Posts tonen met het label Venkel. Alle posts tonen
Posts tonen met het label Venkel. Alle posts tonen

maandag, september 01, 2025

Venkel, een monografie

Venkelplanten staan nog steeds te pronken in mijn tuin. Deze Foeniculum vulgare komt oorspronkelijk uit het Middellandse Zeegebied en wordt nu verbouwd in de gematigde zones van Europa, Azië, Afrika en Zuid-Amerika.

Bitter, zoet, delicaat: drie variaties van één soort.
Drie soorten venkel komen bijzonder veel voor. Wilde of bittere venkel (Foeniculum vulgare var. vulgare), die voornamelijk in de fytotherapie wordt gebruikt, siert met zijn geelgroene bloemen talloze bermen in zijn mediterrane habitat . Deze schermbloemige plant bereikt een hoogte tot 2 m en verspreidt een delicaat aromatische geur. De ronde stengels zijn blauwachtig berijpt, de bladeren zijn uiterst fijn geveerd, blauwgroen en kaal. De felgele bloemen groeien in een samengesteld scherm, De vruchten, 5-10 mm lang, splitsen zich na het drogen in twee vruchtjes, elk met vijf duidelijke ribben.

De zaden van zoete venkel (Foeniculum vulgare var. dulce) dienen ook als kruidengeneesmiddel met grotendeels dezelfde indicaties, maar geven ook smaak aan veel gerechten, brood, gebak en conserven. Terwijl de vruchten van bittere venkel geelachtig tot groenbruin van kleur zijn, een sterke kruidige geur en een licht bittere smaak hebben, zijn de vruchten van zoete venkel aanzienlijk lichter van kleur, ze hebben dezelfde kruidige geur maar met een zoeter aroma. Ze ondersteunen de maag na zware maaltijden door de spijsverteringssappen te stimuleren.

De knollen van de gewone venkel (Foeniculum vulgare, var. azoricum) zijn een populair ingrediënt in de herfst- en winterkeuken. De knobbelige, verdikte uitgroeisels van deze venkelsoort groeien aan de basis van de stengel, net boven de grond, en zijn een delicatesse, zowel rauw als gekookt. Ze smaken zoet, licht bitter en licht pittig. De groene venkelbladeren geven een bijzondere smaak aan visgerechten.

Mythologie: Venkel bracht hemels vuur en kennis
Volgens de Griekse legende stal Prometheus ooit vuur van de berg Olympus. Hij nam de licht ontvlambare stengel van een gigantische venkelplant en hield die in het vuur van de brandende zonnewagen bestuurd door de god Helios. Het merg van de plant begon te gloeien en doofde niet, zelfs niet in de wind. Zo bracht Prometheus het goddelijke vuur naar de mensheid. Hij werd wreed gestraft voor deze diefstal. Talloze plagen troffen de mensheid. Sindsdien wordt venkel beschouwd als een plant die licht en hemels vuur overbrengt en zo kennis schenkt. De Grieken geloofden dat het de geest en concentratie scherpt en de blik op de schoonheid van de natuur verheldert. Uiteindelijk waren het de Benedictijnse monniken die het geneeskrachtige kruid over de Alpen naar het noorden brachten en het gebruik ervan in hun kruidenboeken prezen, onder andere tegen "een stinkende adem, hoest, het versterken van de maag, tegen winderigheid en tegen constipatie".

Zoet anijsaroma: Anethol als belangrijkste actieve ingrediënt
De belangrijkste bestanddelen van de vruchten zijn 4-6% etherische oliën, vette olie, flavonoïden, eiwitten en fytosterolen. De etherische olie van bittere venkel bevat 50-70% anethol, de stof die verantwoordelijk is voor het zoete, anijsachtige aroma en een slijmoplossend, licht oestrogeen en spijsverteringsbevorderend effect heeft. Daarnaast behoren 12-25% fenchon, dat een bittere, kamferachtige smaak heeft, en 2-8% estragol, dat eveneens een anijsachtige geur en een oestrogeen effect heeft, tot de therapeutisch actieve ingrediënten. De etherische olie van zoete venkel bevat ongeveer 80-95% anethol, maar slechts 1% fenchon en nog minder estragol. De ingrediënten als geheel hebben dus een slijmoplossend en spasmolytisch effect, evenals zwakke antibacteriële en antischimmeleigenschappen.

