Posts tonen met het label Lamsoor. Alle posts tonen
Posts tonen met het label Lamsoor. Alle posts tonen

zaterdag, augustus 11, 2012

Zeegroenten onderweg

Van zee via zee naar zee. Voor een bergmens zit ik wel erg veel aan zee. Van Bretagne naar Belgische kust. Overnachten doe ik, natuurlijk in mijn motorhome, bij een oesterkwekerij in de buurt van St Malo. Tussen de kweekbakken en met zicht op zee. De immense verschillen tussen eb en vloed zorgen voor eindeloos verre stranden begroeid met zeewier maar ook met de echte zeegroenten zoals strandbiet, lamsoor en zeekraal.

Zeekraal / Salicornia
zeekraal bij  Saint-Benoît-des-Ondes
Zeekraal is een pioniersplant en als geen andere plant bestand tegen zoute omstandigheden. De plant neemt het zout op tijdens de groei en heeft daardoor een zilte smaak. Het eerste deel van de wetenschappelijke naam, Salicornia, is een combinatiewoord uit het Latijn, want sal of salis is 'zout' en cornu is 'hoorn'. Dat laatste probeert de vorm van de geledingen te duiden.
Tijdens het begin van de industriële revolutie was er in Engeland een enorme vraag naar zeekraal omdat voor de fabricage van glas en zeep soda nodig was. Zeekraal werd in grote hoeveelheden geoogst en op het strand verbrand. De overblijvende as bevatte hoge concentraties aan dat natriumcarbonaat.
Voor glas en zeep wordt het niet meer gebruikt, het wordt nu eerder als voedsel, zelfs als 3 sterrenvoedsel beschouwd. Enkele voorbeeldjes:
  • Garnalen op een bedje van kort gekookte zeekraal
  • Salade met zeekraal, kerstomaatjes en mozzarella
  • Koken met peultjes en geroosterd sesamzaad
Zeekraal kan alleen jong gegeten worden omdat bij een wat oudere plant de geledingen houtig worden. De groente heeft de beet van augurk en smaakt visachtig zout. Voordat hij in de verkoop kan, moeten ze een etmaal in zoet water staan om het zout er uit te laten trekken. Zeekraal is gezond en zit boordevol vitamines en het onmisbare jodium.

Young stems - raw or cooked as a potherb, added to soups etc. The plant is at its best for eating in late summer. The stems are very succulent, but have a thin woody core that is easily removed. They are best harvested when about 15cm long, the top 10cm being used leaving the bottom 5cm to produce new shoots. They require little cooking, just adding them to a soup for the last few minutes of cooking is sufficient. The plant has a salty flavour and makes a very pleasant raw nibble. The young shoots can be pickled after first boiling them in their own salted water. 
Seed. Rich in protein. The seed is rather small and fiddly to utilize. An edible oil is obtained from the seed. A high quality, it is similar to safflower oil (Carthamnus tinctoria)

The medicinal and therapeutic properties of Salicornia have long been known for centuries and in recent years certain flavonoids which have powerful antioxidant activity have been isolated in salicornia. The bioflavonoids quercetin, isorhamnetin and certain glycosides present in this plant have the potential for use as chemo-preventive agents in the fight against cancer.

Strandbiet / Beta maritima
De strandbiet bereikt maximaal een hoogte van zo'n meter. Hij heeft kale rechtopstaande stengels die soms rood aanlopen. Het kost de plant moeite om die stengels hemelwaarts te houden en dus vallen ze vaak om. In de bladoksels ontstaan vervolgens nieuwe bladeren. De plant bloeit met een aar van groene of roodachtige bloemen. De strandbiet gewoonlijk te vinden aan inhammen in de kust, zowel de natuurlijke (schorren, strandvlakten, kiezelstrandjes, aan de voet van duintjes) als de meer kunstmatige (zeedijken, havenkommen en zeeweringen.
Het eerste deel van de wetenschappelijke naam, Beta, is een bijzonder oud woord. Het is de Latijnse naam voor biet. De meeste woordenboeken maken het zich gemakkelijk door te claimen dat het woord uit het Keltisch stamt. Maar omdat niemand dat meer spreekt, loopt dat spoor dood. Veel waarschijnlijker is het dat het woord beta afstamt van de Griekse letter bèta (β) omdat de zaadjes die vorm aannemen wanneer ze opzwellen. Het tweede deel, vulgaris, betekent 'gewoon' en we herkennen daarin ook nog het Nederlandse woord 'vulgair'. Het derde deel, maritima, betekent '(aan) zee'

Het waren als eerste de Grieken die de strandbiet als medicijn en voedsel gingen gebruiken. De latere Romeinen begonnen de biet al als veevoer te verbouwen en zij zorgden voor de verdere verspreiding over het Europese continent. Sommige Romeinen beschouwden de biet zelfs als een lustverhoger, een afrodisiacum. Anderen dachten weer dat je het wel twee maal moest koken om maagpijn en winden te voorkomen. 

