Rozemarijn, hersenen, geheugen en examens

Rozemarijn wordt al sinds de oudheid gewaardeerd als stimulerend middel. De stimulerende eigenschappen ervan voor onze bloedsomloop en hersenen zijn algemeen bekend. In de traditionele geneeskunde wordt het beschouwd als een tonicum voor lichaam en geest en wordt het in de volksgeneeskunde gebruikt tegen onder andere uitputting, vermoeidheid, zenuwzwakte, depressie, winterdepressie en geheugenverlies.

De potentiële geheugenverbeterende effecten van rozemarijn hebben het kruid ook een plaats opgeleverd in onderzoek naar de ziekte van Alzheimer [1]. De positieve voordelen ervan voor het leervermogen werden recentelijk ook onderzocht. In een Iraanse studie die in 2018 werd gepubliceerd met 68 studenten, kreeg de helft van hen eenmaal daags 500 mg rozemarijn. De andere groep kreeg een placebo. Vergeleken met de placebogroep voelden de proefpersonen zich alerter en konden ze zich beter ontspannen, wat het leerproces vergemakkelijkte [2].

Een onderzoek uit 2016 van Northumbria University toonde aan dat de geur van rozemarijn het geheugen beïnvloedt: 150 gezonde personen van 65 jaar en ouder werden geplaatst in kamers met een geur van essentiële rozemarijnolie of in een ongeparfumeerde controlekamer. Ze moesten tests doen om hun prospectief geheugen te beoordelen. Ze deden ook een stemmingstest. Degenen die tijd doorbrachten in de kamer met rozemarijngeur vertoonden een significant verbeterd prospectief geheugen. Hun testscores waren 15% hoger dan degenen die tijd doorbrachten in de kamer zonder rozemarijngeur. Ze waren ook aandachtiger.

Maar hoe verbetert rozemarijn de hersenprestaties? 

Verschillende componenten van rozemarijn passeren de bloed-hersenbarrière en kunnen hun effect in de hersenen uitoefenen. Dit geldt onder andere voor de terpenen in de etherische olie. Studies hebben aangetoond dat deze de productie van de neurotransmitter dopamine bevorderen, wat de motivatie kan verhogen. De 1,8-cineol in de etherische olie verhoogt de neurotransmitter acetylcholine, wat het geheugen en de aandacht versterkt [ 3 ]. Rozemarijnzuur verhoogt ook de acetylcholinespiegel door het enzym acetylcholinesterase te remmen, een stof die deze neurotransmitter (acetylcholine) afbreekt.

En verder...

Een goed humeur is belangrijk voor leersucces. Mensen met een goed humeur leren sneller en beter. Dit kan deels te danken zijn aan het vermogen van de etherische olie om de dopaminestofwisseling te stimuleren. Dopamine kan je in een goed humeur brengen en er voorzorgen dat zenuwcellen beter onthouden wat je hebt geleerd.

De stemmingsverbeterende werking van rozemarijn houdt mogelijk ook verband met zijn werking op ons darmmicrobioom. Een disbalans in het microbioom kan het darmslijmvlies irriteren, wat resulteert in de afgifte van neurotransmitters. Deze kunnen op hun beurt – zodra ze de hersenen bereiken – de stemming verlagen. Studies hebben aangetoond dat rozemarijn het darmmicrobioom beïnvloedt en ontstekingsprocessen in het darmslijmvlies vermindert [4].

Hoe rozemarijn te gebruiken
Gedroogde rozemarijnblaadjes (Rosmarini folia) en de etherische olie ervan worden medicinaal gebruikt. Ter ondersteuning van het geheugen raad ik je aan om rozemarijnbladthee te drinken. Op die manier krijg je alle relevante bestanddelen van rozemarijn binnen: de etherische olie en het rozemarijnzuur.

Recept: Rozemarijnthee als leermiddel
Voeg 2 tot 3 keer per dag 1 eetlepel rozemarijnblaadjes (Rosmarini folia) toe aan 250 ml heet water, dek af en laat het 10 minuten trekken voordat u het voor de maaltijd drinkt. Of ... elke dag op een blaadje knabbelen kan ook helpen.

Genieten van het geheugen?

Blokken voor examens is voor de meeste mensen niet aangenaam. Hoog tijd om daar verandering in te brengen! Genieten van je geheugen. Rozemarijn kan je daarbij een beetje helpen. Eerste studies suggereren dat rozemarijn het dopaminemetabolisme, dus het geluksgevoel, kan stimuleren. Rozemarijn kan ook een effect hebben op concentratie en geheugen. Tijd voor een kopje rozemarijnthee en wat beweging?

Literatuur

1. Habtemariam S. Het therapeutische potentieel van rozemarijn (Rosmarinus officinalis) diterpenen voor de ziekte van Alzheimer. Evidence-based complementaire en alternatieve geneeskunde: eCAM 2016; 2680409
2. Nematolahi P, Mehrabani M, Karami-Mohajeri S et al. Effecten van Rosmarinus officinalis L. op geheugenprestaties, angst, depressie en slaapkwaliteit bij universiteitsstudenten: een gerandomiseerde klinische studie. Complement Ther Clin Pract 2018; 30:24-28
3. Lizarraga-Valderrama LR. Effecten van etherische oliën op het centrale zenuwstelsel: focus op mentale gezondheid. Fytotherapieonderzoek 2021; 35(2), 657-679
4. Guo Y, Xie J, Li X et al. Antidepressieve effecten van rozemarijnextracten geassocieerd met ontstekingsremmende werking en herstel van de darmflora. Front Pharmacol 2018; 2;9:1126
5. https://sites.google.com/site/kruidwis/kruidenmonografie-a-z/rosmarinus-officinalis-rozemarijn-monografie-opleiding-dodonaeus
   

"Hersendoping". Het prikkelen van onze hersenen.