Venkel, spasmolyticum / carminativum, een universele plant voor maag en darmen
Venkel, bittere venkel met zijn essentiële olie als belangrijkste actieve ingrediënt, is een spasmolyticum (verlicht krampen), een carminatief middel (vermindert winderigheid en oprispingen) en een maagmiddel (stimuleert de productie van maagsap). Hildegard von Bingen beschouwde het als een universeel middel tegen alle gastro-intestinale aandoeningen en schreef: "Ongeacht hoe het wordt gegeten, het maakt mensen vrolijk, geeft een aangename warmte, laat goed transpireren, zorgt voor een mooie teint en bevordert een goede spijsvertering."
Venkel ontspant feitelijk gladde spieren in het hele lichaam, voornamelijk in het maag-darmkanaal. Daar verlicht het koliek (inclusief gal), krampen en diarree. Deze schermbloemige plant verlicht de hik en heeft een kalmerend en krampstillend effect op hoofdpijn veroorzaakt door indigestie. Een kompres met een sterk aftreksel van gemalen venkelzaden, geplaatst op het voorhoofd, kan hoofdpijn verlichten. Giet 2 theelepels venkelzaden in 250 ml heet water, dek af en laat 10 minuten trekken. Dompel een katoenen zakdoek in de thee, knijp het overtollige water eruit en leg het minstens 10 minuten op het voorhoofd. Het spasmolytische werkingsmechanisme van venkel is gebaseerd op het remmen van de calciuminstroom in gladde spiercellen.

Het heeft een bijzonder milde en verzachtende werking op winderigheid en buikpijn bij baby's en jonge kinderen. Het maakt moedermelk gemakkelijker te verteren voor baby's en helpt, samen met anijs, karwij en koriander bij krampjes bij baby's van drie maanden oud. Om de thee te bereiden, moeten de venkelzaden gemalen of gekneusd worden, zodat het water de etherische olie uit de cellen kan vrijmaken. Geef zeer jonge kinderen vóór het voeden een theelepel slap getrokken, ongezoete zoete venkelthee (een halve theelepel geplette venkelzaden op 250 ml heet water, 5 minuten laten trekken). Deze thee bevat minder estragol, waarvan wordt vermoed dat het in hoge concentraties kankerverwekkend is. Borstvoeding kan voor zowel moeder als baby gemakkelijker worden gemaakt door ook venkelthee te drinken.

Positieve monografieën van alle officiele commissies
Venkel (Foeniculum vulgare) kreeg een positieve monografie van HMPC, ESCOP en Commissie E. De HMPC (Committee on Herbal Medicinal Products) classificeert het als een traditioneel middel met de volgende indicaties:
  • symptomatische behandeling van lichte krampachtige maag-darmklachten, waaronder winderigheid
  • symptsomatische behandeling van milde spasmen in verband met menstruatiebloedingen
  • als slijmoplossend middel bij verkoudheidshoest
Volgens ESCOP (European Scientific Cooperative on Phytotherapy) zijn de vruchten van bittere en zoete venkel geïndiceerd voor dyspeptische klachten zoals lichte, krampachtige maag-darmklachten, winderigheid en catarre van de bovenste luchtwegen. Commissie E noemt vergelijkbare indicaties voor bittere en zoete venkel: dyspeptische klachten zoals lichte, krampachtige maag-darmklachten, een opgeblazen gevoel, winderigheid en catarre van de bovenste luchtwegen.

Voor uitwendig gebruik bij winderigheid en buikkrampen wordt vaak een zachte buikmassage met venkelolie aanbevolen, vooral voor kinderen en ouderen. Voeg hiervoor 2-3 druppels etherische venkelolie toe aan een eetlepel basisolie, verdeel het mengsel rond de navel en masseer het zachtjes in met cirkelvormige, met de klok mee gerichte bewegingen. Venkel wordt vaak gecombineerd met anijs vanwege de vergelijkbare indicaties en synergetische effecten.

Venkel, een expectorantium, hoestonderdrukker en krampwerend middel

Venkel heeft ook een krampstillende werking op de gladde spieren van de longen en is een van de belangrijkste hoestonderdrukkers. De etherische olie, en met name de bestanddelen anethol en fenchon, maken het dikke slijm in de bronchiën los, waardoor het gemakkelijker wordt om het op te hoesten. Dit vermindert ook de ontsteking die gepaard gaat met de ophoping van slijm.

