Posts tonen met het label Meidoorn. Alle posts tonen
Posts tonen met het label Meidoorn. Alle posts tonen

vrijdag, september 01, 2023

Meidoorn, verhalen en verzinsel

Meidoorn behoort zonder meer bij de toptien van onze geneeskrachtige planten. Veilig, goed werkzaam, goed wetenschappelijk onderzocht, makkelijk te oogsten en te gebruiken voor onze geliefde hart. Meer dan genoeg redenen om deze struik te bewonderen en te waarderen. Niet te verwonderen dus dat er over de struik in het verleden ook vele verhalen verteld werden.

Volgens een Teutoonse legende zou de meidoorn ontstaan zijn uit een bliksemschicht, en daarom werd de heester vaak gebruikt voor begrafenisvuren, de kracht van de heilige rook zou de overledene rechtstreeks naar de hemel brengen.
In het oude Griekenland en Rome gebruikte men de meidoorn vooral bij huwelijksplechtigheden, bij de Grieken was de meidoorn gewijd aan de godin Maia, naar wie de maand mei genoemd is, in christelijke tijden werd de boom ook gekerstend en gewijd aan Maria. Meidoorns staan dan ook vaak bij Mariakapelletjes. Net als andere doornige struiken werd van de meidoorn gedacht dat hij de kracht had om bliksem en bozen te weren.

De meidoornbloesems symboliseren de ontluikende lente en de wedergeboorte van het leven. Onze voorouders omheinden hun heilige plaatsen met meidoornhagen, terwijl de Romeinen de hagedoorn wijdden aan de beschermgodin van de “huisdorpels”. Een ander boek vertelt dat de Romeinen met de meidoorn op de proppen kwamen toen Christus het levenslicht nog moest zien. Zij plantten de meidoorn rond hun weiden om het Romeinse vee binnen de perken te houden.
Toen de christenen het voor het zeggen kregen, kwamen Mariakapelletjes wel eens naast of midden in een meidoornstruik terecht. Zo’n kapelletje moest de ‘heidenen” eraan herinneren dat ze voortaan gunsten moesten afsmeken bij Maria en niet langer bij een of andere heidense god.

De bekendste heilige meidoorn is die van Glastonbury. Volgens de legende kwam Jozef van Arimathea in hartje winter van '63 na Christus naar dit plaatsje in Engeland. Hij stak zijn wandelstok in de grond. Toen gebeurde het grote wonder : de stok kreeg bloesems, net alsof het lente was. Een wandelstok uit meidoornhout gemaakt, hielp niet alleen bij het wandelen, maar maakte ook een beetje indruk. Hij beschermde, volgens de overlevering, de wandelaar tegen vermoeidheid. En voor de boeren, die net als Jozef de timmerman nogal last hadden van houtsplinters, kon de meidoorn een uitkomst zijn. Een papje van fijngestampte bessen en bladeren zorgden ervoor dat diepliggende splinters uit de huid loskwamen.

De nabijheid van de meidoornstruik inspireerde op haar beurt ook de ‘christelijke’ verhalen. Zo was het vlug algemeen aanvaard dat de meidoorn Christus’ doornenkroon symboliseerde. De meidoornbloesem met hun rode meeldraden, stelden dan weer zijn wonden voor.

Beschermstruik
Wie of wat er nu tussen zijn takken hing, een christelijk kapel of een Romeinse vogel, het deerde de meidoorn niet. Hij bleef alles met veel liefde beschermen. De bliksem kreeg geen kans als er een
meidoorn in de buurt stond. Maria kon zich in haar kapelletje veilig voelen. De reden voor de bliksemvriendelijkheid ligt voor de hand. Er zit namelijk niet veel vocht in de struik. Daardoor trekt hij de bliksem niet zo intensief aan.
Een oude spreuk uit “De magische Kruidentuin” van Scott Gunningham zegt het zo :

Pas goed op voor een eikenboom
De bliksem zet je onder stroom,
Rust niet tegen een essenstam,
Die zet je hart in vuur en vlam,
Zit maar onder een meidoorn neer
Hij is echt de beste beschermheer.

Je zorgt dus best voor meidoornstruiken rond je huis. Die waren trouwens ook voor andere dingen goed. Om te beginnen konden de heksen dan niet binnendringen om kwaad aan te richten. Dat was natuurlijk meegenomen. Zelfs als je met een heks getrouwd was, niet in heksen geloofde of geen meidoornstruiken naast je deur wilde, deed je er toch goed aan, tenminste toch een meidoorntak boven je deur te hangen. Dan was je huis beschermd tegen ziekten. Als er jou dan toch links of rechts door een microbe besmet werd , kon je nog altijd door een tunnel van meidoorntakken kruipen. Je beeldde je dan maar in dat je alle kwalen aan die takken liet hangen. Je kwam moreel gesterkt uit de tunnel te voorschijn.
Als dat ook nog niet hielp, dan ging je best naar een tovenaar of kruidenvrouw die een meidoorn-toverstok had. De toverstok zorgde ervoor dat kwade geesten, die voor ziekten en andere ellende zorgden, uit de buurt bleven. Soms verjoegen ze ‘het boze’ uit de stallen door bloesems samen met meidoornhout te verbranden. De rook ontsmette de stal van het boze oog.
Meidoornbladeren in een kinderwiegje joegen boze geesten weg en hazelaar- en meidoorntakken werden bij het bruidsbed geplaatst. In huis opgehangen boden ze bescherming tegen blikseminslag.

Meistruik
De Engelsen gebruikten meidoorntakken vol bloesems, geplukt op de vooravond van 1 mei. Tussen de takken staken ze blauwe en gele bloemen.
In de periode voor dat de aardappel het voornaamste voedingsmiddel werd, waren de koeien en hun producten speciaal beschermd. Kippen die zo vriendelijk waren een ei te leggen op Goede Vrijdag, kregen ook een vriendelijke tik op hun kop. Een tijdje later hingen ze die eieren in de meistruik. De versierde struik kreeg een plek voor het huis. Die voorkwam het bederf van room- en melkproducten. Werd de melk ondanks de struik toch zuur, dan moest er magie of een andere bovennatuurlijk kracht aan het werk zijn. Dan moest je je weiland beschermen door er takken lijsterbes tussen te steken. Die konden de eventuele zwarte magie breken. De meistruik bleef twee weken staan tot de bloesems helemaal verwelkt waren.

Liefdessymbool
Als een meisje vroeger op 1 mei een meidoorntak voor haar deur zag hangen, ging haar hart sneller slaan. Ze wist dan dat een bedeesde minnaar haar het hof wilde maken. Als het meisje een blauw of wit lint aan de tak vastmaakte, mocht de jongen naar binnen komen. Soms gebeurde het wel eens dat een boze pa of ma de tak over de haag wierp en een gevarendriehoek in de plaats hing ...
Als je wat ouder werd, nog op liefdespad wilde, je huis vol witte en blauwe linten lag en er nooit een meidoorntak in de wijde omgeving te bespeuren viel, moest je, voor je schoonheid door ouderdom verdween de wei in, want :
‘Als op 1 mei, een schone meid
zich ’s morgens in het veld neervleit
en zich baadt in meidoorndauw
blijft ze een hemelschone vrouw’


Veel lieflijke, vreemde maar ook duidelijk verouderde verhalen zelfs wat met een seksistisch of discriminerend tintje. Verhalen zijn ook voor niks verhalen, verzinsels. Bedoeld om de mensen bezig te houden? Of mogelijk toch met een verborgen betekenis?

zaterdag, oktober 16, 2021

Chutney met meidoornbessen

Meidoornbessen-appelchutney met gember
  • 1 kg bessen
  • 1 kg appels (geschild en in stukjes gesneden)
  • 1 kleine ui (kan weggelaten worden)
  • 1l azijn (cider appelazijn)
  • 650g suiker
  • 2 theel. gemberwortel (poeder, of verse wortel fijngemalen iets meer dan 2 theel.)
  • 1/2 theel. kruidnagel (poeder)
  • peper naar smaak
Bereiding
  • Zorg ervoor dat alle steeltjes van de bessen verwijderd zijn
  • Doe de gewassen bessen samen met de azijn in een pan en breng aan de kook
  • Laat ongeveer een half uur op een laag vuur zachtjes koken
  • Eventueel het mengsel door een zeef halen en zet de pan met de vloeistof weer op het vuur
  • Voeg hier de stukjes appel, gesnipperde ui, suiker en de kruidnagel, gember en peper aan toe
  • Laat het geheel koken tot de appel zacht is, maar nog wel zijn vorm behoud.
  • Doe de chutney in gesteriliseerde potten.


woensdag, mei 19, 2021

De meidoorn bloeit. Het hart is verheugd.

