Groene thee en beweging bij osteoporose

Verschillende werkzame bestanddelen van groene thee kunnen een positief effect hebben op het botmetabolisme. Volgens fundamenteel onderzoek lijkt de in groene thee aanwezige stof epigallocatechinegallaat een positief effect te hebben op de genetische regulatie van osteoblasten. Dit zijn botcellen die verantwoordelijk zijn voor de opbouw van botmassa en het detecteren en herstellen van schade aan de botsubstantie. Ook andere flavonoïden in groene thee lijken dit activerende effect op osteoblasten te hebben.

De krachtige antioxiderende eigenschappen van groene thee spelen mogelijk ook een rol bij de positieve effecten op de botmassa. Tot slot speelt oxidatieve stress, oftewel blootstelling aan vrije radicalen, waarschijnlijk een centrale rol bij leeftijdsgebonden botverlies. De polyfenolen in groene thee binden niet alleen vrije radicalen, maar lijken ook de lichaamseigen antioxidanten te activeren en ontstekingsprocessen te remmen – een veelvoorkomende oorzaak van oxidatieve stress.

Twee klinische studies onderzochten de gecombineerde effecten van groene thee en de Chinese vechtkunst Tai Chi bij postmenopauzale vrouwen. De combinatie van Tai Chi en groene thee liet in één studie een significante vermindering van oxidatieve stress zien. In een andere studie verbeterden Tai Chi en groene thee de botdichtheid en spierkracht bij de proefpersonen. Geen van beide studies toonde negatieve effecten van groene thee aan.De gebruikelijke aanbeveling is om groene thee te zetten met niet te heet water (bij voorkeur 80 graden Celsius) en het slechts drie minuten te laten trekken. Deze aanpak bevordert een milde theesmaak en een hoge concentratie vrije cafeïne. Hoe langer groene thee trekt, hoe hoger het gehalte aan tannines en catechines, die een bittere smaak kunnen hebben en cafeïne kunnen binden.

Een langere infuustijd heeft echter geen invloed op de hierboven beschreven antioxiderende eigenschappen van thee; integendeel. Hoe langer en heter de groene thee wordt getrokken, hoe hoger de opbrengst aan antioxiderende polyfenolen.

Goed s dus om tweemaal daags 1 eetlepel losse groene thee in 250 ml kokend water te gieten, het theezakje af te dekken en het 10 minuten te laten trekken. Door het water tijdens het zetten af te dekken, blijft de temperatuur zo lang mogelijk behouden.

Of de toevoeging van melk de absorptie van polyfenolen uit groene thee negatief beïnvloedt, is momenteel onderwerp van controverse. Een slokje melk (toegevoegd na het zetten) lijkt geen negatief effect te hebben. Melkeiwitten binden zich aanvankelijk aan polyfenolen, wat hun effectiviteit zou kunnen beperken. Deze verbindingen worden echter waarschijnlijk afgebroken in het spijsverteringskanaal, waardoor de polyfenolen weer actief worden.

Andere planten bij osteoporose

Rode klaver / Trifolium sp. De oestrogeenachtige verbindingen genaamd formononetine in rode klaver helpen het negatieve effect van hormonale onevenwichtigheden op de gezondheid van de botten te verminderen. Het kan helpen de botdichtheid te verbeteren en de voortgang van osteoporose te remmen.

Zilverkaars / Actaea racemosa. Onderzoeksstudies hebben aangetoond dat zilverkaars het potentieel bezit om botvorming te bevorderen en het risico op osteoporose en andere gewrichtsaandoeningen zoals artritis te verminderen. 

Heermoes / Equisetum arvense. Degeneratieve aandoeningen die de botten en gewrichten aantasten, zoals lumbale spondylose, kunnen worden vermeden door kruiden in uw dagelijkse voeding te gebruiken, zoals heermoes. Dit kruid bezit regeneratieve eigenschappen die kunnen helpen leeftijdsgebonden botverlies te vertragen en zo een optimale botgezondheid te behouden.