Receptuur met venkel. Venkelhoning
Maak 20 g zoete of bittere venkelzaden fijn en giet 200 ml vloeibare honing in een schone pot met schroefdeksel. Laat 3 dagen staan, keer de pot dagelijks om en zeef de honing. Of voeg 2-3 druppels etherische venkelolie toe aan 100 g vloeibare honing en roer de honing er voorzichtig doorheen. Dosering: ½ theelepel, meerdere keren per dag.

Receptuur. Venkelsiroop
Meng 2 theelepels gekneusde venkelzaden met 200 g rietsuiker en 200 ml water in een steelpan. Breng met het deksel op de pan aan de kook en laat 10 minuten trekken. Zeef door een fijne zeef. Giet de vloeistof terug in de pan en laat ongeveer 20 minuten inkoken tot siroop. Giet in een schone fles. Bewaar op een koele plaats. Dosering: 3-4 keer per dag, ½ theelepel.
Sebastian Kneipp prees het krampstillend effect aan bij koliek, longziekten, astma en kinkhoest. Tegelijkertijd kalmeert venkel de zenuwen en bevordert het een goede nachtrust. Dit maakt het een waardevol middel tegen verkoudheid, hoest en nervositeit, in de vorm van thee, venkelhoning of venkelsiroop. Door de goede tolerantie is het ook ideaal voor kinderen.

Oud middel tegen ontstoken of zwakke ogen
Het effect van venkel op de ogen is terug te vinden in bijna alle oude kruidenboeken. De Egyptische Papyrus Ebers beschrijft een gebruik dat vandaag de dag nog steeds bekend is: een afkooksel van venkelvruchten om kleverige, oogleden te verzachten met behulp van lauwe kompressen. Plinius gebruikte het in de 1ste eeuw om "troebele ogen" te genezen. Walahfrid Strabo, abt van het klooster Reichenau in de 9de eeuw, gebruikte de zaden 'wanneer er een schaduw op de ogen valt'.
In zijn kruidenboek uit de 16de eeuw beschreef Tabernaemontanus venkel in meer dan 13 bladzijden en beval het onder andere aan bij nachtblindheid. Om de ogen te versterken, raadt Hildegard von Bingen ouderen aan om brood in wijn te weken, het met venkelzaad te bestrooien en het dagelijks te eten.
Oogkompressen met venkel
met venkelthee zijn een nuttig huismiddeltje tegen conjunctivitis, strontjes of blefaritis. Week steriele kompressen in thee (2 theelepels gemalen venkelzaad in 250 ml heet water, 10 minuten laten trekken), knijp het overtollige water eruit en leg het kompres op gesloten ogen. Dit helpt ook bij dragers van contactlenzen met geïrriteerd bindvlies. De kompressen hebben een verzachtende en milde werking dankzij de etherische venkelolie.
Het volgende recept is een remedie bij gezwollen oogleden, vermoeide ogen of bij wallen onder de ogen: Meng 10 g gemalen venkelzaden met 25 g gedroogde ogentroost (Euphrasia officinalis), giet 2 theelepels heet water over het mengsel, laat het 10 minuten afgedekt trekken en dompel, na het zeven en afkoelen, een steriel kompres in de thee, die vervolgens op de gesloten ogen wordt gelegd. Eventueel kun je ook venkeltheezakjes nemen, deze kort laten trekken, laten afkoelen, een beetje uitknijpen en op uw gesloten oogleden leggen.

Venkel, verlichting voor vrouwen
Venkel wordt al sinds de oudheid gebruikt als een natuurlijke weeënopwekker vanwege de spierontspannende en oestrogeenachtige effecten (op de baarmoeder). Daarom is inwendig gebruik van de etherische olie gecontra-indiceerd tijdens de zwangerschap (fenchon abortief effect). Venkel is echter veilig als thee. Volgens een oude traditie zagen jagers herten venkel eten voor ze hun kalveren baarden. Hildegard von Bingen raadde aan om venkelkruid en hondsdraf te koken en dit water op dijen en onderrug aan te brengen om te bevalling te bevorderen Dat zou het geboortekanaal openen.
De etherische olie van venkel bevat de oestrogeenachtige bestanddelen anethol en estragol. Gecombineerd met de krampstillende eigenschappen is het een belangrijk kruid voor vrouwen.