Al eeuwenlang wordt de meidoornstruik gebruikt om weilanden en akkers af te scheiden en zo het vee binnen te houden. De hagedoorn, zoals hij vroeger genoemd werd, was een vruchtbaarheidssymbool en hoorde bij bruiloften die vooral in de lente plaats vinden. De meidoorn werd ook gebruikt als versiering voor de meiboom. De Romeinen plaatsen de struik rondom het huis of legden een meidoorntakje in de wieg om zich te beschermen tegen ziekten en boze geesten.

De officiële naam Crataegus is afgeleid van het Griekse woord “crataios” wat sterk of stevig betekent. Het hout van de meidoorn is sterk en hard. Bij onthoofdingen werd zelfs gebruik gemaakt van een hakblok van meidoornhout. Ook wandelstokken werden vervaardigd van meidoorn, het hout zou de wandelaar tegen vermoeidheid beschermen. De soortnaam oxy- acantha die Linnaeus gaf aan de boom betekent “met scherpe dorens”.

Officieel statuut van meidoorn

Meidoorn is opgenomen in de Europese farmacopee en nationale farmacopeeën van onder meer Duitsland, Frankrijk en Groot-Brittannië en behoort nog tot de meest gebruikte kruiden in Europa en elders in de wereld. Er is toenemend wetenschappelijk bewijs dat (gestandaardiseerde) preparaten van meidoorn helpen bij chronisch hartfalen (New York Heart Association klasse I tot III), angina pectoris, coronaire hartziekte, atherosclerose, hypertensie, orthostatische hypotensie, (milde) hartritmestoornissen en hyperlipidemie.1-8 Meidoorn bevordert de weefseldoorbloeding en kan klachten van claudicatio intermittens (etalagebenen) en het fenomeen van Raynaud (koude vingers en tenen) verlichten. In humane klinische studies is vooral gekeken naar de werkzaamheid van meidoornextract bij chronisch congestief hartfalen.5 In een aantal klinische studies van hoge kwaliteit is aangetoond dat het fytotherapeuticum symptomen van hartfalen vermindert, de hartfunctie verbetert en de kwaliteit van leven verhoogt.4,5,9

Meidoorn versterkt en beschermt het hart

Verschillende fracties en inhoudsstoffen van meidoorn (waterextract, flavonoïdenfractie, epicatechine, vitexine, rutine, triterpenenfractie, OPC (oligomere procyanidinen), hyperoside, luteoline-7-glucoside) verhogen de contractiekracht van het hart (positief inotroop effect) en verlagen de hartfrequentie (negatief chronotroop effect) . Meidoorn versterkt het hart, verbetert de doorbloeding van de kransvaten, verhoogt het hartminuutvolume (de hoeveelheid bloed die door het hart in één minuut wordt voortgestuwd) en zorgt voor toename van de aanvoer en verbruik van zuurstof door het hart. Meidoorn beschermt het hart en de hersenen significant tegen ischemie-reperfusieschade en beperkt weefselbeschadiging na een hart- of herseninfarct. Volgens onderzoekers komt dit mede doordat meidoorn een sterke antioxidantwerking heeft, het enzym leukocytelastase remt en de productie van endotheelstikstofoxide bevordert. In een diermodel voor chronisch hartfalen had medicatie met meidoornextract een gunstige invloed op de structuur en functie van de hartspier.

Meidoorn gaat hartritmestoornissen tegen

In verschillende in-vitro en in-vivo dierexperimenten is aangetoond dat preparaten van meidoorn (van bessen of bladeren en bloemen) hartritmestoornissen tegengaan die zijn opgewekt door aconitine, calciumchloride of chloroform-adrenaline.1,2 In dieronderzoek nam de kans op, door ischemie-reperfusie geïnduceerde hartritmestoornissen (vooral het kamerfibrilleren) na een hartinfarct significant af (vergeleken met placebo), indien de proefdieren in de drie maanden voorafgaande aan het hartinfarct dagelijks meidoornextract hadden gekregen.16

Meidoorn heeft een milde bloeddrukverlagende en vaatverwijdende werking. Bij proefdieren met een normale of verhoogde bloeddruk, die onder narcose waren gebracht, leidde intraveneuze toediening van meidoornextract (blad, bloem) tot dosisafhankelijke bloeddrukverlaging. Meidoornextract ontspant de bloedvaten door het stimuleren van vaatverwijding, het remmen van angiotensine converterend enzym (ACE) en mogelijk door remming van het adrenerge systeem.

Enkele recepturen voor eigen gebruik als thee

  • meidoornbloesem + hartgespantoppen + citroenmelisse bij hartritmestoornissen
  • meidoornbloesem + herderstasje + echte guldenroede bij een te hoge bloedruk

Kruidenmengsels overgieten met heet water, minimum 10 minuten laten trekken, zoeten met honing, verbetert de werking.

Referenties

  1. 1. Chang Q et al. Hawthorn. J Clin Pharmacol. 2002;42(6):605-12.
  2. 2. WHO monographs on selected medical plants, volume 2, 2002. Folium cum Flore Crataegi.
  3. 3. Fong HH et al. Hawthorn. J Cardiovasc Nurs. 2002;16(4):1-8. Review.
  4. 4. Natural Standard and Harvard Medical School. Hawthorn. www.intelihealth.com
  5. 5. Dahmer S et al. Health effects of hawthorn. Am Fam Physician. 2010;81(4):465-8. Review.
  6. 6. Belz GG et al. Dose-response related efficacy in orthostatic hypotension of a fixed combination of D-camphor and an extract from fresh crataegus berries and the contribution of the single components. Phytomedicine. 2003;10(S4):61-7. Review.
  7. 7. Walker AF et al. Hypotensive effects of hawthorn for patients with diabetes taking prescription drugs: a randomised controlled trial. Br J Gen Pract. 2006;56(527):437-43.
  8. 8. Chang WT et al. Hawthorn: potential roles in cardiovascular disease. Am J Chin Med. 2005;33(1):1-10.
  9. 9. Guo R et al. Hawthorn extract for treating chronic heart failure. Cochrane Database of Systematic Reviews 2008, Issue 1. Art. No.: CD005312. DOI: 10.1002/14651858.CD005312.pub2.
  10. 10. Pittler MH et al. Hawthorn extract for treating chronic heart failure: meta-analysis of randomized trials. Am J Med. 2003;114(8):665-74.
  11. 11. Jayalakshmi R et al. Cardioprotective effect of tincture of Crataegus on isoproterenol-induced myocardial infarction in rats. J Pharm Pharmacol. 2004;56(7):921-6.
  12. 12. Veveris M et al. Crataegus special extract WS 1442 improves cardiac function and reduces infarct size in a rat model of prolonged coronary ischemia and reperfusion. Life Sci. 2004;74(15):1945-55.

woensdag, september 23, 2020

Meidoornbessen plukken voor een sputterend hart

Nog een maand in Bretagne en dan verhuizen we opnieuw naar België. Nu nog even profiteren om de melige meidoornbessen te plukken. Een jaarlijks ritueel voor mij, maar dit jaar noodzakelijker dan ooit, mijn sporthart wil af en toe toch wel wat sputteren. Mag het ook even. Al 76 jaar klopt dat hart en dat zijn 76 x 360 x 24 x 60 x 60 samen 2 miljard 363 miljoen 904 duizend slagen. Proficiat zou ik zeggen. Doe zo voort. Dus een beetje ondersteuning kan geen kwaad. 

De vruchten van de meidoorn zijn eetbaar (ook rauw), de smaak is te beschrijven als overrijpe appels. De vruchten zijn in september te plukken. De vruchten worden gebruikt voor het maken van compote, gelei, confituur of wijn. Kook de vruchten met wat meel tot een lekkere pap. Gedroogde vruchten kunnen gemalen worden tot meel, maar ook kan er thee van gezet worden. 

Meidoornvruchten worden al minstens gedurende 12.000 jaar gegeten, zo blijkt uit archeologische vondsten. De blaadjes, bloemen en bloemknoppen van meidoorn kunnen worden gegeten en werden ´boterhammen met kaas´ genoemd.

De rode besjes zijn over het algemeen goed voor ziekten die met het bloed en het hart te maken hebben. Dioscorides beschreef 2000 jaar geleden al dat het eten van meidoornbessen goed is tegen diarree en dat het menstruatie inperkte. Verder zei hij dat het goed was voor het hart. In de Middeleeuwen werd deze plant gebruikt bij slapeloosheid, duizeligheid, pleuritis (longvliesontsteking), jicht, diarree en bloedingen. In de 16de eeuw schreef men meidoornbessen voor om overvloedige menstruatie te remmen. In de 17de eeuw meende men dat de vruchten goed zouden zijn voor het hart en aderverkalking zouden tegen gaan. En ook in de 19de eeuw werd de plant regelmatig gebruikt om zijn hartversterkende eigenschappen. 

