Oost-Indische kers

Oost-Indische kers, altijd uitbundig  groeiend en bloeiend zolang het niet vriest. Van Oost-Indië is onze Tropaeolum majus niet. Zijn naam Oost-Indische kers berust op hetzelfde misverstand, als de naam West-Indië voor Zuid-Amerika, want de Oost-Indische kers komt niet uit Oost-Indië, maar integendeel uit Peru.

Maar het blijft een mooi, makkelijke plant met decoratieve en eetbare bloemen in geel, oranje en rood. Het enige vervelende van deze elegante en vrolijke tuinbloem is, dat ook luizen er verzot op zijn. Gelukkig zitten de beestjes meestal bij mekaar op de steel en zijn dus de blaadjes, bloemen en onrijpe groene zaden zonder problemen te plukken.De Oost-Indische kers is een echte gastronomische bloem die zich graag leent voor allerlei gerechten.

Alle delen van deze plant bevatten zeer veel pittig smakende mosterolieglycosiden, die we ook terugvinden in mosterdzaad, kool en mierikswortel, stoffen met een sterk ontsmettende, bacteriedodende en anti-oxidantwerking. Dus pittig en gezond voedsel.

Oorspronkelijk afkomstig uit Zuid-Amerika, werd het in de 16de eeuw naar Europa gebracht. Het is een plant met talrijke helende eigenschappen. Geneeskrachtige planten zoals de Oost-Indische kers bevatten sporenelementen en bioactieve verbindingen die gemakkelijk door het menselijk lichaam kunnen worden opgenomen. De bloemen en andere delen van de Oost-Indische kers zijn een goede bron van micro-elementen zoals kalium, fosfor, calcium en magnesium, en macro-elementen, met name zink, koper en ijzer. De etherische olie, het extract van de bloemen en bladeren, en de verbindingen die uit deze elementen zijn geïsoleerd, hebben antimicrobiële, antischimmel-, bloeddrukverlagende, slijmoplossende en antikankereffecten.  Verbindingen zoals anthocyanen, polyfenolen en vitamine C. zorgen voor een antioxiderende werking van extracten van Oost-Indische kers. Door het rijke fytochemische gehalte en de unieke samenstelling kan de Oost-Indische kers worden gebruikt bij de behandeling van veel ziekten, bijvoorbeeld de ziekten van de luchtwegen en het spijsverteringsstelsel.  Het hoge gehalte aan erucazuur in de zaden van Oost-Indische kers maakt het mogelijk om de olie te gebruiken als behandeling bij adrenoleukodystrofie ALD. Het wordt verder ook toegepast in de dermatologie omdat het de conditie van de huid en het haar verbetert.

Recept. Oost-Indische kerssoep

Trek een heldere lichte bouillon met de gebruikelijke kruiderij: sjalotjes, peterselie, worteltje, selderij, tijm, laurier, peperkorrels en zout of gebruik een goede kant en klaarbouillonZeef de bouillon en laat deze wat inkoken. Reken op 1 liter bouillon ca 24 Oost-indische kers-bloemen. Neem de zes mooiste eraf. Hak de rest fijn en roer ze door de bouillon. Schep de bouillon in koppen en laat op elke kop een bloem drijven, eventueel op een zeer jong, teder groen Oost-Indisch kers-blaadje.

Recept. Oost-Indische zaadkappertjes

De jonge, nog zachte en groene zaadjes van de Oost-Indische kers kunt u inmaken en gebruiken als kappertjes. Verzamel de zaden, ongeveer 1 week, na het uitbloeien van de bloemen. Ze moeten wel wat doorgroeien maar nog niet te hard zijn. Leg ze drie dagen in een kom met koud water, waarin 1 lepel zout per liter water is opgelost, en ververs de pekel twee keer. Neem ze uit de pekel en leg ze in kleine glazen potjes. Breng dan goede azijn aan de kook, waaraan u wat kruiderij toevoegt, wat gesnipperde knoflook, sjalot, foelie, peperkorrels, zout en een ietsje geraspte mierikswortel of een snufje gemberpoeder. Laat dit zachtjes even doorkoken, zeef de azijn en laat deze even afkoelen. Giet de azijn dan over de zaden in de potjes en sluit deze goed af

Wetenschappelijk onderzoek. Referenties

1. Butnariu M, Bostan C. Antimicrobial and anti-inflammatory activities of the volatile oil compounds from Tropaeolum majus L. (Nasturtium). Afr J Biotechnol. 2011;10(31):5900–5909. [Google Scholar]
2. Garzon GA, Wrolstad RE. Major anthocyanins and antioxidant activity of Nasturtium flowers (Tropaeolum majus). Food Chem. 2009;114(1):44–49. [Google Scholar]
3. Pintão A.M., Pais M.S., Coley H., Kelland L.R., Judson I.R. In vitro and in vivo antitumor activity of benzyl isothiocyanate: A natural product from Tropaeolum majus. Planta Med. 1995;61:233–236. doi: 10.1055/s-2006-958062. [DOI] [PubMed] [Google Scholar]
4. Brondani J.C., Cuelho C.H.F., Marangoni L.D., Lima R., Guex C.G., Bonilha I.F., Manfron M.P. Traditional usages, botany, phytochemistry, biological activity and toxicology of Tropaeolum majus L.—A review. Bol. Latinoam. Caribe Plantas Med. Aromát. 2016;15:264–273. [Google Scholar]
5. Gasparotto Junior A., Prando T.B., Leme T.S.V., Gasparotto F.M., Lourenço E.L.B., Rattmann Y.D., Silva-Santos J.E., Kassuya C.A.L., Marques M.C.A. Mechanisms underlying the diuretic effects of Tropaeolum majus L. extracts and its main component isoquercitrin. J. Ethnopharmacol. 2012;141:501–509. doi: 10.1016/j.jep.2012.03.018. [DOI] [PubMed] [Google Scholar]

Wandelen en rode kornoelje

Mijn auto naar de garage gebracht en dan te voet naar huis gewandeld. Er dan maar een kruidenwandeling voor mezelf van gemaakt. Zonder publiek, in stilte dus. Wel wat vreemd maar ook bevrijdend. Planten in de berm als gezelschap.

Kweeperen langs de weg, bedauwde kiemplantjes van de bleke klaproos, de schimmel muurschotelkorst die de oude betonnenbrug over de Hermeton aantast, melige toorts in de rotsen en de opvallende rode kornoelje. Allemaal planten met een verhaal.

Over de rode kornoelje dan maar. 

De rode kornoelje dankt zijn naam aan de in de herfst rood verkleurende bladeren. De struik groeit in heggen en loofbossen met een voorkeur voor vochtigheid en toch wat voedselrijke bodem. De witte bloemen van de rode kornoelje staan in een soort schermpje of tuil. Nu vallen vooral de rode bladeren en de zwarte besachtige steenvruchten op. Door het hoog gehalte aan looistoffen zijn de bessen niet echt goed eetbaar. Verdrogend en samentrekkend in de mond, volgens recente onderzoeken mogelijk wel goed voor de huid en voor het tandvlees. Mondpoelingen en kompressen op de huid?

De oudste vondsten van rode kornoelje dateren van zowat 7000 jaar voor onze tijdrekening. In de steentijd werden twijgen verwerkt tot manden en visfuiken. Ötzi, de ijsman, had pijlen bij zich gemaakt van kornoeljehout. Het hout werd ook gebruikt om er wandelstokken van te maken omdat het zo hard en sterk was. Het witte, maar taaie, hout is geschikt voor het maken van pijlen, handvatten voor messen, pennen, stelen voor gereedschap, instrumenten, kammen en raderen. Pitten werden in vroeger tijden gebruikt om een wasachtige stof uit te winnen. 

Wetenschappelijk onderzoek

Vijf nieuwe verbindingen, een flavonolglycoside (1), een megastigmane (2), 2 cyclohexylethanoïden (3, 4), en een phenylethanoid derivaat ( 5), samen met 15 bekende verbindingen ( 6 - 20) waaronder flavonoïd glycosiden, cyclohexylethanoïden, en fenolische verbindingen zijn geïsoleerd uit de steenvruchten van Cornus sanguinea. Alle structuren zijn bepaald door 1D en 2D NMR spectroscopische analyse en massaspectrometrie data. Het antioxiderende vermogen van de meest representatieve geïsoleerde verbindingen werd geëvalueerd in het waterstofperoxide (H2O2)-geïnduceerde premature cellulaire verouderingsmodel van menselijke huid- en tandvlees-fibroblasten. Verschillende derivaten gingen de toename van reactieve zuurstofspecies (ROS) productie in beide cellulaire modellen tegen.  Van de meest veelbelovende verbindingen waren de verbindingen 8, 14 en 20 in staat om celveroudering tegen te gaan, door de expressie van p21 en p53 te verminderen. Bovendien verminderde verbinding 14 de expressie van inflammatoire cytokines (IL-6) in beide celmodellen en ging de afname van collageenexpressie tegen die werd geïnduceerd door de H2O2 in dermale menselijke fibroblasten. Deze gegevens benadrukken de anti-aging eigenschappen van verschillende geïsoleerde verbindingen van Cornus sanguinea vruchten. Al deze gegevens ondersteunen het mogelijke gebruik van de steenvruchten bij de behandeling van huid- of parodontitisletsels.

Referentie. Planta Med. 2021 Aug;87(10-11):879-891. doi: 10.1055/a-1471-6666. Epub 2021 Apr 15. Cornus sanguinea Fruits: a Source of Antioxidant and Antisenescence Compounds Acting on Aged Human Dermal and Gingival Fibroblasts

Paddenstoelen op pad

 

Geheimzinnig en spannend zijn ze altijd wel geweest. Denk maar aan de vele onheilspellende volksnamen die aan heel wat paddenstoelen werden gegeven: heksenboleet, duivelsei, duivelsbroed, stinkzwam, om de fameuze heksenkringen niet te vergeten. Kijk ook maar naar de schilderijen van Jeroen Bosch waar satanboleten worden afgebeeld bij de hellepoort.

Verwonderlijk is dit allemaal niet, als je kijkt naar de merkwaardige groeiwijze, het plots verschijnen en even snel weer verdwijnen van de vruchtlichamen in de donkere bossen, de lijkengeur van de Phallus impudicus, de giftigheid van bijvoorbeeld de groene knolamaniet en de hallucinerende effecten van kaalkopjes en konsoorten. Je zou voor minder bang worden en, tezelfdertijd bewondering opbrengen.

