Planten die de vruchtbaarheid beïnvloeden

Het zal niemand verbazen dat er door de eeuwen naar middelen gezocht is om zwangerschap te beïnvloeden. En dat vrouwen in het verleden die ook gevonden hebben, zal velen in dit piltijdperk wel verwonderen, toch hebben volkeren van over de hele wereld middelen gebruikt om met succes zwangerschap te voorkomen.

Wetenschappelijk gezien weten we nu dat het voortplantingssysteem geregeld wordt door het hormonale systeem en door de aanmaak van steroïde stoffen, de gonadotropinen.
Bij vrouwen werken de gonadotropinen op de eierstokken om de productie van oestrogenen te stimuleren. Bij de man werken de gonadotropinen op de teelballen en stimuleren de toename van androgenen zoals testosteron.
Vanaf de geboorte worden kleine hoeveelheden van deze hormonen geproduceerd, maar de concentratie verhoogt drastisch tijdens de pubertijd en initieert de ontwikkeling van de secondaire geslachtskenmerken: baardgroei en het verdiepen van de stem bij de man en de groei van de borstklieren bij de vrouw. Algemeen leidt het tot de uiterlijke verschillen in beharing, lichaamsvetten en in de lichaamsbouw door veranderingen van het skelet en de spieren.
Hoe mensen ontdekt hebben dat planten een bepaalde invloed op hormonale processen kunnen uitoefenen zal altijd wel wat raadselachtig blijven. Instinct, uitproberen... ? in elk geval hebben mensen in alle culturen planten gevonden die een vruchtbaarheidsremmende of een aborterende werking bezitten. 

In de Oudheid adviseerde Dioscorides bijvoorbeeld het drinken van een "abortieve wijn" aan gemaakt van de plant Veratrum of Wilde komkommer 'Scammonie die de mogelijkheid bezit zich van de foetus te ontdoen'. De Shoshoni-indianen gebruikten eveneens een afkooksel gemaakt van de wortels van Veratrum californicum, maar eerder als voorbehoedsmiddel dan als abortivum. Maar het meest succesvolle contraceptivum van plantaardige aard is waarschijnlijk de thee die wordt getrokken uit de bladeren van de Mexicaanse plant [Montana tomentosa). Deze kan zowel de menstruatie als de bevalling beïnvloeden en heeft een invloed op de vruchtbaarheid. Recenter onderzoek heeft de doeltreffendheid van het hoofdbestanddeel "zoapatanol" aangetoond.

Wilde peen / Daucus carota

Een van de interessantste anti-conceptiekruiden is wel het zaad van de wilde peen. Een plant die in België en Nederland overvloedig in de natuur voorkomt. Het zaad zorgt ervoor dat een bevruchte eicel zich niet kan nestelen in de baarmoederwand. De werkzame stof in het zaad van de wilde Peen zou de progesteronaanmaak in muizen afremmen. Progesteron zorgt ervoor dat de baarmoederwand klaar is om het eitje te ontvangen. Als dat niet het geval is zal het eitje verschrompelen en de menstruatie op gang komen.

Naar aanleiding van deze studies heeft Robin Bennet een experiment in New York geleid waarin 12 vrouwen een jaar lang Wilde Peen gebruikten als anticonceptie. Gedurende dit experiment raakte 1 vrouw zwanger. Zij gebruikte Wilde Peen dagelijks, behalve de maand van bevruchting, toen gebruikte zij het kruid slechts 3 dagen rond haar ovulatie i.p.v. de voorgeschreven 7 à 10 dagen.

Er zijn nog veel meer planten die op een of andere manier een hormonale werking uitoefenen. Door de ontdekking van de 'pil' was er steeds minder belangstelling voor natuurlijke middelen. Het probleem was en is nog steeds hoe 'veilig' zijn deze kruidenmiddelen. Veilig in de zin van ' kan de vrouw 100% zeker zijn van niet zwanger te worden? Wat is de juiste dosering? Hoe kunnen we een constante kwaliteit verkrijgen?

Gebruik:

Er zijn 3 methoden om het wilde peenzaad in te zetten. Voor alle methodes geldt dat er per dag een theelepel zaad wordt ingenomen, het liefst tussen de maaltijden door. Het is belangrijk dat er goed gekauwd wordt (60 keer) zodat de etherische oliën vrijkomen. Spoel weg met water, vruchtensap of melk. Het is belangrijk dat de eerste twee maanden een aanvullende anticonceptie methode wordt toegepast om het lichaam de tijd te geven zich aan te passen.
1) De gehele cyclus door elke dag een theelepel.
2) Na elke onveilige vrijpartij in de vruchtbare periode: Start direct na de vrijpartij en doe dit tot aan de menstruatie.
3) Maandelijks rondom de vruchtbare periode: start 5 à 7 dagen voor je verwachte ovulatie en ga door tot 5 à 7 dagen na je ovulatie. Deze periode is afhankelijk van de regelmaat van je cyclus en hoe accuraat je de dag van ovuleren kan inschatten.

Bijwerkingen:
In 1 geval werd er twee dagen na de start een pijnlijke jeuk aan de vulva gerapporteerd. Het leek om een schimmelinfectie te gaan, maar dat bleek niet het geval. Twee dagen na het stoppen waren de klachten verdwenen. Bij een tweede poging trad deze bijwerking niet meer op. Sommige vrouwen hadden last van obstipatie. Dit kan verholpen worden door meer vocht te drinken. Daar wilde peen fyto-oestrogenen bevat is het mogelijk dat er bijwerkingen optreden die lijken op die bij het pilgebruik. Behalve dan een lichte gewichtstoename zijn er echter geen bijwerkingen gemeld.
Dosering: De genoemde dosering werkt bij vrouwen van gemiddeld gewicht en lengte. Pas eventueel de hoeveelheid aan. 

De smaak: Wilde Peen heeft een zware olieachtige smaak, maar niet onoverkomelijk.
Contra-indicaties: Wilde peen is niet geschikt voor vrouwen met lever of nierproblemen. Ze kan niet gebruikt worden in combinatie met bloeddrukregulerende medicatie en hormonale therapieën.
Zelf zaden oogsten: Wees er absoluut zeker van dat je de juiste plant te pakken hebt. Neem fotomateriaal mee om te vergelijken. Er zijn meerdere planten die op wilde peen lijken. Deze zijn echter giftig! Zoek naar
de plant met kleine haartjes op de stelen en bladeren. De bloemen van de wilde peen hebben vaak een donker paars bloempje in het midden, maar dat is niet altijd het geval. De bladeren hebben de zelfde vorm als van de bospeen die je in de winkel koopt. Alle delen hebben een sterke wortelgeur als je ze kneust. Als de zaadhoofden rijp zijn krullen deze op als een vogelnestje.

Over de immunomodulerende polysacchariden in Echinacea

Alle planten bevatten een oneindige hoeveelheid stoffen, die in de eerste plaats bedoeld zijn om de plant zelf overeind en in leven te houden. De ‘slimme’ mens heeft geleerd om al die ingrediënten als voedsel en als medicijn te gebruiken. 

De voedingsstoffen noemen we vitamines, mineralen, eiwitten en zo verder, de geneesstoffen met een specifieke fysiologische werking zijn bijvoorbeeld looistoffen met een samentrekkende werking, slijmstoffen met een verzachtend effect op de geïrriteerde huid en de slijmvliezen, etherische olie met een ontsmettende werking.

In de Rode zonnehoed zijn het vooral een aantal polysacchariden en alkylamiden (isobutylamiden) die vooral zorgen voor de stimulering van het immuunsysteem. Alkylamiden kunnen een licht prikkelend en verdovend effect op de tong veroorzaken. Deze ‘tingling sensation’ werd door de Indianen gebruikt om de kwaliteit van de plant te beoordelen. Als herborist vind ik dit wel interessant omdat we zo moeilijke stoffen door het gebruik van onze zintuigen gemakkelijker kunnen begrijpen. Ons lichaam werkt als wetenschappelijk detectie-instrument. Rode zonnehoed, tintelt of tintelt hij niet?

De interessante immunomodulerende polysacchariden (IP) in Echinacea hebben een verbazingwekkend potentieel om het immuunsysteem te versterken om ons te verdedigen tegen infectieuze organismen en abnormale celgroei. Echinacea dus! Het is niet alleen rijk aan IP (arabinogalactanen....), maar de wortel bevat ook een hoge concentratie inulines en verwante fructanen. We kennen inulines als 'prebiotica' die ook voor komen in kliswortel en paardenbloemwortel. Inulines zijn oligosachariden die de nuttige darmbacteriën voeden en de ecologie van het GI-microbioom verbeteren.  De inulines en verwante fructanen in Echinacea-wortel zijn ook goed voor het immuunsysteem, zij bevorderen de aanmaak van lactobacilli & bifidobacteria in de darmen, wat dan weer de immuniteit ondersteunt via directe actie op het zogenaamde GALT - gut-associated lymphoid tissue. 

Gelukkig voor ons herboristen en voor alle mensen die op een eenvoudige manier kruiden willen gebruiken, kunnen zowel de immuunmodulerende polysacchariden (IP) als de inulines in Echinacea-wortel heel goed worden geëxtraheerd met heet water, dus sterke infusies en korte afkooksels zijn een geweldige manier om ze binnen te krijgen. Echinacea-tincturen (vaak gemaakt met ongeveer 50-50% ethanol) bevatten andere belangrijke bestanddelen (zoals isobutylamiden, de tintelende stoffen met een lagere polariteit), maar tincturen zijn niet zo heel goed in het oplossen van functionele dosissen polysacchariden. Om een ​​breder spectrum aan Echinacea-krachten te krijgen, kun je dus best tinctuur en infuus of afkooksel combineren. 

Oef! Ingewikkeld om neer te schrijven maar toch redelijk makkelijk om toe te passen. Gewoon een thee of afkooksel van de wortel combineren met een tinctuur van de bloeiende plant. 

Cannabis bij kankertherapie

Cannabis is de Latijnse naam voor de hennepplant. Hennepvariëteiten met een laag THC-gehalte worden ook wel vezelhennep of industriële hennep genoemd en mogen door boeren in veel Europese landen worden verbouwd om vezels voor de industrie en hennepzaden voor voedsel te verkrijgen. Ze kunnen ook dienen als bron van CBD-rijke cannabisextracten. THC-rijke hennepsoorten kunnen medicinale hennep worden genoemd. De vrouwelijke planten hebben een hoger THC-gehalte dan mannelijke planten, waardoor alleen de vrouwelijke planten voor medicinale doeleinden worden gebruikt.

Effectieve inhoudsstoffen van Cannabis

De hennepplant bevat karakteristieke inhoudsstoffen die cannabinoïden worden genoemd. Tot nu toe zijn er ongeveer 120 verschillende cannabinoïden gevonden, waarvan de meeste in 10 groepen kunnen worden ingedeeld.

De belangrijkste groep is de THC-groep, en de belangrijkste vertegenwoordiger van deze groep is de fenolische delta-9-tetrahydrocannabinol of kortweg Δ9-THC of THC. De internationale niet-gepatenteerde naam voor THC, die van nature voorkomt in de hennepplant, is dronabinol. Het is verantwoordelijk voor de meeste geneeskrachtige eigenschappen en voor de karakteristieke psychologische effecten van cannabis. Het heeft euforische, kalmerende, anxiolytische, spierverslappende, anti-epileptische, anti-emetische, ontstekingsremmende, pijnstillende en bronchusverwijdende effecten [ 15 ].

