Posts tonen met het label HSP-32. Alle posts tonen
Posts tonen met het label HSP-32. Alle posts tonen

vrijdag, november 27, 2020

Adaptogenen, zoals Rhodiola, anders bekeken

Rhodiola in de Franse Vanoise
Hoe werken adaptogenen? Het gebruik van adaptogenen ondersteunt het organisme om adequaat te reageren op verschillende soorten stress. 

Zijn adaptogenen antioxidanten? Ja en nee. Verrassend was dat uit onderzoek van Dr. Wiegant bleek dat adaptogenen milde pro-oxidanten zijn. In de normale fysiologie zijn vrije radicalen essentieel voor de regulering van allerlei celprocessen. Bij adaptogenen is er kennelijk iets anders aan de hand. Onder invloed van adaptogenen maakt het organisme op een bijzondere manier gebruik van milde oxidatieve schade geïnduceerd door het adaptogeen zelf. Een milde pro-oxidatieve stimulus daagt het organisme uit om weerstand te bieden tegen (oxidatieve) stressfactoren. Dit wordt gezien als een hormetisch effect, d.i. een positief effect waarbij een lage dosering van een toxische stof een levensverlengend effect heeft en leidt tot een toegenomen weerstand tegen het toxine.

Verse rozenwortel geoogst in de Franse Alpen
Wiegant c.s. verrichtte het onderzoek bij het eenvoudige organisme van de worm Caenorhabditis elegans. Deze worm van ongeveer 1 mm is een veel gebruikt modelorganisme om genetische en omgevingsinvloeden te bestuderen op het verouderingsproces. Blootstelling van de worm aan lage concentraties van extracten van de adaptogenen Eleutherococcus senticosus en Rhodiola rosea gaf een verlenging van de levensduur met 10- 20%. Dit ligt in de range van een hormetisch effect. Dit effect is weliswaar beduidend minder dan het effect van caloriebeperking op de levensduur (tot 50% verlenging). Bij hogere concentraties werd er een verkorting van de levensduur waargenomen van 15-25% (toxisch effect). Uit het onderzoek van Wiegant c.s. bleek dat het mechanisme van adaptogenen (deels) verloopt via up-regulatie van de stressproteïnen HSP-16 (heat shock proteïne-16) en HSP-32, ook bekend als het antioxidantenzym heemoxygenase-1 (HO-1) en via translocatie* van de transcriptiefactor Daf-16. HO-1 speelt een cruciale rol in de verdediging tegen oxidatieve stress. Van verschillende fytotherapeutica, zoals ginkgo en kurkuma, is bekend dat ze het heemoxygenase-1 induceren. Translocatie van Daf-16 van het cytoplasma naar de celkern verschuift het cellulaire programma van groei en ontwikkeling richting behoud, herstel en weerstand. 

De conclusie van  het onderzoek is dat adaptogenen de weerstand tegen stressfactoren verhogen, het herstel stimuleren en de levensduur verlengen. Daarbij wordt het adaptogene effect getriggerd door de inductie van (milde) oxidatieve schade. Adaptogenen zijn daarom op te vatten als hormetische agentia, of zoals Wiegant het treffend definieert als ‘stress vaccins’.

Onderzoek van Dr. Fred Wiegant, verbonden aan het Departement Biologie van de Universiteit Utrecht, resultaten van zijn onderzoek naar het werkingsmechanisme van adaptogenen (2008)

Biogerontology. 2009 Feb;10(1):27-42. doi: 10.1007/s10522-008-9151-9. Epub 2008 Jun 7.Plant adaptogens increase lifespan and stress resistance in C. elegans. F A C Wiegant 1, S Surinova, E Ytsma, M Langelaar-Makkinje, G Wikman, J A Post 

Jonge, zelf gezaaide rozenwortels
Extracts of plant adaptogens such as Eleutherococcus senticosus (or Acanthopanax senticosus) and Rhodiola rosea can increase stress resistance in several model systems. We now show that both extracts also increase the mean lifespan of the nematode C. elegans in a dose-dependent way. In at least four independent experiments, 250 microg/ml Eleutherococcus (SHE-3) and 10-25 microg/ml Rhodiola (SHR-5) significantly increased life span between 10 and 20% (P < 0.001), increased the maximum lifespan with 2-3 days and postponed the moment when the first individuals in a population die, suggesting a modulation of the ageing process. With higher concentrations, less effect was observed, whereas at the highest concentrations tested (2500 microg/ml Eleutherococcus and 250 microg/ml Rhodiola) a lifespan shortening effect was observed of 15-25% (P < 0.001). 

Both adaptogen extracts were also able to increase stress resistance in C. elegans: against a relatively short heat shock (35 degrees C during 3 h) as well as chronic heat treatment at 26 degrees C. An increase against chronic oxidative stress conditions was observed in mev-1 mutants, and during exposure of the wild type nematode to paraquat (10 mM) or UV stress, be it less efficiently. Concerning the mode of action: both adaptogens induce translocation of the DAF-16 transcription factor from the cytoplasm into the nucleus, suggesting a reprogramming of transcriptional activities favoring the synthesis of proteins involved in stress resistance (such as the chaperone HSP-16) and longevity. 

Based on these observations, it is suggested that adaptogens are experienced as mild stressors at the lifespan-enhancing concentrations and thereby induce increased stress resistance and a longer lifespan.

*translocatie zelfst.naamw. verplaatsing, overplaatsing [biochemie] verplaatsing van een DNA-segment van het ene chromosoom naar een ander (niet homoloog) chromosoom.