De laatste jaren krijgen we zowel in de voeding, in de geneeskunde als in de spirituele sfeer een heroplevende belangstelling voor de paddenstoel. De voornaamste redenen zijn:

We kunnen de paddenstoelen beter kweken, hun geneeskrachtige en hallucinerende werkingen wetenschappelijk beter onderbouwen waardoor we er meer vat op krijgen en ze dus gemakkelijker kunnen gebruiken.

Voor de voeding, worden er naast de brave champignons ook andere soorten zoals oesterzwammen en shiitakes gekweekt en gegeten.

In de spirituele bewegingen zie je een sterk toegenomen en geaccepteerd gebruik van bijvoorbeeld kaalkopjes als geestverruimend genotmiddel. Ze horen bij de zogenaamde “ecodrugs” en krijgen koosnaampjes als psylo’s en paddo’s.

En in de geneeskunde leren we van de Japanners hoe we de Shiitake en de Reishi als medicijn kunnen gebruiken.

https://mens-en-gezondheid.infonu.nl/alternatief/22912-shiitake-reishi-en-andere-zwammen-voor-een-zevende-hemel.html

Rhodiola ook bij chronische vermoeidheid en burnout

Rhodiola verbetert uithoudingsvermogen 

Uit een onderzoek uit 2004 bleek dat het extract van rhodiola rosea radix een ontstekingsremmend effect had op gezonde, ongetrainde vrijwilligers, voor en na periodes van uitputtende inspanning.  Het beschermde ook het spierweefsel tijdens het sporten.  Volgens de samenvatting: “Professionele atleten gebruiken effectief het extract van rhodiola rosea (rozenwortel) als een veilig niet-steroïde voedingsadditief dat het uithoudingsvermogen en het snelle herstel van de spieren gedurende tientallen jaren verbetert. Het gebruik van adaptogenen, waaronder R. rosea, verbeterde het fysieke uithoudingsvermogen van mannelijke atleten, verlaagde het lactaatgehalte in het bloed en versnelde het herstel na uitputtende inspanning.”   

Uit andere onderzoeken is eveneens gebleken dat rhodiola de tijd tot uitputting tijdens inspanning aanzienlijk kan verlengen, de C-reactieve proteïneniveaus kan verlagen en de neuromotorische conditie kan verbeteren.  Uit een dierstudie uit 2003 bleek bijvoorbeeld dat ratten die 50 milligram per kilo (mg/kg) rhodiola rosea-extract kregen samen met dezelfde hoeveelheid rhodiola crenulata-wortel, de duur van het zwemmen, met bijna 25% verlengden.   Deze verbetering bleek te wijten te zijn aan het vermogen van de extracten om de synthese of hersynthese van ATP in de mitochondriën te activeren. Er werd vastgesteld dat Rhodiola rosea het meest effectieve van de twee extracten was voor het verbeteren van de fysieke werkcapaciteit.   

Antivirale effecten van Rhodiola 

Er is ook aangetoond dat Rhodiola-extract atleten beschermt tegen virale infecties.  In één onderzoek ontvingen 48 marathonlopers willekeurig 600 mg rhodiola rosea of ​​een placebo gedurende vier weken voorafgaand aan een race.   Bloedmonsters werden met drie tussenpozen verzameld: vóór de start van de race en 15 minuten en 1,5 uur na het einde van de race.  Vervolgstudies met in vitro testen concludeerden dat rhodiola in staat was cellen te beschermen tegen het vesiculaire stomatitisvirus gedurende 12 uur na fysieke inspanning. David Nieman, directeur van het Human Performance Laboratory van de Appalachian State University, ontdekte dat marathonlopers na een wedstrijd bijzonder vatbaar zijn voor virale ziekten, vooral aandoeningen van de bovenste luchtwegen.  Rhodiola, zo ontdekte hij, zou hierbij kunnen helpen – naast het bieden van verbeterde prestaties en herstelvoordelen aan atleten.

Rhodiola bestrijdt veilig chronische vermoeidheid 

De energie- en vitaliteitsverhogende effecten van Rhodiola kunnen duidelijke voordelen hebben voor mensen die worstelen met chronische vermoeidheid.  Uit een vorig jaar gepubliceerd onderzoek in meerdere centra bleek dat patiënten die kampten met langdurige vermoeidheid of het chronisch vermoeidheidssyndroom en die acht weken lang 400 mg droog ethanol-rhodiola-extract per dag kregen, binnen de eerste week significante verbeteringen ervoeren. Over het geheel genomen trad de meest significante verbetering op voor de klacht van  ‘algemene vermoeidheid’, maar de scores voor ‘problemen op het werk’, ‘problemen in het sociale leven’ en ‘problemen in het gezinsleven’ verbeterden aan het eind van de twee maanden ook aanzienlijk.  In totaal ervoeren de patiënten een vermindering van 42% in de totale stress en een vermindering van 39% in vermoeidheid.  Drieëntachtig procent van hen meldde dat ze zich in week acht ‘heel erg’ of ‘veel’ verbeterd voelden.  

Zoals gerapporteerd door de American Botanical Council: “Bijna alle uitkomstmaten verbeterden aanzienlijk in de loop van de tijd en bleven afnemen tot week acht, en de behandeling was veilig en werd goed verdragen.  Alles bij elkaar genomen concluderen de auteurs dat de significante verbetering in metingen van niet alleen de kernvermoeidheidssymptomen, maar ook van een breed scala aan symptomen en gevolgen van vermoeidheid, een goed potentieel voor rhodiola suggereert om de kwaliteit van leven bij chronische vermoeidheid te verbeteren.”   

Er wordt aangenomen dat het mechanisme achter deze effecten verband houdt met het vermogen van rhodiola om de afgifte van catecholamine en cAMP-niveaus in uw hartspier te moduleren tijdens stress.22 Het helpt ook het stresshormoon cortisol te verminderen.  Zoals opgemerkt door Mental Health Daily: “Andere voorgestelde mechanismen omvatten interacties met proteïnekinasen p-JNK, stikstofmonoxide, verdedigingsmechanisme-eiwitten (bijvoorbeeld heat shock-eiwitten) en regulering van bèta-endorfines en opioïde peptiden.”

Rhodiola verlaagt de impact van dagelijkse stress 

Belangrijk is dat rhodiola bijzonder gunstig is gebleken voor uw zenuwstelsel.  Werkstress kan een burn-out veroorzaken, en uit onderzoek uit 2000 en 2017 blijkt dat rhodiola aanzienlijke bescherming kan bieden tegen dit soort stress.  Zoals opgemerkt in Life Extension Magazine “Een aantal onderzoeken hebben aangetoond dat rhodiola de mentale en fysieke vermoeidheid onder stressvolle omstandigheden dramatisch kan verminderen, door het energieniveau van het lichaam te verhogen.  In één onderzoek werd een lage dosis (170 mg/dag) van een R. rosea-extract gegeven aan 56 jonge artsen die 's nachts werkten, wanneer er sprake was van een opmerkelijke afname van de fysieke en mentale prestaties.   Met behulp van metingen van de cognitieve en geheugenfunctie, zoals associatief denken, korte termijngeheugen, rekenen en de snelheid van audiovisuele waarneming, vonden de onderzoekers een statistisch significante vermindering van door stress veroorzaakte vermoeidheid na slechts twee weken suppletie met rhodiola.  Er zijn geen bijwerkingen van rhodiola gemeld.”   

In een vorig jaar gepubliceerd vervolgonderzoek kregen 118 mannen en vrouwen met symptomen van burn-out gedurende 12 weken 400 mg rhodiola rosea-extract.  In de loop van het onderzoek verbeterden de niveaus van emotionele uitputting, vermoeidheid, uitputting, gebrek aan vreugde, verlies van levenslust en symptomen van depersonalisatie aanzienlijk. Verbeterd seksueel functioneren werd ook opgemerkt.  Volgens de auteurs suggereren de bevindingen dat het rhodiola rosea-extract “een belangrijke eerste stap zou kunnen zijn in de richting van een voortdurende verlichting van burn-outsymptomen, waardoor de verergering van het syndroom wordt geremd en de van  ontwikkeling van daaropvolgende stoornissen zoals depressie of lichamelijke ziekten wordt voorkomen.”

Melisse tegen verdriet.

Melisse is een geneeskrachtig kruid voor het zachte, bezorgde type' schrijft Jaap Huibers. De citroenmelisse heeft zowel een opwekkende als kalmerende werking. Dat komt van pas bij mensen met een nerveuze depressie. Voor een schuw en wat angstig mens. die zich al gauw zorgen maakt, is de melisse dan ook geknipt.

Melissegebruik in het verleden

Avicenna: "... Citroenmelisse maakt het hart tevreden en vreugdevol en versterkt de levenskrachten - drijft slechte gedachten en melancholie uit de geest - is goed om bij indigestie te helpen en verstoppingen in de hersenen op te heffen - het is goed voor lever en milt."

Hildegard von Bingen: "Men heeft de neiging te lachten als men er van eet. Melisse maakt vrolijk. Melisse verenigt in zich de krachten van 15 andere kruiden!"

Griekse en Romeinse geneesheren waren vele eeuwen geleden al bekend met de geneeskrachtige werking van citroenmelisse. Dioscorides en Plinius de Oudere hebben destijds veel werk verzet om de bestaande kennis over geneeskrachtige planten terug te brengen naar het gewone volk. In de in volkstaal geschreven boeken gaven zij duidelijk aan hoe men de plant op eenvoudige wijze kon toepassen bij allerlei aandoeningen. Eén van hun adviezen was de melisseblaadjes in wijn te dopen en deze vervolgens als verband  aan te brengen bij de behandeling van (geïnfecteerde) wonden, steekwonden en bijtwonden. Over citroenmelisse zijn in de loop der tijd vele uitspraken gedaan die allen wellicht een kern van waarheid bevatten. John Gerard schreef dat het kruid “het hart troost en alle droefheid verdrijft”. 

In de Middeleeuwen was het een geliefd bestanddeel van “jeugdelixers”. De alchemist Paracelsius maakte er een kruidenmengsel van dat hij “primum ens melissae” noemde en tot in de 18de eeuw geloofde men dat dit mengsel “de jeugd verlengde”. John Evelyn schreef in 1679 over de plant “melisse is onovertroffen voor de hersenen omdat zij het geheugen versterkt en de melancholie krachtdadig verjaagt”. Eind vorige eeuw heeft een onderzoeksgroep deze geclaimde geheugenversterkende werking bevestigd na klinische studies met bladextracten (Perry, 1998). Perry stelt dat hierbij sprake is van een cholinergische werking, dus wanneer acetylcholine de prikkeloverdracht in het zenuwstelsel veroorzaakt en deze plaats heeft bij de motorische zenuwen en de parasympathicus.