De tweede belangrijkste groep cannabinoïden is de CBD-groep. CBD is vooral aanwezig in hennepvezels.  In tegenstelling tot THC veroorzaakt CBD geen psychedelische effecten en gaat het in hoge doses de bedwelmende effecten van THC tegen. Het kan echter de pijnstillende eigenschappen van THC versterken. CBD heeft ook kalmerende, ontstekingsremmende, anti-epileptische, anxiolytische en antipsychotische effecten [15]. THC wordt aangetroffen in medicinale cannabisbloemen in concentraties tussen 1 en 25%. Sommige CBD-rijke medicinale cannabistoppen bevatten soms meer dan 10%.

Een endogeen cannabinoïdesysteem

Nadat eind jaren tachtig voor het eerst werd aangetoond dat THC zijn effecten op het centrale zenuwstelsel niet aspecifiek uitoefent zoals alcohol, maar via specifieke receptoren in het lichaam, werden in de eerste helft van de jaren negentig twee cannabinoïdereceptoren gekloond en twee endogene cannabinoïden, waarvan is aangetoond dat deze receptoren agonistisch binden [ 15 ]. Verrassend genoeg hadden deze een heel andere chemische structuur dan exogene cannabinoïden uit de hennepplant.

De belangrijkste receptoren zijn de cannabinoïde 1-receptor (CB1-receptor), die voornamelijk in het centrale zenuwstelsel wordt aangetroffen, en de cannabinoïde 2-receptor (CB2-receptor), die voornamelijk op cellen van het immuunsysteem wordt aangetroffen. CB1-receptoren worden aangetroffen in bijna alle weefsels en organen van het menselijk organisme. De meest onderzochte endocannabinoïden zijn anandamide (arachidonoylethanolamide, ontdekt in 1992) en 2-AG (2-arachidonoylglycerol, ontdekt in 1995). Cannabinoïden zijn derivaten van vetzuren.

De belangrijkste fysiologische functies van het endocannabinoïdesysteem worden beschouwd als [ 14 ]:

• Ontspanning (vermindering van pijn en lichaamstemperatuur)
• Rust (vermindering van bewegingsactiviteit)
• Aanpassen / Vergeten (herstel van interne en externe stress)
• Beschermen (verminderen van ontstekingen en overmatige zenuwcelactiviteit)
• Eten (verhogen van honger, voedsel- en energiebehoud)

THC activeert zowel de CB1- als de CB2-receptoren, terwijl het werkingsmechanisme van cannabidiol verschillende mechanismen omvat, waaronder het vertragen van de afbraak van anandamide, de binding aan een aantal receptoren (CB1-receptor, 5-HT1A-receptor, glycine-receptor, vanilloïde 1 en vanilloïde 2-receptor, GPR3-, GPR6- en GPR55-receptor) en een blokkering van de THC-werking op de CB1-receptor [ 15 ].

Palliatief gebruik tijdens kankertherapie

Het gebruik van cannabis wordt door veel patiënten met gevorderde kanker gezien als “zeer effectief” bij het beheersen van de symptomen [ 23 ]. Verbeteringen in pijn (70%), algemeen welzijn (70%), eetlust (60%) en misselijkheid (50%) werden gerapporteerd door deelnemers aan de studie. Uit een retrospectieve analyse van gegevens van ongeveer 10.000 patiënten die in Israël met cannabis werden behandeld, bleek dat cannabisbehandeling geassocieerd was met een hoge therapietrouw, een verbetering van de kwaliteit van leven en een vermindering van pijn [ 1 ]. Mogelijke symptomatisch bruikbare eigenschappen van THC of dronabinol zijn onder meer anti-emetische en orectische effecten, analgesie, verbetering van de slaap, vermindering van nachtelijk zweten en jeuk, anxiolyse en een verhoogde stemming [ 15 ]. Er zijn ook aanwijzingen dat de door cytostatische geneesmiddelen veroorzaakte hart- en neurologische schade door de chemotherapiemedicijnen oxaliplatine, 5-floruracil en paclitaxel kunnen worden verminderd met behulp van profylactisch gebruikte cannabinoïden, vooral CBD [ 8 ].

De volgende resultaten kunnen kort worden samengevat uit fundamenteel onderzoek [ 8 ]:

• THC heeft vooral een kankerbestrijdende werking, hoewel het in sommige experimentele onderzoeken ook tumorbevorderend was.
• CBD en CBG hebben over het algemeen een kankerbestrijdende werking.
• De remming van kanker is afhankelijk van apoptose, autofagie, remming van celdeling, angioneogenese en metastase, en immuunmodulatie.
• De effecten van THC, CBD en CBG waren in sommige onderzoeken synergetisch. B. in diermodellen van glioblastoom.
• Cannabinoïden remmen soms de ontwikkeling van resistentie bij kanker tegen bepaalde chemotherapiemedicijnen.

Literatuur

1. Bar-Lev Schleider L, Mechoulam R, Sikorin I, et al. Therapietrouw, veiligheid en effectiviteit van medicinale cannabis en epidemiologische kenmerken van de patiëntenpopulatie: een prospectief onderzoek. Front Med 2022; 9:827849
2. Bar-Sela G, Cohen I, Campisi-Pinto S, et al. Cannabisconsumptie die door kankerpatiënten wordt gebruikt tijdens immunotherapie correleert met een slechte klinische uitkomst. Kankers (Bazel) 2020; 12:2447
3. Chan PC, Sills RC, Braun AG. et al. Toxiciteit en carcinogeniteit van delta 9-tetrahydrocannabinol bij Fischer-ratten en B6C3F1-muizen. Fundam Appl. Toxicol 1996; 30: 109-117
4. ClarkTM. Scoping review en meta-analyse suggereren dat cannabisgebruik het risico op kanker in de Verenigde Staten kan verminderen. Cannabis Cannabinoïde Onderzoek 2021; 6:413-434
5. Desai R, Patel U, Goyal H, et al. Resultaten in het ziekenhuis van inflammatoire darmziekten bij cannabisgebruikers: een landelijke, op propensity-matched gebaseerde analyse in de Verenigde Staten. Ann Transl Med 2019; 7:252
6. ElTelbany A, Khoudari G, Al-Khadra Y, et al. Lagere percentages hepatocellulair carcinoom waargenomen onder cannabisgebruikers: een populatiegebaseerd onderzoek. Cureus 2022; 14:e24576
7. Grotenhermen F. Cannabis tegen kanker: meer kansen dan risico's?. Dtsch Z Onkol 2018; 50: 188-192 DOI: 10.1055/a-0758-8908.
8. Grotenhermen F. Cannabis tegen kanker: de stand van de wetenschap en praktische implicaties voor therapie. 2e editie Solothurn, Zwitserland: Nacht Schatten Verlag; 2022
9. Hashibe M, Morgenstern H, Cui Y, et al. Marihuanagebruik en het risico op kanker van de longen en het bovenste deel van de luchtwegen: resultaten van een populatiegebaseerd case-control onderzoek. Kankerepidemiolbiomarkers Vorige 2006; 15: 1829-1834
10. Hinz B, Ramer R. Cannabinoïden als geneesmiddelen tegen kanker: huidige status van preklinisch onderzoek. Br J Kanker 2022; 127:1-13
11. Laborada J, Cohen PR. Cutaan plaveiselcelcarcinoom en lichen simplex chronicus met succes behandeld met plaatselijke cannabinoïdeolie: een casusrapport en samenvatting van cannabinoïden in de dermatologie. Cureus 2022; 14:e23850
12. Liew KL, Capuano E, Yung B. Longkankerpatiënt die de conventionele kankerbehandeling had afgewezen: zou de zelftoediening van 'CBD-olie' kunnen bijdragen aan de waargenomen tumorregressie? BMJ-zaakvertegenwoordiger 2021; 14:e244195
13. Likar R, Koestenberger M, Stultschnig M, Nahler G. Gelijktijdige behandeling van kwaadaardige hersentumoren met CBD – Een casusreeks en overzicht van de literatuur. Onderzoek tegen kanker 2019; 39:5797-5801
14. Lutz B. Het endocannabinoïdesysteem. In: Müller-Vahl K, Grotenhermen F, eds. Cannabis en cannabinoïden in de geneeskunde. Berlijn: Medisch Wetenschappelijke Uitgeverij; 2019: 61-74
15. Müller-Vahl K, Grotenhermen F. Eds. Cannabis en cannabinoïden in de geneeskunde. Berlijn: Medisch Wetenschappelijke Uitgeverij; 2019
16. Munson AE, Harris LS, Friedman MA. et al. Antineoplastische activiteit van cannabinoïden. J Natl Cancer Inst 1975; 55:597-602
17. Ramer R, Hinz B. Antitumorigene doelwitten van cannabinoïden – huidige status en implicaties. Expertmening over de doelstellingen 2016; 20: 1219-1235
18. Regelson W, Butler JR, Schulz J, et al. Tetrahydrocannbinol als een effectief antidepressivum en eetluststimulerend middel bij gevorderde kankerpatiënten. In: Braude MC, Szara S, red. De farmacologie van marihuana. New York: Ravenpers; 1976: 763-776
19. Sallan SE, Zinberg NE, Frei E. Anti-emetisch effect van delta-9-tetrahydrocannabinol bij patiënten die chemotherapie tegen kanker krijgen. N Engl J Med 1975; 293:795-797
20. Sanchez C, Galve-Roperh I, Canova C, et al. Delta9-Tetrahydrocannabinol induceert apoptose in C6-glioomcellen. FEBS-brieven 1998; 436: 6-10
21. Singh Y, Bali C. Cannabisextractbehandeling voor terminale acute lymfatische leukemie met een Philadelphia-chromosoommutatie. Zaakvertegenwoordiger Oncol 2013; 6:585-592
22. Twaalf C, Sabel M, Checketts D, et al. GWCA1208 studiegroep. Een gerandomiseerde, placebogecontroleerde fase 1b-studie met nabiximol cannabinoïde oromucosale spray met temozolomide bij patiënten met recidiverend glioblastoom. Br J Kanker 2021; 124: 1379-1387
23. Waissengrin B, Urban D, Leshem Y. Gebruikspatronen van medicinale cannabis onder Israëlische kankerpatiënten: ervaring met één instelling. J Pijnsymptoombeheer 2015; 49: 223-230

Aloe, vetplant voor de huid

Het Oud Egyptische "Papyrus Ebers' uit de 16de eeuw voor Christus is het eerste document dat de Aloë vermeldt. Van oorsprong Afrikaans, werden Aloë-species verder verspreid naar de landen rond de Middellandse Zee . Arabische handelaars brachten ze vermoedelijk naar Azië en Spaanse conquistadores en missionarissen namen ze mee naar de "Nieuwe Wereld'. Men kan de Aloë nu dus zowat over de hele wereld, verwilderd en gekweekt, in warme droge streken terugvinden. In verschillende volkse culturen duikt de plant op als medicijn. De toepassingen blijken over het algemeen opvallend gelijk te lopen, variërend van hoest, over hoofdpijn tot oogklachten. Het meest gekend is echter het gebruik bij huidaandoeningen en als laxeermiddel.

Aloë vera (Aloe barbadensis) wordt ook wel inwendig gebruikt, maar de belangrijkste toepassingen zijn uitwendig, aangebracht op de huid. De verse slijmstof uit het vlezige deel van het blad wordt ingenomen vanwege de laxerende, antioxiderende, antivirale en immuunstimulerende effecten. Uitwendig wordt de gel gebruikt voor huid- en wondgenezing en om huidirritatie te verzachten. Gebruik van aloë bij zonnebrand is een bekende toepassing. Acemannan, een koolhydraatfractie uit de gel, wordt beschouwd als een belangrijk actief bestanddeel in aloë. Onderzoek wijst erop dat de gel antivirale eigenschappen heeft.