Lamsoor / Limonium
Lamsoor (Limonium vulgare) behoort tot de strandkruidfamilie (Plumbaginaeae) en tot die familie behoren behoorlijk wat zoutminnende planten. Logisch, zou je zeggen want als je nabij het zilte zeewater wilt gaan wonen dan moet je als plant wel van zout houden. Lamsoor komt voor aan de Europese kusten van de Atlantische Oceaan en sporadisch aan die van de Middellandse Zee. 
Zijn domein strekt zich uit vanaf de gemiddelde hoogwaterlijn tot de gemiddelde springvloed lijn. Zo blijft hij voldoende met zijn wortels in het vocht staan. Lamsoor is een tot 50 centimeter hoge plant, heeft grauwgroene bladeren en bloeit omstreeks midden augustus met paarsblauwe bloemen. Dat heeft hem in Engeland de naam sea lavender opgeleverd. Deze plant vermeerdert zichzelf via zijn wortels en daardoor kunnen hele velden lamsoor violet kleuren.

Het eerste deel van de wetenschappelijke naam, Limonium, wordt vreemd genoeg vaak in verband gebracht met limon ('limoen') of leimon ('grasland'), maar wat lamsoor met een citrusvrucht of met een weiland te maken heeft is onduidelijk. Nee, de enige juiste verklaring is dat het woord afstamt van het oud-Griekse woord lemnos dat 'baai' of 'zeearm' betekent. Het tweede deel, vulgare, betekent 'gewoon' of 'echt'. 
Lamsoor houdt ervan om met zijn voeten in het zoute water te staan, maar het teveel aan zout wordt door grote aantallen zoutklieren uitgescheiden. Daardoor wordt het inwendige zoutgehalte niet hoger dan die van het omringende zeewater.

Van lamsoor wordt gezegd dat het een ontsmettende werking zou kunnen hebben. Dat is een logische gevolgtrekking omdat het door het opgenomen zeewater jodium, fluor, broom en heel veel natriumchloride (zout) bevat. Die stoffen hebben allemaal een desinfecterende werking. De wortels bevatten veel bittersmakende tannine en die hebben een wat samentrekkende werking, zoals sterke thee of rode wijn dat soms ook kan hebben. De wortels van lamsoor zouden daardoor ook bloedingen stelpen.

Meer over zilte groenten: http://www.levenmetwater.nl/static/media/files/concept_eindrapportage_Zilte_Landbouw_Texel.pdf






dinsdag, april 20, 2010

Verdronken Zwarte Polder


Ik werd vanmorgen gebeld vanuit het verre Nederland met de vraag of ik in de namiddag kon meewerken aan filmopnames in Zeeland over het gebruik van eetbare wilde planten. Ik ben deze namiddag vrij en dus hals over kop naar Slijkplaat, een god vergeten plaatsje ergens bij Breskens maar wel naar een bekend sterrenstaurant De Kromme Watergang.

Met de filmploeg rijden we naar zee, ondertussen de bermen afspiedend naar eetbaar groen. Alsof we een bende armoezaaiers zijn. De regisseur, met verstand van wild voedsel zocht sleedoorn, groot hoefblad, zevenblad, hondsdraf, maar we reden eerst naar de romantische 'verdronken Zwarte Polder' , waar we wolken, branding en schorren fotografeerden en filmden. We zagen ook hoe de ijverige, Nederlandse bulldozers dijken aanlegden en nieuwe natuur creëerden. Ja, dat doen ze graag die Ollanders, de natuur plannen, controleren, reguleren, maar ja liever dat dan de natuur vernietigen.

In de duinen vinden we natuurlijk de eetbare duindoorn, sleedoorn en rimpelroos, maar nu in het voorjaar hebben we meer belangstelling voor het jonge, frisse voorjaarsgroen. In de luwte van de duindoorn vinden we volop de ronde, vlezige blaadjes van Winterpostelein, we wachten nog even op de chef-kok om die blaadjes, de chef-kok en zijn dochtertje en de herborist te filmen. Zelf was ik gelukkig met de ontdekking van enkele nog wat zielige hertshoornweegbreetjes, echt eetbaar groen.
Maar in de duinen en schorren moeten we natuurlijk ook Zeekraal, Lamsoor en Zulte zoeken, de zoute eetbare planten bij uitstek.
Op de dijk schooien we nog een beetje bieslook, zuring, duizendblad en hondsdraf bij mekaar. We vinden ook de ronde blaadjes van Klein kaasjeskruid. Filmen onderweg nog groot hoefbladbloemen en na lang rondrijden ook een mooie plek met Zevenblad. Wel de eerste keer in mijn leven dat we met 2 auto's en een hele filmploeg zoveel moeite doen om zo'n woekerend onkruid te filmen.

Na het knabbelen op al dat wild groen, komt de apotheose toch in het restaurant waar we zelfs een streepje Ridderzuringsaus bij onze vis geserveerd krijgen. 

De Verdronken Zwarte Polder heeft een gevarieerde plantengroei. In 1992 werden bij een onderzoek 228 plantensoorten vastgesteld. Naast de bekende schorplanten als lamsoor, zulte en zeekraal is er een keur aan zeldzaamheden te vinden. Gesteelde zoutmelde en laksteeltje zijn wel de bekendste.

Lamsoor / Zulte  als groente
400 gr lamsoren
40 gr sjalot fijn gesnipperd
30 gr roomboter
lamsoren goed wassen en nazien op ongerechtigheden (stokjes, zeewier en alg) sjalot licht fruiten in de boter, niet kleuren !! Lamsoren toevoegen en roerbakken tot ze gaan glanzen. Geen kruiden of specerijen toevoegen. Lamsoren moet je puur natuur eten.
Er is wel enige verwarring over naamgeving. De Lamsoor die we meestal als groente eten is niet de echte Lamsoor, Limonium vulgare maar Aster tripolium, Zeeaster of Zeespinazie