Chen CH, Ho ML, Chang JK, Hung SH, Wang GJ. Groene thee catechine bevordert osteogenese in een mesenchymale stamcellijn uit het beenmerg. Osteoporos Int 2005; 16:2039-2045 Cabrera C, Artacho R, Gimenez R. Gunstige effecten van groene thee – een overzicht. J Am Coll Nutr. 2006; 25:79-99 Manolagas SC. Van oestrogeengericht naar veroudering en oxidatieve stress: een herzien perspectief op de pathogenese van osteoporose. Endocr Rev 2010; 31: 266–300 Shen CL, Yeh JK, Samathanam C, Cao JJ, Stoecker BJ, et al. Groene theepolyfenolen verminderen de achteruitgang van de botmicroarchitectuur bij vrouwelijke ratten met systemische chronische ontsteking. Osteoporos Int 2011; 22:327–337 Qian G, Xue K, Tang L, Wang F et al. (2012). Vermindering van oxidatieve schade door groene theepolyfenolen en Tai Chi-oefeningen bij postmenopauzale vrouwen met osteopenie. PloS one, 7(10), e48090 Shen CL, Chyu MC, Yeh JK, et al. Effect van groene thee en tai chi op de botgezondheid bij postmenopauzale vrouwen met osteopenie: een gerandomiseerde, placebogecontroleerde studie van 6 maanden. Osteoporosis International 2012: 23(5):1541–1552 Qin L, Au S, Choy W, Leung P et al. Regelmatige Tai Chi Chuan-oefeningen kunnen botverlies bij postmenopauzale vrouwen vertragen: een case-controlstudie. Arch Phys Med Rehabil 2002; 83:1355–1359

Over kruiden bij blaasontsteking

Blaasontsteking is een van de meest voorkomende infecties. Het wordt meestal veroorzaakt door bacteriën, met name Escherichia coli. Escherichia coli-bacteriën maken deel uit van ons darmmicrobioom. Als ze de urinebuis binnendringen, kunnen ze urineweginfecties zoals blaasontsteking veroorzaken.

Solidago gigantea bloeit

Bij acute en ongecompliceerde cystitis bij overigens gezonde personen geven officiele richtlijnen nu de voorkeur aan niet-antibiotische therapie boven conventionele antibiotica. Dit betekent dat antibiotica de voorkeursbehandeling blijven, maar in bepaalde gevallen moeten eerst andere maatregelen worden geprobeerd. Fytotherapie is dan een mogeljkheid. Lange tijd werd het aquatische effect van medicinale planten beschouwd als het enige voordeel bij cystitis: deze verhogen de hoeveelheid urine die wordt geproduceerd – mits er voldoende vocht wordt ingenomen – wat op zijn beurt bacteriën uit de blaas en urethra spoelt (de zogenaamde drainagetherapie).

Uit onderzoek van de afgelopen jaren blijkt echter dat geneeskrachtige planten meer kunnen en direct kunnen inwerken op de proliferatie en groei van bacteriën in de blaas. Voorbeelden hiervan zijn kattensnor (Orthosiphon aristatus) en heermoes (Equisetum arvense).

Gebruik van planten tegen bacteriële pathogenen

Kattensnor, vaak gebruikt voor de behandeling van blaasontsteking, kunnen de vorming van fimbriae in Escherichia coli verstoren. Fimbriae zijn lange, draadachtige eiwitten op de celwand van bacteriën waarmee ze zich kunnen hechten aan het menselijk slijmvlies. Fimbriae functioneren als ankers, zodra een bacterie een gunstige habitat heeft gevonden, verankert hij zich daar met de fimbriae. De actieve ingrediënten in kattensnor kunnen ervoor zorgen dat bacteriën zich niet meer kunnen hechten.

Heermoes maakt bacteriën ook het leven moeilijk. Het stimuleert de aanmaak van uromoduline (synoniem: Tamm-Horsfall-eiwit) in de nieren. De structuur van uromoduline is vergelijkbaar met die van de slijmvliescellen van de urinewegen. Dit leidt tot verwarring bij de bacteriën, die herkennen uromoduline ten onrechte als slijmvlies, hechten zich eraan vast en worden met de urine uit het lichaam gespoeld. 

Nieuw bewezen synergie-effecten in theemengsels

Een studie gepubliceerd in 2025 toonde voor het eerst aan dat de traditioneel gebruikte combinatie van verschillende geneeskrachtige planten effectiever is bij blaasontstekingen dan het afzonderlijk toedienen van elke plant. De afzonderlijke geneeskrachtige planten versterken elkaar dus, een proces dat bekend staat als synergetische effecten. Deze synergetische effecten zijn complex en kunnen op meerdere manieren optreden:De eerder genoemde planten heermoes / Equisetum arvense en kattesnor /  kunnen bijvoorbeeld het aantal bacteriën in de urinewegen effectiever verminderen dan beide planten afzonderlijk.