Uitwendige toepassingen van aloë bestaan uit huidverzorging na bevriezing en bij psoriasis, eczeem en andere ontstekingsaandoeningen. Een studie aan de Universiteit van Texas heeft aangetoond dat de huidherstellende eigenschappen van aloë mogelijk te danken zijn aan de stimulatie van de collageensynthese en de aanmaak van granulatieweefsels.

In 2007 publiceerden Thaise onderzoekers een systematische review van het gebruik van aloë vera bij brandwonden. In Thailand staat aloë vera-gel op de Herbal Fundamental Public Health Drug List voor brandwondtherapie. In de review werden vier studies vergeleken, waarbij verse aloë vera-slijmstof, 85% aloë vera-gel, aloë vera-crème en 1% aloë vera-poeder was onderzocht.

Van de 371 onderzochte patiënten hadden er 367 thermische brandwonden en vier elektrische brandwonden. De twee studies die de wondgenezingstijd als uitkomstmaat gebruikten, lieten zien dat de genezingstijd in de aloë vera-groepen 8,79 dagen korter was dan in de controlegroepen. De andere twee studies gebruikten de snelheid van epithelialisatie (gemeten aan de hand van de genezingsomvang) en het percentage van het succespercentage van wondgenezing als uitkomstmaten. Beide studies vonden dat aloë effectiever was dan de andere gebruikte behandelingen. Hoewel het gebruik van verschillende aloë vera-producten en de samenstelling van die producten het moeilijk maken om definitieve conclusies te trekken, suggereren de auteurs dat aloë vera het wondgenezingsproces kan versnellen en het succespercentage van genezing bij eerste- en tweedegraads brandwonden kan verhogen.

In een klinische proef die in 2006-2007 werd uitgevoerd en in 2010 werd gepubliceerd, vergeleken de onderzoekers een aloë vera-crème met 70% slijmstof met een 0,1% triamcinolonacetonidecrème bij patiënten met milde tot matige plaque-psoriasis. Veranderingen werden gemeten met de Psoriasis Area Severity Index (PASI-score). Een vermindering van 75% of meer werd beschouwd als een goede respons, een vermindering van 50-74% als een matige respons en < 50% als een lichte respons. Beide behandelingen waren na acht weken even effectief, hoewel de gemiddelde verandering in de PASI-score significant groter was in de aloë vera-groep.

Referenties.

1Yongchaiyudha S, Rungpitarangsi V, Bunyapraphatsara N, Chokechaijaroenporn O. Antidiabetic activity of Aloe vera L. juice. II. Clinical trial in diabetes mellitus patients in combination with glibenclamide. Phytomedicine. 1996;3(3):245-248.

2Langmead L, Feakins R, Goldthorpe S, et al. Randomized, double-blind, placebo-controlled trial of oral aloe vera gel for active ulcerative colitis. Aliment Pharmacol Ther. 2004;19(7):739-747.

3Olatunya OS, Olatunya AM, Anyabolu HC, Adejuyigbe EA, Oyelami OA. Preliminary trial of aloe vera gruel on HIV infection. J Altern Complement Med. September 2012;18(9):850-853.

4Hamilton R. Strengths and limitations of Aloe vera. The American Journal of Natural Medicine. 1998;5(10):30-33.

5Maenthaisong R, Chaiyakunapruk N, Niruntraporn S, Kongkaew C. The efficacy of aloe vera used for burn wound healing: a systematic review. Burns. 2007;33(6):713-718.

6Choonhakarn C, Busaracome P, Sripanidkulchai B, Sarakarn P. A prospective, randomized clinical trial comparing topical aloe vera with 0.1% triamcinolone acetonide in mild to moderate plaque psoriasis. J Eur Acad Dermatol Venereol. 2010;24(2):168-172.

Monografie Wintergreen - Gaultheria procumbens L.

Gaultheria procumbens is een laag blijvende bodembedekker met kruipende uitlopers waar leerachtig blad aan zit. Gaultheria procumbens wordt ongeveer 15cm hoog. Het donkergroene blad krijgt in de winter een rode zweem. Vanaf juni bloeit de Gaultheria procumbens met kleine witte klokvormige bloemen waar veel bijen en hommels op af komen. Na de bloei vormt deze Bergthee zijn karakteristieke felrode bessen die tot laat in de winter aan de plant blijven zitten. Hierdoor leent de Gaultheria procumbens zich perfect als kerstdecoratie binnen- en buitenshuis.
Gaultheria procumbens is goed winterhard en groenblijvend en komt het beste tot zijn recht als bodembedekker in groepen, maar doet het ook prima als decoratieve solitair in een pot op het terras of balkon. Deze Bergthee gedijt het beste op vochtige, lichtzure, goed doorlatende grond in de volle zon of halfschaduw. 

De geneeskrachtige, frisse smaak en geur van wintergroen zijn vrijwel alomtegenwoordig in de VS. Wintergreen geeft de typische smaak aan de meeste merken tandpasta, mondwater, kauwgom en vele andere zoetigheden. Het zoete, frisse aroma wordt meestal in synthetische vorm aan de producten toegevoegd.
Oorsprong van de naam: naar Jean-François Gaulthier (1708–1756), Franse arts en botanicus in Canada; fragrantissimus, Latijn = extreem geurig; procumbens, Latijn = kruipend

Geneeskracht gebruik, vooral als pijnstillend kruid.

• Plantdeel: kruid / etherische olie
• Productieproces: stoomdestillatie
• Plantenfamilie: Ericaceae, heidefamilie

Deze misschien wel meest therapeutische van alle algemeen verkrijgbare etherische oliën hoeft niet in hele hoge doseringen gedoseerd te worden, omdat het naast het hoofdbestanddeel methylsalicylaat ook sporen van andere pijnstillende moleculen bevat.
Het is dan ook niet verwonderlijk dat er talloze gedocumenteerde vergiftigingsgevallen zijn waarbij een overdosis methylsalicylaat een rol speelt: vooral wanneer meer dan 40% van het lichaamsoppervlak bedekt is met dit krachtige actieve ingrediënt (door regelmatig en genereus gebruik als pijnstiller. zalf), bestaat er gevaar voor vergiftiging.

De werkzame stof methylsalicylaat is overigens niet in deze pure vorm aanwezig in de verse plant; het ontstaat alleen door de bladeren te drogen en lichtjes te fermenteren en ze vervolgens met stoom te destilleren uit Gaultherin.

Inhoudsstoffen:

• 
  Monoterpenen: 0,90% δ-3-careen / 0,50% limoneen / 0,40% α-pineen / 0,20% myrceen
• Sesquiterpenen: 0,30% δ-cadineen / 0,10% 3,7-guajades
• Fenolenin sporen van eugenol
• Aldehyden: 2-Methylbutanal / 3-Methylbutanal / Hexanaal / trans-2-Decenal
• Benzaldehyde
• Kaneelaldehyde
• Aromatische esters tot 99% methylsalicylaat 

Belangrijkste werking:

• sterk pijnstillend
• sterk spasmolytisch
• sterk ontstekingsremmend
• vaatverwijdend

Belangrijkste indicaties:

• reuma
• reumatische polyartritis
• fibromyalgie
• spierpijn
• pijnlijke spieren
• hypertensie

De pijnstillende en ontstekingsremmende activiteiten van een salicylaatderivaatfractie (SDF) geïsoleerd uit Gaultheria yunnanensis en 3 werkingsmechanismen werden onderzocht in een Chinees dierexperiment. Het hoofdbestanddeel van SDF, dat ongeveer 50% van deze fractie uitmaakte, was een methylsalicylaatdiglycoside genaamd gaultherin. SDF vertoonde significante remming van achterpootoedeem bij ratten (200, 400 mg/kg lichaamsgewicht, p.o.) en oorzwelling bij muizen (200, 400, 800 mg/kg lichaamsgewicht, p.o.), veroorzaakt door respectievelijk carrageenine en crotonolie. Bovendien remde SDF (400, 800 mg/kg lichaamsgewicht, p.o.) alleen fase 2 (inflammatoire) in de formalinetest en vertoonde geen effect in de hete plaattest bij muizen.

De antinociceptieve activiteit van SDF was voornamelijk perifeer en onafhankelijk van het opioïdesysteem. Deze resultaten laten zien dat SDF van Gaultheria yunnanensis (FRANCH.) REHDER pijnstillende en ontstekingsremmende activiteiten heeft, die op zijn minst gedeeltelijk gemedieerd zouden kunnen worden door de onderdrukking van ontstekingsmediatoren of de afgifte ervan zoals aangegeven in dierproeven. De waargenomen effecten van SDF zijn waarschijnlijk te wijten aan de aanwezigheid van een hoog gehalte aan salicylaatderivaten (80%), waaronder gaultherine, MSTG-A en MSTG-B.

Referenties

• Liu WR, Qiao WL, Liu ZZ. et al. Gaultheria: fytochemische en farmacologische kenmerken. Moleculen 2013; 18 (10) 12071-12108
• Higashi Y, Kiuchi T, Furuta K. Werkzaamheid en veiligheidsprofiel van een plaatselijke methylsalicylaat- en mentholpleister bij volwassen patiënten met milde tot matige spierspanning: een gerandomiseerde, dubbelblinde, placebogecontroleerde, multicentrische studie met parallelle groepen. Clin Ther 2010; 32 (01) 34-43
• Zhang B, Li JB, Zhang DM, et al. Pijnstillende en ontstekingsremmende activiteiten van een fractie rijk aan gaultherine geïsoleerd uit Gaultheria yunnanensis (FRANCH.) REHDER. Biol Pharm-stier 2007; 30 (03) 465-469

Depressie. Sintjanskruid en Valeriaan, een onderzoek.

Mensen die aan een depressie lijden, kunnen verschillende symptomen van angst hebben. Volgens schattingen heeft meer dan 50% van de patiënten met ernstige depressies ook last van angststoornissen. Sint-janskruid (Hypericum perforatum) is een veilige en effectieve behandeling voor milde tot matige depressie. Valeriaan (Valeriana officinalis) is een anxiolyticum (anti-angstmiddel) dat wordt gebruikt om slapeloosheid en rusteloosheid te verlichten.

Een onderzoeksgroep bestudeerde de veiligheid en werkzaamheid van combinaties van deze twee kruiden. In dit onderzoek werden 2.462 patiënten met milde tot matig ernstige depressie behandeld met een combinatie van sint-janskruid en valeriaan. De arts van elke patiënt was vrij om te kiezen welke combinatie de patiënt kreeg. De 1+1 combinatie bestond uit 500 mg valeriaanextract en 600 mg sint-janskruidextract per dag, en de 2+1 combinatie bestond uit 1.000 mg valeriaanextract en 600 mg sint-janskruidextract per dag. Artsen evalueerden de verbetering van de patiënt op basis van 16 symptomen van depressie en angst. Ook werd bekeken wanneer de verbetering inzette en werd de werkzaamheid beoordeeld.

De gemiddelde gecombineerde waarde voor alle 16 symptomen van depressie verbeterde aanzienlijk vanaf het begin van het onderzoek tot 6 weken behandeling. De helft van de patiënten merkte op dag 10 van de behandeling al effect, ongeacht welke combinatie ze kregen. Artsen beoordeelden de werkzaamheid van beide combinaties als zeer goed tot goed bij 87,2% van de patiënten; 83,2% van alle patiënten meldde een zeer duidelijke of duidelijke verbetering. De verdraagbaarheid werd bij 96,8% van de patiënten als zeer goed tot goed beoordeeld.

