Ganzevoeten, eetbaar en nog meer

Tijdens onze buitendag bij Weelde Statie, de plek waar ik het grootste deel van mijn leven gewoond heb, vinden we ook een akkertje met veel melde- of ganzenvoet-achtigen. 

De ganzenvoetfamilie (Chenopodiaceae) heeft haar naam te danken aan het geslacht Chenopodium, het is een groep doorgaans welig tierende 'onkruiden' uit gematigde en warme gebieden. Veel soorten uit dit plantengeslacht hebben bladeren waarvan de omtrek met enige fantasie aan die van een ganzenvoet doen denken. Deze planten familie is om een aantal redenen interessant.

In de eerste plaats is dit plantengeslacht economisch van betekenis omdat ze een aantal bekende groenten bevat zoals spinazie, rode biet en snijbiet. Verder is het opvallend, dat ook veel wilde ganzenvoetsoorten eetbaar zijn en, als 'primitieve' groenten, waarschijnlijk een rol hebben gespeeld in het voedingspatroon van onze voorouders. Ook van economische betekenis is de suikerbiet die in de 18de eeuw werd ontwikkeld uit 16de eeuwse 'wortelbiet'. Tenslotte telt de familie een aantal soorten die zich aan zee thuis voelen. Tot deze zoutplanten behoren de zeekraal en klein schorrenkruid (Suaeda maritima). Ze hebben het voor andere planten vaak dodelijk zeezout nodig om in leven te kunnen blijven en werden vroeger vaak verbrand om het looghoudend as als wasmiddel te gebruiken.

Als geneeskrachtige planten worden de Ganzenvoetachtigen niet meer gebruikt, toch vond ik een merkwaardig wetenschappelijk onderzoek, waaruit blijkt dat het zaad van Chenopodium album een 'potent sperm-immobilizing agent' is. Een waterig aftreksel, extract van de zaden bleek bij ratten een vrij sterke contraceptieve werking uit te oefenen. Nog vreemder is dat 2000 jaar geleden Hyppocrates volgens Leclerc het zaad voorschreef « lorsque la semence de l'homme se putréfie dans l'utérus ». Dus om gezond sperma te verkrijgen. Wel opvallend, mogelijk ook onrustwekkend maar zeker interessant om verder te onderzoeken.

De naam Melde komt van het werkwoord ‚malen’. De zaden kunnen tot meel gemalen, het blad als bladgroente bereid. een recept, met het blad. Laat wat melde smelten in de pan, meng met blokjes mozzarella en basilicum, draai dit alles in een hartig flensje en laat het even frituren in olie. Opdienen met rijst en rauwkost.

https://sites.google.com/view/kruidwis1/kruiden-planten-van-a-tot-z/atriplex-hortensis-tuinmelde

Moes-distel eetbaar en inuline

Moesdistel, daar moet dus moes van te maken zijn. En inderdaad het jonge, wat prikkelige blad is gestoofd goed te eten mits je het mengt met snijbiet, spinazie of iets dergelijks. Dat de bloemknoppen op zijn artisjoks kunnen klaar gemaakt worden, heb ik ondertussen opgegeven en ook de wortels wil ik niet meer te veel proberen.  Ik heb ze gisteren weer eens klaar gemaakt, wel gekookt met paarse peen en kliswortel, merkwaardig is wel dat de dunne wortels redelijk snel gaar koken, behalve de kern die als een lange, fijne spaghettisliert uit de wortel te trekken is. Wie weet misschien toch geschikt om spaghetti te fabriceren.

Ik lees: Young leaves - cooked and used as a vegetable. Root - cooked. Harvested before the plant flowers, it was formerly used as a table vegetable. The root is likely to be rich in inulin, a starch that cannot be digested by humans. This starch thus passes straight through the digestive system and, in some people, ferments to produce flatulence'. Rijk aan inuline kan interessant zijn, al zijn dan de knollen van aardpeer, de wortels van wilde chicorei en paardenbloem toch gemakkelijker te verwerken. Interessant niet omwille van de flatulentie maar wel om de verbetering van de darmflora, inuline en andere FOS zijn namelijk voedsel voor de goedaardige darmbacteriën.

Over inuline: Effet prébiotique. Les résultats d’études menées sur des animaux et sur des humains ont permis d’établir que l’inuline favorise la croissance des bactéries intestinales bénéfiques5. Cela est attribuable au fait que l’inuline n’est ni digérée ni absorbée avant d’arriver dans le côlon : comme elle est intacte, les bactéries peuvent s’en nourrir.

Dans plusieurs pays, en France et au Japon notamment, les fabricants d’aliments enrichis en inuline ou en FOS peuvent afficher des allégations à l’effet que leurs produits stimulent la croissance des bifidobactéries6. Par exemple, en France, l’allégation suivante est permise : « L’inuline native de chicorée est bifidogène (stimulation de la croissance des bifidobactéries intestinales) à un dosage quotidien de 5 g/jour »7.

Cet effet prébiotique pourrait contribuer au traitement et à la prévention de plusieurs troubles gastro-intestinaux. On a, par exemple, vérifié si l’inuline pouvait être utile pour soulager les symptômes du syndrome de l’intestin irritable et des maladies inflammatoires de l’intestin. Les données sur les animaux ont été concluantes et les essais sur les humains ont donné des résultats prometteurs, mais ceux-ci restent préliminaires étant donné le nombre restreint de sujets2,8.

2. Inulin-type prebiotics: a review. (Part 2). Kelly G. Altern Med Rev. 2009 Mar;14(1):36-55. Review. Texte intégral : www.thorne.com
6. Coussement PA. Inulin and oligofructose: safe intakes and legal status. J Nutr. 1999 Jul;129(7 Suppl):1412S-7S. Review. Texte intégral : http://jn.nutrition.org
7. Agence française de sécurité sanitaire des aliments. Avis, 20 avril 2005. [Consulté le 28 août 2009] www.afssa.fr
8. Inulin and oligofructose in chronic inflammatory bowel disease. Leenen CH, Dieleman LA. J Nutr. 2007 Nov;137(11 Suppl):2572S-2575S. Review. Texte intégral : jn.nutrition.org
9. Inulin and oligofructose: review of experimental data on immune modulation. Seifert S, Watzl B. J Nutr. 2007 Nov;137(11 Suppl):2563S-2567S. Review. Texte intégral : jn.nutrition.org