Geneeskrachtige planten kunnen ook de opname van vreemde werkzame stoffen beïnvloeden. Dit is aangetoond voor de late guldenroede (Solidago gigantea) en de berk (Betula spp.) . Saponinen uit guldenroede bevorderen de opname van werkzame stoffen uit berkenbladeren, waaronder de dammaraanachtige triterpenen die ook relevant zijn bij blaasontsteking. Dit effect treedt waarschijnlijk ook op bij de vaker gebruikte gewone guldenroede (Solidago virgaurea).

Over Solidago sp. 

Guldenroede bloeit, het moment om te oogsten, te drogen of tinctuur te maken.

Guldenroede is voor mij altijd een plant geweest die in zijn uiterlijke eenvoud zijn simpele, maar degelijke werking weerspiegelt. Geen modekruid met spectaculair wonderlijke werking, maar een vaste veilige kracht in een onzekere wereld van ziekte.

Een gevarieerde groep van werkzame stoffen geeft ons een boeiend, maar soms wel verwarrend beeld van deze plant.Zo zit er een kleine hoeveelheid etherische olie in de Guldenroede. Genoeg om de weinig opvallende maar toch eigen geur van de plant te kunnen reuken. Belangrijker zijn de saponinen, de flavonoïden en een fenolglycoside die samen de diuretische werking van Solidago bepalen. De verhouding van deze stoffen is nogal verschillende bij de 3 gebruikte soorten. Zo is het gehalte aan saponinen en flavonoïden hoger in de Canadese en de Late guldenroede, terwijl het fenolglycoside alleen voor komt in de Echte guldenroede. Rationeel cijfermatig gezien lijken de uitheemse soorten sterker werkzaam te zijn, emotioneel en traditioneel gezien, geven wij toch nog de voorkeur aan de échte.

 

Wat de werking van de inhoudsstoffen betreft, kunnen we zeggen dat het fenolglycoside een bewezen anti-flogistische, analgetische, diuretische werking heeft. De flavonoiden uit S. gigantea vertoonden eveneens een urine afdrijvende werking. De saponinen van S. virgaurea hadden een oedeemremmend effect bij dierproeven.

De Duitse Kommission E, die nuchter de officiële werking van kruiden beoordeelt, en soms veroordeelt, beschouwt S. virgaurea, S. canadensis en S. gigantea als te gebruiken “zur Durchspüling bei entzündlichen Erkrankungen der ableitenden Harnwege, Harnsteinen und Nierengriess”. Dr. Valnet adviseert Guldenroede vooral bij infecties van de urinewegen, zowel bij cystitis, als bij acute en chronische nefritis. Ook bij een teveel aan urinezuren is guldenroedethee het proberen waard. Voor mij is Guldenroede dé basisplant voor nieren en urinewegen. Door de combinatie met 1 of 2 specifiek werkzame planten krijgen we een kruidenmengsel met een meer gerichte werking bvb 

• Solidago + Arctostaphylos uva ursi: acute blaasontsteking
• Solidago + Equisetum : chronische blaasontsteking
• Solidago + Rubia tinctorum : lithiasis, blaas- en nierstenen
• Solidago + Betula + Filipendula ulmaria : reumatische aandoeningen
• Solidago + Urtica + Equisetum : artrose, gewrichtsslijtage
• Solidago + Epilobium (Basterdwederik) : prostaathypertrofie

Een recept bij blaasontsteking voor uitwendig gebruik

• Sint Janskruidolie 10 ml
• etherische olie Cajeput (Melaleuca leucadendron) 1 druppel
• etherische olie Lavendel (Lavandula sp.) 1 druppel
• ethersche olie Tea tree (Melaleuca alternifolia) 1 druppel

Meng goed en breng meerdere keren per dag een paar druppels aan op het gebied tussen de navel en het schaamhaar. Bedek met een warme doek of kersenpitzakje.

Referenties

• Deipenbrock M, Hensel A. Polymethoxylated flavones from Orthosiphon stamineus leaves as antiadhesive compounds against uropathogenic E. coli. Fitoterapia 2019; https://doi.org/10.1016/j.fitote.2019.104387
• Mo B, Sendker J, Herrmann F et al. Aqueous extract from Equisetum arvense stimulates the secretion of Tamm-Horsfall protein in human urine after oral intake. Phytomedicine 2022; https://doi.org/10.1016/j.phymed.2022.154302
• Boertz S, Dey M, Herrmann F et al. Complex Standard Formulation as an Example for Synergism and Improved Antibacterial Activity Against Uropathogenic Escherichia coli for Urinary Tract Infections. Planta Med 2025; DOI: 10.1055/a-2563-7503
• https://sites.google.com/site/kruidwis/fytotherapie/blaasontsteking-cystitis
  