De auteurs van deze studie wijzen erop dat de met angst geassocieerde symptomen van angst/nervositeit, spanning/dysforie en slaapstoornissen vóór de behandeling tot de ernstigste symptomen behoorden en dat deze symptomen aanzienlijk verbeterden in de derde en zesde week van de behandeling. 

De auteurs concluderen dat combinaties van sint-janskruid en valeriaan effectief zijn voor de behandeling van milde tot matige depressie met bijkomende angstklachten. Valeriaan zou hierbij kunnen zorgen voor een snellere verbetering van angstsymptomen. De hogere dosis valeriaan kan leiden tot een grotere algehele verbetering. Dit komt omdat patiënten met de ernstigste symptomen bij aanvang een grotere kans hadden om de hogere dosiscombinatie te krijgen, maar toch vergelijkbare verbeteringen rapporteerden als patiënten met minder ernstige symptomen.

Klinische proef Fytomedicijnen .2003:10 Bijlage 4:25-30. doi: 10.1078/1433-187x-00305.Behandeling van depressie comorbiditeit met angst - resultaten van een open, praktijkgerichte studie met Sint Janskruid WS 5572 en valeriaanextract in hoge doses. Diethard Müller , T Pfeil , Voor van de Driesch

Heesheid. Deze kruidenthee kan je helpen.

Verkoudheid veroorzaakt vaak heesheid en stemverlies. Geneeskrachtige planten kunnen ons helpen door een beschermend slijm achter te laten op de geïrriteerde slijmvliezen. Een thee gemaakt van geneeskrachtige planten kan het slijmvlies bevochtigen en beschermen.

Als heesheid het gevolg is van een infectie, kunnen geneeskrachtige planten zoals heemst ( Althaea officinalis ), smalle weegbree ( Plantago lanceolata ) en kaasjeskruid ( Malva sylvestris ) helpen. Wanneer je thee drinkt, laat het slijm een ​​fijn laagje achter in de keel dat het slijmvlies beschermt en bevochtigt. Het slijm kan ook een positief effect hebben op keelpijn en droge hoest, die vaak optreden als onderdeel van een griepachtige infectie.

De officiële monografieën van ESCOP en Commissie E pleiten voor het gebruik van smalle weegbree voor catarre van de luchtwegen en ontstekingsveranderingen in de slijmvliezen van mond en keel. ESCOP, HPMC en Commissie E beschouwen ook het gebruik van kaasjeskruidbloemen en heemstwortel voor irritaties in het mond- en keelgebied als positief.

Theerecept tegen heesheid

• 20 g kaasjeskruidbloemen (Malvae sylvestris flos)
• 20 g weegbreebladeren (Plantaginis lanceolatae folium)
• 60 g heemstwortel (Althaeae radix)

Overgiet 1 afgestreken eetlepel van het mengsel met ¼ liter warm water en laat het 15 minuten trekken. Spoel je mond met het laatste slokje thee en gorgel kort. De thee kan gezoet worden met een beetje honing.

• nota 1. de thee moet slijmerig worden
• nota 2. heemstwortel in kleine stukjes snijden, eventueel apart laten trekken in water op kamertemperatuur totdat het slijmerig wordt
• nota 3. slijmstoffen lossen het best op in water, koken kan de slijmstoffen kapot maken

Wat is er nog belangrijk bij heesheid. De volgende tips zijn nuttig gebleken bij heesheid:

• Schraap je keel niet te veel! Het schrapen van uw keel belast de stemplooien en kan het ongemak vergroten. Ook fluisteren is geen goede optie, omdat dit de stemplooien zwaar belast.
• Het is raadzaam om door uw neus te ademen. Hierdoor wordt de lucht die u inademt bevochtigd.
• Drink voldoende en zuig op snoep. Pastilles met de geneeskrachtige plant IJslands mos ( Cetraria islandica ) zijn bijzonder aan te raden. Deze plant is ook rijk aan slijm. Uit onderzoek is gebleken dat het vochtinbrengend effect heeft op het slijmvlies van de keel (zie ref.) 
• Heesheid hoeft niet altijd veroorzaakt te worden door een infectie. Hormonale veranderingen of psychologische stress kunnen ook de oorzaak zijn van heesheid. Ga daarom naar uw huisarts als de heesheid langer dan 5 dagen aanhoudt.

Waarom je stem soms verandert als je een infectie hebt. 

De stemplooien bevinden zich in ons strottenhoofd. We kunnen ze ons voorstellen als de snaren van een harp. Net als de snaren van een harp moeten de stemplooien trillen om geluid voortbrengen. Dit geluid wordt veroorzaakt door onze ademlucht, die bij het uitademen tegen de stemplooien blaast. Bij een harp zijn verschillende snaren strak gespannen om verschillende geluiden te produceren. Onze stemplooien worden indien nodig gespannen: de spier ( musculus vocalis ) in de stemplooien verandert van lengte en spanning zodat ze verschillende tonen produceren. Het slijmvlies beschermt de spier. Net als alle andere slijmvliezen in ons lichaam zwelt het op als het ontstoken raakt. Virussen kunnen hiervoor verantwoordelijk zijn. Als de slijmvliezen opgezwollen zijn, heeft dit invloed op de stemproductie: onze stem klinkt hees, ruw of valt helemaal weg. 

Referenties

• Kempe C, Grüning H, Staschen N et al. Zuigtabletten van IJslands mos ter preventie of behandeling van irritatie van het mondslijmvlies en uitgedroogd keelslijmvlies]. Laryngorhinotologie. 1997; 76:186-8. DOI: 10,1055/s-2007-99740
• https://mens-en-gezondheid.infonu.nl/alternatief/22584-de-tuin-als-huisapotheek-heemst-en-kaasjeskruid.html
• https://wetenschap.infonu.nl/scheikunde/24632-slijm-is-fijn-genezende-stoffen-in-de-plant.html
  

Gezond ouder worden. Minder eten met meer voedingswaarde.

Een effectieve, hoewel niet altijd even prettige manier om het verouderen te vertragen, ziekten te vermijden en jaren aan uw leven toe te voegen, is heel eenvoudig: eet minder calorieën.

Door minder, maar hoogwaardige calorieën te eten blijft u  vitaler zonder dat u ondervoed raakt. Bij dieren is het een nagenoeg volmaakte manier om het leven te verlengen en het verklaart mede waarom sommige mensen opmerkelijk langer leven dan andere. Op het Japanse eiland Okinawa bijvoorbeeld wonen meer mensen van over de honderd dan waar ook ter wereld. Zij eten 17 tot 40% minder calorieën dan andere Japanners. En op het eiland komen met de leeftijd samenhangende hartkwalen, hersenbloeding, kanker en diabetes 30 tot 40% minder voor.

Hoewel veel mensen tegenwoordig zwaarder worden, is er overtuigend bewijs dat minder eten jong houdt. Roy Walford van het Gerontologisch Onderzoekslaboratorium van de Universiteit van Californie is er heilig van overtuigd dat een hoogwaardige voeding met weinig calorieën het verouderen vertraagt en zelfs op hogere leeftijd sommige lichaamssystemen 'verjongt', het leven verlengt en de vatbaarheid voor ziekten halveert. Betekent dat een leven lang half verhongeren? Nee, want het gaat om minder eten, niet om slecht eten. Dat is de sleutel.

Langer levende dieren. 

Het is onomstotelijk bewezen dat dieren die minder calorieën eten langer leven dan normaal te verwachten valt. Sinds de eerste experimenten in 1935, wat ondertussen al bijna negentig jaar geleden is,  zijn er in een reeks onderzoekingen aangetoond dat zoogdieren, zoals muizen, ratten en honden, op een beperkt dieet een derde tot de helft langer leven dan verwacht. Het staat buiten kijf dat zoogdieren die 30 tot 40% minder eten dan normaal, minder snel verouderen, mits ze de juiste voedingstoffen binnen krijgen. De dieren zijn frisser, slanker, jeugdiger en minder gevoelig voor allerlei ziekten, waaronder kanker en infectieziekten.

Waarom minder calorieën het verouderen kan stoppen

Je produceert minder vrije radicalen. Op de keper beschouwd zijn calorieën de vijanden van een jeugdig leven, omdat ze in energie omgezet dienen te worden en dat vereist meer zuurstof. En meer zuurstof activeert meer vrije radicalen, die weer cellen aanvallen en ze kunnen beschadigen, wat vervolgens tot ziekten en versneld verouderen kan leiden. Het is een vicieuze cirkel: hoe meer u eet, des te meer zuurstof u moet verwerken en des te grotere celschade u kunt verwachten. Minder calorieën binnenkrijgen perkt dus het ontstaan van destructieve vrije radicalen in. De weefsels van kadavers van dieren die een voeding met minder calorieën hebben gehad, blijken minder door vrije radicalen aangetast te zijn. Ze zijn niet zo 'verweerd' als de weefsels van goed gevoede dieren die op dezelfde leeftijd zijn overleden.

Je verdediging tegen verouderen verbetert. Het lichaam van een dier dat minder te eten krijgt, produceert zelf meer anti-oxidante enzymen, waaronder superoxide-dismutase, catalase en glutathion-peroxidase dezelfde vitale stoffen waaraan fruitvliegjes hun jeugd en langer leven te danken hebben. 

Dieren op een dieet met minder calorieën mobiliseren bovendien meer enzymen om schade aan het DNA in de cellen te repareren. En ze kunnen carcinogenen, zoals aflatoxine, vijf keer zo goed uit hun lichaam verwijderen

Uw immuniteit neemt toe. De immuniteit van dieren die minder calorieën krijgen, is een derde beter dan normaal. En al niet minder belangrijk: minder calorieën vertraagt de afname van de weerstand die bij het ouder worden optreedt en de witte bloedcellen behouden hun kracht langer'.

Uw bloedsuiker- en insulinespiegel dalen. Minder eten zorgt voor aanzienlijke verlaging van de insuline- en glucosebloedspiegel.

Juist door minder te eten, ouder en vitaler worden. Een vreemd dilemma, zeker in onze luxemaatschappij waar een overvloed aan voedsel ons elke dag weer verleid om meer te eten

Enkele onderzoeken.

J Gerontol A Biol Sci Med Sci. 2002 Jun;57(6):B211-24.Calorie restriction in biosphere 2: alterations in physiologic, hematologic, hormonal, and biochemical parameters in humans restricted for a 2-year period. Walford RL , Mock D , Verdery R , MacCallum T .

Proc Natl Acad Sci U S A. 2004 Apr 27;101(17):6659-63. Epub 2004 Apr 19.Long-term calorie restriction is highly effective in reducing the risk for atherosclerosis in humans.Fontana L , Meyer TE , Klein S , Holloszy JO .

Ageing Res Rev. 2006 Aug;5(3):332-53. Epub 2006 Aug 8. Caloric restriction and intermittent fasting: two potential diets for successful brain aging. Martin B , Mattson MP , Maudsley S .

Winterwandelen in Weris.

Elk jaar, weer opnieuw, winterwandelen we in Wéris. Rechtopstaande stenen wachters uit een andere wereld, kruidenresten van een voorbije zomer en geelgroen oplichtende maretakken kruisen ons pad. Niet verwonderlijk dat Wéris nog steeds tot de verbeelding spreekt.