Traditionele toepassingen en wetenschappelijk onderzoek

Traditionele toepassingen van M. officinalis zijn voornamelijk geregistreerd in Europese landen, het Middellandse Zeegebied en landen in het Midden-Oosten. Fytochemische onderzoeken hebben aangetoond dat deze plant vluchtige verbindingen, triterpenoïden, fenolzuren en flavonoïden bevat. Ruwe extracten en zuivere verbindingen geïsoleerd uit Melisse officinalis vertoonden talrijke farmacologische effecten, waarvan de anxiolytische, antivirale en krampstillende activiteiten van deze plant, maar ook de effecten op stemming, cognitie en geheugen zijn aangetoond in klinische onderzoeken. AChE-remmende activiteit, stimulatie van de acetylcholine- en GABA-A-receptoren, evenals remming van matrixmetalloproteïnase-2 zijn de belangrijkste voorgestelde mechanismen voor de veelbesproken neurologische effecten van deze plant. 

Moderne farmacologische studies hebben nu veel traditionele toepassingen van M. officinalis gevalideerd. De onderzoeken hebben aangetoond dat Melissa officinalis een potentiële bron is voor de behandeling van een breed scala aan ziekten, met name angst en enkele andere CNS-stoornissen.

Melisse is bij uitstek geschikt voor al die aandoeningen die we kunnen samenvatten onder het begrip 'vegetatieve dystonie': nerveuze hartklachten, neiging tot maag- en darmstoornissen, geestelijke vermoeidheid en neiging tot flauwvallen. Ook door zenuwachtigheid veroorzaakte en op migraine gelijkenis hoofdpijnen en vele vormen van astma, alsmede krampachtige menstruatiepijnen kunnen met melisse worden bestreden. Dat is een breed beeld van ziekten en symptomen, waarbij het wel gaat om een gemeenschappelijke achter- grond: een angstig-nerveuze spanning en/of de zogenaamde vegetatieve dystonie. Men zou kunnen zeggen dat melisse juist iets is voor de al te gevoeligen onder ons.

Heimweewandeling in de bossen van Breda

Met mijn kleinzoon en mijn dochter wandelen in de bossen van Breda. Herinneringen aan 50 jaar geleden. Illegaal wonen op een zolderkamer boven de slagerij. Heelder dagen dolen door de straten. Boekhandel in, boekhandel uit. Hippies en kabouters. Oranje vrijstaat. Leren leven. 

En over kabouters gesproken. Vandaag wandelen we met mijn kleinzoon langs kabouterhuisjes. Mijn kleinzoon, een echte kabouter met te veel verstand. We vinden een overvloed aan aardappelboleten, zwavelzwammen, elfenbankjes, tonderzwam en, en ... de grote stinkzwam. Niet allemaal eetbaar maar dan vinden we eindelijk eens het smakelijke eekhoorntjesbrood. We laten ze wel staan.

Over het eekhoorntjesbrood dan maar.

Ze zijn rijk aan voedingsvezels en bevatten weinig vet. Een portie van 100 gram verse B. edulis of porcini-paddenstoelen bevat bijvoorbeeld: 81,8 calorieën, 1,7 gram vet, 7,39 gram eiwit,  9,23 gram koolhydraten, 7,39 milligram ijzer,  11,95 milligram calcium. Het bevat ook vitamines B1, B2, B3, B5, B6, B9, C en E, evenals antioxidanten zoals bètacaroteen, lycopeen en andere flavonoïden. Ze zijn rijk aan mineralen zoals ijzer, calcium, magnesium, koper, fosfor, kalium, zink en selenium. 

Gezondheidsvoordelen van eekhoorntjesbrood

Boletus edulis / Eekhoorntjesbrood

Antioxiderende effecten.  Boletus edulis bevat veel polyfenolen of flavonoïden zoals lycopeen, bètacaroteen en tocoferol of vitamine E. Deze antioxidanten helpen schadelijke vrije radicalen te vernietigen, reactieve moleculen die uw cellen beschadigen en uw risico op chronische ziekten vergroten. Antioxidanten helpen schade door vrije radicalen te voorkomen en uw lichaam te beschermen tegen ziekten.

 Mogelijke antikankereffecten. Onderzoek toont aan dat Boletus edulis-extracten de groei van menselijke borstkankercellen kunnen verminderen. De antioxiderende effecten van bolete-paddenstoelen helpen cellen te beschermen tegen kanker en voorkomen dat kanker groeit. 

Preventie van constipatie. Bolete-paddenstoelen hebben een hoog vezelgehalte. Het eten van paddenstoelen kan helpen uw darmen gezond te houden en constipatie te voorkomen. 

Leverbescherming. Met antioxiderende eigenschappen hebben bolete-paddenstoelen ontstekingsremmende eigenschappen die uw lever beschermen tegen schade en ziekte. Een onderzoek bij muizen met door alcohol veroorzaakte leverschade toont aan dat de paddenstoel B. cereus leverbeschermende effecten heeft. De antioxidanten in de bolete-paddenstoel beschermen levercellen tegen oxidatieve schade.  De paddenstoel vermindert de niveaus van ontstekingsmoleculen en voorkomt ontstekingen in levercellen. 

Antimicrobiële activiteit. Bolete-paddenstoelen hebben verschillende bioactieve verbindingen die antibacteriële en antivirale eigenschappen vertonen. Fenolische verbindingen zoals homogentisinezuur, galluszuur, p-catechine en andere die aanwezig zijn in bolete-paddenstoelen vertonen antimicrobiële effecten. 

Bloeddrukregeling. Het lage natrium- en hoge kaliumgehalte zijn ideaal voor het controleren van de bloeddruk en het voorkomen van hartproblemen. Ook zijn boleten rijk aan vezels en antioxidanten, die helpen ontstekingen te voorkomen en uw hart gezond te houden.

Zie ook https://sites.google.com/site/kruidwis/zwammen-fungi

Over de Japanse duizendknoop. Een beetje geschiedenis.

De Japanse duizendknoop komt oorspronkelijk uit Oost Azië en werd voor het eerst beschreven in West-Europa in 1777 door de Nederlandse arts en bioloog Maarten Houttuyn in zijn 37-delige boekenreeks: Natuurlijke Historie of uitvoerige Beschrijving der Dieren, Planten en Mineraalen, volgens het Samenstel van der Heer Linnaeus, wat in navolging was van het werk van Carolus Linnaeus, de bedenker van de nomenclatuur.

Het eerste exemplaar werd in 1825 door de Horticultural society of London geïntroduceerd. dit was onder een andere Latijnse naam, dan zoals we hem nu kennen. de plant Houttuyania cordata was geplant in een moeras, wat op grondgebied van de Londense sociëteit lag. (Bailey & Connoly, 2000 p.96). Het was in 1848 de duitse kweker Phillip von siebold, specialist in de Japanse flora en fauna, die de plant begon te kweken en verkopen bij een kwekerij aan de Lage Rijndijk in Leiden onder de naam Polygonum sieboldii (de Groot & Oldenburger, 2011). Poly betekent veel en gonum betekent knopen. de plant stond dus bekend om zijn vele knopen, vandaar de Nederlandse naam Japanse duizendknoop. Von siebold prees de plant aan als echte sierplant en deze werd dan ook gauw massaal verkocht in Europa.

De plant deed in Groot-Brittannië zijn intrede in 1850, doordat Von Siebold materiaal verkocht aan Kew Gardens in Engeland. Vanuit hier is de plant wereldwijd verspreid. Zo werd hij in de Verenigde staten gebruikt voor landschappelijke sierplant, voedsel voor het vee, en bodemstabiliteit rond oude mijnen en spoorwegen (Dobrowolski & Stannard, 2004). In Nederland werd de plant vooral aangeplant in de particuliere tuinen.

Voor het eerst werd deze plant in 1886 aangetroffen in het wild. Halverwege de 20ste eeuw werd de plant in grote schaal aangetroffen in het wild. Het dumpen van tuinafval is vermoedelijk de oorzaak van deze extreme verwildering (Beeringen, 2012).

In Japan heet de plant Itadori, wat vrij vertaald ‘Pijntrekker‘ of ‘neemt de pijn weg‘ betekent. Hij komt aan deze naam door het gebruik. In Japan, Korea en China wordt hij van oudsher in vele medicijnen verwerkt tegen allerlei kwalen en ziektes. Hij zou ontstekingsremmend werken, laxerend, maar ook tegen hoge cholesterol en nierstenen (Nakazora; 2011). daarnaast zou hij ook een positieve uitwerking hebben op de bestrijding van de ziekte van Lyme. dit komt omdat de plant een hoog gehalte resveratrol bevat. Resveratrol is een natuurlijke verbinding die ontstaat in planten als reactie op schimmelinfecties, beschadigingen en UV-straling. Het kan dan ook wel gezien worden als een natuurlijke 'afweermechanisme'. Deze stoffen maken planten aan om hun gevoelige weefsel te beschermen tegen ziektes. In de natuurgeneeswijze wordt deze stof dan ook veelvuldig gebruikt tegen eerder genoemde ziektes en kwalen.  Resveratrol heeft naast het bevorderen van het immuunsysteem, ook de mogelijkheid de menselijke stofwisseling te veranderen, zodat er minder calorieën worden opgenomen. deze stof zit o.a. ook in pinda’s en rode wijn. (Harmans;2011).

Adaptogenen, planten voor harmonie

Vooral in China werden van oudsher plantenextracten gebruikt om de vitaliteit en weerstand tegen omgevingsfactoren te vergroten, maar er is in China weinig bijgedragen aan een theoretische farmacologische basis waarop de werking van deze extracten gebaseerd zou kunnen zijn. Russische onderzoekers, o.a. Lazarev et al., hebben enig pionierswerk verricht op dit gebied.

Lazarev definieerde de term adaptogenen als stoffen die in staat zijn het aanpassingsvermogen van een organisme tegen nieuwe belastingen, ongeacht welke, te verhogen. Dit is van belang, omdat wanneer een organisme niet geheel in staat is zich tegen bepaalde invloeden te beschermen, bijvoorbeeld stress kan ontstaan en dit tot de ongewenste gevolgen kan leiden zoals stress-ulcera, ontregelingen van het afweersysteem en depressies. De toestand waarin het lichaam door adaptogenen wordt gebracht werd omschreven als een staat van niet-specifieke verhoogde weerstand (SNIR = State of Non-Specifically Increased Resistance). 