• https://sites.google.com/site/kruidwis/kruidenmonografie-a-z/solidago-species-guldenroede
  

Heermoes bij blaasontsteking

Lang voordat de dinosauriërs onze planeet beheersten, voelde een plantengeslacht zich thuis op deze planeet, waarvan we er vandaag de dag nog steeds een paar kunnen bewonderen: de paardenstaarten. De huidige vertegenwoordigers zijn miniatuurversies van hun verre voorouders. De eerste paardenstaarten bestonden waarschijnlijk al 375 miljoen jaar geleden op aarde. Deze periodes zijn opmerkelijk. Ter vergelijking: Homo sapiens is meer dan 1000 keer jonger en is pas zo'n 300.000 jaar geleden gedocumenteerd.

Ook in de geneeskunde spelen paardenstaarten een rol, vooral de inheemse akker-paardenstaart of heermoes (Equisetum arvense) werd en wordt nog gebruikt in de volksgeneeskunde en in de moderne fytotherapie, vooral bij

• reumatische klachten,
• ontstekingsziekten van de urinewegen,
• urinesteen,
• longontsteking,
• ontsteking van het mondslijmvlies en
• voor slecht genezende wonden.

Het HMPC, Commissie E en ECSOP pleiten voor het gebruik van heermoes als spoelmiddel bij milde urinewegklachten, met name ontstekingen en niergruis. De ESCOP-monografie pleit ook expliciet voor aanvullend gebruik van paardenstaart bij bacteriële urineweginfecties.

Spoel- of drainagetherapie werkt als volgt: heermoes verhoogt de urineproductie, wat de afvoer van ziekteverwekkers uit de urinewegen bevordert. Heermoes heeft mogelijk ook een ander effect dat kan helpen bij bacteriële blaasontstekingen, zoals blijkt uit een onderzoek uit 2022.

Bacteriën misleiden met paardenstaart

Onze nieren produceren een eiwit genaamd uromoduline (syn.: Tamm-Horsfall-eiwit), dat via de urine wordt uitgescheiden. De rol ervan is nog niet volledig duidelijk. Het lijkt echter een beschermend effect te hebben op de nieren en de urinewegen. Het zou kunnen beschermen tegen nierstenen, de urineproductie ondersteunen en ook beschermen tegen bacteriële infecties.

De structuur van uromoduline lijkt op die van de slijmvliescellen van de urinewegen. Dit leidt tot verwarring met ziekteverwekkers zoals Escherichia coli of Klebsiella pneumoniae, die een rol spelen bij bacteriële blaasontsteking. Tijdens een infectie proberen deze bacteriën zich te hechten aan de slijmvliescellen. De uromoduline in de urine lijkt bedrieglijk veel op de slijmvliescellen van de bacteriën. Ze hechten zich aan uromoduline en worden samen met de bacterie uitgescheiden in de urine.

Recente bevindingen suggereren dat een sterke uromoduline-secretie behulpzaam kan zijn bij bacteriële urineweginfecties [ 2 ].

Uit een in 2022 gepubliceerd onderzoek van de Universiteit van Münster blijkt dat Equisetum de aanmaak van uromoduline in de nieren kan stimuleren. Dit resulteert in meer uromoduline in de urine van de blaas, waaraan bacteriën zich kunnen hechten. Het in het onderzoek gebruikte heermoesextract werd met water bereid; de werkzame stof die verantwoordelijk is voor de uromoduline-versterkende effecten moet daarom in water oplosbaar zijn en zou daarom ook aanwezig moeten zijn in theetherapie.

Recept bij blaasontsteking

Als je een blaasontsteking heeft, kun je heermoesthee gebruiken met het volgende recept.  Bij acute klachten, 3 daags 1 eetlepel gedroogd heermoes (Equiseti herba) overgieten met ¼ liter kokend water, 15 minuten laten trekken, maximaal 4 weken lang gebruiken eventueel te combineren met echte guldenroede

• Tijdens de spoeltherapie moet u erop letten dat u voldoende vocht drinkt (minimaal 1,5 liter vocht per dag).
• Spoeltherapie met paardenstaart mag niet worden toegepast bij een verminderde hart- of nierfunctie.
• Er zijn momenteel geen studies uitgevoerd naar de veiligheid van het gebruik van paardenstaart tijdens de zwangerschap en borstvoeding. 
• Zeer zelden treden maagklachten op na inname van paardenstaartthee. Er zijn tot op heden geen interacties met paardenstaartthee bekend.
• Heermoes vooral interessant bij regelmatig terugkerende blaasontsteking