Deze vreemde stenen hebben mensen altijd aangesproken. Dat blijkt uit de rol die de megalithische monumenten speelden spelen in de lokale folklore, uit de legendes die er aan vast hangen en de meest vreemde tradities die hen omringen. Lange tijd heeft men er het werk van reuzen, dwergen, feeën, heksen of van de duivel in gezien. Romantische auteurs uit de 19de eeuw verklaarden dat de hunebedden door onze voorvaderen de Galliërs waren opgetrokken. Druïden zouden ze gebruikt hebben als offertafels. In het begin van deze eeuw schrijft de lokale dichter Georges Lecompte dat de hunebedden altaren van de druïden waren. Dit geloof houdt nog steeds stand. Wat meer is, de megalieten zijn soms nog het toneel voor magisch-religieuze ceremonieën, voorbehouden aan geïnitieerden. In Stonehenge bijvoorbeeld had elk jaar tijdens het zomersolsistium en bij zonsopgang een druïdeceremonie plaats.

Druide

De druïde Renaat de Jonghe, lid van de "Cercle du Blanc Caillou" (Witte Kei-Kring), later het "Oeuf du Dragon" (Ei van de Draak) probeerde te bewijzen dat de site van Wéris, ooit belangrijker dan die van Stonehenge en een megalithische hoogplaats was. Hij liet zich inspireren door de Indiaanse en de Keltische cultus en verdedigt de theorie dat de op rij geplaatste menhirs van Wéris deel zouden uitmaken van het systeem dat in staat zou zijn de energie van het Universum op te vangen en te verspreiden. Aan de Pierre Haina bezint hij zich en bidt voor de zon, de aarde, het water, de mensen en de dieren. Aan het hunebed van Wéris nodigt hij het publiek uit om een stuk brood aan Moeder Aarde toe te vertrouwen om haar te bedanken voor alles wat ze ons geeft. Ondertussen is ook Renaat De Jonghe er niet meer, is hij ook een mythisch verhaal geworden. 

Pierre Haina of de Menhir Blanc (Witte Menhir)

De Pierre Haina, "steen van de voorvaderen", zou volgens de legende een gat bedekken dat tot het middelpunt van de aarde zou gaan. Soms komt de duivel te voorschijn om zijn "duivelse praktijken" uit te voeren en gaat dan rusten op het Duivelsbed. Een traditie wilde ook dat de Pierre Haina elk jaar op de nachtevening van de lente gewit moet worden. De in onbruik geraakte traditie werd hernomen door de Leuvense professor, Ernest Pirson, die elk jaar de rite kwam voltrekken. Hij deed dit tot aan zijn dood en beweerde dat de steen volgens de ouden vanaf Leuven kon gezien worden. De "Groep Ariane" van het Europees Instituut voor Symboliek en Geschiedenis heeft in 1975 de traditie opgerakeld en de menhir werd weer witgekalkt.

Pas-Bayardsteen (Stap, Hoef van het Ros Beiaard)

"In Pas-Bayard, een gehucht van het dorp Oppagne, zal men u op een steen een lange en diepe groef tonen, die het spoor zou zijn van de hoef van het Ros Beiaard, dat zich hier afstootte om in één sprong de vier Heemskin­deren naar Durbuy te brengen, op een afstand van meer dan twee mijl."

Duivelsbedlegende

Er was eens een molenaar, die langs de Aisne woonde, en op een bepaald ogenblik niet genoeg water had om zijn molen te voeden. Satan deed hem het voorstel om in één nacht een dijk te bouwen in ruil voor zijn ziel. De sluwe plattelandsbewoner aanvaardde, maar wou zijn ziel niet zomaar uitleveren. De volgende morgen, toen het werk af was, bij het kraaien van de haan, riep de duivel de molenaar bij zich om de rekening te vereffenen, maar slechts de hond van de molenaar kwam opdagen. Van zodra de duivel begreep dat hij bedrogen was, barstte hij in woede uit en verwoestte hij in enkele seconden zijn nachtelijk werk. Uitgeput kwam hij weer krachten opdoen op de steen die men sindsdien het Duivelsbed noemt. De fundamen­ten van de duivelse dijk vindt men nog in het gehucht Roche-à-Frène'.

"Pierre Haina" witte menhir, het "Lit du Diable" en de "Pas Bayard" en de echte menhirs en dolmens. Menhir betekent "men", steen en "hir", lang.  Zijn het getuigen van een oude zonnecultus, 5000 jaar oude  energiecentrales? We zullen het waarschijnlijk nooit helemaal te weten komen en misschien is dat wel goed ook! 

Rituelen bij de maretakken, meidoornen en menhirs van Weris

Bestaan er filosofische planten? Planten die je een les leren? Vele zogenaamde giftige planten zoals Bilzekruid, Doornappel en Alruin zijn, denk ik, een soort leraars, die ons spiritueel kunnen begeleiden. Niet alleen of zelfs niet in de eerste plaats door ze op te eten, maar door ze te ontmoeten in de natuur of er uitwendig gebruik van te maken. Bijvoorbeeld door er creatief mee om te gaan. Er amuletten, kettingen of collages mee te ontwerpen of ze gewoon in huis op te hangen.

Maretak is zo’n plant met een symbolische betekenis. Als groenblijvende halfparasiet groeiend in de kale populieren roept hij om geplukt te worden. Mooi is ook, dat je er echt een inspanning voor moet leveren, hij laat zich hoog in de bomen, niet zomaar plukken. De inspanning wordt dan een soort ritueel, krijgt emotionele betekenis. Dat is misschien ook de reden waarom ik me al de geplukte maretakken uit mijn eigen leven kan herinneren.

De maretak uit Wéris in de schemering,

de maretak zo groot als mijn kleine dochter,

de hoog onbereikbare Mistel die zomaar voor mijn voeten viel,

de Vogellijm in de oude appelboom uit de Voerstreek.

de unieke Viscum album in de oude eik bij Isigny

de overvloed van maretakken langs de Aulne bij ons Bretoense huis

en al de rituelen bij de oude appelboom in het menhirdorpje Weris

https://kunst-en-cultuur.infonu.nl/mythologie/84425-maretak-spiritueel-en-rationeel.html

https://kunst-en-cultuur.infonu.nl/mythologie/28489-maretak-een-tegendraadse-plant.html

 

Citroenverbena tegen slapeloosheid

Citroenverbena (Aloysia citrodora Paláu; voorheen Lippia citrodora Kunth), ook bekend onder de Franse naam verveine, is een kruid uit de ijzerhardfamilie. Er worden onder andere kalmerende effecten aan het gebruik van dit kruid toegeschreven. Dit wordt waarschijnlijk veroorzaakt door activatie van de GABA-A-receptor. Daarnaast stimuleert het de afgifte van brain-derived neurotrophic factor, serotonine, noradrenaline en dopamine.

Als belangrijke actieve stof in citroenverbena wordt het polyfenol verbascoside aangewezen, dat kan binden aan de GABA-A-receptor. Dit suggereert dat er wellicht eenzelfde onderliggend werkingsmechanisme betrokken kan zijn als bij benzodiazepines. In celcultuurstudies en dierstudies zijn al verschillende eigenschappen van citroenverbena aangetoond, zoals antioxidatieve, angstremmende, neuroprotectieve, verdovende, antimicrobiële en sedatieve effecten [7]. 

Studie met citroenverbena 

Het effect van citroenverbena op de slaapkwaliteit is vrij recent in verschillende kleinschalige klinische studies onderzocht. Zo toonde een gerandomiseerde, placebo-gecontroleerde studie aan dat het nemen van citroenverbena in de avond de subjectieve slaapkwaliteit verbetert. Bij deze studie werden 100 patiënten met slapeloosheid gerandomiseerd verdeeld over het nemen van een placebo of een citroenverbena-extract. Dit extract was gestandaardiseerd op 1,66 mg essentiële olie per 10 ml en 3,22 mg quercetin per 10 ml. De slaapkwaliteit werd onderzocht met de Pittsburgh Sleep Quality Index (PSQI) en de Insomnia Severity Index (ISI). Na twee weken was er al een significante verbetering zichtbaar in de scores voor slaapkwaliteit op beide vragenlijsten en ook de vier onderdelen slaaplatentie, slaapefficiëntie, problemen met functioneren overdag en subjectieve slaapkwaliteit verbeterden significant op de PSQI [8].

Citroenverbena bij angstige gevoelens. 

Angstige gevoelens zijn ook weer gelinkt aan slaapproblemen, bijvoorbeeld doordat deze gevoelens kunnen leiden tot piekeren, wat het slapen niet ten goede komt. Martínez-Rodríguez et al. keken naast slaapkwaliteit dan ook naar het effect van citroenverbena op angstige gevoelens bij gezonde vrijwilligers. De deelnemers ervaarden veel stress (een score op de Perceived Stress Scale (PSS) van 15 of hoger). Het nemen van 400 mg citroenverbena-extract 1 à 2 uur voor het slapengaan verbeterde niet alleen de subjectieve slaapkwaliteit, maar verminderde ook de zelfgerapporteerde stress bij de interventiegroep. Ook plasmacortisolspiegels daalden. Na een washout-periode van een maand waarin deelnemers het extract niet meer namen, waren beide parameters zelfs nog verder afgenomen in de interventiegroep [9]. 

 Citroenverbena beïnvloedt melatonine-gehalte

Melatonine is een belangrijk hormoon voor slaapregulatie. Het synchroniseert onder andere het circadiaanse ritme en verbetert het begin, de duur en de kwaliteit van slaap. Aan deze studie namen 71 gezonde vrijwilligers deel die last hadden van verstoorde slaap. Van hen namen 33 deelnemers gedurende 90 dagen 400 mg citroenverbena, 38 anderen namen placebo. De placebo bestond uit capsules gevuld met enkel cellulose en maltodextrine. Slaapkwaliteit en slaapefficiëntie verbeterden significant op de PSQI in de interventiegroep. Dit werd bevestigd door de geregistreerde data van een bewegingssensor die ’s nachts werd gedragen. De nachtelijke melatoninespiegels in het bloed namen ook significant toe bij de interventiegroep [6].

Referenties: [1] Pena-Orbea C. et al. Sleep disturbance severity and correlates in post-acute sequelae of COVID-19 (PASC). J Gen Intern Med. 2023;38:2015-2017. [2] Wang S. et al. Multidimensional sleep health prior to SARS-CoV-2 infection and risk of post-COVID-19 condition. JAMA Netw Open. 2023;6(5):e2315885. [3] Haack M. et al. Sleep deficiency and chronic pain: potential underlying mechanisms and clinical implications. Neuropsychopharmacol. 2020;45:205-216.  [6] Pérez-Piñero S. et al. Dietary supplementation with an extract of Aloysia citrodora (Lemon verbena) improves sleep quality in healthy subjects: A randomized doubleblind controlled study. Nutrients. 2024;16(10):1523. [7] Bahramsoltani R. et al. Aloysia citrodora Paláu (Lemon verbena): A review of phytochemistry and pharmacology. J Ethnopharmacol. 2018;222:34-51. [8] Afrasiabian F. et al. Aloysia citriodora Palau (lemon verbena) for insomnia patients: A randomized, double-blind, placebo-controlled clinical trial of efficacy and safety. Phytother Res. 2019;33(2):350-359. [9] Martínez-Rodríguez A. et al. Anxiolytic effect and improved sleep quality in individuals taking Lippia citriodora extract. Nutrients. 2022;14(1):218. [10] Naik H. et al. Psychiatric symptoms, treatment uptake, and barriers to mental health care among US adults with post-COVID-19 condition. JAMA Netw Open. 2024;7(4):e248481.

Geneesstof: beta-sitosterol

Bèta-sitosterol behoort tot de groep van fytosterolen, waarvan de chemische structuur vergelijkbaar is met die van cholesterol. Sitosterol werd voor het eerst geïsoleerd uit tarwekiemolie in 1897.