Breckman formuleerde de volgende eigenschappen van adaptogenen: 

• a) Niet toxisch; 
• b) De werking moet niet-specifiek zijn. D.w.z. dat een adaptogeen de aspecifieke reactiemechanismen van het organisme beïnvloedt, die veroorzaakt worden door invloeden van fysische, chemische of biologische aard; 
• c) Een adaptogeen kan zowel stimulerend als remmend werken, afhankelijk van de uitgangssituatie van het organisme, m.a.w. de werking is amfitroop. 

In de literatuur wordt aan extracten van vele plantensoorten een adaptogene werking toegeschreven.

Plantensoorten met mogelijk adaptogene eigenschappen. 

• Eleutherococcus senticosus – Eleuthero, Siberische ginseng 
• Eleutherococcus obovatus / Aralia elata / 
• Bryophyllum pinnatum Celastrus paniculatus 
• Echinacea-soorten – Rode zonnehoed 
• Glycyrrhiza glabra - Zoethout 
• Rhodiola rosea - Rozenwortel
• Ocimum sanctum – Heilige basilicum 
• Panax ginseng - Ginseng 
• Panax pseudoginseng 
• Schisandra chinensis 
• Withania somnifera – Withania, Ashwaganda, Indische ginseng 

Helaas zijn in de westerse literatuur van lang niet alle plantensoorten onderzoeksresultaten bekend. Over de plaats van adaptogenen in de westerse medische wetenschap kan gezegd worden dat middelen ter verhoging van de aspecifieke weerstand nog relatief weinig aandacht hebben gekregen. Men verwacht in het algemeen dat een middel onderzocht en gebruikt moet worden bij één aandoening of enige verwante aandoeningen, terwijl adaptogenen altijd een niet specifiek, algemeen en preventief doel hebben. 

Adaptogenen zijn dus per definitie niet effectief tegen al aanwezige aandoeningen. Men moet voor de activiteit van adaptogenen relatief gezond zijn. Normaal gesproken worden geneesmiddelen in laboratoria onderzocht op hun specifieke farmacologische activiteiten in vitro en later in vivo. Aangezien adaptogenen alleen werkzaam zijn op systemen in intacte organismen wijken de onderzoeksresultaten af van de geijkte. Bij onderzoek naar de activiteit van adaptogenen worden gezonde organismen blootgesteld aan situaties waaraan ze zich moeten aanpassen. De inhoudsstoffen van mogelijk adaptogene extracten van verschillende planten kunnen sterk verschillen. 

Ondanks dat wordt toch verondersteld dat adaptogenen, indien gebruikt bij stress, toch allemaal invloed hebben op het AAS, algemeen adaptatiesysteem. Men kan zich afvragen hoe het mogelijk is, dat stoffen met zeer uiteenlopende structuurformules eenzelfde effect kunnen veroorzaken. Een verklaring hiervoor ligt mogelijk in het complexe karakter van het AAS. Alle processen binnen het AAS hebben onderling positieve en negatieve feedback. Het is dus voor de activiteit misschien niet zozeer belangrijk waar een adaptogeen aangrijpt binnen het AAS, maar wel dat het zorgt voor het evenwicht tussen de onderlinge processen. Als de theoretische onderbouwing voor adaptogenen klopt, zou je kunnen zeggen, dat het planten zijn die het midden houden tussen een geneesmiddel en een voedingsmiddel en lichaam en geest helpen om zo optimaal mogelijk te functioneren. In de kruidengeschiedenis zijn het ook altijd planten geweest die een grote reputatie hadden als versterkend middel, voor de gezondheid, om prestaties te leveren of als langleefkruid.

STRESS en AAS algemeen adaptatiesyndroom.

 Stress is een bepaalde conditie waarin een organisme kan verkeren. Deze conditie is getypeerd door de drang naar heraanpassing, oftewel adaptatie. Die drang wordt veroorzaakt door situaties (stressoren of stimuli) waarop het organisme zich nog niet heeft ingesteld en die daardoor een uitdaging vormen voor het welzijn van het organisme. Er is pas sprake van stress als de heraanpassing niet voldoet en systemen binnen het lichaam door overbelasting ontregeld raken. Hierbij speelt het principe van homeostase een belangrijke rol. Wanneer het hoeveelheid glucocorticoïden waarbij de balans tussen productie en afgifte van glucocorticoïden wordt verstoord. Bij langdurige stress is deze balans blijvend verstoord en worden glucocorticoïden geproduceerd en onmiddellijk afgegeven; 2) Bij de neurale controle is sprake van stimulatie door nerveuze stimuli die onder andere in het bijniermerg de produktie van catecholamines, waaronder adrenaline, veroorzaken. Adrenaline wordt afgegeven aan de circulatie en veroorzaakt allerlei effecten, zoals bloeddrukstijging en beïnvloeding van het immuunsysteem. Het immuunsysteem wordt niet alleen neuronaal beïnvloed (door het autonoom systeem) maar er is ook neuro-endocriene modulatie. Cellen van het immuunsysteem bezitten receptoren voor neurotransmitters, neuropeptiden en hormonen zoals bijvoorbeeld glucocorticoïden, substance P, ACTH, opioïde peptiden, groeihormoon en prolactine. Al deze stoffen kunnen dus het immuunsysteem beïnvloeden, wat de complexiteit van immuunmodulatie weergeeft. Het gehele complexe systeem, dat bij stress wordt geactiveerd, leidt tot een aantal effecten binnen het lichaam. Deze effecten worden "algemeen adaptatie syndroom" genoemd, omdat ze onafhankelijk zijn van de aard van de stressor. Maar naast deze aspecifieke respons kan iedere (fysische) stimulus ook een specifieke reactie oproepen. Zo'n specifieke reactie kan bijvoorbeeld zijn dat bij verblijf in het hooggebergte door de geringere zuurstof concentratie het hemoglobinegehalte en het aantal erythrocyten (witte bloedcellen) in het bloed stijgt. 

AAS  het algemene adaptatie syndroom. 

De gedachte dat stress, als niet-specifieke conditie, gekarakteriseerd kan worden door bepaalde fysiologische processen zijn we vooral te weten gekomen door het werk van Selye. Hij suggereerde het bestaan van een constant patroon van fysiologische responsen bij stress, onafhankelijk van de stressor. Deze veranderingen zouden gezamenlijk en niet los van elkaar optreden. Selye nam als gevolg van stress de volgende verschijnselen waar bij proefdieren: Vergroting van de bijnierschors; Atrofie van thymus, milt en andere lymfatische structuren in het lichaam; Ulcera (zweren) van maag en duodenum; Later werden door andere onderzoekers ook andere verschijnselen waargenomen: Verlies van lichaamsgewicht; Ontregeling van lichaamstemperatuur; Veranderingen in bloeddruk, ademhaling, spijsvertering, gehalte aan witte en rode bloedcellen en stollingsfactoren in het bloed. Al deze verschijnselen, de algemene niet-specifieke respons, worden aangeduid met de term "algemeen adaptatie syndroom" of AAS. Zogenaamde adaptogenen zouden aangrijpen binnen het AAS.

https://sites.google.com/site/kruidwis/fytotherapie/adaptogenen

Over duindoorn, nu te plukken in de duinen

De duindoorn is een winterharde struik die gele tot oranje kleine bessen vormt, van 6-8mm. Hij wordt 2 tot 5 meter hoog. De bladeren van de duindoorn zijn smal en zilverachtig tot grijs gekleurd. De kleine gele bloemen verschijnen in de lente, vóór de bladeren. De naam seabuckthorn heeft betrekking op de doornige struiken en bomen (het hangt van de grond en het klimaat af) die op zandduinen en langs de zee en stranden in Engeland groeien. Op dezelfde manier vind je de aanduiding in de Duitse naam Sanddorn terug en in het Nederlands de duindoorn. Allemaal verwijzingen naar de locatie waar je het kunt vinden. 

In de geschiedenis van de duindoorn komt zijn grote geneeskrachtige werking, maar ook zijn voedingswaarde steeds terug, vooral in Europa en Azië. De verklaring van zijn wetenschappelijke naam vindt zijn oorsprong in Griekenland. De plant en vruchten werden in het oude Griekenland gebruikt als voeding voor de paarden; het zou hun gezondheid verbeteren en glans geven aan hun vacht. Het laatste woord verwijst daar ook naar, en verklaart hiermee de betekenis van deze unieke plant: Hippophae rhamnoides: 'Glanzend Paard'.

 

Deze oude Griekse teksten worden toegeschreven aan Theophrastus en Dioskorides. Hoewel de Latijnse naam Hippophae rhamnoides is, staat de plant toch bekend als seabuckthorn. Deze benaming staat weer haaks op het feit dat de plant ook op 7000 meter hoogte gevonden wordt, o.a. namelijk in het Himalayagebergte. De Tibetanen die in het Himalayagebied leven, hebben van generatie op generatie de seabuckthorn gebruikt voor zijn ongelooflijke voedings- en versterkende krachten. In de Sibu Yidian, een klassiek Tibetaans medisch boek uit de achtste eeuw, worden maar liefst dertig hoofdstukken gewijd aan de geneeskrachtige werking en de voedingswaarde van seabuckthorn. De essentie uit deze hoofdstukken geeft duidelijk aan dat de seabuckthorn 'yin en yang' versterkt. Je zou het in deze moderne tijd ook kunnen vertalen als dat het ons lichaam volledig harmoniseert.

Ook andere culturen hebben de seabuckthorn gevonden, al dan niet met een uitgebreid werkingsgebied. In India wordt het wel gebruikt, maar is het niet echt een belangrijk deel van de traditionele Ayurveda. Ayurveda is het Vedische systeem van gezondheidszorg dat zich in India meer dan 5000 jaar geleden ontwikkelde. De plant wordt kort aangehaald als een fruit dat goed is bij longziekten, wat werd vastgelegd door de arts Charaka Samhita. In de Chinese farmacopee staat het daarentegen uitvoerig beschreven. De Chinese kruidengeneeskunde heeft een uitgebreide farmacopee die uitvoerig het gebruik en de toepassingen van de duindoorn beschrijft.

Leven met planten

Planten zijn voor mij meer dan sierlijke decoratie in de tuin of voedsel om op te eten. Het zijn levende wezens waar ik een persoonlijke relatie mee heb. Zoek daar geen esoterische of magische verhalen achter, het zijn eerder praktische ervaringen die mij in persoonlijk contact brengen met een plant. Een mooi voorbeeld daarvan is mijn kennismaking met de rozenwortel.