Verschillende toepassingen worden al sinds de oudheid gebruikt, waaronder het stimuleren van de melkproductie bij zogende moeders. Om dit te doen, giet je 250 ml heet water over 2 theelepels gekneusde venkelzaden, afdekken en 10 minuten laten trekken. Vervolgens zeef je de zaden en drinkt je dagelijks 2-3 kopjes thee, elk een half uur voor het geven van borstvoeding. Je kan venkelknol ook zo vaak mogelijk als groente consumeren, venkel bevordert ook de spijsvertering en voorkomt winderigheid, zij het in mindere mate dan de zaden.

Optie bij dysmenorroe, PMS en menopauze

Verschillende onderzoeken hebben inmiddels de effectiviteit van venkel bij dysmenorroe aangetoond. Tijdens de behandeling namen de intensiteit van de pijn en de fysieke zwakte aanzienlijk af. Bovendien verbeterden het algemene welzijn en de psychologische veerkracht. 25 druppels venkelvruchtconcentraat (2%) werden oraal toegediend, elke 6 uur.

Venkel verlicht ook de symptomen van het premenstrueel syndroom (PMS) en verwarmt de buikstreek, vooral bij vrouwen die snel koud hebben. Bij een lichte of onregelmatige menstruatie is het aan te raden om het vooral in de eerste helft van de menstruatiecyclus te gebruiken, omdat het lichaam dan optimaal gebruik maakt van de fyto-oestrogenen.

Venkel kan ook nuttig zijn tijdens de menopauze. Een team van de Universiteit van Teheran diende tweemaal daags een capsule met 100 mg venkelextract toe aan vrouwen tussen de 45 en 60 jaar die last hadden van menopauze symptomen. Deze capsule bevatte 30% etherische olie (90 mg anethol). Na slechts twee weken werd verlichting van de symptomen waargenomen zonder bijwerkingen.
Een ander onderzoek, eveneens uit Iran, onderzocht in 2015 een vaginale crème met venkelextract tegen symptomen van droogheid. Na acht weken lokale toepassing van een speciaal voor dit onderzoek geproduceerde crème met 5% venkelextract waren de symptomen aanzienlijk verminderd en was het slijmvlies geregenereerd.
Een ander gemeld effect zou ook te danken kunnen zijn aan de plantenhormonen die het zaad bevat. Dioscorides, de Romeinse keizerlijke arts, schreef in zijn werk uit de eerste eeuw na Christus "De Materia Medica" (Over geneesmiddelen) dat de zaden "het verlangen stimuleerden". "Zaden" is vandaag de dag nog steeds synoniem met de vrucht.

Andere toepassing. Etherische olie verdampen
Als kamergeur herstelt essentiële venkelolie de innerlijke balans. Dit helpt bij eenzaamheid, gebrek aan zelfvertrouwen en depressie. Het ordent emoties, is opbeurend en creëert helderheid. De geur van venkel geeft een gevoel van troost en thuis zijn en moedigt teruggetrokken mensen aan om zich weer open te stellen.
Andere toepassing. Katerpijn en verdriet: Venkelspecialiteiten van Hildegard von Bingen
Hildegard von Bingen noemt verschillende specifieke toepassingen die vandaag de dag nog steeds worden gebruikt: ze raadt bijvoorbeeld aan venkelzaad te kauwen tegen een kater. Ze kende het gebruik ervan ook tegen verdriet: "Zelfs iemand die geplaagd wordt door melancholie, zou de venkel tot sap moeten vermalen en er vaak zijn voorhoofd, slapen, borst en buik mee moeten zalven, en de melancholie in hem zal afnemen. ... En het vrolijkt iemands neerslachtige geest op en het stimuleert en versterkt zijn hersenen."