In de daaropvolgende jaren werd bèta-sitosterol ook aangetroffen in tal van andere plantaardige oliën (bijvoorbeeld in maïskiemolie, roggekiemolie, katoenzaadolie, avocado-olie, olijfolie, pompoenpitolie, sojaolie). Het wordt ook aangetroffen in calabarbonen, kinawas en kinaschors, in pecannoten, zaagpalm (Serenoa repens), avocado (Persea americana), pompoenpitten (Curcurbita pepo), Prunus africana (Pygeum africanum), cashewnoten, rijstzemelen, duindoorn en fenegriekzaden en gojivruchten.

In de kruidengeneeskunde / fytotherapie speelt bèta-sitosterol een rol als ingrediënt in geneeskrachtige planten tegen de symptomen van goedaardige prostaathyperplasie. De nadruk ligt vooral op brandnetelwortel, zaagpalmetto-vruchten, Hypoxis rooperi wortelstok en Pygeum africanum.

Concentraties bèta-sitosterol (in delen per miljoen):

• Cherimoya-zaden (Annona cherimola MILL.): 10000-14000 ppm
• Meidoornbloemen en meidoornbladeren (Crataegus laevigata (POIR.) DC): 6500 -7800 ppm in bloemen; 5100-6200 ppm in de bladeren
• Zwarte komijnzaad (Nigella sativa L.): 3218 ppm
• Gewone teunisbloemzaden (Oenothera biennis L.): 1186-2528 ppm
• Salieblad (Salvia officinalis L.): 5-2450 ppm
• Witte Moerbei (Morus alba L.): 2000 ppm in de bladeren
• Senna obtusifolia (L.) H.IRWIN & BARNEBY: 1000-2000 ppm in de zaden
• Boekweitzaden (Fagopyrum esculentum MOENCH.): 1880 ppm
• Basilicumbladeren (Ocimum basilicum L.): 896-1705 ppm
• Maïs (Zea mays L.) .): 1300 ppm in maïsstijl, in stigma/stylus (maïsstylus)
• Saliestengel (Salvia officinalis L.): 1214 ppm
• Basilicumbloem (Ocimum basilicum L.): 1051 ppm
• Duindoornzaden (Hippophae rhamnoides L.): 550-970 ppm
• Sojabonen (Glycine max (L.) MERR.): 900 ppm in de zaden
• Zoethoutwortel (Glycyrrhiza glabra L.): 500 ppm in Radix Liquiritiae
• Basilicumwortel (Ocimum basilicum L.): 408 ppm
• Maarts viooltje (Viola odorata L.): 330 ppm in de plant
• Basilicumspruiten (Ocimum basilicum L.): 230 ppm in de stengel van de zaailingen
• Ashwagandawortel (Withania somnifera (L.) DUNAL): 200 ppm
• Saw palmetto vruchten, Sabalpalm (Serenoa repens): 189 ppm

Over de farmacologische effecten van bèta-sitosterol

De normale inname van bèta-sitosterol via de voeding bedraagt ​​ongeveer 250-300 mg per dag. Ongeveer 5% van de ingenomen bèta-sitosterol wordt geabsorbeerd in het maag-darmkanaal.  Alleen of in combinatie met vergelijkbare fytosterolen kan bèta-sitosterol in hogere doses (1-3 g per dag) het cholesterolgehalte in het bloed verlagen en wordt daarom soms gebruikt als middel tegen hypercholesterolemie omdat het de cholesterolabsorptie vertraagt.

Bèta-sitosterol wordt in de kruidengeneeskunde in lagere doses gebruikt voor de symptomatische behandeling van vroege goedaardige prostaathyperplasie (BPH).

Het wordt ook gebruikt ter ondersteuning van de behandeling van prostaatkanker en borstkanker. De werkingsprincipes zijn nog grotendeels onbekend. Hormoonachtige effecten (oestrogeenachtig) en de remming van de prostaglandinesynthese zijn mogelijke werkingsnechanismen.

Cafeine, planten, dieren en de mens

Cafeïne wordt door planten gebruikt om vijanden te weren. Als bladeren van de koffieplant afsterven en op de grond vallen, komt de cafeïne in de bodem terecht. Dat maakt het voor andere planten moeilijk om op die plaats te kiemen. Op die manier wordt de concurrentie uitgeschakeld.

Ook insecten worden op die manier weggehouden. Hoge doses cafeïne zijn giftig voor insecten, daarom zullen zij vermijden zich te voeden van de bladeren en bonen.

Aan de andere kant maken planten gebruik van cafeïne om hun stuifmeel te verspreiden. In hun nectar zijn lage doses cafeïne terug te vinden. Planten maken nectar aan, zodat insecten en andere dieren zich ermee zouden voeden en zo het stuifmeel verspreiden. Maar als insecten zich voeden met nectar waarin cafeïne zit, is het waarschijnlijker dat ze zich de geur van de bloem zullen herinneren. Zo zal het insect de bloem nogmaals bezoeken en het stuifmeel blijven verspreiden.

Eenzelfde molecule wordt zo tegelijk voor een negatief en een positief effect gebruikt, meent neurobioloog Julie Mustard in The New York Times. Het kan misschien toeval van de biologie zijn, dat cafeïne-producerende planten een gelijkaardig effect hebben op de mens – giftig in hoge doses, maar bevorderend voor onze hersenen in lage doses. Maar, zegt Mustard, ‘uiteindelijk manipuleren de planten ons allemaal.’

De vreemde salomonszegel

Salomonszegel is een lid van de leliefamilie. Verschillende soorten zijn inheems in Azië, Europa en Noord-Amerika, waar ze gebruikt werden als voedsel en medicijn. De wit/gelige wortelstokken lijken op menselijke botten en wervels, terwijl het blad bij de stengel op ligamenten lijken die zich om beenderen wikkelen. Signatuurleer dus. 

Polygonatum werd gebruikt om de botten en de pezen te versterken. De "zegels" op de wortelstokken, waar de stengel omhoog komt, lijken op de amuletten die door magiërs worden gebruikt (cirkels met markeringen). Daarom werd de plant sigilum Salomanis of Salomonszegel genoemd, naar de wijze koning. Het is een van de planten die in de Afro-Amerikaanse kruidengeneeskunde bekendstaat als 'High John the Conqueror', verwijzend naar magie of 'veroveren'. Het werd gedragen als een mojo (soort amulet) of gekauwd om onoverwinnelijk te worden.

Echte Salomonszegel wordt in Azië, Europa en Noord-Amerika gebruikt als voedingsstof voor pezen en gewrichten.  Het is vooral bekend om spier- en skeletproblemen te verhelpen. Het heeft ook een verzachtende werking op de slijmvliezen, daarom kan het nuttig zijn voor de longen en het maag-darmkanaal. Het bevat kleine hoeveelheden hartglycosiden, net als zijn neef Convallaria majalis (lelietje-van-dalen), maar te weinig om giftig zijn.

Polygonatum spp. wordt gebruikt in de Chinese kruidengeneeskunde, waar het bekend staat als 'gele essentie'. Het wordt geclassificeerd als een zoete, neutrale yin-tonic met bevochtigende, smerende en voedende eigenschappen.  Het smeert hart en longen, verstevigt het middelste gebied (buik), bouwt het beenmerg op en verbetert het sperma (essentie). Hedendaags onderzoek toont aan dat het kan worden gebruikt om hoge bloeddruk te verlagen, de lever te beschermen, vette lever te behandelen, de bloedsuikerspiegel en bloedvet te verlagen (Lu, 1994, 203).

Alleen of niet alleen. Bacteriën en virussen.

Als je alleen bent, activeren de hersenen een biologisch programma dat je beschermt tegen bacteriën. Van oudsher was het immers zo dat je gemakkelijker wonden opliep door alleen te zijn, waardoor het lichaam in stelling moest gebracht worden om potentiële bacteriële infecties te bestrijden. Als je alleen bent, gaat dus het antibacteriële deel van het immuunsysteem domineren en gaat je lichaam veel TNF-alfa produceren. Dat is een ontstekingsbevorderende stof die de "bacterie" gaat aanvallen. Als er echter geen bacterie is, zorgt TNF-alfa voor een voortdurende doelloze ontstekingsreactie. Dat ligt (mede) aan de basis van een heleboel ziektebeelden, zoals kanker, auto-immuunaandoeningen, chronische ziekten, etc.

Als je daarentegen samenleeft met andere mensen, activeren je hersenen een biologisch programma dat je beschermt tegen virussen. Virussen grijpen gemakkelijk om zich heen binnen gemeenschappen en houden zich op die manier in stand. 

Als de hersenen registreren dat je verbonden bent en samenleeft met anderen, gaat het antivirale deel van het immuunsysteem domineren en je lichaam veel interferon-gamma produceren. Interferon-gamma is een stof die virussen binnen de perken houdt. Bovendien blijkt uit onderzoek dat interferon-gamma ervoor zorgt dat we als mensen sociaal gedrag vertonen. Hoe meer interferon-gamma je produceert, hoe socialer je bent. Je wordt dus socialer door sociaal te zijn.

Even terug naar alleen zijn. Als je alleen bent, wordt niet alleen TNF-alfa in stelling gezet – waardoor je gevoeliger wordt voor ontstekingen en een veelvoud aan ziektebeelden – maar wordt ook interferon-gamma geremd. Een gebrek aan interferon-gamma betekent twee dingen. Ten eerste zorgt het voor minder antivirale activiteit, waardoor je niet goed beschermd bent tegen virussen. Ten tweede maakt een gebrek aan interferon-gamma mensen angstiger, minder empathisch en asocialer. Vandaar dat de drempel steeds hoger wordt om sociaal te zijn als je het lang niet geweest bent.

Kortom, verbinden met anderen is een belangrijk onderdeel van gezond blijven en energie hebben om je mooiste leven te leven. 

Tekst met dank aan anderen

Gemmotherapie

Hoewel het medicinale gebruik van planten teruggaat tot het stenen tijdperk, werd gedetailleerde informatie over het gebruik van knoppen pas in de 12e eeuw gevonden bij Hildegard von Bingen. Ze beveelt 8 knoppen aan voor medicinale doeleinden, waarvan sommige zoals zwarte bes, berk en zilverlinde, nu een belangrijke rol spelen in de gemmotherapie. De Belgische arts Dr. Pol Henry (1918 –1988), die zijn patiënten na de Tweede Wereldoorlog extracten van knoppen, scheuten en wortels gaf, deed verder uitgebreid klinisch onderzoek naar de knoppen van verschillende struiken en bomen en bedacht de term ‘fyto-embryotherapie’ omdat hij de werking toeschreef aan de eigenschappen van het embryonaal weefsel in knoppen. Later, onder leiding van dr. Max Tétau (1927-2012) wed de term ‘gemmotherapie’ – van het Latijnse woord ‘gemma’ voor knop geïntroduceerd. 

Hoe werkt gemmotherapie?

Knoppen bestaan ​​uit zogenaamde meristeemcellen. Bij dieren en mensen komen deze overeen met embryonale stamcellen: ze bevatten veel genetisch materiaal en bezitten een hoge mate van delingsactiviteit, omdat in essentie de hele plant uit deze cellen wordt gevormd. Hun gehalte aan aminozuren en eiwitten (bijvoorbeeld groeihormonen) is aanzienlijk hoger dan in de reeds ontwikkelde delen van de plant. Als oercellen zijn ze nog steeds ongedifferentieerd, ze bevatten dus informatie die relevant is voor de ontwikkeling van de hele plant. Bovendien bevatten de toppen al kleine hoeveelheden van de karakteristieke secundaire ingrediënten / metabolieten zoals essentiële oliën, flavonoïden of tannines. Dit verklaart waarom veel gemmotherapeutica fytotherapeutische effecten hebben, maar hun werkingsspectrum soms veel verder reikt dan de klassieke fytotherapie [1].