Mijn eerste theoretische kennismaking met de rozenwortel dateert van 1982. Ik las in het Duitse tijdschrift voor fytotherapie een artikel over adaptogenen. Adaptogenen zijn planten die zorgen dat een mens zich zowel geestelijk als lichamelijk beter kan aanpassen aan allerlei omstandigheden. Naast de klassieke ‘aanpassers' zoals Ginseng en Eleutherococcus (Siberische ginseng) werd in dat artikel ook Rhodiola of rozenwortel vermeld. Mijn nieuwsgierigheid was dan ook gewekt en ik wilde zo snel mogelijk weten hoe die plant er in levende lijve uitziet en of hij ook in Europa of nog liever bij mij in de buurt kon groeien. Door het snuffelen in plantenboeken kwam ik tot de conclusie dat de plant vooral in koudere noordelijke landen voorkomt, maar dat de plant boven de 2000 meter ook in de Alpen moest groeien. Dat stelde mij enigszins gerust, want zo kon ik hopen hem ooit eens in mijn geliefde bergen te ontmoeten. Toch kon ik hem de eerstvolgende jaren niet vinden, ook geneeskrachtige preparaten waren niet voorradig. Dus kon ik de rozenwortel niet levend zien en ook niet in tinctuurvorm gebruiken, daardoor begon ik hem wel wat te vergeten. Uit het oog is nu eenmaal ook uit het hart!

Totdat ik twee jaar later toch enkele hooggeprijsde Rhodiola-extracten ontdekte in een Nederlandse herboristerie en tezelfdertijd een heel boekje over Rhodiola vond bij boekhandel De Slegte. Toen was het hek natuurlijk van de dam en omdat de plant vroeger bij de Sedumfamilie werd gerekend en Sedum roseum werd genoemd, gingen we op zoek in de tuincentra om de levende rozenwortel te vinden. Ook dàt lukte niet zo direct, gelukkig maar, want om zo'n mythische plant zo maar in een plastic potje in een tuincentrum te vinden, zou toch maar een afgang geweest zijn. Gelukkig dus, want in het jaar 2001 op 29 augustus om dertien uur in de Italiaanse Gran Paradiso vond ik eindelijk de rozenwortel van mijn dromen en was mijn zoektocht naar deze mythische plant op de ideale manier afgerond.

Elk jaar trek ik nu enkele dagen te bergen in, om als een soort bedevaart, nieuwe Rhodiolaplekjes te zoeken. Zo een krachtplant zorgt er voor, dat ik geestelijk en lichamelijk gezond blijft, zelfs zonder dat ik hem op moet eten.

Een uittreksel uit mijn dagboek van dat moment: 29 augustus 2001

De ontdekking van de dag deed ik echter bij een verlaten refugio, gelegen aan de achterkant van het Lago S.. Deze onbemande hut ligt vastgeklemd tegen de rotswand en op de padkant boven de afgrond groeide volop een soort Hemelsleutel. De planten waren gedeeltelijk vertrapt, waardoor de wortels bloot lagen en sommigen zelfs helemaal afgebroken. Door de letterlijk luchtige, licht beangstigende omgeving was ik meer met mijn wandelpartners bezig dan met planten, totdat Nadine opmerkte dat het naar rozen rook. Nogal absurd op deze hoogte. Eerst dacht ik dat haar geurgewaarwording gestoord was door de angst, totdat ik aan al die gekneusde Sedums dacht. Dat ..... dat moesten mijn fameuze rozenwortels zijn! En inderdaad, de wortels roken duidelijk naar rozenwater. 

Als een relikwie stopte ik voorzichtig wat losliggende wortels in mijn rugzak. Terug in onze refuge rook mijn rugzak niet naar zweet maar aangenaam naar rozenwater. De wereld was weer even een gelukkig mens rijker.

Jiaogulan, kruid van onsterfelijkheid

Jiaogulan of Gynostemma pentaphyllum. De vroegste gegevens over deze plant dateren uit China rond 1400 na Christus. Een infusie van de zoetzure smakende bladeren wordt in de bergachtige streken van Zuid-China al eeuwenlang gebruikt als een verkwikkende, verjongende, dagelijkse thee. De algemene naam in dit gebied, ‘Xiancao’, betekent ‘kruid van onsterfelijkheid’, en de mensen daar zeggen: ‘Het werkt als ginseng, maar beter dan ginseng!’

In de provincie Guizhou wordt het bovengemiddelde aandeel mensen ouder dan 100 jaar toegeschreven aan de wijdverbreide consumptie van Jiaogulan-thee daar. In Japan heet de plant ‘Amachazuru’, wat ‘zoete theerank’ betekent, en staat daar ook wel bekend als thee- en groenteplant. Pas in 1976 – eigenlijk puur toeval – werden tijdens wetenschappelijk onderzoek dezelfde stoffen ontdekt waar ginseng beroemd om is geworden als kandidaat voor een nieuwe caloriearme zoetstof in Jiaogulan: de ginsenosiden.

De laatste jaren is dit kruid steeds populairder geworden als goedkoop alternatief voor ginseng, niet alleen in China en Japan maar ook in de VS. De ingrediënten zijn eigenlijk deels identiek aan die van ginseng. En Jiaogulan bevat zelfs een eigen klasse saponinen, de zogenaamde gypenosiden, die vooral verantwoordelijk zijn voor de gunstige effecten.

Jiaogulan (uitgesproken als “Dschiau-gu-lan”) is een makkelijk te kweken klimplant uit de pompoenfamilie. In goede grond groeit de plant snel en al na enkele weken kun je oogsten. Het trekt in de herfst naar binnen en ontspruit het volgende voorjaar opnieuw uit wortelstokken. Onze planten komen uit een plaats waar ze winterhard zijn tot minimaal -18°C. Maar binnen overwinteren kan ook, dan groeit hij het hele jaar door.
De thee die van de bladeren wordt gemaakt is lekker en kan zowel van gedroogde als van verse bladeren worden bereid, al smaken de verse bladeren gewoon lekkerder. Met de jonge, knapperige scheutpunten kun je salades verrijken met een aangename, exotische component. Als je de smaak van echte ginseng kent, zul je een zeer vergelijkbare, zoethoutachtige smaak op je tong hebben als je snoept van de verse scheutpunten van de plant, deze smaak komt voornamelijk uit de actieve componenten van de plant, de gypenosiden en de ginsenosiden. 

Als een echt adaptogeen heeft Jiaogulan bij gebruik geen bijwerkingen en heeft het altijd een balancerende werking. Het wordt ook wel vrouwenginseng genoemd omdat Jiaogulan beter verdragen wordt door vrouwen. Terwijl ginseng slechts ongeveer 20 saponinen bevat, kunnen er in Gynostemma meer dan 80 saponinen worden gedetecteerd. Deze saponinen zijn natuurlijke organische verbindingen die onder meer betrokken zijn bij de hormoonsynthese.

Hier is de indrukwekkende lijst met min of meer bewezen effecten:

1. Adaptogeen: Jiaogulan heeft een aantal balancerende saponinen, waarvan sommige chemisch identiek zijn aan die van ginseng (Panax ginseng), en waarvan sommige hun eigen klasse vormen, de gypenosiden. Voorkomt stressgerelateerde ziekten.

2. Antioxidant: Het is bewezen dat het het lichaamseigen enzym superoxide dismutase (SOD) stimuleert, wat een uiterst effectieve antioxidant is.

3. Harttonicum: Verbetert de pompprestaties van het hart en daarmee ook de algemene bloedcirculatie.

4. Tegen hoge bloeddruk: Net als bij ginseng wordt de bloeddruk binnen het normale bereik gehouden; een te lage bloeddruk wordt verhoogd.

5. Tegen te veel cholesterol: Jiaogulan verlaagt vooral het LDL-niveau en ook de triglyceriden. 

6. Tegen beroerte en hartaanval: Jiaogulan voorkomt dat bloedplaatjes samenklonteren, waardoor het risico op levensbedreigende bloedstolsels aanzienlijk wordt verminderd. Ook effectief als preventieve maatregel tegen trombose.

7. Versterkt het immuunsysteem: de activiteit van de lymfocyten wordt versterkt bij zowel zieke als gezonde mensen.

8. Bloedvorming: de vorming van witte bloedcellen wordt ondersteund. Nuttig voor herstel na chemotherapie of radiologische behandeling.

9. Tegen diabetes: Verlaagt de bloedsuikerspiegel en bloedvetten.

10. Antikanker: Ginsenoside Rh2 is een bijzonder tumorremmend glycoside dat in ginseng (Panax Ginseng) wordt aangetroffen in een hoeveelheid van 0,001%. Gynostemma pentaphyllum bevat precies dit glycoside, maar in een veel grotere concentratie.

11. Stressverminderend: Balancerende werking op het zenuwstelsel: Overspannen zenuwen worden gekalmeerd, zwakke zenuwen worden weer gestimuleerd. Het geheel van de effecten resulteert in een betere stresstolerantie van het organisme en, belangrijk voor atleten, een toename van de uithoudingsprestaties.

Jiaogulan werkt ook bij dieren. Dit is bewezen door klinische tests op ratten, konijnen en honden. Jiaogulan is daardoor eenvoudig toe te voegen aan het veevoer en is een makkelijk te kweken klimplant uit de pompoenfamilie. Je kunt ze bijvoorbeeld tegen schuttingen laten klimmen of als bodembedekker gebruiken. Het heeft kleine bessen die tijdens het rijpen van kleur veranderen van groen naar bijna zwart. In goede (voedselrijke) grond groeit de plant snel en al na enkele weken kun je oogsten. Hun ideale locatie is gedeeltelijk in de schaduw en beschermd tegen de wind. Voortplanting vindt plaats via zaden, stekken en wortelstokken. Binnen gehouden of in de herfst in huis gebracht, blijft hij groen en groeit hij het hele jaar door.

Recept: Jiaogulan mousserende wijn
Neem een ​​handvol of meerdere handenvol Jiaogulan bladranken, wring ze zo hard mogelijk uit, plaats de verfrommelde Jiaogulan in een glazen pot, vul aan met een fles goed gekoelde mousserende wijn en kneus de jiaogulan met een lepel. Het is belangrijk dat zoveel mogelijk blad- en stamcellen open te breken. Zet  het geheel 1-2 uur in de koelkast, pureer en giet het groene brouwsel door een fijne zeef in een karaf - klaar! Jiaogulan mousserende wijn heeft een zeer unieke smaak.

Griekse alant bloeit

Volgens de Griekse mythologie verscheen de alant voor het eerst op de plaats waar prinses Helen (vandaar de term Helenium), echtgenote van Menelaos, koning van Sparta, door de Trojaanse prins Paris werd ontvoerd, wat de aanzet gaf tot de beroemde Trojaanse oorlog. 