Het best te gebruiken is de Meidoorn voor het ouderdomshart of om de gevolgen van een hartinfarct te verminderen. Verder is de plant ook te gebruiken bij een verhoogde bloeddruk dan eventueel combineren met de vochtafdrijvende guldenroede of bij ritmestoornissen, dan is een mengsel met citroenmelisse of hartgespan zeer geschikt. Door zijn versterkende werking op de hartspier is de plant ook te gebruiken bij duursporten. Geen echt pepmiddel maar het zorgt er wel voor dat je hart een inspanning langer kan volhouden.

Meidoornbessen in de keuken.

In onze tijd van overvloed hebben we de meidoornbessen niet echt meer nodig als voedsel, maar als wilde aanvulling op ons gecultiveerd dieet kan een gemengde confituur van meidoornbessen met appel of met pruimen ons hart letterlijk ondersteunen.  

En waarom niet eens gebruiken in een chutney. in deze smaakmaker uit de Indiase keuken kun je makkelijk wilde bessen verwerken. Chutney is een combinatie van groenten en fruit, op smaak gebracht met kruiden en specerijen. Typisch van een chutney is dat het naast zoet (door de vruchten en suiker) ook zuur (door de azijn) en pittig (door de groenten en kruiden) smaakt. Door toevoeging van azijn, zout en suiker als conserveermiddelen zijn chutneys net zo lang houdbaar als confituur. Je kunt chutney ook wecken om te conserveren. Dan kan je minder suiker toevoegen. Dus een meidoornchutney.

  • 250 g meidoornbessen
  • 0,25 l azijn
  • 1 ui
  • 250 g appels
  • 2 tenen knoflook
  • 1 tl verse gember
  • 1 tl zout
  • 2 kruidnagels
  • 1 kaneelstokje
  • 125 g suiker
  • 50 g rozijnen
  • cayennepeper weinig

Verwijder alle steeltjes van de bessen. Was de bessen en kook ze in de azijn op een laag vuur, gedurende ongeveer een uur. Terwijl dit staat te koken, snijd je de ui en appel in stukjes en snipper je de knoflook en verse gember fijn. Vervolgens zeef je het gekookte bessenmengsel door een fijne zeef, waarbij je al het vocht en vruchtvlees uit de schilletjes drukt. Aan dit sap voeg je de rest van de ingrediënten toe. Voor extra pit kan je een rood pepertje toevoegen. Laat het geheel koken tot de appel zacht is, maar wel nog zijn vorm behoudt. Doe de chutney in potjes, zet ze 5 minuten ondersteboven en laat vervolgens afkoelen. Je kunt de chutney meteen eten, maar hij is vaak smakelijker als je hem een paar weken laat staan. 

Verdere info

zondag, mei 31, 2020

Meidoornwandeling

Coronawandeling zonder beperkingen.We mogen honderd kilometer weg van huis en dat zonder formulier.Toch hou ik het kort want ik wil nog wat meidoornbloesem plukken. Mijn laatste kans. Open en bloot, wel met kleren aan, het fietspad op, even stevig doorstappen richting Locmaria-gare, bij de samenvloeiing Aulne en riviere d'Argent de rivier volgend tot l'ancien moulin de la rivière d'Argent en dan naar omhoog tot bij het gehucht Rouzoucon, daar vind ik nog enkele mooi bloeiende meidoorn. Het zijn hoge struiken die zich niet zomaar laten plukken, met wat kleer- en huidscheuren lukt het mij dan toch enkele stevige takken te bemachtigen. Bloemen met wat blad plukken zal straks thuis wel gebeuren.

Over meidoorn

Het is een doorn (struik) die in mei bloeit, wat de verklaring geeft voor zijn naam. Het zijn ook die witte bloesems die vroeg in de bloei geoogst worden om samen met het beetje blad tussen de bloemen gedroogd te worden om er thee of tinctuur van te maken.

Plukken kan het best door de 60 cm lange, bloeiende eindtwijgen af te knippen, ze in hun geheel te drogen en pas dan de bloemen met blad (folium cum flore) van de takken af te ritsen. Wel handschoenen aantrekken! In Meidoorn heeft men vooral flavonoïden en proanthocyanidinen gevonden, stoffen die verantwoordelijk zijn voor de bloeddrukverlagende en hartslagregulerende werking, vooral de zuurstofvoorziening naar de hartspier wordt verbeterd. Meer over meidoorn oa https://mens-en-gezondheid.infonu.nl/alternatief/23071-meidoorn-beschermer-van-hart-en-huis.html


Over de rivière d'Argent en de molen

zo zag de molen er voor 1800 uit, nu veel meer bos
Molen voor het jaar1800
À sa confluence avec l'Aulne, ce dernier est appelé ar Stêr-Blom (la rivière de plomb). Certains des noms qu'on lui attribue proviennent de l'existence des anciennes mines de plomb argentifère du Huelgoat, de Locmaria-Berrien et de Poullaouen, situées dans son bassin hydrographique.  La rivière d'Argent (en breton ar Stêr Arc'hant), qui porte plusieurs autres noms : le « Fao », le « Pont-Pierre », le « Ruisseau de la Mine », est un cours d'eau français et un affluent de l'Aulne. La longueur de son cours d'eau est de 18 kilomètres. Cette rivière coule dans les monts d'Arrée, en Bretagne, elle passe notamment par Huelgoat. C'est un affluent de l'Aulne, qu'elle rejoint à Poullaouen. De foto geeft een beeld van de molen en het landschap voor 1800, opvallend is wel dat het landschap nu veel bosrijker is. Dat in tegenstelling met wat we nu denken, dat er altijd en overal vroeger meer bomen en bos was.



zaterdag, mei 16, 2020

Meidoorntijd. Over het verleden van de meidoorn.

Natuurlijk heb ik ook dit jaar, ondanks Corona, meidoornbloesem geplukt, vooral dan om tinctuur te maken. Deze Crataegus hoort zonder meer tot mijn toptien van geneeskrachtige planten. Zo een veilige, goed werkzame en veel voorkomende struik, waar je ook nog twee keer per jaar van kunt oogsten, is een zegen voor een herborist. Toch hier nu geen recepten of praktische tips maar wel enige geschiedenis van deze eenvoudige struik.
Zie ook  https://sites.google.com/site/kruidwis/kruiden-a/crataegus-laevigata-meidoorn

Zowel in het Oosten als in het Westen werd meidoorn gedurende eeuwen als voedsel en als medicijn gebruikt. Het huidige gebruik van meidoorn voor hartproblemen gaat, volgens de Franse dokter Leclerc, terug tot de 17de eeuw. Leclerc stelde reeds vast, dat op basis van zijn 20 jaar ervaring met het toedienen van meidoornpreparaten, er geen giftigheid in de organen optrad, enkel bij uitzonderlijk hoge dosissen trad er een verlaging van de hartslag op en een lichte benauwdheid.
Volgens Gerhard Madaus vindt men als eerste toepassingen dat de bloemen tegen jicht werden gebruikt. Quercetanus, de lijfarts van Henry IV, maakte voor zijn koning een siroop tegen de “ouderdom”. Louise Bourgeois en J. du Chesne gebruiken de vruchten tegen blaasontstekingen. 
Van einde 19de eeuw tot vroeg in de 20ste eeuw werd het kruid door zowel homeopatische als allopatische dokters gebruikt voor verschillende hart- en cardiovasculaire problemen; en dit blijkbaar met klinisch succes. 

Green, een Ierse dokter gebruikte meidoorn zeer intensief voor hartproblemen, maar wel in het geheim. Na zijn dood in 1894, heeft zijn dochter het recept vrijgegeven; dit bleek een tinctuur te zijn van de rijpe bessen van de meidoorn. In Amerika maakte de meidoorn zijn intrede in de klinische toepassing rond 1896 om er rond 1930 weer te verdwijnen

Een zekere J.C. Jennings van Chicago, publiceerde in 1896 een artikel in de “New York Medical Journal”, waarin hij over deze dr. Greene schrijft. Hij schreef “ In de stad Ennis, in County Clare, Ierland, leefde, tot 2 jaar geleden een befaamde dokter genaamd Greene, die gekend en geliefd was in een groot deel van Ierland en delen van Engeland en Schotland voor zijn gereputeerde kennis om hartklachten te genezen. “ De broer van deze Jennings die niet ver van Ennis woonde, zorgde dat hij monsters van deze vruchten kreeg. Jennings bereidde er dan extracten mee, zoals beschreven in de Britse farmacopee. Jennings schrijft verder : “Ik heb dit dan tot op vandaag gebruikt op 43 patiënten die elk één of andere hartklacht hadden, en ik moet zeggen dat de resultaten zeer positief waren.” Gebaseerd op zijn enthousiasme voor het kruid, begon John Uri Lloyd, de belangrijkste apotheker in de geschiedenis van de Amerikaanse kruidengenesskunde en eigenaar van Lloyds Brothers Pharmacists Inc van Cincinnati, met het produceren van meidoorn medicatie. 