Wat zit er in knoppen?

De ingrediënten verschillen soms behoorlijk tussen de verschillende knoppen. Wat ze allemaal gemeen hebben is de grote hoeveelheid eiwitten, aminozuren, flavonoïden en plantenhormonen. Deze omvatten [3]:

• Auxines: Deze groeihormonen stimuleren de longitudinale groei van de scheuten en de celdeling en spelen ook een rol bij de verdediging tegen pathologische invloeden.
• Oligosacchariden: Dit zijn koolhydraten die de groei en differentiatie van cellen reguleren en fungeren als verdediging tegen bacteriën, schimmels en mechanische schade.
• Gibbellerine: Dit zijn groeihormonen die voorkomen in schimmels en planten en die de groei, kieming en bloei stimuleren [2]
• Cytokininen: Deze fytohormonen stimuleren de celdeling en het darmmicrobioom. Hun effect neemt toe met andere fytohormonen zoals auxines. Abscisinezuur, dat werkt als een plantenstresshormoon en de groei en kieming van zaden en knoppen remt, werkt als een antagonist.
• Flavonoïden en polyfenolen
• Enzymen en aminozuren
• Eiwitten en nucleïnezuren
• Mineralen en sporenelementen
• Vitaminen

Nummer 1 in gemmotherapie: Ribes nigrum

Als voorbeeld wil ik misschien wel het bekendste middel van knoptherapie introduceren: de knoppen van de zwarte bes (Gemmae Ribes nigrum) hebben een zeer breed werkingsspectrum. Ze worden beschouwd als de ‘kruidencortisone’ omdat ze de bijnierschors stimuleren en de werking van histamine kunnen remmen. Vanwege hun ontstekingsremmende werking worden ze vaak voorgeschreven bij allergische aandoeningen, luchtwegaandoeningen, uitputting, gewrichtsproblemen, reuma of jicht. Maar ze worden ook gebruikt bij huid- en luchtwegaandoeningen [2]. Een recente studie identificeerde 133 ingrediënten die onder andere duiden op sterke antioxiderende, neuroprotectieve en ontstekingsremmende effecten, terwijl er geen cytotoxische effecten werden gevonden [4].

Mogelijke toepassingen en medisch erkende effecten

Helaas zijn er nog steeds geen officiële monografieën van de relevante wetenschappelijke instellingen zoals ESCOP of de Commission on Gemmopreparations. Veel indicaties komen voort uit traditioneel gebruik of praktijk-empirische ervaringen van artsen en therapeuten: enerzijds worden gemmotherapeutica gebruikt bij acute infecties om de symptomen te verlichten en het genezingsproces te ondersteunen. Aan de andere kant zijn er blijkbaar goede ervaringen met chronische klachten, vooral als het gaat om hormoonregulatie of ontstekingsremming bij terugkerende infecties. Bovendien zijn gemmo-preparaten nuttig bij nerveus of psychosomatisch lijden [5]. Er zijn ook versterkende effecten op het immuunsysteem te zien.

Er zijn geen bijwerkingen bekend van het gebruik van gemmo-preparaten. Ze kunnen ook ondersteuning bieden als aanvullende begeleiding bij conventionele medische therapie met antibiotica, pijnstillers of anti-reumatische medicijnen.

Interactie: Eiwitsplitsende stoffen zoals het enzym papaïne in ananas, mango of kiwi kunnen de werking van gemmo-preparaten remmen. Daarom moeten ze met een tussenpose van minimaal een half uur worden ingenomen [6]. 

Instructies voor het maken van gemmo-preparaten

Voor thuisgebruik heb je nodig:

• 1 g geselecteerde plantenknoppen
• 15 ml gedestilleerd water
• 15 ml plantaardige glycerine (85-99%)
• 15 ml alcohol (96% volume)
• Keukenweegschaal (nauwkeurig tot minimaal 1/10 g)
• een scherp mes
• een houten plank
• een kleine trechter
• een maatcilinder
• een bekerglas van 250 ml
• een theefilter of fijn gaasje
• flesjes met sproeisysteem

Productie: De verzamelde toppen worden gewogen en met een scherp mes zeer klein gesneden, wat tot een enorme volumevergroting leidt. De gehakte planten doe je in het bekerglas, waarin het water, de alcohol en de glycerine achtereenvolgens worden toegevoegd en vermengd. Het mengsel moet minimaal 3-4 weken op een warme, tegen licht beschermde plaats worden bewaard en eenmaal per dag worden geschud. Het mengsel wordt vervolgens door het theefilter gefiltreerd en met behulp van een trechter in de spuitflessen afgevuld. De zelfgemaakte gemmomiddelen gaan ongeveer 2-3 jaar mee.

Tip: Je kan de hooggeconcentreerde gemmopreparaten verdunnen tot de homeopathische doseringsvorm D1 volgens de originele productie-instructies in de Franse Farmacopee. Om dit te doen, wordt het gemmaceraat verdund met 9 delen gedestilleerd water en 10 keer geschud. Let op: ik gebruik voor de verdunning / potentiëring niet het gespecificeerde alcohol-water-glycerinemengsel, maar alleen gedestilleerd water. Door het alcoholgehalte te verdunnen is er ook geen risico voor kinderen.

Hoe gebruik ik de gemmo-preparaten in het dagelijks leven?

Het wordt als spray rechtstreeks in de mond gebruikt. Voor volwassenen worden 3 maal daags 2-3 verstuivingen aanbevolen, in acute gevallen tot 10 maal daags. Voor kinderen zou dit 1-2 sprays 3 keer per dag zijn [7]. De glycerine geeft de producten een lichtzoete smaak, die van knop tot knop sterk kan variëren. Sommige Gemmo-fans hebben een eigen medicijnkastje voor knoppen gekocht dat ze om de paar jaar vernieuwen.

In de knoppen komen we de krachten van de planten in geconcentreerde vorm tegen. Soms bevatten ze ook stoffen die in latere groeifasen niet meer aanwezig zijn. Met behulp van gemmotherapie kun je ook verbinding maken met de lente- en groeikrachten van de natuur en je eigen ervaringen opdoen met de verschillende planten. Voor mij in ieder geval behoren gemmo-preparaten tot mijn vaste voorraad naast homeopathische middelen, theeën en andere kruidenpreparaten, zowel thuis als in mijn praktijk.

Literatuur

• [1] Stern C. Gemmotherapie: Grundlagen – Indikationen – Behandlung. Stuttgart: Haug; 2019
• [2] Steingassner HM. Gemmotherapie – Phytotherapie – Mineralientherapie. München: Wilhelm Maudrich; 2005
• [3] Aleya A et al. Phytoconstituent Profiles Associated with Relevant Antioxidant Potential and Variable Nutritive Effects of the Olive, Sweet Almond, and Black Mulberry Gemmotherapy Extracts. Antioxidants 2023; 12: 1717
• [4] Téglás T et al. The Flavonoid Rich Black Currant (Ribes nigrum) Ethanolic Gemmotherapy Extract Elicits Neuroprotective Effect by Preventing Microglial Body Swelling in Hippocampus and Reduces Serum TNF-α Level: Pilot Study. Molecules 2023; 28: 3571
• [5] Bichsel, B. 2018. Gemmotherapie – die Kraft der Knospen. Naturheilkunde Journal 2018; 10: 54-56
• [6] Roth, C. 2013. Gemmotherapie – die Knospenmedizin. Deutsche Heilpraktiker Zeitschrift 2013; 3: 18-21
• [7] https://www.gemmo.de/news/presse/news/19_04_gemmo_herstellen-3.php. Stand: 13.03.2024

• https://dumas.ccsd.cnrs.fr/dumas-01714565v1/file/Pharmacie_2018_Dursus.pdf
• Dr, Pol Henry. Phytembryothérapie , thérapeutique par les extraits embryonnaires végétaux.

Honing bij hoest en mucositis

Honing is een beproefd huismiddeltje tegen hoest. De wetenschappelijke onderzoeken duiden vooral op een hoestverlichtend effect. Maar honing kan ook de symptomen van luchtweginfecties verlichten, vooral in het begin. Tot deze conclusie kwamen ook wetenschappers van de Oxford University Medical School, zo melden zij in het ‘British Medical Journal Evidence Based Medicine’. Ze zochten naar relevante onderzoeken waarin honing en preparaten die het als ingrediënt bevatten, werden vergeleken met conventionele therapieën. Deze bestonden meestal uit antihistaminica, slijmoplossende middelen, hoestmiddelen of pijnstillers.

Ze vonden 14 in aanmerking komende klinische onderzoeken waarbij 1.761 deelnemers van verschillende leeftijden betrokken waren. Het resultaat: honing was effectiever dan gebruikelijke behandelingen, vooral tegen hoest. De experts benadrukken dat antibiotica vaak worden gebruikt als er virale effecten optreden, maar deze helpen alleen bij bacteriële ziekten. Zij concludeerden: „Honing zou een alternatief kunnen zijn voor de behandeling van symptomen van de bovenste luchtwegen.” 

Hoestsiroop gemaakt van uien en honing

Schil een ui, hak hem fijn en doe hem in een glas met twee eetlepels honing. Laat het geheel een nacht trekken en giet de resulterende vloeistof af. Neem meerdere keren per dag een lepel honing-uiensap. Uiensiroop heeft ook een slijmoplossend effect. Overigens smaakt het voor veel gebruikers, inclusief kinderen, acceptabeler dan je op het eerste gezicht zou verwachten.

Honing ook bij ontsteking van het mondslijmvlies als gevolg van kankertherapie

Chemotherapie en bestraling beschadigen cellen die zich snel delen. Dit is wenselijk voor kankercellen. Maar niet alleen kankercellen delen zich vaak, maar ook veel gezonde cellen. Dit zijn voornamelijk cellen van bloedvorming, haarzakjes, nagelvorming en slijmvliezen. Daarom worden vooral de slijmvliescellen in het mond- en keelgebied vaak beschadigd met als gevolg ontsteking van het mondslijmvlies (mucositis, stomatitis)

Uit onderzoek onder patiënten die werden behandeld met bestraling en chemotherapie voor hoofd-halstumoren blijkt dat dergelijke symptomen in sommige gevallen met relatief eenvoudige middelen kunnen worden voorkomen. Ze kregen een kwartier voor en na en zes uur na de bestraling of placebo 20 ml honing. Eén onderzoek toonde aan dat niet alleen minder patiënten mucositis ontwikkelden in de behandelde groep, maar dat deze ook minder ernstig was.

15 procent van de honinggebruikers ontwikkelde mucositis graad 3 en geen enkele ontwikkelde mucositis graad 4. In de controlegroep werd bij 65 procent van de patiënten mucositis graad 3 of 4 vastgesteld. Mucositis is altijd pijnlijk. Bij graad 3 mucositis komen grote zweren voor die meer dan 25 procent van het mondslijmvlies bedekken. Vast voedsel is dan niet meer mogelijk. Maar de patiënten kunnen wel nog  drinken. Bij graad 4 mucositis treden bloedende ulceraties op die meer dan 50 procent van het mondslijmvlies bedekken. In dit stadium van mucositis is eten en drinken niet mogelijk. In dergelijke gevallen moeten patiënten in het ziekenhuis worden opgenomen. Een andere optie tegen mucositis tijdens chemotherapie/bestraling: bevroren ananasstukjes.