Deze geneeskrachtige plant wordt in de fytotherapie vooral voor zijn wortels maar ook wel voor zijn bloemen gebruikt. De bloemen bevatten sesquiterpeenlactonen, met name alantolacton en santamarin, moleculen met antibacteriële, schimmelwerende en ontgiftende eigenschappen.

Alantwortels bevatten ook inuline, een polysaccharide die het een tonische werking geeft. Bovendien helpen de bittere bestanddelen van deze plant om de eetlust op te wekken. Alant heeft ook diuretische, slijmoplossende en antitussieve eigenschappen. Daarom wordt deze plant aanbevolen in geval van chronische en irriterende hoest. De ontstekingsremmende werking bevordert een beter ademhaling, vooral in de bronchiën. De plant werkt ook anti-allergisch en krampstillend op de longen. 

Griekse alant stond bekend om zijn succesvolle gebruik als medicijn door de profeet Job, die chronische zere steenpuisten had.  Hippocrates beschreef het als een goede en effectieve remedie tegen chronische huiduitslag en jeuk. Alant stond er ook om bekend allerlei soorten pijn te verlichten, vooral die welke voortkomen uit koude rillingen en dierenbeten.  

En..... de alantplanten beginnen zich ook in de Belgische natuur te vestigen. Hebben wij ze nodig?

Wetenschappelijke onderzoeken en geschiedenis

Isoalantolactone relieves depression-like behaviors in mice after chronic social defeat stress via the gut-brain axis.
Wang S, Cai Q, Xu L, Sun Y, Wang M, Wang Y, Zhang L, Li K, Ni Z.Psychopharmacology (Berl). 2023 Aug;240(8):1775-1787. doi: 10.1007/s00213-023-06413-8. Epub 2023 Jul 3.PMID: 37400661 Free PMC article.

Herbal medicines are used in many cultures but lack stringent testing to understand their efficacy and mechanism of action. Isoalantolactone (LAT) from Elecampane (Inula helenium) improved the chronic social defeat stress (CSDS)-induced anhedonia-like phenotype in mice com …

From Monographs to Chromatograms: The Antimicrobial Potential of Inula helenium L. (Elecampane) Naturalised in Ireland.
Kenny CR, Stojakowska A, Furey A, Lucey B.Molecules. 2022 Feb 18;27(4):1406. doi: 10.3390/molecules27041406.PMID: 35209195 Free PMC article.
The pharmacological applications of plants in medicine can be guided by the attestation of traditional use, as demonstrated in this study. In Irish ethnomedical literature, Inula helenium L. (elecampane) is often indicated for respiratory and dermal ailments. This is the f …

Elecampane (Inula helenium) Root Extract and Its Major Sesquiterpene Lactone, Alantolactone, Inhibit Adipogenesis of 3T3-L1 Preadipocytes.
Jung YS, Jeong YJ, Kim JH, Jeon CH, Lee SO.Molecules. 2022 Jul 25;27(15):4765. doi: 10.3390/molecules27154765.PMID: 35897937 Free PMC article.
Recent studies have shown that Nur77 and AMPKalpha play an important role in regulating adipogenesis and isoalantolactone (ISO) dual-targeting AMPKalpha and Nur77 inhibits adipogenesis. In this study, we hypothesized that Inula helenium (elecampane) root extract (IHE), whi …

Elecampane as an Antiseptic.
[No authors listed]Halls J Health. 1885 Jun;32(6):16-19.PMID: 36490934 Free PMC article. No abstract available.

Voedsel en drank van elke dag. Een farmacologische werking?

Ik ontmoet regelmatig intelligente mensen, gelukkig maar, mensen die zich afzetten tegen dat gedoe over kruiden. Een beetje gelijk hebben ze wel, de kortzichtige fanatiekelingen in mijn kringen zijn niet te tellen. Dat ‘natuurlijk’ altijd beter is, wil ik liever ook niet te veel beweren, maar dat de werking van kruiden niet wetenschappelijk onderbouwd zou zijn, wil ik toch wel betwisten. Zijn wij niet allemaal, ook de meest sceptische rationalist, elke dag met gezondheid en geneeskracht van planten bezig? Ik dacht van wel. 

Uit louter nieuwsgierigheid een inventarisatie van een gewone dag contact met voeding en de geneeskracht ervan.

Ontbijt: brood en koffie

Het begint al 's morgens vroeg met een kopje koffie met een duidelijke farmacologische werking:, de cafeïne verhoogt de lichamelijke en geestelijke alertheid en heeft zelfs een diuretische werking. De mensen die er niet zonder kunnen lopen in de miljoenen. Het veelgranenbrood, dat ik bij die koffie eet, bevat allerlei zaadjes zoals lijnzaad met een licht laxerende werking en met veel enkelvoudige onverzadigde vetzuren goed voor hart en bloedvaten.

Tandpasta met munt

En daarna heb ik natuurlijk mijn tanden gepoetst met een pasta vol frisse pepermunt. De etherische olie uit deze plant bevat veel menthol, een stof die verkoelend en bacteriedodend werkt en dus ideaal is om zowel objectief als subjectief de mondholte ‘proper’ te maken.

Chocolade en Provençaalse kruiden

In de supermarkt kopen we 2 repen chocolade, een met citroen en een met lavendel en er wordt zelfs vermeld dat de lavendelchocolade kalmerend is. Mag dat wettelijk wel?. De chocolade op zich heeft ook al verschillende medische werkingen: anti-oxidant, rustgevend en misschien zelfs wel euforiserend. En zijn we niet allemaal tegen het gebruik van drugs? Wat Provençaalse kruiden voor de pizza hebben we ook nodig, een mengsel met tijm, oregano en bonenkruid, allemaal kruiden met etherische olie, vol met fenolen die een ontsmettende, stimulerende en spijsverteringbevorderende werking hebben.

Olijven en gekiemde zaadjes

Bij het dekken van de tafel laat ik een plastic bakje met olijven uit mijn handen vallen. Ook al een kruid met enkelvoudig onverzadigde vetzuren en dus goed voor de bloedvaten maar ook een vrucht met een cholagoge werking en een licht laxerend effect. Gekiemde zaadjes op de boterham zal wel niet iedereen regelmatig eten. Maar in het betere restaurant zul je zeker al, geweten of ongeweten gekiemde zaadjes in je sla gevonden en gegeten hebben. Ook ik heb dus vandaag kiemen gegeten, meer bepaald fenegriek, een heel bijzondere vlinderbloemige met een waslijst aan medicinale werkingen: bloedsuiker- verlagend, eetlustopwekkend, aansterkend, cholesterolverlagend en waarschijnlijk ook nog hartversterkend. En dit is zeker geen overdreven opsomming van een gek geworden kruidenliefhebber maar is gewoon terug te vinden in bijvoorbeeld ‘Teedrogen’ Ein Handbuch fur die Praxis auf wissenschaftlicher Grundlage van Prof. Max Wichtl en consoorten.

Tussendoor een groen theetje mét ginkgo gedronken. Een super anti-oxidantmengsel dat de veroudering en het geheugenverlies moet tegengaan.

Avondmaal: preisoep en gebakken zalm

Savonds een lekker warme preisoep gegeten en gedronken. Een volksmiddeltje als vochtafdrijver waren de wortels van de prei, die zitten meestal niet in de soep, maar je zou ze in plaats van weg te gooien op alcohol kunnen zetten. Maar dan zijn we al ‘medicijnen’ aan het maken zeker? Het hoofdgerecht van deze dag is gebakken zalm met groene broccoli. En over broccoli en zijn ordinaire koolvrienden zijn honderden wetenschappelijke onderzoeken gepubliceerd.

En wij maar denken dat geneeskunde alleen maar iets des dokters is! En wij maar wetten maken waarin staat dat medicijnen alleen maar door apothekers mogen verkocht worden en door dokters voorgeschreven! En ik maar denken, hoe kan ik nog ooit dood gaan met zoveel geneeskracht in mij! In elk geval, of je nu wilt of niet, geneeskunde beoefent iedereen, elke dag.

Over oud worden en..... de schrijver Herman Hesse

Over oud worden en..... de schrijver Herman Hesse. Ik ken hem vooral van zijn eerder spirituele boeken zoals Siddharta, Reis naar morgenland en Demian. Boeken die al rond 1930 geschreven zijn en in de jaren 70 van de vorige eeuw onder alternatieve mensen populair werden. Een minder bekend boekje van Hesse is 'De kunst van het ouder worden' eerder een anthologie van teksten en gedichten, gedeeltelijk overgenomen uit zijn vroegere werk. Teksten die zoals de titel ook zegt, handelen over het ouder worden.

Hermann Hesse behoort tot de schrijvers die het geluk hadden oud te worden, zodat hij alle levensfasen op zijn karakteristieke manier kon ervaren en beschrijven. Tot de mooiste beschrijvingen behoren zijn overpeinzingen over het ouder worden, over de levensjaren, waarin de werkelijkheid en de ons omringende wereld op een speelse wijze boven de realiteit worden uitgetild, waarin de herinnering aan het verleden realistisch wordt in het heden. De schat aan beelden, die je na een lang leven in je geheugen met je mee draagt en die je, naarmate de lichamelijke activiteiten afnemen, op een heel andere manier bezighouden dan voordien.

Als tuin- en plantenliefhebber sprak mij ook Hesse's idee aan om boeken die in je weg liggen, gewoon te gebruiken om je tuinpad te plaveien. Misschien niet erg praktisch, maar 'cultuur in de natuur te laten vergaan, te laten opgaan' vind ik een grandioze gedachte.

Bladeren door het boek

Af en toe blader ik nog eens door het boekje en lees dan een wijs of weemoedig stukje: 'En nu, vandaag, terwijl ik bij zacht windstil weer bij mijn vuurtje stond en hout klein maakte, zag ik het gebeuren: er kwam een heel zacht windje, een zuchtje slechts en bij honderden en duizenden waaiden de zo lang gespaard gebleven bladeren weg, geluidloos, licht, gewillig, moe van het volhouden, moe van hun koppigheid en dapperheid. Wat vijf, zes maanden was vastgehouden en zich had verzet, zwichtte nu in een paar minuten voor niets, voor een zuchtje, omdat de tijd was gekomen, omdat het bittere volhouden niet meer nodig was. Weg vloog en dwarrelde het, met een glimlach, rijp en zonder strijd. Het windje was veel te zwak om de zo licht en dun geworden blaadjes ver weg te blazen, als een zachte regen ruisten ze neer en bedekten de weg en het gras aan de voet van het boompje, waarvan sommige knoppen al opengesprongen en groen waren.