Bijwerkingen en contra-indicaties
In sommige gevallen zijn allergische huid- en luchtwegreacties opgetreden na toepassing van venkel als erherische olie. Er zijn geen contra-indicaties bekend voor theepreparaten. Voorzichtigheid is geboden bij andere doseringsvormen: zwangere vrouwen en baby's mogen alleen thee-infusies of -preparaten gebruiken die een hoeveelheid etherische olie bevatten die overeenkomt met 5 tot 7 g van het kruidengeneesmiddel. Het Duitse Bundesanstalt für Risikobewertung (BfR) adviseert uit voorzorg om specerijen en kruidenthee die estragol bevatten spaarzaam en slechts in kleine hoeveelheden te consumeren. Bij dierproeven met muizen leidde een zeer hoge dosis geïsoleerd estragol tot kanker. Het is echter slechts in zeer kleine hoeveelheden (minder dan 1%) aanwezig in etherische venkelolie en slechts een klein deel lost op in water. Thee wordt daarom als volledig veilig beschouwd.
Literatuur
  • Schilcher H, Kammerer S, Wegener T. Gids voor fytotherapie . München: Stedelijk & Fischer; 2000
  • Ritter von Perger K. Duitse plantenlegenden . Leipzig: Centrale antiquarische boekhandel van de Duitse Democratische Republiek; 1864. (Herdruk 1980)
  • Sachse C, Uehleke B. Systematische review van de werkzaamheid van venkel bij primaire dysmenorroe. Phytotherapie 2015; 36
  • Rahimikian F. et al. Effect van Foeniculum vulgare Mill. (venkel) op menopauzale symptomen bij postmenopauzale vrouwen: een gerandomiseerde, drievoudig blinde, placebogecontroleerde studie. menopause 2017; 24 sep (09)
  • Yaralizadeh M. et al. Effect van Foeniculum vulgare (venkel) vaginale crème op vaginale atrofie bij postmenopauzale vrouwen: een dubbelblinde gerandomiseerde placebogecontroleerde studie. Maturitas 2016; 84
  • Von Bingen H. Genezende kracht van de natuur, "Physica." CH-Stein am Rhein: Christiana . 2005 hoofdstukken 1–66
  • Stoffler HD. De Hortulus van Walahfrid Strabo . Ostfildern: Thorbecke; 2000
  • https://sites.google.com/site/kruidwis/kruidenmonografie-a-z/foeniculum-vulgare-mill

woensdag, september 04, 2024

Vijf klassieke geneeskrachtige planten voor maag en darmen

Wie op zoek is naar een natuurlijke verlichting van maag- en darmklachten met weinig bijwerkingen, vindt in de fytotherapie wat hij zoekt. 

Anijszaad
Anijs helpt tegen winderigheid en krampen, maar ook tegen brandend maagzuur en een opgeblazen gevoel, omdat het de productie van spijsverteringssappen en enzymen stimuleert.
Werking: licht krampstillend (spasmolytisch), spijsverteringsbevorderend, antibacterieel

Venkelzaad
Voor mij is venkel een echte allrounder, omdat het net zo effectief is tegen krampen en een opgeblazen gevoel als tegen brandend maagzuur, een opgeblazen gevoel en indigestie. Venkel bevat antioxidanten met ontstekingsremmende eigenschappen. Ze kunnen helpen bij het verminderen van ontstekingen in het maag-darmkanaal.
Werking: krampstillend, ontspannend, antibacterieel, slijmoplossend

Karwijzaad
Karwij wordt vaak gebruikt als culinaire specerij vanwege de eetlustopwekkende en gasdrijvende eigenschappen. De ervaring leert dat koolgerechten met karwij aanzienlijk beter worden verdragen. Net als venkel en anijs bevat karwij essentiële oliën, waaronder carvon en limoneen, die krampstillend werken. Ze helpen spierspasmen in het maag-darmkanaal te verminderen, wat met name kan helpen bij een opgeblazen gevoel, maagkrampen en indigestie.
Werking: krampstillend, gasdrijvend, ontspannend, antibacterieel, spijsverteringsbevorderend, eetlustopwekkend

Pepermunt
Pepermunt is waarschijnlijk het meest bekend als thee. Pepermunt bevat menthol, een stof met krampstillende eigenschappen. Het helpt spierspasmen in het maag-darmkanaal te verlichten, wat gunstig kan zijn bij indigestie en het prikkelbare darmsyndroom (PDS). De geur van pepermunt heeft een kalmerend effect en is daarom effectief tegen misselijkheid. Pepermunt heeft ook ontstekingsremmende eigenschappen die ontstekingen in het maag-darmkanaal, zoals bij colitis ulcerosa of de ziekte van Crohn, kunnen verminderen. Pepermunt stimuleert ook de galproductie, wat op zijn beurt de vertering van vetten bevordert.