Referentie Effectiviteit van honing voor symptomatische verlichting bij infecties van de bovenste luchtwegen: een systematische review en meta-analyse (BMJ Evidence-Based Medicine): https://ebm.bmj.com/content/early/2020/07/28/bmjebm-2020 -111336

Kaardenbol tegen de ziekte van Lyme?

In de westerse plantengeneeskunde is er op het eerste zicht weinig melding van het gebruik van kaardenbol. Bovendien betreffen de toepassingen steeds uitwendig gebruik. De wortel wordt gebruikt, verpulverd als zalf, bij scheurtjes en fistels aan de anus. Pas de laatste jaren is de plant bekend geraakt als medicijn tegen de ziekte van Lyme.

Het uitwendig gebruik van... de insecten, die verdrinken in het waterbekken van de bladerenkrans, wordt ook als remedie tegen de vierdaagse koorts, een soort van malaria-koorts, aanbevolen. Opmerkelijk is dat we hier al een vermelding van het gebruik van de plant bij een vorm van malaria tegenkomen, weliswaar uitwendig en meer spiritueel dan fysiek.

Gebruik in het verleden

De Griekse arts ,farmacoloog en botanicus Dioscorides (circa 40-90 na Christus) schreef in zijn vijfdelige encyclopedie “De Materia Medica”, die gedurende meer dan 1500 jaar veel gelezen en gebruikt geweest is:”de wortel met wijn of azijn fijngestampt tot de consistentie van een waszalf bereidt is, geneest scheurtjes aan de aars en fistels.”

Vooral vermeldenswaardig in de geschiedenis van het medicinale gebruik van kaardenbol is Hildegard von Bingen (1098-1179). Deze Duitse benedictijnse abdis schreef in haar boek “Buch von den Planzen” (Liber simplicis medicinae), 'wanneer men gif gegeten of gedronken heeft, men het hoofd, blad en wortel van de cardo dient te verpulveren of in een spijs of drank tot zich te nemen'. In moderne termonologie is er hier een eerste maal sprake van de sterk ontgiftende werking van de kaardenbol. Volgens haar werkt het pulver gemengd met vet ook tegen huiduitslag.

Rembert Dodoens, beter bekend onder zijn gelatiniseerde naam Rembertus Dodonaeus (1517 of 1518 – 1585) was een plantkundige en arts uit de Zuidelijke Nederlanden. In zijn Cruijdeboeck van 1554 geeft Dodoens er dezelfde indicatie aan als Dioscorides met nog één bijkomende indicatie 'het genezen van de vierdaagse koorts. ” Die wormkens die men in die bollekens van den Caerden vint sijn goet tseghen die vierdedaechse cortse aen den hals oft arm ghedraghen als Dioscorides scrijft.”

Leonard Fuchs ( 1501-1566), Duits botanicus en arts en één van de vaders van de botanie, schrijft in zijn “New Kreuterbuch “dezelfde eigenschappen toe aan de kaardenbol als Dodoens.

Hieronymus Bock (1498-1554) was een Duitse botanist en arts die op zijn eigen manier en niet volgens Dioscorides zoals gebruikelijk was, maar door observatie , de planten begon te klasseren op basis van hun eigenschappen. Hij schrijft in zijn Kreuterbuch (1560) dat hij teleurgesteld is in het gebruik tegen de vierdaagse koorts van de wormpjes, afkomstig uit het waterbekken van de plant. 'De bladeren van de kaardenbol op het hoofd gelegd, zouden de hersenen kalmeren, het sap van het kruid in de oren zou de wormen in de oren doden. De wortel in wijn gekookt en gestampt, zou goed zijn tegen wonden, vooral aan de anus. Er zouden wratten mee verdreven worden alsook zou het water uit het waterbekken helpen tegen vlekken onder de ogen of tegen ontstoken ogen.

Een nieuwe indicatie vinden we bij Dr. Gerhard Madaus (1890-1942) die schrijft dat de Dipsacus sylvestris gebruikt kan worden bij phthisis, longtuberculose.

Recent gebruik

Vanaf ongeveer 2007 werd het gebruik van kaardenbol geherintroduceerd in Europa. Dit was het gevolg van een hype die ontstond na de publicatie van het boek van Storl. De Duitse etnobotanicus Wolf-Dieter Storl beschrijft in zijn boek "Mit Pflanzen verbunden" het gebruik van de Kaardenbol als natuurlijk middel bij de ziekte van Lyme. In 2007 wijdde hij hieraan een heel boek :”Borreliose natûrlich heilen”. Storl had zelf de ziekte van Lyme opgelopen en etnobotanicus zijnde, ging hij op zoek naar middelen om zichzelf te genezen. Het boek werd in 2012 vertaald naar het Nederlands door Willem Jacobs: "De ziekte van Lyme". Via sociale media geraakte het gebruik van kaardenbol tegen Lyme verder verspreid. Tegelijkertijd ontstond er vanuit andere kampen ook tegenstand tegen het boek van Storl omdat het gevaarlijk is om bij een vaststaande borreliose-infectie geen antibiotica te nemen. Martin Koradi, Dozent für Phytotherapie / Heilpflanzenkunde schreef hierover een ganse persmededeling (Pressemitteilung vom 10.08.2007) en debatteerde hierover online met mensen die het boek van Storl hardnekkig verdedigden.

Matthew Wood en William LeSassier over de kaardenbol

Storl zelf, haalde zijn inspiratie uit het boek van Matthew Wood, “The book of herbal wisdom” dat voor de eerste maal verscheen in 1997. Wood baseerde zijn gebruik van de Dipsacus sylvestris op de traditionele Chinese geneeskunde (TCM) en op de ervaringen van collega-herboristen. Hij ontmoette William LeSassier, een Amerikaanse bekende herborist (1948-2003) die de kaardenbol gebruikte op basis van de indicaties van de TCM. Kaardenbol was één van LeSassier’s favoriete planten en hij had er een uitgebreide ervaring mee. Hij gebruikte de kaardenbol als remedie voor gewrichten die gescheurd of beschadigd waren. Lesassier baseerde zijn gebruik van kaardenbol op de TCM die een soortgelijke Dipsacus gebruikten namelijk de Dipsacus japonicus.

Wood zocht dan verder naar gegevens over het gebruik in de TCM en kwam uit op het boek van Dan Bensky’s “Chinese Herbal Medicine, Materia Medica”. Hier vinden we dat Dipsacus japonicus tonisch is voor de nieren- en de leveressence , hij staat vermeldt onder de kruiden die de Yang tonifiëren. Nier- en lever essentie verwijst niet naar de organen zelf maar wel naar energetische systemen. Wood legt voor de eerste maal een link naar gebruik bij de ziekte van Lyme. De ervaringen met het gebruik van de Dipsacus sylvestris die Wood beschrijft in zijn boek “The book of herbal wisdom” zijnbeerder anekdotisch. Hij beschrijft vijf gevallen waarin er een genezing plaats vond. In het verleden was dit de enige manier waarop medicinaal gebruik van een plant kon ontstaan.

Ondertussen ontstond er een gans internetplatform voor het gebruik van kaardenbol vooral door de verspreiding via de sociale media van de successen met kaardenbol. Een heel verhaal, ik geef toe. Interessant, veel informatie maar ook veel twijfels. Wordt vervolgd.

Karkade bij Alzheimer?

Karkade (Hibiscus sabdariffa) wordt in Noord-Afrika gebruikt als een zure, verfrissende thee. De bloemen worden bij ons als rode kleurstof en smaakstof aan rozenbottelthee toegevoegd.

Door hersenimmuuncellen (microglia) te bestuderen heeft een onderzoeksteam nu ontdekt dat gossypetine uit Hibiscus de activiteit remt van genen die chronische ontstekingsreacties bevorderen. De natuurlijke substantie bevordert ook het vermogen van de cellen om afvalproducten uit hun omgeving te verwijderen.

In experimenten met muizen die aan de ziekte van Alzheimer leden, kon gossypetine deze cellen ook stimuleren om klonterige structuren in de hersenen af ​​te breken die typisch zijn voor de ziekte van Alzheimer. Dit verbeterde de mentale fitheid van de dieren, schrijven de wetenschappers in het tijdschrift “Alzheimer's Research & Therapy”.

«Een behandeling met gossypetin gedurende drie maanden versterkte het geheugen van de muizen zodanig dat het bijna terugkeerde naar een normaal niveau. Tegelijkertijd waren de afzettingen van bèta-amyloïde aanzienlijk afgenomen. Op basis van hun resultaten hopen de onderzoekers dat gossypetine uit hibiscus gaat bijdragen aan de ontwikkeling van een veilig en betaalbaar medicijn voor mensen met de ziekte van Alzheimer.”

Als het om dergelijk onderzoek gaat, moet altijd weer gezegd worden  dat experimenten met cellen of dieren nog geen bewijs leveren van overeenkomstige effecten op mensen. Het blijft bijvoorbeeld onduidelijk of gossypetine in de benodigde hoeveelheden in het lichaam wordt opgenomen, welke doseringen nodig zijn en of de stof daadwerkelijk in voldoende hoeveelheden in Hibiscus aanwezig is.

Karkade thee gemaakt van Hibiscus sabdariffa is een gezonde, lekkere thee als je van de zure smaak houdt. Gossypetine is een flavonoïde en heeft antioxiderende en antibacteriële effecten. Het zit ook in de bloemen van de sleutelbloem. De rode pigmenten in Hibiscus sabdariffa behoren daarentegen tot de anthocyanen, een subgroep van flavonoïden. Anthocyanen hebben ook een antioxiderende werking (radicalenvangende functie) en verschijnen voornamelijk als blauwrode pigmenten in bessen (bramen, aronia, bosbessen, enz.).

Er zijn dus veel aanwijzingen dat karkadethee gezond is als onderdeel van uw dieet. Zelfs als er weinig bewijs is voor specifieke genezende effecten. Er is zelfs een kleine studie die positieve effecten van carcadethee op hoge bloeddruk heeft gevonden. Te klein om goed bewijs te leveren, maar als ik een hoge bloeddruk had, zou ik het proberen. 

Hibiscus sabdariffa L

Hibiscus sabdariffa L. (roselle) belonging to the Malvaceae family is widely grown in many countries. This plant is often used in the traditional medicine being rich in phytochemicals like polyphenols especially anthocyanins, polysaccharides and organic acids thus having enormous prospective in modern therapeutic uses. The study aimed to review and document all the available evidence and information about the calyces of Hibiscus sabdariffa (roselle) with the special focus on their nutritional composition, bioactive constituents and therapeutic uses. The electronic database was searched up to 2017, using keywords Hibiscus sabdariffa, chemical constituents of roselle, therapeutic uses of roselle. Journals, books and conference proceedings were also searched. The review provides valuable information about the nutraceutical component of Hibiscus sabdariffa L. and their utilization for curing various degenerative diseases like hypertension, hyperlipidemia, cancer and other inflammatory diseases of liver and kidney. Their toxicological effects have also been discussed from a safety point of view. Most studies supported and provided the scientific basis for the statement that Hibiscus sabdariffa and their active constituents play an important role in the prevention of chronic and degenerative diseases that are associated with oxidative stress.

Biomed Pharmacother. 2018 Jun:102:575-586. doi: 10.1016/j.biopha.2018.03.023. Epub 2018 Apr 5.
A review on phytochemistry and therapeutic uses of Hibiscus sabdariffa L