04, 2010

Eindelijk heet.

Eindelijk heet! Of is het al weer te warm? Volgens sommigen is het hier ofwel te warm ofwel te koud. en ik die dacht dat we in een gematigd klimaat leefden.
Wil het lukken dat er op dit moment een plantje bloeit, dat voor dit soort menselijke bromberen bijzonder geschikt is. Sint-janskruid dus en het is nu ook de tijd om de bloemen te plukken, de rode kleurstof hypericine druipt bijna uit de bloemknoppen. Klassiek worden de bloemen in olie getrokken, zelf laat ik ze ook graag in ethanol van 45° macereren. Deze tinctuur verkleurt na 5 minuten al mooi rood, en ruikt en smaakt zelfs naar Sint-janskruid. Brombeertinctuur dus tegen de donkerte van de ziel.


vrijdag, juli 02, 2010

Roggelelie gezien

 Ik ben nog lang niet uitgepraat over de planten op mijn bergtocht eind Juni. Bij de gemakkelijke wandeling van Chianale naar Maddalona over het pad van Dottore zagen wij ook enkele exemplaren van de Oranjelelie, Lilium bulbiferum. Nauw verwant aan, of is het dezelfde als de Roggelelie, alleen bij deze bergexemplaren waren weinig of geen donkere strepen op de bloembladeren te zien zoals die bekend zijn van de Roggelelie.
Lelies hebben door de eeuwen heen ook altijd een symbolische waarde gehad en werden dan ook veel in kunst en heraldiek afgebeeld.
Een van de oudste vermeldingen van de Lelie is in het kruidboek van Fuchsius uit 1542. In de eerste druk van het kruidboek van  Dodonaeus uit 1554 worden voor ons land drie leliesoorten genoemd: de Witte of Madonnalelie (Lilium candidum), de Turkse lelie (Lilium martagon) en de Roggelelie. Ook op schilderijen wordt de roggelelie in stillevens met bloemen afgebeeld.
Na 1688, als Willem III met zijn vrouw Mary Stuart naar Engeland oversteekt om daar de macht over te nemen, wordt de oranje gekleurde roggelelie erg populair als politiek symbool en dus veel aangeplant. In Noord- Engeland en Schotland is de roggelelie in 1950 nog veel aanwezig, terwijl de lelie in Noord-Ierland alleen in protestantse tuinen groeit. De lelie bloeit daar op 12 juli; de dag dat de slag aan de Boyne in 1691 wordt herdacht. De protestantse Ulstermen vieren dan in de Orangistenoptocht de overwinning van de protestantse Willem III op zijn katholieke schoonvader Jacobus II. De oranje lelie is daar nog steeds een politiek symbool. Zo werden zelfs bloemen voor politieke karren gespannen.
Symbolism of plants: examples from European-Mediterranean culture presented with biology and history of art: JUNE: Lilies -- Kandeler and Ullrich 60 (7): 1893 -- Journal of Experimental Botany