Info / Referenties

• Uromoduline, ook bekend als het Tamm-Horsfall-eiwit, is het meest voorkomende eiwit in normale urine. Het wordt uitsluitend geproduceerd door de nieren, met name de epitheelcellen die het dikke opstijgende deel van de lis van Henle bekleden. Uromoduline speelt een rol in de gezondheid van de nieren en is betrokken bij verschillende fysiologische en pathologische processen.
• Phytomedicine. 2022 Sep:104:154302.  Aqueous extract from Equisetum arvense stimulates the secretion of Tamm-Horsfall protein in human urine after oral intake.
• https://sites.google.com/site/kruidwis/kruidenmonografie-a-z/equisetum-arvense-heermoes

Heermoes wetenschappelijk bekeken

Oude medicijnen - nieuwe inzichten? Nieuwe strategieën voor de behandeling van urineweginfecties met heermoes.

Tamm-Horsfall-eiwit (syn. THP, uromoduline) is een eiwit dat wordt uitgescheiden in de distale tubulus van de nier en dat in staat is uropathogene E. coli te binden en zo de eliminatie ervan te verbeteren en de interactie tussen pathogeen en gastheer te verminderen. Het verhogen van de secretie van THP door speciale inductoren vertegenwoordigt een nieuwe en innovatieve therapeutische strategie voor het voorkomen en/of behandeling van urineweginfecties.
In een biomedisch onderzoek met n=10 proefpersonen werd de invloed van een droog heermoesextract (DEV 4-7:1, extractiemiddel water) uit Equisetum arvense L. onderzocht op THP-secretie na zeven dagen inname. De respectieve dagelijkse dosis van het extract komt overeen met 7,2 g geneesmiddel. De THP-concentraties in de individuele monsters en in de samengevoegde urine werden gekwantificeerd uit de ochtendurine die op studiedagen 0, 3, 6 en 8 werd verzameld. Bovendien werden de elektrolyten in alle urinemonsters en het creatininegehalte gekwantificeerd. Routinematige parameters werden bepaald met behulp van urine-teststrips.

De verhouding THP/creatinine [μg/mg] (= THP-uitscheidingssnelheid) bij toediening van heermoesextract vertoonde significante stijgingen gedurende de betreffende toedieningsperiode (tot 400%, gebaseerd op de startwaarde van de urine op dag 0). Er werd ook een diuretisch effect gevonden, wat bleek uit de verminderde osmolariteit en verhoogde uitscheiding van elektrolyten (Na + , Cl - , Ca 2+ en siliciumderivaten). Verder de invloed van de urinemonsters in ex-vivotest voor de adhesie van UPEC (stam NU14) aan menselijke T24-blaascellen. Er werd aangetoond dat de relatieve bacteriële adhesie aan de gastheercellen significant afnam tijdens de behandeling met heermoes. De remming van bacteriële adhesie correleert zeer goed met de THP-toename in de betreffende urinemonsters. Het paardenstaartextract, dat volledig werd gekarakteriseerd door LC-MS, vertoonde zelf geen anti-adhesieve eigenschappen. Er kan dus worden geconcludeerd dat ofwel de nierstimulatie van THP, ofwel de geïnduceerde diurese (uitscheiding urine) leidt tot een vermindering van de bacteriële adhesie (hechting).

Samenvattingen
Tamm-Horsfall-eiwit (syn. THP, uromoduline) is een eiwit dat wordt uitgescheiden in de distale tubulus van de nier en dat in staat is uropathogene E. coli te binden en zo de bacteriële uitscheiding verbetert en de pathogeen-gastheer-interactie vermindert. Het verhogen van de secretie van THP door specifieke inductoren vertegenwoordigt een nieuwe en innovatieve therapeutische strategie voor de profylaxe (voorkomen) en / of behandeling van urineweginfecties.

uit Tijdschrift voor Fytotherapie 2023; 44(03)

Een mooie tuin met heermoes

Herboristjes in spé. Afsluiting van het eerste jaar in de mooie, volle tuin van Yves. Een Bacchusprieeltje met klimmende wijndruiven en geelbladige hop: bier en wijn broederlijk verenigd, een forsbloeiende Russische rabarber, pioenrozen, santolina met olijfgeur, waterdrieblad...... Een hellingtuin vol met een overvloed van stevige struiken en toch hadden de herboristen nog het meeste belangstelling voor een braakliggend stukje tuin overwoekerd met 'mooie' heermoes. Er werd ijverig geoogst en de eigenaar zag dat het goed was. Heermoes Equisetum arvensis vervelend voor de grond maar gezond voor onze gewrichten en voor de hele verpakking van ons lichaam. Morgen dus tinctuur maken, drogen en tot poeder vermalen, met honing mengen of verwerken met wat zout en andere kruiden om soep, rijst en ander voedsel te aromatiseren.

