Winters eten uit de tuin

Veldsla, kleine veldkers, rucola, veldzuring en toppen van de Vietnamese koriander werd onze wel erg groene sla voor 27 december. Op het bord lagen ook nog wel pompoenfrietjes uit de oven en gebakken rijst-fetaballetjes.

Over de kleine veldkers. De naam “kers” zou zoiets
als “groeisel” betekenen. Het Engelse cress en het Franse cresson hebben mogelijk een relatie met het Franse croître, groeien.
De wetenschappelijke naam Cardamine (in het Grieks kardaminè) houdt wellicht verband met “kardamon” dat in het Grieks bitter of scherp betekent. De toevoeging “hirsuta” verwijst naar het behaard zijn van het blad.
Nauw verwant aan Pinksterbloem en waterkers mogen we van veldkers ook dezelfde kwaliteiten verwachten, bevatten redelijk wat vitamine C en glucosinolaten. Kruisbloemigen zijn de bekendste planten die glucosinolaten aanmaken. Deze chemische verbindingen beschermen planten tegen vraat want de stof is giftig voor veel insecten. Maar, zoals dat gaat in de natuur, hebben zich ook insecten ontwikkeld die wel tegen glucosinolaten kunnen, zoals de rupsen van koolwitje. Voor mensen zijn een aantal van deze plantenstoffen zelfs ronduit gezond; in laboratoriumproeven blijken glucosinolaten de groei van kankercellen te remmen.

Hairy Bittercress has not only tasty leaves, it has health benefits as well.  It is rich in Vitamins A and C and contains calcium, phosphorus and magnesium.  It is a stimulating herb with diuretic and expectorant properties.

Cress Soup
Ingredients:  two handfuls of Hairy Bittercress (Cardamina hirsuta),   4 potatoes,   1 leek,  1 onion,  1 carrot,  30 grams of False Rocket (Diplotaxis erucoides),  a handful of Sorrel (Rumex acetosa),  25 grams of Stinging Nettle (Urtica),  25 grams of butter, 2 tablespoons of olive oil, 1 litre of stock, salt and pepper to taste.
Chop the onion, potatoes, leek, carrot into chunks.  Heat the oil in the pan and saute the vegetables  except for the wild greens for 1-2 minutes.  Add the stock, bring to the boil , add the wild greens except the hairy bittercress. Gently cook for 15 minutes.  Add the butter and the hairy bittercress and liquidize the soup until smooth.

https://sites.google.com/site/kruidwis/glucosinolaten-mosterdolieglycosiden

Herboristen en glucosinolaten

 Het eerste weekend van de herboristenopleiding. We bespraken vooral de werkzame stoffen in de plant: slijmstoffen, bitterstoffen, flavanoïden....

Tussendoor luchten we ons eigen even en waar kun je dat beter doen dan in het tuintje van een andere herboriste. En om bij het onderwerp van de dag te blijven, de nog zichtbare planten op de foto zijn citroenkruid, rode zonnehoed (polysacchariden), bieslook (glucosinolaten), bernagie (pyrrolizidine-alcaloïden), goudsbloem (flavanoïden), wijnruit, (rutine) wilde tijm (etherische olie).
Verder in de tuin zagen we nog een notenboom (juglon), een beetje bevroren doornappel (tropaan-alcaloïden), zeepkruid (zeepstoffen = saponinen), bevroren Oost-Indische kers (glucosinolaten = mosterdolieglycosiden).  Alles bij mekaar al een hele huisapotheek.

Over glucosinolaten. Het zijn de belangrijkste zwavelhoudende secundaire metabolieten in Brassica-gewassen. Een glucosinolaatmolecule bestaat uit een β-thioglucose, een gesulfoneerde oxime en een variabele zijketen afgeleid van een aminozuur (Fig 1). Er zijn meer dan 120 verschillende glucosinolaten beschreven (Fahey et al, 2001), waarvan slechts een 16-tal in cultuurgewassen voorkomen. Brassica-planten zijn vooral  koolgewassen zoals bloemkool, kool, broccoli, spruiten....
Epidemiologische studies hebben aangetoond dat glucosinolaten de gezondheid ten goede komen, vooral het risico op kanker vermindert (Talalay & Fahey, 2001).

In de landbouw
Bieden glucosinolaten een alternatief voor de klassieke chemische bodemontsmetting omwille van de insecticide, nematicide en fungicide eigenschappen van hun afbraakproducten, voornamelijk isothiocyanaten.
De toepassing van natuurlijk geproduceerde chemicaliën in de land- en tuinbouw (biofumigatie) zou het gebruik van synthetische bestrijdingsmiddelen aanzienlijk kunnen verminderen en zo zorgen voor een beter milieu en een duurzame landbouw.


Wat is het effect van bewaren en bereiden op de glucosinolaten?
Het snijden van kool heeft tot gevolg dat de groenten meer glucosinolaten aanmaakt. Twee dagen na het snijden kan de hoeveelheid glucosinolaten zijn verdubbeld of nog meer. Koken heeft een vermindering van glucosinolaten tot gevolg. Opslag en transport zijn geen belangrijke factoren voor de concentratie van beschermende stoffen. Thuisbereiding en industriële bereiding wel. Glucosinolaten lossen op in water. Onderzoek waarbij groenten 30 minuten werden gekookt had een vermindering tot gevolg van 65% tot 77%. Tien minuten koken leidde tot een vermindering van 40-50%, vijf minuten koken leidde tot een vermindering van 20-30%. Stomen, magnetronbereiding en wokken hadden nauwelijks effect op het glycosinolaat.