Pepermunt daarentegen vermindert de maagzuurproductie, wat gunstig is bij brandend maagzuur en zure reflux. Tot slot hebben essentiële pepermuntoliën antibacteriële en antivirale eigenschappen die helpen bij het bestrijden van schadelijke micro-organismen in het maag-darmkanaal.
Werking: krampstillend, ontstekingsremmend, pijnstillend, antibacterieel, tonisch, choleretisch

Echte kamille
Kamille is uitstekend geschikt voor krampen in de buik, winderigheid en, dankzij het hoge gehalte aan bioactieve stoffen zoals flavonoïden en bisabolol, voor ontstekingsprocessen in de slijmvliezen. De kalmerende en ontspannende werking verlicht niet alleen acute buikpijn, maar vermindert ook de spanning en stress die met pijn gepaard gaan.
Werking: krampstillend, pijnstillend, ontspannend, ontstekingsremmend, verzachtend, antibacterieel

Theemelange: Gastro-intestinale thee voor 100 g 
  • 25 g anijs (Fructus Anisi vulgaris tot.)
  • 25 g venkel (Fructus Foeniculi amari tot.)
  • 25 g karwij (Fructus Carvi tot.)
  • 20 g pepermunt (Folia Menthae piperitae conc.)
  • 5 g kamille (Flores Chamomillae)
Voeg een theelepel theemengsel toe aan een mok kokend water.
Laat de thee 10 minuten afgedekt trekken.

Meer info

maandag, september 05, 2016

Groene venkelzaden / Fructus foeniculi

Uit Materia Medica Dioscorides
De nog net niet rijpe, groene venkelzaden zijn nu goed te eten. Ik pluk de hele schermen om ze te drogen of om er likeur, tinctuur of siroop mee te maken. Ook in appelazijn getrokken kunnen ze als vinaigrette in een vruchtensalade gebruikt worden.

Venkel of Foeniculum vulgare is een Zuid-Europese schermbloemige, die ook in Belgie en Bretagne gemakkelijk groeit. Heeft wel graag een goed gedraineerde grond. De bronsbladige variëteit staat ook goed in een paars-roze sierborder. Alles aan de plant kan gebruikt worden. De verdikte wortel als groente, de stengels samengebonden in droogboeketten, het blad in de keuken bij visgerechten en de zaden (vruchten)  als medicijn. Vooral voor verkrampte darmen, bij buikpijn en gassen is het gekauwde zaad of een kruidenthee samen met kamille de redder in nood. Verder heeft Venkel ook een slijmoplossende en een zogvormende werking. Dus een echt kruid voor moeder en kind, al mogen de vaders er ook van snoepen.

Venkel is al sinds de oudheid bekend en werd als toekruid gebruikt door de Chinezen, Indiërs en Egyptenaren. De Romeinen aten de jonge scheuten graag als groente en venkel is nog altijd erg populair in Italië. De oude Chinezen en Grieken gebruikten venkel als een middel tegen slangenbeten.

In het oude Griekenland was de naam van venkel marathon of marathron. Het beroemde slagveld waarop de Grieken in 490 v. C. een grote overwinning behaalden op de Perzen heette dus eigenlijk „venkelveld". Marathron komt van maraino, fijn groeiend. Plinius merkte in de eerste eeuw op, dat slangen, die aan het vervellen waren, venkel aten om hun gezichtsvermogen weer op peil te brengen. Hij beval het kruid aan om zijn geneeskrachtige eigenschappen, in het bijzonder de versterkende uitwerking, die het volgens hem op het gezichtsvermogen had, een veronderstelling, die later alom bevestigd zou worden door kruidkundigen uit de veertiende tot de zeventiende eeuw.

In de middeleeuwen hing men venkel boven de staldeuren om de boze geesten te weren. De uiers van koeien werden ingesmeerd met een venkelpasta, zodat hun melk niet behekst kon worden. Nu is venkel ook bekend als zogvormend middel, mogelijk werd die pasta dus ook gebruikt om de koeien meer melk te laten geven.