Gebruik bij de Indianen : Een aantal Noord Amerikaanse meidoorns werden als medicijn gebruikt door de Indianen. De vrucht van de Crataegus Chrysocarpa werd door de Potawatomi gebruikt tegen maagklachten. De Ojibwa gebruikten een afkooksel van de wortel van de meidoorn om diarree en dysenterie te behandelen. De Chippewa gebruikten het afkooksel van de wortel als tonicum en versterker voor vrouwelijke klachten. De vruchten werden gebruikt als diureticum voor lever- en blaas ontstekingen. Ook de Meskwaki gebruikten de vruchten van de meidoorn voor leveronstekingen. Zij gebruikten het als een algemeen tonicum, een constiperend middel, en een hartversterker. De Omaha-Ponca en de Winnebagos aten de melige vruchten van de meidoorn als voedsel in tijden van hongersnood. De Cherokee aten de ietwat bittere vruchten als eetlustopwekker, maar ook om de bloedsomloop te verbeteren en krampen te verlichten. Een van de westerse Noord Amerikaanse meidoornsoort, Crataegus Douglasii, werd door de Thompson Indianen gebruikt voor maagstoornissen. Hiervoor werd de bast, het hout of het sap gekookt. De Kwakiutl kauwden op de bladeren en gebruikten deze dan als papje op wonden en zweren. 

Vroeger gebruik in China : De vruchten van de Crataegus pinnatifida werden gegeten om scheurbuik te genezen. Ze werden ook gebruikt als mild laxeermiddel en tegen maagklachten. De bladeren en twijgen werden gebruikt als tegengif. In de Oosterse geneeskunde hadden de vruchten de volgende kwaliteiten : zuur, zoet en licht verwarmend. Ze werden gebruikt in voorschriften om het eten te verteren en een indigestie te verhelpen die het gevolg was van overdadig vleesgebruik, wat zich dan uitte in een gezwollen buik en pijn, of diarree. Meidoorn werd voor het eerst vermeld als medicijn in de “Tang-Ben-Cao”, een Chinese kruidenboek toegeschreven aan Su-Jing en anderen, gedateerd van 659 AD. Dit werk wordt beschouwd als de 1ste officiële farmacopee in de wereld.

dinsdag, december 03, 2019

Meidoorn, verhalen en verzinsels

Meidoorn, zijn bloesem en zijn bessen behoren zonder meer bij de toptien van onze geneeskrachtige planten. Veilig, goed werkzaam, goed wetenschappelijk onderzocht, makkelijk te oogsten en te gebruiken voor onze geliefde hart. Meer dan genoeg redenen om bloesem en bessen te bewonderen en te waarderen. Niet te verwonderen dus dat er over de struik in het verleden ook vele verhalen verteld werden.


Volgens een Teutoonse legende zou de meidoorn ontstaan zijn uit een bliksemschicht, en daarom werd de heester vaak gebruikt voor begrafenisvuren, de kracht van de heilige rook zou de overledene rechtstreeks naar de hemel brengen.
In het oude Griekenland en Rome gebruikte men de meidoorn vooral bij huwelijksplechtigheden, bij de Grieken was de meidoorn gewijd aan de godin Maia, naar wie de maand mei genoemd is, in christelijke tijden werd de boom ook gekerstend en gewijd aan Maria. Meidoorns staan dan ook vaak bij Mariakapelletjes. Net als andere doornige struiken werd van de meidoorn gedacht dat hij de kracht had om bliksem en bozen te weren.

De meidoornbloesems symboliseren de ontluikende lente en de wedergeboorte van het leven. Onze voorouders omheinden hun heilige plaatsen met meidoornhagen, terwijl de Romeinen de hagedoorn wijdden aan de beschermgodin van de “huisdorpels”. Een ander boek vertelt dat de Romeinen met de meidoorn op de proppen kwamen toen Christus het levenslicht nog moest zien. Zij plantten de meidoorn rond hun weiden om het Romeinse vee binnen de perken te houden.
Toen de christenen het voor het zeggen kregen, kwamen Mariakapelletjes wel eens naast of midden in een meidoornstruik terecht. Zo’n kapelletje moest de ‘heidenen” eraan herinneren dat ze voortaan gunsten moesten afsmeken bij Maria en niet langer bij een of andere heidense god.

De bekendste heilige meidoorn is die van Glastonbury. Volgens de legende kwam Jozef van Arimathea in hartje winter van '63 na Christus naar dit plaatsje in Engeland. Hij stak zijn wandelstok in de grond. Toen gebeurde het grote wonder : de stok kreeg bloesems, net alsof het lente was. Een wandelstok uit meidoornhout gemaakt, hielp niet alleen bij het wandelen, maar maakte ook een beetje indruk. Hij beschermde, volgens de overlevering, de wandelaar tegen vermoeidheid. En voor de boeren, die net als Jozef de timmerman nogal last hadden van houtsplinters, kon de meidoorn een uitkomst zijn. Een papje van fijngestampte bessen en bladeren zorgden ervoor dat diepliggende splinters uit de huid loskwamen.
De nabijheid van de meidoornstruik inspireerde op haar beurt ook de ‘christelijke’ verhalen. Zo was het vlug algemeen aanvaard dat de meidoorn Christus’ doornenkroon symboliseerde. De meidoornbloesem met hun rode meeldraden, stelden dan weer zijn wonden voor.

Beschermstruik

Wie of wat er nu tussen zijn takken hing, een christelijk kapel of een Romeinse vogel, het deerde de meidoorn niet. Hij bleef alles met veel liefde beschermen. De bliksem kreeg geen kans als er een
meidoorn in de buurt stond. Maria kon zich in haar kapelletje veilig voelen. De reden voor de bliksemvriendelijkheid ligt voor de hand. Er zit namelijk niet veel vocht in de struik. Daardoor trekt
hij de bliksem niet zo intensief aan.

Een oude spreuk uit “De magische Kruidentuin” van Scott Gunningham zegt het zo :

Pas goed op voor een eikenboom
De bliksem zet je onder stroom
Rust niet tegen een essenstam,
Die zet je hart in vuur en vlam,
Zit maar onder een meidoorn neer
Hij is echt de beste beschermheer.

Je zorgt dus best voor meidoornstruiken rond je huis. Die waren trouwens ook voor andere dingen goed. Om te beginnen konden de heksen dan niet binnendringen om kwaad aan te richten. Dat was natuurlijk meegenomen. Zelfs als je met een heks getrouwd was, niet in heksen geloofde of geen meidoornstruiken naast je deur wilde, deed je er toch goed aan, tenminste toch een meidoorntak boven je deur te hangen. Dan was je huis beschermd tegen ziekten. Als je dan toch links of rechts door een microbe besmet werd, kon je nog altijd door een tunnel van meidoorntakken kruipen. Je beeldde je dan maar in dat je alle kwalen aan die takken liet hangen. Je kwam moreel gesterkt uit de tunnel te voorschijn. Als dat ook nog niet hielp, dan ging je best naar een tovenaar of kruidenvrouw die een meidoorn-toverstok had. De toverstok zorgde ervoor dat kwade geesten, die voor ziekten en andere ellende zorgden, uit de buurt bleven. Soms verjoegen ze ‘het boze’ uit de stallen door bloesems samen met meidoornhout te verbranden. De rook ontsmette de stal van het boze oog.
Meidoornbladeren in een kinderwiegje joegen boze geesten weg en hazelaar- en meidoorntakken werden bij het bruidsbed geplaatst. In huis opgehangen boden ze bescherming tegen blikseminslag.