Wanneer gezonde mensen hun mentale prestaties willen verbeteren door het slikken van stimulerende middelen, wordt dit neuro-enhancement genoemd, je zou het ook ook wel hersendoping kunnen noemen. Vooral studenten zijn hierin geïnteresseerd, omdat ze zo beter kunnen omgaan met de studiedruk tijdens examens. Hiervoor worden verschillende stoffen gebruikt, variërend van relatief onschadelijke middelen zoals de alkaloïde cafeïne tot het medicijn methylfenidaat of illegale drugs zoals speed of XTC.

Veel mensen zoeken daarom naar alternatieven uit de plantenwereld. Het best onderzochte natuurlijke middel om onze hersenprestaties te verbeteren, zijn de bladeren van de ginkgoboom ( Ginkgo biloba ). Maar zijn ze ook geschikt voor jongeren om hun prestaties te verbeteren?

Uit uitgebreide onderzoeken naar ginkgo blijkt dat de werkzame stoffen van de plant (met name de flavonoïden en ginkgoliden) de werking van de hersenen op verschillende manieren bevorderen: ze beschermen hersencellen tegen schade door hun anti-oxiderende eigenschappen. Ze verhogen de tolerantie van hersencellen voor verminderde zuurstofverzadiging van het bloed. Ze bevorderen de opname van zuurstof en glucose in de hersenen en remmen de leeftijdsgerelateerde achteruitgang van neurotransmitter-receptoren. Ze hebben bovendien een positief effect op de gezondheid van de bloedvaten, waardoor ook de bloedtoevoer naar de hersenen kan verbeteren. [ 1 ]

Deze eigenschappen kunnen nuttig zijn bij een aantal ziekten. Al in 1994 vond de officiele Duitse Commissie E voldoende bewijs voor het gebruik van een droog extract van ginkgobladeren bij de symptomatische behandeling van milde tot matige dementiesyndromen, waaronder primaire degeneratieve dementie, vasculaire dementie, prestatiestoornissen veroorzaakt door organische hersenstoornissen, neurosensorische stoornissen zoals duizeligheid en oorsuizen, en voor de symptomatische behandeling van perifere arteriële occlusieve ziekte ( claudicatio intermittens ). Soortgelijke indicaties zijn te vinden in de monografieën van de WHO, de HMPC en de ESCOP. Een verbetering van de mentale prestaties bij gezonde mensen, bijvoorbeeld ter ondersteuning tijdens de studie, wordt in deze monografieën niet genoemd.

Het is nog steeds de vraag of mensen die lijden aan bloedsomloopstoornissen van ginkgo een cognitieve verbetering kunnen verwachten. Individuele publicaties suggereren dit, bijvoorbeeld een onderzoek uit 2011 met 188 gezonde proefpersonen van middelbare leeftijd. Nadat ze een ginkgo-extract hadden ingenomen, konden ze zich het geleerde beter herinneren. [ 2 ] Sindsdien zijn er echter tegenstrijdige resultaten gepubliceerd. Uit een onderzoek uit 2014 onder gezonde mensen van middelbare leeftijd bleek bijvoorbeeld dat ginkgo geen positieve effecten had op cognitieve prestaties. [ 3 ] Bij gezonde, oudere mensen ligt de situatie anders: uit onderzoek blijkt duidelijk dat het geheugen en de concentratie verbeteren bij het innemen van ginkgo. [ 4 ]

Helpt Ginkgo bij het studeren? Ginkgo is een prachtige medicinale plant, maar geen wondermiddel. Er zijn zeker jongeren zonder neurologische aandoeningen die aangaven dat hun cognitieve prestaties verbeterden nadat ze het middel hadden ingenomen. Maar voor anderen hielp Ginkgo niet. Mijn ervaring is dat Ginkgo vooral het proberen waard is als uw cognitieve prestaties zijn verminderd, bijvoorbeeld door chronische stress, uitputting of slaapgebrek. Ik denk niet dat het gebruik van Ginkgo erg veelbelovend is voor mensen die het gevoel hebben dat ze mentaal op het toppunt van hun kunnen presteren.

De positieve effecten die in de officiële monografieën worden genoemd, hebben allemaal betrekking op gestandaardiseerde kant-en-klare preparaten van ginkgobladeren. Het gebruik ervan als thee / infuus wordt afgeraden vanwege de mogelijke giftige stoffen, zoals methylpyridoxine en het te weinig aanwezig zijn in theewater van de werkzame stoffen. Dus beter extracten gebruiken of tincturen.

Literatuur

1. Schilcher, red. Gids voor fytotherapie. 5e editie: Urban & Fischer Verlag/Elsevier GmbH; 2016
2. Kaschel R. Specifieke geheugeneffecten van Ginkgo biloba-extract EGb 761 bij gezonde vrijwilligers van middelbare leeftijd. Fytomedicijnen 2011; 18:1202-7. DOI: 10.1016/j.phymed.2011.06.021
3. Solomon PR, Adams F, Silver A et al. Ginkgo voor geheugenverbetering: een gerandomiseerde, gecontroleerde studie. JAMA 2002; 288: 835–40. DOI: 10.1001/jama.288.7.835
4. Lewis JE, Poles J, Shaw DP et al. De effecten van eenentwintig voedingsstoffen en fytonutriënten op cognitieve functies: een verhalend overzicht. J Clin Transl Res. 2021; 7: 575-620