Praktisch gebruik vlgs monografie herboristen opleiding 'Dodonaeus'
Vooral krampwerend voor de spijsvertering en de luchtwegen. Geschikt voor kinderen en baby's, maar geen etherische olie gebruiken! Darmgassen, kramp, opgeblazen gevoel, dyspepsie.'Versoet de smerte en krimphinghe des buyks' zegt Dodonaeus zo mooi. Venkelzaad s ook goed te combineren met bitterstofplanten zoals duizendguldenkruid en duizendblad Bij zowel diarree en constipatie vooral gebruikt in laxeermengsels om o.a. krampen te vermijden.

Lees ook https://sites.google.com/site/kruidwis/kruiden-a/foeniculum-vulgare

woensdag, maart 20, 2013

Venkel

Venkelthee is een traditionele remedie tegen darmproblemen, zoals buikkrampen en overmatige gasvorming. Het gebruik van venkel werd al opgetekend door de oude Egyptenaren en in Turkije is het vandaag nog een erg populair middel. Het waren dan ook Turkse artsen die enkele jaren geleden een opvallende bijwerking zagen en het in verband brachten met het gebruik van venkelthee.

Zo kreeg een 65-jarige vrouw plotseling terug menstruaties. Omdat de vrouw in kwestie voor de rest volledig gezond was, kwam venkelthee in het vizier van de artsen. De vrouw dronk sedert lange tijd venkelthee ...
De artsen vonden vier andere gevallen van onverklaarbare voortijdige thelarche (borstontwikkeling), bij twee 5-jarige meisjes, een 3-jarig meisje en een een baby van vijf maanden. Uit ondervraging van de moeders bleek dat de meisjes venkelthee hadden gekregen, tot twee à drie keer per dag gedurende vele maanden, om gasvorming en darmkrampen op te lossen. De kinderen hadden voor het overige geen andere afwijkingen, behalve dat de oestradiolspiegel veel hoger was dan normaal. De duur van inname van venkelthee varieerde van vier maanden tot 19 maanden. De thelarche verdween na stopzetting van venkelthee-inname.

Venkel is een veel gebruikt kruid zowel medicinaal als culinair. De component die de hormoonhuishouding beïnvloedt, zou anethol zijn, dat in de essentiële-oliefractie zit (60 %). Ook bij ratten werd een oestrogene activiteit van deze stof gemeld. De licht oestrogene werking was al langer bekend in de fytotherapie en kan natuurlijk ook gebruik worden bij menstruatieklachten. Alleen langdurig gebruik bij kinderen moet afgeraden worden. Enkele weken venkelthee drinken gemengd met pepermunt en echte kamille blijft wel een goed middel bij gasvorming en darmkrampen en kan zelfs gebruikt worden bij IBS (spastisch colon).

Referenties: 
J Pediatr Surg. 2008 Nov;43(11):2109-11. doi: 10.1016/j.jpedsurg.2008.07.027. A striking and frequent cause of premature thelarche in children: Foeniculum vulgare. Türkyilmaz Z, Karabulut R, Sönmez K, Can Başaklar A.
Effects of the herbal formulation ColiMil on upper gastrointestinal transit in mice in vivo. Raffaele Capasso, Francesco Savino, Francesco Capasso
Comparison of fennel and mefenamic acid for the treatment of primary dysmenorrhea. B Namavar Jahromi, A Tartifizadeh, S Khabnadideh [show abstract] International Journal of Gynecology & Obstetrics 03/2003; 80(2):153-7. · 

vrijdag, november 04, 2011

Venkel / Foeniculum

Foeniculum fructus
Ook nu kunnen nog wel zaadjes en vruchten geoogst worden. Venkelzaadjes bijvoorbeeld,  al zien die er wat minder mooi uit dan de gekochte exemplaren

In het door mij kapot gestudeerde boekje van Prof. Van Os Farmacognosie, handleiding bij het onderwijs in receptuur, wel daterend uit 1962 en door mij gekocht in 1972 lees ik over

FOENICULI FRUCTUS, VENKELVRUCHTEN De vruchten van Foeniculum vulgare Mill., Venkel, familie der Umbelliferae.