Meistruik
De Engelsen gebruikten meidoorntakken vol bloesems, geplukt op de vooravond van 1 mei. Tussen de takken staken ze blauwe en gele bloemen. In de periode voor dat de aardappel het voornaamste voedingsmiddel werd, waren de koeien en hun producten speciaal beschermd. Kippen die zo vriendelijk waren een ei te leggen op Goede Vrijdag kregen ook een vriendelijke tik op hun kop. Een tijdje later hingen ze die eieren in de meistruik. De versierde struik kreeg een plek voor het huis. Die voorkwam het bederf van room- en melkproducten. Werd de melk ondanks de struik toch zuur, dan moest er magie of een andere bovennatuurlijk kracht aan het werk zijn. Dan moest je je weiland beschermen door er takken lijsterbes tussen te steken. Die konden de eventuele zwarte magie breken. De meistruik bleef twee weken staan tot de bloesems helemaal verwelkt waren.

Liefdessymbool
Als een meisje vroeger op 1 mei een meidoorntak voor haar deur zag hangen, ging haar hart sneller
slaan. Ze wist dan dat een bedeesde minnaar haar het hof wilde maken. Als het meisje een blauw of wit lint aan de tak vastmaakte, mocht de jongen naar binnen komen. Soms gebeurde het wel eens dat een boze pa of ma de tak over de haag wierp en een gevarendriehoek in de plaats hing ...
Als je wat ouder werd, nog op liefdespad wilde, je huis vol witte en blauwe linten lag en er nooit een meidoorntak in de wijde omgeving te bespeuren viel, moest je, voor je schoonheid door ouderdom verdween de wei in, want :

‘Als op 1 mei, een schone meid
zich ’s morgens in het veld neer vleit
en zich baadt in meidoorndauw
blijft ze een hemelschone vrouw’

Veel lieflijke, vreemde maar ook duidelijk verouderde verhalen zelfs wat met een seksistisch of discriminerend tintje. Verhalen zijn ook voor niks verhalen, verzinsels. Bedoeld om de mensenbezig te houden? Of mogelijk toch met een verborgen betekenis?

vrijdag, december 07, 2018

Nog te maken: Meidoornbessen-appelchutney

Meidoornbessen-appelchutney met gember

1 kg bessen
1 kg appels (geschild en in stukjes gesneden)
1 kleine ui (kan weggelaten worden)
1l azijn (cider appelazijn)
650g suiker
2 theel. gemberwortel (poeder, of verse wortel fijngemalen iets meer dan 2 theel.)
1/2 theel. kruidnagel (poeder)
peper naar smaak

  • Zorg ervoor dat alle steeltjes van de bessen verwijderd zijn
  • Doe de gewassen bessen samen met de azijn in een pan en breng aan de kook
  • Laat ongeveer 30 minuten op een laag vuur zachtjes koken
  • Eventueel het mengsel door een zeef halen en zet de pan met de vloeistof weer op het vuur
  • Voeg hier de stukjes appel, gesnipperde ui, suiker en de kruidnagel, gember en peper aan toe
  • Laat het geheel koken tot de appel zacht is, maar nog wel zijn vorm behoud.
  • Doe de chutney in gesteriliseerde potten.


Meer over meidoorn https://sites.google.com/site/kruidwis/kruiden-a/crataegus-laevigata-meidoorn

In medieval England, children ate the plant's fruit, which was considered to be very nutritious. The fruit was also used in Russia to make wine (Sowerby). In some regions of Europe the dry pulp of the fruits of C. laevigata and C. monogyna has been eaten or added to flour. In West Asia, the larger, more fleshy and flavorful fruits of C. aronia (L.) Bosc. (C. azarolus) are commonly harvested from the wild and eaten fresh. These two species are variable. In their native ranges, seed from superior forms is selected and planted at field edges or on non-arable land.
The fruits are collected from the mountains around Peking and other parts of China and mixed with sugar to make a jam or jelly or a sweet wine. These, along with candied fruit slices, are commonly sold in markets and by street vendors. The sweet and sour flavor is thought to support and activate the digestion (Lu, Smith & Stuart, Hooper).
The nutlets of C. laevigata and C. monogyna have been found at a number of archeological sites in Europe, from the Neolithic to Roman time. Crataegus aronia seeds have been found in Bronze Age sites in Israel, as well as other archeological sites in the Near East (Zohary and Hopf 1988).
At least a dozen species of Crataegus are documented as food plants of various native groups of North America. Often the fruits were dried and stored for winter use. For an enumeration of native groups that used hawthorn as food, plus references, see E. Yanovsky (1936).

hyperoside
 Flavonoids
The first work on the flavonoids of C. laevigata and C. monogyna was conducted in 1953, when hyperoside, vitexin-4'-L-rhamnoside, quercetin, and vitexin were isolated by Kranen-Fiedler (Kowalewski & Mrugasiewicz). Since then, at least 30 more flavonoids have been isolated from these plants. The classes of flavonoids that have been particularly well studied in hawthorn and have shown activity are flavone derivatives such as hyperoside and vitexin-4'-O-rhamnoside; oligomeric procyanidins (with varying degrees of polymerization); polymeric procyanidins; and the catechin l-epicatechin. Hawthorn fruits, as well as the leaves, contain catechin polymers, called condensed tannins, which account for the astringent effect noted by Gerard in the late 1500s. Colorless condensed tannins can be transformed to phlobaphenes which have a bright red color. These "tannin reds," as they are sometimes called, have been ascribed cardioactive properties. List & Hörhammer mention that these red, crystalizable pigments (found mainly in the fruits, and to a lesser extent in the autumn leaves) have the same activity as pure anthocyanins, i.e., they have a tonic effect on the cardiac muscles, are negatively chronotropic and dromotropic, and also show the bradycardiac effect commonly noted for Crataegus which is supported in a study by Hahn, et al.


The major flavonoids in Crataegus preparations are vitexin-2"rhamnoside, rutin, and hyperoside in flowers, with the addition of vitexin in the leaves (Tittel, G. & Wagner, 1982). One commercial preparation containing a mixture of total flavonoids has also been tested for activity (Crataemon). Other tested fractions include a preparation of purified triterpenic acids, unpurified triterpenic acids, oleanolic, oleanolic acids, and a fraction of total saponins.

Additional Notes on Pharmacology: 1."High doses of Crataegus agents lead to a decrease in cardiac output, low dosages increase it." 2."Lowers pathologically increased pyruvic and lactic acid levels" (which may be increased after heart damage). 3."[causes]...a decrease in heart frequency along with heightened systolic discharge and cardiac output after O(2)-deficit respiration of a healthy person and the prevention of ECG-alterations due to hypoxia." (Adapted from List & Hörhammer)

dinsdag, mei 17, 2016

Onder de meidoorn

Tijdens mijn overnachting onder de meidoorn (in mijn motorhome) ben ik van plan een ode te schrijven aan deze stekelige struik, maar de zoete bloemengeur walmde zo intens naar binnen waardoor ik slaperig werd en niet aan romantisch schrijven toe kwam. 
Buiten mijn huisje, je moet wel weten dat ik op een parking langs de autoweg staat, is het een heen en weer geloop van mannen die in de meidoornbosjes gaan pissen. Of.... dat dacht ik tenminste totdat één man bij mijn motorhome komt staan en vraagt of ik wat 'plezier' zoek. Zou dat de geur van de meidoorn zijn die zoiets veroorzaakt?


Dan toch maar een nuchter stukje schrijven over de inhoudsstoffen van Crataegus laevigata. Dat bloemen en bessen van de meidoornstruik een werking hebben op hart en bloedvaten staat wel vast. Men kan zeggen dat de tot hiertoe onderzochte Crataegus-soorten in hun bladeren, bloemen en vruchten dezelfde of in ieder geval gelijksoortige inhoudsstoffen bezitten; de hoeveelheid van de afzonderlijke verbindingen kan echter, afhankelijk van de soort en het orgaan, zeer sterk verschillen. Meidoorn bevat hoofdzakelijk een mengeling van verschillende flavonoïden Het zijn vooral twee inhoudsstoffen die behoren tot verschillende groepen die farmacologisch zeer belangrijk zijn: de oligomeren procyanidinen (OPC) en verschillende flavonoïden. De Crataegus-flavonen zijn afgeleide stoffen van apigenine en luteoline; die van de Crataegus-flavonolen zijn afgeleid van quercetine, kamferol en 8-methoxykamferol. Het gehalte aan oligomere procyanidinen hangt af van de groeiperiode. Bij C. laevigata is in de maand mei het aandeel aan oligomere procyanidinen OPC het hoogst. Later in het jaar neemt het polymeergehalte van de bladeren af en bereikt in augustus een minimum van 50%. Wagner heeft vastgesteld dat gedroogde meidoornbloemen cardiotonische 'aminen' bevatten die een positief inotroop (versterking van hartspiercontractie) effect uitoefenen in farmacologische tests. De drie 'amines' zijn stoffen met een  indirect sympatho-mimetische (stimulerende invloed op het autonoom zenuwstelsel) eigenschappen.