Wat was mij nu in dit verrassende en ontroerende schouwspel geopenbaard? Was het de dood, het zachte en bereidwillige sterven van het winterloof? Was het het leven, de jeugd van de knoppen, die staat te dringen en te juichen, die plotseling ontwaakt plaats wilde maken? Was het treurig, was het vrolijk? Was het een waarschuwing aan mij, de oude man...... En nu, door het verongelukken van mijn Minou, mijn kat krijgen de woorden van Hesse nog meer betekenis.

Mellie Uyldert en de bramen

Er is in onze tijd een groeiend terugverlangen naar het natuurlijk leven. Men wil niet langer gevangen zitten in steriele flats....Dit citaat lijkt vandaag geschreven maar dateert van 1970, en staat te lezen op de achterflap van een boek van Mellie Uyldert. Ondertussen is dat dus 54 jaren geleden en ook toen wou men weer romantisch terug naar de natuur. 

Er is in die 54 jaar technisch gezien onvoorstelbaar veel verandert, maar toch lijkt er, gelukkig, in de mens een natuurgevoel te blijven bestaan.

Dat boek van Mellie Uyldert, waar ik het nu over heb, noemt Plantenzielen, het was zowat 20 jaar geleden dat ik het nog echt gelezen had, maar in melancholische momenten heb ik de neiging om dat soort spirituele kruidenboeken nog eens, wel met gemengde gevoelens, ter hand te nemen en te lezen. Als nuchter mens lijken mij de feiten die er beschreven worden nogal twijfelachtig maar de fantastische, sprookjesachtige sfeer, die uit het boek zweeft, wil ik af en toe wel graag ondergaan.

In haar 'nieuwe' boek schrijft de achterflap, behandelt Uyldert tal van onderwerpen, die U tevergeefs in andere kruidenboeken zoekt. En dat is waar, zij beschrijft het geheime leven van de hondsdraf, de wijnruit en de klimop. Heeft het over het zieleleven van de planten, over boomgeesten, over vriendschap en vijandschap in de moestuin en over planten die vuurvast maken. Even straf als onze hedendaagse Harry Potter.

Zelf lees ik zulke boeken om de mooie historische en folkloristische gegevens over planten, die je zeker bij ons in andere boeken weinig terugvindt en die bij Mellie Uyldert op een doorleefde manier beschreven worden. Maar het lezen van deze filosofische kruidenboeken, zal ik ze maar noemen, zorgt ook voor evenwicht met de vele wetenschappelijke, rationele literatuur die ik moet en graag wil lezen.

Een aangepast citaat: Braamstruik spiritueel bekeken

Langs bosranden, op de hei en in de duinen staan wilde braamstruiken. Hun blad is nu bruin en hun lage, in de wind zwaaiende loten, schuren met de harde kanten over elkaar. Wenn die Brombeeren rasseln im Winde, zeggen de Duitsers, dan wordt de winter streng. Pas op, als je er langs gaat, dat hun scherpe, iets gebogen en omlaag gerichte stekels zich niet vasthaken in je kleren of je hand open scheuren! Een braamhaag is de beste bescherming voor een plek die men ontoegankelijk wil houden.

Daarom heeft men er vanouds heilige plaatsen mee omringd. Maria im Dornhag heet vaak een oude heilige plek, waar men later een Mariabeeld op heeft geplaatst.

Maar niet alleen als wapen dienen die stekels: zie hun rode gloed! Zij geleiden de vuurkracht, die de op aarde neerdalende levensgeest met zich voert. Zo staan de braamstruiken als vurige ridders om hun vorst heen en geven zijn kracht door. Het brandende braambos! Waar bramen groeien, daar is een plaats van kracht.

De braamstruik (Rubus fructicosus) behoort bij de mens op aarde, die de ontvangen kracht gebruikt in de menselijke daad. Het menselijke blijkt uit de vijftallige bloemen, zoals die van de wilde roos, de appel en andere familieleden: vijf is het getal van de mens. De vijfpuntige ster die naar boven wijst, is het teken van de opstrevende mens, die in de vijfhoek past, wanneer hij met de armen schuin omhoog en wijdbeens staat. In oude inwijdingsgrotten vindt men een vijfhoek in de rotswand uitgehouwen, waarin de mens bij zijn inwijding moest gaan staan. De mens heeft ook twee maal vijf tenen en twee maal vijf vingers, waarmee hij de aarde grijpt en de ruimte. Vijf is het getal van de wil. Het blad van de braam is soms drie-, soms vijf- soms zeven-tallig. Een vijftallig samengesteld blad is als een hand: de macht van de mens over de stof. Elke zomer maakt de braamstruik nieuwe lange loten, die letterlijk om zich heen grijpen. Vindt een jonge loot een

hoog aangrijpingspunt in heg of boom, dan groeit zij opwaarts, maar raakt zij de aarde, dan ontwikkelt zij op die plek wortels, die in de aardbodem dringen en zo een nieuwe plant doen ontstaan. Zo stemt de braamstruik met die mens overeen, die zowel in het geestelijke als in het aardse leven actief is.

Van die jonge loten kan men thee trekken tegen huiduitslag. Van de verse loten, bladen en bloemen trekt men met kokend water een goed spoel- en gorgelwater voor gevallen van keel- en mondpijn, amandelontsteking, gezwollen tandvlees en aften. De vuurkracht doodt ziektekiemen en het looizuur trekt slijmvliezen en tandvlees samen. (Mars en Saturnus). Dit looizuur verbindt de denkpool en de levenspool van de min of meer gespleten mens en maakt hem weer uit één stuk!

Het versterkt de zenuwen, o.a. die van de spijsvertering, het droogt het al te waterige (lymfatische, vegetatieve, maan-achtige) op, en daarom in de braambladthee ook goed tegen diarree, witte vloed en slijmhoest. In de laatste maand van de zwangerschap gedronken, versterkt de braambladthee de spieren die straks het kind moeten uitdrijven en zal daardoor de bevalling verlichten en versnellen.

Het verse braamblad kan men met de witte onderkant op huiduitslag leggen teneinde het kwaad eruit te trekken.

De vruchten, dus de bramen, zijn rijk aan vitaminen en mineralen een heerlijk voedsel. Het sap versterkt de vaatwanden. Zo kan de mens de krachten van de braam overnemen om zichzelf en anderen te versterken. Maar luister ook naar haar ritselend verhaal van oude tijden die gaan terugkomen, van braamhagen of heilige plaatsen van kracht. Ga over het veld en luister. Die Bromheeren rasseln im Winde.

Mellie Uyldert wist nog niks van anthocyanen en anti-oxidanten, maar ze wist dus wel dat braamsap én begeestering goed is voor hart, bloedvaten en voor nog veel meer. En ja, de braamstruiken groeien steeds forser, opdringerig of... willen ze ons wat vertellen? Gebruik ons, mensen, jullie hebben ons nodig.

Hop in de menopauze

De menopauze wordt best omschreven als de periode, waarin een vrouw, omwille van een verminderde productie van oestrogenen en progesteron door de eierstokken, overgaat van een vruchtbare naar een onvruchtbare toestand. Gemiddeld worden vrouwen hiermee geconfronteerd rond hun 50ste levensjaar. De zogeheten 'overgang' - die geen ziekte is, doch een natuurlijk verschijnsel - duurt een aantal jaren. De menopauze kan ingedeeld worden in twee stadia, de peri-menopauze en de post-menopauze. In de peri-menopauze voelt de vrouw de eerste menopauzale symptomen, o.a. warmte-opwellingen, die veroorzaakt worden door ongewone schommelingen in de hormoonspiegels en gepaard gaan met zeer onregelmatige menstruatiecycli. De post-menopauze begint zodra er 12 maanden verlopen zijn sinds de laatste menstruatie. Het overgangsproces gaat bij vele vrouwen gepaard met een reeks symptomen en ongemakken: warmte-opwellingen en zweetopstoten ('vapeurs'), slaapstoornissen, structurele veranderingen in blaas en vagina, sterk verminderde libido, stijgende risico's op hart- en vaatziekten, vermindering van botdensiteit (osteoporose of botontkalking) met een verhoogde kans op breuken van heupen, benen en armen.

Hormonale suppletietherapie ter discussie
Medicalisering van de menopauze is een 'hot' item. Een vrouw kan verwachten dat ze gemiddeld zowat 30 jaar na de menopauze zal doorbrengen. Voor een gezond, actief en volwaardig post-menopauzaal leven dient de vrouw inspanningen te leveren, hetzij door aanpassing van de levenswijze, waaronder voeding, hetzij door inname van extra-voedingssupplementen en/of behandeling met geneesmiddelen. Een adequaat middel voor bestrijding van de symptomen, die gepaard gaan met de menopauze, is de welbekende hormonale suppletietherapie (HST), waarbij vrouwen, meestal via orale weg, een lage dosis semi-synthetische hormonen innemen. Echter, op 9 juli 2002 werd, door het Amerikaanse Women's Health Initiative (WHI), een grootscheepse, lange termijn-studie (8,5 jaar) over de vóór- en nadelen van HST, waarbij 16.608 menopauzale vrouwen (50-79 jaar) betrokken waren, na 5,2 jaar stopgezet (1). Immers, de risico's op invasieve borstkanker, hartslagaderbreuk, beroerte en longembolie waren significant verhoogd. De voordelen met betrekking tot een geringere kans op heupfracturen en kankers van de dikke darm en de baarmoeder wogen hiertegen niet op (2). Bovendien publiceerde de federale regering van de Verenigde Staten op 11 december 2002 haar tweejaarlijks Report on Carcinogens, waarbij de steroïdale oestrogenen, gebruikt in HST en in orale contraceptiva, als groep bij de officiële lijst van 'bekende menselijke carcinogenen' gevoegd werden (3). In het rapport worden de verhoogde risico's op kankers, vooral borstkanker, uitgebreid besproken

De resultaten van de Britse Million Women Study, waarbij 1 miljoen menopauzale vrouwen betrokken waren, werden zeer recent gepubliceerd in het toptijdschrift Lancet (4). Het besluit van deze grootste studie ooit naar het verband tussen HST en borstkanker was dat HST (combinatie van oestrogenen en progestagenen) de kans op borstkanker verdubbelde, tegenover een 30%-stijging voor HST met enkel oestrogenen. Gedurende de jongste 10 jaar werden 20.000 extra-gevallen van borstkanker vastgesteld bij Britse vrouwen tussen 50 en 64 jaar, te wijten aan langdurige toepassing van HST. Er wordt aan dokters aangeraden jaarlijks met hun patiënten HST te bespreken en het verhoogd risico op borstkanker, dat reeds optreedt na 2 jaar therapie, af te wegen tegen het verlaagd risico op baarmoederkanker. De huidige strategie van dokters kan eveneens beïnvloed worden door een Amerikaanse studie, die pas gepubliceerd werd in het hoogst gewaardeerde medisch vakblad in de wereld, New England Journal of Medicine (5). Een significante stijging van het risico op hartziekten werd genoteerd tijdens het 1ste jaar van combinatie-HST. Voorheen werd geoordeeld dat HST vrouwen zou beschermen tegen hartziekten.