Beschrijving. Groenachtig bruingele, een weinig gebogen dubbele dop-vruchten; deelvruchten meest los van elkaar, langwerpig, afge­plat, met 5 bleke, sterk vooruitspringende ribben, die aan de randen het sterkst ontwikkeld zijn. Reuk en smaak kenmerkend aromatisch. Gesteeld of ongesteeld ; lengte tot 1 cm, dikte tot 4 mm. Aan de top nog de overblijfselen van de stijltjes. Oppervlakte glad en onbehaard. Kiemwit aan de voegzijde vlak.

Handelssoorten. Men onderscheidt de venkel naar het land van her­komst. In ons land wordt vnl. Duitse en Franse venkel verhandeld. Bo­vendien onderscheidt men twee hoofdtypen nl. bittere en zoete venkel. De eerste, waartoe de Duitse behoort, smaakt scherp en komt van F. vulgare .var. vulgare, de andere, die in Zuid-Frankrijk en Italië gekweekt wordt, smaakt aangenaam zoet en komt van F. vulgare var. dulcis.

Bestanddeel. In bittere venkelvruchlen ongeveer 4,0 pet. vluchtige olie, die als Oleum Foeniculi, Venkelolie, in de handel is en door destillatie met water bereid wordt. De zoete venkelvruchten bevatten slechts 1,5-2,0 pct. vluchtige olie. Het is een kleurloze of lichtgeelgekleurde vloei­stof, die grotendeels uit anethol bestaat. In de olie van de bittere variëteit komt ongeveer 20 pet. fenchon voor, in de zoete olie veel minder. De Ph. eist de bittere olie met veel fenchon, Ze wordt gebruikt voor de be­reiding van Aqua Foeniculi.

Gebruik. Voor de bereiding van Pulvis Liquiritiae compositus en Species laxantes (Ph.). De venkelvruchtcn en ook de olie worden vooral gebruikt om hun gunstige werking bij krampen van het maagdarmkanaal, doch ook als smaakcorrigens.

Jacob van Maerlant schreef in de dertiende eeuw over de venkel
„es een cruut dat warmt ende droogt,
ende es van van subtilen saken
het doet wel urine maken"
„ende wind verdrijft het mede,
ende helpt hem die 't verduwen heeft kwaad".
Lees meer op http://mens-en-gezondheid.infonu.nl/gezonde-voeding/26788-venkel-een-beetje-geschiedenis.html

En in het Duitse Hagers Handbuch, een goudmijn voor professionele informatie over medicinale planten lezen we over de geschiedenis van Fenchel (Foeniculum vulgare)
Über den Fenchel finden sich bei den antiken Autoritäten und besonders in den Kräuterbüchern umfangreiche Hinweise darauf, daß er als Augenmittel hohes Ansehen genoß. Plinius schreibt, daß die Menschen auf diese Wirkung aufmerksam geworden sind weil, Schlangen den Fenchel fressen "wenn sie
ihre alte [Haut] abstreifen und durch seinen Saft ihre Sehschärfe wiederherstellen wollen" (Plinius XX, 254).

Diese Verwendung ist heute sehr zurückgegangen, nur gelegentlich volksmedizinisch anzutreffen. Immerhin haben sich aber bis in unser Jahrhundert Rezepte für fenchelhaltige Augenwässer, die zu Augenspülungen dienen, erhalten, etwa das Aqua foeniculi, Fenchelwasser, des Deutschen Arzneibuchs 6. Ausgabe (DAB 6) oder das Aqua ophthalmica ’Romershausen’ des Ergänzungsbuches zum DAB 6.
Weiterhin findet sich, daß der Fenchel "fürdert den Frawen ihre zeit / nützlich zum lendenstein / treibet den harn / vnnd zähen schleim / mehret den Seügammen die milch." (Bock 1551, Cap. CXLIX). Diese Anwendungsgebiete sind noch volksmedizisch anzutreffen. Eine Wirkung, die schleimlösende, ist auch nach moderner pharmakologischer Sicht belegt. Fenchelsirup und - honig wird bei Katarrhen der oberen Luftwege, besonders bei Kindern verwendet. Und ebenfalls durch pharmakologische Untersuchen abgesichert ist, daß Magen-Darm-Beschwerden, Völlegefühl und Blähungen günstig beeinflußt werden. Zu Recht genießt der Fenchel hier ein hohes Ansehen: "Der samen gesotten vnd getruncken krefftiget den schwachen magen / vnd legt das vnwillen ... Miltert das grimmen im leib" (Fuchs 1543, Cap. CXCI).