Toch zijn de therapeutische effecten van Crataegus-bereidingen niet uitsluitend toe te schrijven aan deze amines, vermits deze stoffen grotendeels worden afgebroken in het spijsverteringsstelsel van ons lichaam. De studies die tot hiertoe zijn gedaan, nebben aangetoond dat de juiste werking nog ver van opgelost is. Andere inhoudsstoffen zijn o.a.: triterpeenzuren zoals ursolzuur, oleanolzuur en de Crataegus-specifieke crataegolzuur met verder nog de plantenzuren: chlorogeenzuur en koffiezuur. Als stikstofverbindingen: cholin, actylcholin, ethylamine en purinederivaten zoals adenosine, adenine, guanine en urinezuur.

Oef, dat was een hele boterham. Plezier beleven kun je blijkbaar op heel veel manieren.

vrijdag, mei 22, 2015

Meidoornbloesem oogsten, het moment voor ons hart

Het wordt de hoogste tijd om meidoornbloesem te oogsten. Pluk, snoei de bloeiende eindtakken en droog ze in hun geheel, om na het drogen, bloem en blad van de stekelige stengels te ritsen. Je kan van de verse bloemen met blad ook een goede tinctuur maken bvb 50 gr kruid op 250 cc ethanol van 45° tot 60° 3 weken laten trekken.

Wat geschiedenis
Het huidige gebruik van meidoorn tegen hartproblemen gaat, volgens de Franse dokter Leclerc terug tot de 17e eeuw. Leclerc stelde vast, dat op basis van zijn 20-jarige ervaring met meidoornpreparaten, er geen giftigheid in de organen optrad,
Volgens Gerhard Madaus vindt men als eerste toepassingen dat de bloemen tegen jicht werden gebruikt. Quercetanus, de lijfarts van Henry IV, maakte er voor zijn koning een siroop tegen de “ouderdom”.  Vanaf eind 19e eeuw tot vroeg in de 20e eeuw werd het kruid door zowel homeopatische als allopatische dokters gebruikt voor verschillende hartproblemen.
Green, een Ierse dokter gebruikte in in zijn praktijk een geheim en goed werkzaam middel tegen hartzwakte. Na zijn dood in 1894, heeft zijn dochter het recept vrijgegeven en dat bleek een tinctuur te zijn van de rijpe bessen van meidoorn.

Dodonaeus over de naamgeving: ‘Hier te lande heet dit gewas gewoonlijk haghedoren of witte hagedoren, in Hoogduits Hagdorn’. Het Engelse hawthorn is zo genoemd naar de haw, of dit laatste is een verbastering van hagu dat in oud-Engels hagathorn of haegthorn was, hag: levende omheining, vergelijk Duitse Hage en verder oud-Hoogduits Haco: Haken, de haagdoorn, Duits Hagedorn, dorn van Sanskriet dri, oud-Hoogduits Zeran, Gotisch teiren: bezeren. Duitse Eggendorn, Hagenboum en Hanelpeffe bij Hildegard, Hage, Hachtun, Haichtun (tun: tuin) Hagdorn, Haginbaum en Hanelpeffe bij Hildegard, Haweide, Haweife of Haweike, Heckdorn, Hegdorn.
Dodonaeus ‘In Frankrijk heet het aubespine, in Italië bagnia en amperlo, in Spanje pirlitero’.
De Franse naam aube-epine verwijst naar zijn voorjaarsbloei, of de morgen van het jaar, aube betekent de komst van de dag, het witte of grijze twilight, voor zonsopgang, of van alba spina: en zo ook witte doren.

Pharmacological studies suggest that the primary active components of hawthorn leaf and flower are the flavonoids and oligomeric procyanidins, specifically those with a lower degree of polymerization. Hawthorn fruit consists mainly of oligomeric and polymeric procyanidins and relatively low levels of flavonoids.
In the 1990s, 13 clinical studies with 6,815 participants showed positive effects on cardiac insufficiency. Most of these studies were conducted using a dry extract of hawthorn leaf and flower standardized to a dose of 9 mg or more per day of oligomeric proanthocyanidins (OPCs). Since the turn of this century, more than a dozen clinical trials have been conducted assessing the safety of hawthorn (occasionally in combination with other botanical components) and its cardiovascular benefits, especially cardiotonic activity. https://sites.google.com/site/kruidwis/kruiden-a/crataegus-laevigata-meidoorn

http://kunst-en-cultuur.infonu.nl/geschiedenis/95993-meidoorn-geschiedenis-van-geneeskracht.html

dinsdag, mei 05, 2015

Witte natuur

De plantennatuur barst uit zijn botten. En ik lijk af en toe wel mee te botten en te.....barsten. Alles verandert, alles nieuw. Ik op zoek naar een nieuwe kapper, nieuwe dokter, nieuwe bank ergens hier. 
En... ondertussen bloeit de meidoorn, flirten de fluitenkruiden in de grasberm en durven zelfs de eerste margrieten zich bloot te vertonen. Wild weer ook, regenvlagen, woeste wolken en plots brandende zon. Leven. Leven.

Witte bloemenonschuld. Fluitekruid, margiet en meidoorn.Ik durf die onschuld nauwelijks te plukken. En toch, is er niks beter dan de witte meidoornbloesem om al de oudere en al de jongere gestresseerde harten van de wereld te verlichten.

Meidoorn is vooral goed voor de doorbloeding van de hartspier, werking die zowel te danken is aan de lichte verwijding van de krans­slagaders als, naar onderzoek heeft aangetoond, de bevordering van de bloedtoevoer in reeds beschadigde delen van het hart. Daarom is de toepas­sing vooral succesvol bij een hart dat verouderingsverschijnselen vertoont en als middel ter voorkoming van hartproblemen. Bij mensen van middelbare leeftijd bijvoorbeeld, die de eerste tekenen van hartslijtage bespeuren, zoals kort­ademigheid, snellere polsslag en een gevoel van druk bij inspanningen. Hier kan meidoorn, mits op tijd en over een lange periode ingenomen, de noodzaak van sterkere medicijnen voorkomen. Tegenwoordig gebruikt men meidoorn bij voorkeur in de vorm van druppels met een exact gehalte aan werkzame stof . Men neemt daarvan driemaal daags 15 tot 20 druppels in gedurende een langere periode.

Ook meidoornthee is te gebruiken. Hiervoor worden de bloemen gebruikt, maar ook wel het blad of een mengsel van beide. Meidoornbloesemthee ( flores crataegi) 2 theelepels per kop, 2 tot 3 maal daags. Overgieten met kokend water. Om een toereikende hoeveelheid werkzame stoffen te bereiken dient de thee langer te trekken dan meestal gebruikelijk is, zowat 15 tot 20 minuten. Zoeten met wat honing versterkt de werking. Meidoornbloemen op zich hebben een goede invloed bij beginnende en lichte vormen van hartzwakte en doorbloedingsstoornissen van de kransslagaderen.

Een kruidenmengsel voor een zwak hart, ouderdomshart, gestresseerd hart, hoge bloeddruk en ritmestoornissen kan er als volgt uitzien:
  • hartgespan (herba leonuri) 10,0
  • sint-janskruid (herba hyperici) 20,0
  • meidoornbloemen (flores crataegi) 50,0
  • melissebladeren (folia melissae) 20,0
Dosis: 2 theelepels per kop. Overgieten met kokend water en 15 tot 20 minu­ten laten trekken. 2 tot 3 koppen per dag. Gebruikelijk is een kuur van enkele maanden.

http://mens-en-gezondheid.infonu.nl/natuurgeneeswijze/86269-hartmiddelen-uit-de-natuur.htm
http://mens-en-gezondheid.infonu.nl/ziekten/112136-meidoorn-voor-hart-en-bloedvaten.html
http://mens-en-gezondheid.infonu.nl/natuurgeneeswijze/109717-meidoorn-of-crataegus-wetenschappelijk-onderzocht.html

zaterdag, oktober 05, 2013

Barnenez, de baai en zwartmoeskervel

Als toerist nog eens het stadje Morlaix bezocht en in de namiddag naar de neolithische site Cairn de Barnenez. Ik was er al eens eerder geweest en wou nu vooral de baai en zijn plantengroei eens verkennen.  Er groeit hier een mengeling van gewone planten zoals meidoorn en sleedoorn samen met typische strandplanten zoals strandmelde, zeevenkel en zwartmoeskervel.