Heermoes, akkerpaardenstaart, Equisetum arvense
Dioscorides maakte reeds melding van heermoes als wondhelend, bloedstelpend en urinedrijvend middel. Galenus deed in de 2de eeuw voor Christus de uitspraak dat heermoes: 'pezen kan helen, zelfs als ze doormidden zijn gesneden'. In de middeleeuwen lijkt het gebruik weg te deemsteren, Hildegard von Bingen bevond het kruid onbruikbaar voor medische doeleinden. Culpeper beschrijft in de 17de eeuw de paardenstaart als middel tegen uit- en inwendige bloedingen, als heler van verse wonden en hulpmiddel bij huidproblemen. Kneipp, de grondlegger van de hydrothérapie, herontdekte de plant als veelzijdig geneeskruid, te gebruiken in zitbaden en als warme omslagen.

De plant Hippuris zou adstringerend werken, haar sap bloedvloeiingen van de baarmoeder stillen. Met wijn gedronken verdrijft ze de plas, eigenschappen die het volksmedicijn nog aan Equisetum toeschrijft. Daartegen is er niets meer te vinden van het gebruik als hoest- en wondmiddel wat Dioscorides van Hippuris opgeeft. Overigens gebruikt hij ook een hetera hippuris, een andere hippuris die ook als een Equisetum herkend is. Plinius noemt die door de Grieken genoemde plant equisaetum of paardenhaar. In een nieuwe aarden pot gekookt verteert (extinguit) het de milt van de hardlopers, haar kracht om bloed te stellen is zo groot dat het genoeg is om haar in de hand te houden. Wat hij verder over het gewas zegt komt niet overeen met de vermeldingen van Dioscorides.

Opvallend is dat ook Marcellus Empiricus de herba hippuris als middel voor miltziektes noemt.
In de 12de eeuw wordt het cauda equi genoemd door Albertus Magnus. Zijn bron schijnt het ‘Kanon’ van de Arabische arts Avicenna te zijn. Hij vermeldt ook de bloedstelpende eigenschappen.
H. Bock beschrijft vooral de kleine, klein Schaffthew of Katssenschwentz en beschrijft er twee vormen van, de steriele en bloeiende. Ook het gebruik om te poetsen was in zijn tijd gebruikelijk en verder zijn bloedstelpende eigenschappen. In latere tijden is ze dus vooral bij Kneipp bekend geworden. Die roemt haar bij plasmogelijkheden als enig en onvervangbaar, bij bloedingen verhaalt hij wat Dioscorides een 2000 jaar al zei. In de Pfalz werd het bij vingerzeer, panaritium, gebruikt.

http://mens-en-gezondheid.infonu.nl/ziekten/92520-heermoes-veelzijdig-geneeskrachtig.html
https://sites.google.com/site/kruidwis/kruiden-a/equisetum-arvense-heermoes

Heermoes

Reuzepaardenstaart

Vanavond les gegeven bij een Velt afdeling helemaal in Zeveren. Zowat 36 mensen met serieuze belangstelling voor medicinale planten. In de pauze een gesprekje gehad over een siliciumzalf die geadviseerd werd tegen artrose, wel te bestellen in Wallonië voor enkele honderden euro's. Is dat de serieuze fytotherapie die we voorstaan?
Dat silicium en de plant heermoes waar die stof veel inzit, inwendig gebruikt, enigszins kan helpen bij artrose kan ik me nog voorstellen, maar uitwendig als zalf aangemeerd lijkt mij pure oplichterij.

Informatie over heermoes kun je ook in mijn artikel op info.nu vinden.
 http://mens-en-gezondheid.infonu.nl/aandoeningen/39117-heermoes-tegen-de-ouderdom.html
https://sites.google.com/site/kruidwis/kruiden-a/equisetum-arvense-heermoes
http://www.medherb.com/Materia_Medica/Equisetum_-Silicon_in_horsetail_and_comfrey.htm