Deze recente vaststellingen hebben, niet enkel in de Verenigde Staten, doch wereldwijd (ook in ons land) zowel dokters, als patiënten ongewoon sterk aangegrepen. De markt voor HST-producten is in de Verenigde Staten en Engeland ineengestort en er kan gesteld worden dat HST momenteel enkel nog kan ondersteund worden in zeer ernstige gevallen van menopauzale klachten en osteoporose bij vrouwen met een beperkt kankerrisico. Voor langdurig gebruik van HST is er geen plaats meer, zeker niet wanneer de behandeling als preventie bedoeld is.

Beheersing van menopauzale symptomen met oestrogene planten
In deze ernstige gezondheidsproblematiek kan de natuur bijzonder goede diensten bewijzen. Vele planten bevatten namelijk zogenoemde fyto-oestrogenen ('fyto' betekent 'plant-afgeleid'), dit zijn niet-steroïdale inhoudsstoffen, die structurele gelijkenis vertonen met endogene oestrogenen en die de werking ervan nabootsen. Fyto-oestrogenen kunnen op natuurlijke wijze het hormonentekort in menopauzale vrouwen aanvullen en de menopauzale symptomen helpen verlichten (6). Belangrijk bijkomend voordeel is dat, gezien de hormonale activiteit van fyto-oestrogenen veel zwakker is dan die van lichaamseigen hormonen, de invloed op hormoon-afhankelijke kankers, zoals borst- en baarmoederkankers, afgezwakt wordt.

Planten, die rijk zijn aan oestrogenen, komen normaal niet als dusdanig voor in onze voeding, zodat ze enkel kunnen opgenomen worden onder vorm van afgeleide producten of voedingssupplementen. Het blijkt duidelijk dat menopauzale vrouwen massaal overschakelen van HST op alternatieve preparaten op basis van natuurlijke fyto-oestrogenen met een geschikt veiligheidsprofiel. Tal van klinische studies ondersteunen de werkzaamheid van fyto-oestrogenen met betrekking tot symptomen van de menopauze, terwijl er ook sterke epidemiologische aanwijzingen zijn over een oorzakelijk verband tussen een typisch Aziatisch voedingspatroon, waarin oestrogeen-rijke soja een belangrijke rol speelt, en de geringe incidentie van hormoon-afhankelijke kankers en menopauzale klachten bij Aziatische vrouwen.

Er zijn slechts een beperkt aantal oestrogene planten, die regelmatig gebruikt worden bij behandeling van menopauzale symptomen. In België zouden een 20-tal fyto-oestrogene preparaten commercieel beschikbaar zijn, afgeleid van soja (Glycine max L., isoflavonen, zoals genisteïne en daïdzeïne), rode klaver (Trifolium pratense L., coumestrol als actief fyto-oestrogeen), zwarte zilverkaars (Cimicifuga racemosa L.), kuisboom of monnikspeper (Vitex agnus-castus L.) en yam (Dioscorea villosa L.)

Hop (Humulus lupulus L.)
In 1999 publiceerde de onderzoeksgroep van prof. dr. Denis De Keukeleire van de Faculteit Farmaceutische Wetenschappen, Universiteit Gent, voor het eerst dat hop het sterkste fyto-oestrogeen in de natuur bevat, namelijk 8-prenylnaringenine, ook hopeïne genoemd, behorend tot de klasse van de polyfenolen, meer specifiek tot de subklasse van de prenylflavonoïden (7). Deze revelerende en intrigerende vinding werd inmiddels door 5 onafhankelijke onderzoeksgroepen uit Duitsland, Engeland en Japan bevestigd (8). Bovendien heeft een Japanse onderzoeksgroep gevonden dat hopeïne een krachtige werking bezit tegen botontkalking (9), terwijl aan een Frans onderzoekscentrum aangetoond werd dat hop warmte-opwellingen sterk reduceert (10). Hopeïne lijkt dus wel een 'wondermolecule' te zijn voor menopauzale vrouwen. Bovendien is er in hop nog een ander bestanddeel aanwezig, xanthohumol, dat, zoals hopeïne, behoort tot de groep van de prenylflavonoïden, doch, in tegenstelling tot hopeïne, geen oestrogene activiteit vertoont. Aan het Duitse Centrum voor Kankeronderzoek te Heidelberg werd de anti-kankerwerking van xanthohumol in detail bestudeerd in het kader van een omvangrijke studie, waarbij meer dan 2.000 plantaardige verbindingen onderzocht werden aan de hand van een 20-tal anti-kankertesten. Enkel xanthohumol was actief in alle testen, wat de uitzonderlijke waarde van deze hopverbinding illustreert. Xanthohumol vertoont een opmerkelijk breed spectrum van inhibitiemechanismen bij initiatie, promotie en progressie van kankers (11).


De voedingssupplementen vervaardigd uit hop, die thans op de markt zijn, richten zich op de kalmerende (sedatieve) werking van de plant. Meestal gaat het om combinaties met andere planten, zoals valeriaan en citroenmelisse. Zowat 1% van de wereldproductie aan hop (99% is bestemd voor de brouwerijen) wordt als zodanig gebruikt ofwel onder vorm van een eenvoudig waterig-alcoholisch extract. Er is slechts één registratie van hop als fytotherapeuticum bekend, namelijk in de Duitse Farmacopee. De indicaties worden in de monografie Lupuli strobulus beschreven als rustgevend en slaapbevorderend.

Originele toepassingen van hop bij bestrijding van menopauzale symptomen
In het licht van de huidige kennis lijkt exploitatie van de bijzonder sterke oestrogene eigenschappen van hop als voedingssupplement en, op iets langere termijn, als fytotherapeuticum, aangewezen. In eerste instantie kunnen menopauzale symptomen en klachten verholpen worden, terwijl de mogelijke proliferatieve werking van hopeïne opgeheven wordt door de anti-proliferatieve activiteit van xanthohumol. Hiertoe dienden bepaalde hopcultivars geselecteerd, die bijzonder rijk zijn aan prenylflavonoïden. Een hoogtechnologische extractiemethode werd geoptimaliseerd, teneinde maximale oestrogene kracht en anti-kankerwerking te bekomen. Het proces van de hopplant tot het voedingssupplement wordt gevolgd via hoogwaardige analytische procedures, terwijl de kwaliteit gegarandeerd wordt door het inschakelen van zeer selectieve en gevoelige bioassays, die enerzijds de oestrogene activiteit exact bepalen, anderzijds de kanker-chemopreventieve werking bekrachtigen.

Referenties
1. Writing Group for the Women's Health Initiative Investigators. Risks and benefits of estrogen plus progestin in healthy postmenopausal women. Journal of the American Medical Association 288:321-333 (2002). S. Ramsay. Trial of HRT to prevent CHD halted early because of increased harm. Lancet 360:146-146 (2002).
2. The American College of Obstetricians and Gynecologists (ACOG; www.acog.org), zie: http://www.acog.org/from_home/publications/press_releases/nr08-30-02.cfm.
3. The Report on Carcinogens, 10th Edition, zie: http://ntp-server.niehs.nih.gov/.
4. The American College of Obstetricians and Gynecologists. Use of botanicals for management of menopausal symptoms, zie: http://www.acog.org/from_home/publications/misc/pb028.htm.
5. V. Beral and the Million Women Study collaborators. Breast cancer and hormone replacement therapy in the Million Women Study. Lancet 362:419-427 (2003).
6. H. N. Hodis et al. Hormone therapy and the progression of coronary-artery atherosclerosis in postmenopausal women. New England Journal of Medicine 349:535-545 (2003).
7. S. R. Milligan, J. C. Kalita, A. Heyerick, H. Rong, L. De Cooman, D. De Keukeleire. Identification of a potent phytoestrogen in hops (Humulus lupulus L.) and beer. Journal of Clinical Endocrinology and Metabolism 84:2249-2252 (1999). Vervolgpublicaties: R. S. Milligan, J. C. Kalita, V. Pocock, V. Van de Kauter, J. F. Stevens, M. L. Deinzer, H. Rong, D. De Keukeleire. The endocrine activities of 8-prenylnaringenin and related hop (Humulus lupulus L.) flavonoids. Journal of Clinical Endocrinology and Metabolism 85:4912-4915 (2000). S. R. Milligan, J. C. Kalita, V. Pocock, A. Heyerick, L. De Cooman, H. Rong, D. De Keukeleire. Oestrogenic activity of the hop phyto-oestrogen, 8- prenylnaringenin. Reproduction 123: 235-242 (2002).
8. N. G. Coldham, M. J. Sauer. Food and Chemical Toxicology 39:1211-1224 (2001). S. Gester et al. Tetrahedron 57:1015-1018 (2001). O. Zierau et al. Planta Medica 68:449-451 (2002). O. Schaefer et al. Journal of Steroid Biochemistry and Molecular Biology 84:359-360 (2003). T. Takamura-Enya et al. Food and Chemical Toxicology 41:543-550 (2003).
9. M. Miyamoto, Y. Matsushita, A. Kikokawa, C. Fukuda, Y. Iijima, M. Sugano, T. Akiyama. Estrogenic effects of 8-isopentenylnaringenin on bone metabolism, Planta Medica 64: 769-769 (1998).
10. P. Goetz, Traitement des bouffées de chaleur par insuffisance ovarienne par l'extrait de houblon (Humulus lupulus). Revue de Phytothérapie Pratique (4):13-15 (1990).
11. C. Gerhauser, A. Alt, E. Heiss, A. Gamal-Eldeen, K. Klimo, J. Knauft, I. Neumann, H. R. Scherf, N. Frank, H. Bartsch, H. Becker. Cancer chemopreventive activity of xanthohumol, a natural product derived from hop. Molecular Cancer Therapeutics 1: 959-969 (2002).

Prof. dr. Denis De Keukeleire

Universiteit Gent, Faculteit Farmaceutische Wetenschappen, Vakgroep Geneesmiddelenleer , Laboratorium voor Farmacognosie en Fytochemie