Zwartmoeskervel

De zwarte dikke zaden had ik al eerder geoogst en gezaaid, ontkiemen deden ze niet goed in mijn potgrondpotjes. Ik ben dan ook blij hier massaal pas ontkiemde plantjes te vinden en heb er natuurlijk wat van meegenomen. De plant heeft niet alleen zwarte zaden maar een al even zwarte, grillige wortel. Ze lijken wel wat op de mythische mandragora en daar heb ik mij al eens eerder mee vergist.

De jonge scheuten en bladeren werden vroeger gebruikt in de voorjaarsstamppot. De gebleekte bladstelen werden ooit als salade gegeten. Vooral de voorjaarsscheuten waren geliefd, ze hebben een geur, zoals Plinius zegt, van mirre. Ze werden vooral gegeten door zeelieden die terugkeerden van een lange reis. In de 17de eeuw werd selder populair en verdween de zwartmoeskervel uit het menu.

Bij Barnenez oogst ik niet alleen zwarmoeskervel, maar ook meidoornbessen. De struiken groeien hier zelfs in de branding van de baai. Bessen moest ik toch nog oogsten, hier zijn ze mooi donkerrood rijp en dus pluk ik zowat 50 gram. 'Zee'meidoorn? Zouden die bessen anders werkzaam zijn? Ze proeven wel even droog en melig als de inlandse soorten, maar toch meidoorntinctuur à la mer en dan nog van het mythische Barnenez, dat kan niet slecht zijn.

Lees zeker ook
https://sites.google.com/site/kruidwis/planten-van-a-tot-z/smyrnium-olustrum-zwartmoeskervel
http://kunst-en-cultuur.infonu.nl/geschiedenis/95993-meidoorn-geschiedenis-van-geneeskracht.html
http://debronvanurd.blogspot.fr/2012/04/cairn-de-barnenez.html

vrijdag, mei 24, 2013

Meidoorn op mijn weg

Met de motorhome kampeer ik in de buurt van Haasrode op een plek waar niet alleen bloeiende meidoorn en paardenbloem volop groeien maar waar ik ook internetverbinding, contact met de hele wereld, heb en zelfs een redelijke koffie kan drinken. Ik pluk hier wat bloeiende meidoorntakken, niet echt massaal eerder symbolisch om 'het' gedaan te hebben. Planten oogsten zijn een soort ijkpunt geworden in mijn leven, het niet doen zou me onrustig maken. En zo kom ik tot de vreemde ontdekking dat mijn geestelijke gezondheid niet zozeer afhangt van het eten maar eerder van het plukken van planten.
Ondertussen wordt ik bedolven onder de vreemd zoete, zware geur van de witte bloesem. Ik zal vannacht eens uittesten of de geur een sedatieve of juist een opwekkende werking heeft. Dieper slapen zou ik in mijn blikken huisje wel kunnen gebruiken, al is alert zijn in 'den vreemde' een nuttige functie voor mens en dier.

Over meidoorn schreef  Dr. Leclerc in zijn Précis de Phytothérapie' L'emploi de l'aubépine comme antispasmodique est de date récente; les Anciens n'y ont fait allusion que pour recommander ses fleurs contre la goutte (P. des Crescences), la pleurésie (Tragus), la leucorrhée (Gilibert) et ses baies ou sérielles comme un spécifique des calculs urinaires (Louise Bourgeois, J. du Chesne). Cependant, une phrase d'un anonyme de la fin du quinzieme siècle nous fournit une indication bien intéressante : la voici telfe que je l'ai trouvée dans des notes qu'avait réunies sur la flore médicinale' du Vexin le Dr Bonnejoy de Chars : Nimio motui sanguinis unde fit major vis pulsi sanguinis in vasa recipientia, curatio absolvitur missu sanguinis:: distendentes autem causas tempérant vinca, spina acuta, alchemilla : à un. mouvement exagéré du sang déterminant une impulsion trop grande de ce sang dans les vaisseaux qui le reçoivent on opposera comme traitement une émission sanguine : quant aux causes de distension, elles seront diminuées par la pervenche, par l'aubépine et par l'alchémille. En Leclerc zegt verder C'est après en avoir pris connaissance, au début de I 897, que j'ai eu l'idée d'expérimenter l'Aubépine comme modérateur de t'éréthisme cardio­vasculaire : d'ailleurs, je savais déjà, par une habitante d'Épinal, qu'en Lorraine, l'infusion de ce simple était d'un usage courant pour calmer les palpitations et pour combattre l'insomnie.
En dat is mogelijk de eerste aanwijzing voor de werking van meidoorn op hart en bloedvaten.

https://sites.google.com/site/kruidwis/kruiden-a/crataegus-laevigata-meidoorn


zaterdag, december 08, 2012

Winters wandelen

 Wandelen is zowat mijn tweede natuur. Be-wegen. De ene voet voor de andere zetten. De ogen in de berm. Vogelmuur, varkensgras, kiemplantjes van de klaproos. In de winter ook kale karaktertakken van de meidoorn, sleedoorn, olm en es ontdekken. Zeker vandaag in de holle wegen van Hoegaarden tegen een ijsblauwe hemel zien die boomsilhouetten er als zwart-wit-tekeningen uit. Nog meer kunstzinnig, bijna Breugheliaans zijn de geploegde bruine graanakkers met hier en daar een veeg of een heel vlak wit van sneeuw.  Brabants landschap met verkleumde maar kleurrijke mensenfiguurtjes tegen een verre horizon.

We vinden ook nog wat donkere sleedoornbessen en bloedrode meidoornvruchten. Te bewonderen, te oogsten en zelfs te eten in tijden van nood.  Dodonaeus in zijn CruydtBoeck noemt meidoorn sauseboom.
Dit ghewas wordt gheheeten in Griecx Oxyacantha/ van sommighen Pityacanthes ende Pyrina. In Latijn Spina acuta ende Spina acetosa/ In die Apoteke Berberis/ sonderlinge die vrucht die daer best bekent es/ In Hoochduytsch Paisselbeer Saurich Erbsel Versich/ In Neerduytsch Sauseboom/ 

Die groene bladeren van Sauseboom, schrijft hij,  dienen om Sausen daer af te maken tot den spijsen ghelijck dat Surckele/ ende die sause die daer af ghemaeckt wordt/ es vercoelende ende maeckt appetijt/ ende es seer goet den ghenen die verhit ende cortsachtich sijn.
Die besiekens van Sauseboom stoppen den loop des buycx/ ende stelpen alle overvloedighe vloet van den vrouwen/ ende alle onnatuerlijcke bloetganck.
Die wortelen van Sauseboom in looghe gheweyckt maken dat hayr geel/ alsmen dat hayr daer mede dickwils wascht.

Nu gebruiken we bloesem, blad en bessen vooral voor hart en bloedvaten. daar is het zonder meer een zeer goede plant voor: veilig, goed werkzaam, gemakkelijk te oogsten en te verwerken tot tinctuur of siroop. Probeer eens wat bessen in een potje vloeibare honing te laten trekken. Een supermiddel voor het ouderdomshart.

Summiere plantenlijst

  • Cedrus op het kerkplein
  • Tilia en Castanea in de toontuinen
  • Viola reichenbachiana in het gras
  • Polygonum aviculare op het pad
  • Viola tricolor in een vergeten graanakker
  • Sambucus, Ulmus, Crataegus in de holle weg
  • Rosa canina met bedeguar
  • Daucus carota, weggegooid onder de vlier
  • Malva in de berm
  • Papaver rhoeas op de akker
  • Reseda lutea, Wouw, zomaar in de gracht
  • Sisymbrium officinalis, Raket nog in bloei
  • Fraxinus exelsior en Clematis vitalba
  • Chelidonium majus
  • Galium aparine, kiemplantjes en zaad

En nog veel meer vergeten onkruiden

Meer over meidoorn:
http://kunst-en-cultuur.infonu.nl/geschiedenis/95993-meidoorn-geschiedenis-van-geneeskracht.html https://sites.google.com/site/kruidwis/kruiden-a/crataegus-laevigata-meidoorn


maandag, december 19, 2011

Mijn kruidige siertuin: Meidoorn

De donkerste dagen van het jaar zijn dé gelegenheid om gezellig binnen te blijven, na te denken en te lezen. Voor mij is dat lezen dikwijls herlezen. Het moment om oudere boeken uit mijn bibliotheek opnieuw  te lezen of ten minste te doorbladeren.
Ik herlees ook wel eens wat ik zelf ooit geschreven heb. Dan ben ik soms beschaamd over mezelf, over de slechte zinsbouw of de rare ideeën. Gelukkig kan ik ook wel eens goedkeurend knikken over mijn eigen teksten en soms ben ik zelfs redelijk tevreden, zelfs zo tevreden dat ik met die teksten wel eens een boekje durf samenstellen. En dat... bescheiden aanbieden aan andere kruidenliefhebbers. Bij deze een stukje tekst uit 'De kruidige siertuin' met als ondertitel 'een tuin als huisapotheek'.

Wat  is  een  kruidige  siertuin?
Heel lang geleden leefden wij mensen in de natuur, we aten uit de natuur en we gingen  dood in de natuur. Dat natuurlijk leven had waarschijnlijk een heleboel voordelen, maar ook heel wat nadelen. Nu, zien we dikwijls alleen nog maar de voordelen. Nu, proberen we die bedreigde natuur weer in ons leven en dus ook in onze tuin op te nemen. Dat kan een beetje met een kruidige siertuin. Een tuin die op een bescheiden manier rekening houdt met het natuurlijke, het ecologische van planten, maar ook met hun gebruiks- en schoonheidswaarde. 
Een tuin dus met enige principes. Principes waar je natuurlijk mag en misschien zelfs moet van afwijken. Een tuin vol van planten, die (1)natuurlijk, (2) mooi en (3) gezond zijn. Een ecologische en kruidige siertuin waar je al je zintuigen de kost kan geven.
Ecologie zonder ergernis, esthetiek zonder franjes en gezondheid zonder complexen, dat moet mijn kruidige siertuin zijn.

In deze brochure, die ik ook gebruik als cursusboekje bij een lessencyclus over natuurlijk en kruidig tuinieren, worden medicinale planten besproken die samen een mooie border vormen.

Een filosofisch stukje over de meidoorn
Net zoals de Vlier is ook de Meidoorn niet weg te denken uit ons landschap en ons leven. Veel te weinig beseffen we dat struiken en bomen letterlijk het landschap en het leven vullen. Tuin en natuur stofferen de lege ruimte en geven ons net zoals een interieur een vertrouwd gevoel en structuur voor ons dagelijks handelen. Wel grote woorden om een gewoon struikje in te leiden. En toch waar! Wat kan de lange lijnen van de meidoorn in een heggenlandschap vervangen? Of de grillige bosjes aan de rand van een weiland, waar de koeien schaduwen of hun vacht schuren?  Of wat zou ik zijn zonder mijn herinnering aan die grillige Ardeense meidoorn, de enige overlevende van een oude heg. Sporen in het landschap laten sporen na in mezelf. Emotioneel omgaan met de natuur is essentieel, al moet we daarom ons verstand nog niet verliezen. Verstand is toch een beetje bewaker van het gevoel.

Maar het boekje  is niet alleen filosofisch maar ook praktisch. Een citaat:
Het best te gebruiken is de Meidoorn voor het ouderdomshart of om de gevolgen van een hartinfarct te verminderen. Verder is de plant ook te gebruiken bij een verhoogde bloeddruk, dan eventueel combineren met de vochtafdrijvende Guldenroede of bij ritmestoornissen, dan is een mengsel met Citroenmelisse of Hartgespan zeer geschikt. Door zijn versterkende werking op de hartspier is de plant ook te gebruiken bij duursporten. Geen echt pepmiddel maar het zorgt er wel voor dat je hart een inspanning langer kan volhouden.
Eigen aan de moderne natuurgeneeskunde is het gebruik van traditionele kruiden met een wetenschappelijk goed onderbouwde werking en dat met zo weinig mogelijk bijwerkingen. Meidoorn  is daar een goed voorbeeld van, het is dan ook onze basisplant voor hart en bloedvaten.

De brochure 'De Kruidige Siertuin' van 60 bladzijden is te verkrijgen voor 10 euro, verzendingskosten en digitale versie inbegrepen. Bestelling via vlaamseherboristen@gmail.com.

zondag, december 11, 2011

Wandelen in Wéris

Meidoornbessen
Zou het al ons wandeljubileum zijn? Wandelen we in Wéris voor de twintigste keer? We vertrekken aan de kerk in het dorp. De kruidenmensen, de bomen rond de kerk en het kerkgebouw zelf brengen mij in de juiste (goede) stemming. De notenboom (Juglans regia) en de lindeboom (Tilia) staan er al eeuwenlang. Gelukkig moet ik er zelf niet zo lang blijven staan. We wandelen via veldwegen richting dorp en dolmen van Oppagne. Verdroogde en verrotte resten van planten, zaadjes en hier en daar kiemplantjes  maken van deze kruidenwandeling een plezante puzzelronde. Zijn die slordige slierten in de meidoornheg kleefkruid? En die verrotte rode besjes meidoorn? Die volrode bessen beginnen met enige fantasie wel wat op een bloedend hart te lijken en ze zijn dan ook bijzonder goed voor een versleten hart. De mooiste bessen zijn ook nu nog te oogsten. Ik heb zelfs de indruk dat de kwaliteit in november beter is. De kleur wordt naargelang de herfst vordert donkerder rood. Mogelijk zitten er op dit moment meer geneeskrachtige anthocyanen in.
Mistelbessen

In de ons omringende weilanden, ooit boomgaarden geweest, staan nog wat oude appelbomen, appelen lijken deze knoestige bomen niet veel meer op te leveren maar mistels met glazig glimmende vruchtjes des te meer. De maretakken ritueel oogsten zal voor vanavond zijn.

Ondertussen zijn we nog niet ver geraakt. Dus maar even goed doorstappen. We steken de weg van Oppagne naar Barvaux over, komen in een stukje holle weg met veel vlier, meidoorn en sleedoorn en dan aan de eerste huizen van Oppagne. Op een hoek, een braakliggend stukje grond bij de beek vinden we veel smeerwortel. Het half vergane blad is nog goed herkenbaar, verteerd levert het blad een voedzame en humusrijke grond, interessant om in de composthoop te verwerken. Wij oogsten wat wortels, met het mini-zakmesje lukt dat niet zo goed, met een snoeischaar al wat beter. De zwarte wortels zien er geweldig geneeskrachtig uit, ze kraken en knakken sappig onder ons wroetend geweld. In dankbaarheid ontvangen we hun gaven. Dat klinkt bijna religieus. Maar zolang het natuurreligie is, kan ik daar mee leven.

Wordt mogelijk vervolgd.

http://mens-en-gezondheid.infonu.nl/alternatief/23071-meidoorn-beschermer-van-hart-en-huis.html
http://kunst-en-cultuur.infonu.nl/mythologie/84425-maretak-spiritueel-en-rationeel.html

dinsdag, april 26, 2011

Meidoorn, rozenblaadjes en blaaswier

De dag na paasmaandag in De Haan aan Zee. Toeristen zijn grotendeels naar huis. We kunnen weer iets ruimer ademhalen, ook al omdat de temperatuur wat verlaagd is en de windsterkte verhoogt. In het duinbos bloeit al volop de meidoorn. Pluktijd dus, want deze bloesem hoort bij mijn toptien van geneeskrachtige planten. Ook de rimpelroos begint al te bloeien. De vettige bloemblaadjes zijn gemakkelijk te plukken en verspreiden dezelfde zoete geur als de medicinale Rosa gallica, de apothekersroos. Ik gebruik ze dan ook om een siroop te maken.

Het best te gebruiken is de Meidoorn voor het ouderdomshart of om de gevolgen van een hartinfarct te verminderen. Verder is de plant ook nuttig bij een verhoogde bloeddruk dan eventueel combineren met de vochtafdrijvende Guldenroede of bij ritmestoornissen, dan is een mengsel met Citroenmelisse of Hartgespan zeer geschikt. Door zijn versterkende werking op de hartspier is de plant ook te gebruiken bij duursporten. Geen echt pepmiddel maar het verbetert de zuurstofvoorziening naar je hartspier, waardoor je een inspanning iets langer kan volhouden.


Of om Dr. Leclerc te citeren: 'Sa pro­priété capitale est de tonifier le cœur et d'exercer en même temps sur les yaisseaux une action régulatrice par l'équilibre qu'elle établit entre la pression sanguine et la force de l'impulsion cardiaque : elle rend plus efficace, plus durable le relèvement du cœur par la diminution de l'éréthisme vascu­laire, elle favorise ou, tout ou moins, soutient l'élan de l'organe central de la circulation'. Précis de phytothérapie'

Nog even langs het strand lopend zie ik dat er niet alleen veel volk maar ook veel blaaswier aangespoeld is. Het zeewier is vermengd met zand maar ook doorweven met restjes touw, wel mooi maar niet echt om op te eten.

http://mens-en-gezondheid.infonu.nl/alternatief/23071-meidoorn-beschermer-van-hart-en-huis.html
https://sites.google.com/site/kruidwis/kruiden-a/crataegus-laevigata-meidoorn