Cider

In een verre opslagplaats van oude boeken, kruidenpreparaten, foto's, eindwerken en verslagen van mijn eerste herboristenopleidingen, vond ik ook een bestofte fles vlierbessenwijn uit 1989. En zo besef ik weer dat vruchten laten gisten een lekkere, ecologische en geneeskrachtige methode is om wild en ander fruit te verwerken en te bewaren.En omdat ik de laatste maanden door mijn reisjes naar Bretagne en Normandië wel eens wat cider heb gedronken. Bij deze een recept om zelf cider te maken.

18 kg appels, liefst veel verschillende soor­ten (zoete, zure en een paar bittere) gist en pecto-enzym Maak pulp van de appels, roer er pecto-enzym door en pers na 12 uur uit. Voeg gist toe aan het sap en laat dit in een fles onder een waterslot uitgisten. Pecto-enzym breekt de pectine af en de cider zal probleemloos helder worden. Bottel in champagneflessen en doe in elke fles 10 g suiker en wat gist. Zet de stoppen vast met een korfje en na een paar weken is de gisting op fles voltooid. Een goede appelcider wordt meestal van meerdere appelsoorten in een bepaalde verhouding gemaakt. Een mengverhouding van een Franse cidermaker is: 40% zoet, 10% scherp en 50% bitere appels.

Pecto-enzym (met als werkzame stof pectinase/pectase) wordt gebruikt om aan het fruit tijdens de pulpgisting extra sap te onttrekken. Het sap van het fruit wordt dunner waardoor het persen makkelijker gaat. Bovendien zorgt pecto-enzym er voor dat de in het fruit aanwezige pectine wordt afgebroken zodat er tijdens het gistingsproces geen methylalcohol (giftige alcohol) kan ontstaan en de wijn helder wordt.

Lees verder op http://eten-en-drinken.infonu.nl/bier-en-wijn/84635-cider-en-vruchtenwijn-maken.html

Pocket Guide to Herbal Medicine

There is an herbal remedy for most ailments - and you will find the most important ones in this concise pocket guide. Co-authored by Karin Kraft, one of the members of the German Commission E, and Christopher Hobbs, a renowned North-American herbalist, this handy pocket guide gives you the decisive facts about important medicinal herbs, taking into consideration both major European monographs (Commission E and ESCOP) and up-to-date clinical trials. The book goes on to inform the reader on the usage of herbal remedies for a number of common indications. The book gives first-hand, easy to access information on the administration of herbal remedies for the medical practitioner and herbal therapist alike. Profit from the wealth of German tradition, extended by North American experience in the usage of herbal medicines.
Thieme, 2004 - 503 pages Karin Kraft, Christopher Hobbs

Contents

• General Guidelines for Use of Herbal Medicines 21
• Medical Plants from A to Z 33
• Cardiovascular Diseases 132
• Respiratory Diseases 147
• Diseases and Dysfunctions of the Digestive Organs 161
• Diseases of the Urogenital Tract 200
• Debility Fatigue Adaptive and Functional Disorders 220 
• Gynecological Diseases 236
• Pediatric Diseases 241
• Mouth and Throat Inflammations 247
• Open Wounds and Blunt Traumas 276 
• Gynecological Diseases 236
• Pediatric Diseases 241
• Mouth and Throat Inflammations 247
• Herbal Hydrotherapy Balneotherapy 282
• Standard Treatments for Cardiovascular Diseases 290
• Standard Treatments for Gastrointestinal Disorders 299
• Standard Treatments for Urinary Diseases 303
• Herbal Oils for Musculoskeletal Diseases 324
• Dosages 337
• Addresses 453
• References and Resources 477

Een voorbeeld van een compacte monografie uit Herbal Medicine: Salvia officinalis

➤ General comments: In folk medicine, sage is used to treat a variety of diseases. The leaves of the plant are used in herbal medicine.

➤ Pharmacology

– Herb: Sage leaf (Salviae folium). The herb consists of the fresh or dried foliage leaves of Salvia officinalis L. and preparations of the same.

– Important constituents: Essential oil (1.5–3.5 %) consisting mainly of α- and β-thujone (20–60 %), 1,8-cineole (6–16 %), and camphor (14–37 %). Caffeic acid derivatives (3–6 %) consisting mainly of rosmarinic acid and chlorogenic acid. Diterpenes (carnosolic acid, 0.2–0.4 %), flavonoids (apigenin- and luteolin-7-O-glucosides), and triterpenes (ursolic acid, 5 %) are also present.

– Pharmacological properties: The thujone-rich essential oil and the diterpenoid substance carnosol have antimicrobial, antimycotic, and antiviral effects. Flavonoids are spasmolytic and choleretic. In animals, carnosolic acid and carnosol act in the central nervous system. The tannins (rosmarinic acid) have anti-inflammatory, astringent, and antihydrotic effects.

➤ Indications

– Lack of appetite

– Excessive perspiration

– Inflammations of the mouth and throat

➤ Contraindications: Pure sage oil should be avoided during pregnancy. Highdose or prolonged internal use of sage is not recommended.

➤ Dosage and duration of use

– Internal use: Steep 1–2 g of the herb in 150 mL of hot water for 15 minutes. Sweeten with honey or sugar.

• Dosage: One cup, several times a day.

• For gastrointestinal complaints, drink 1 cup of the warm tea 30 minutes before meals.

• For excessive perspiration, allow the tea to cool before drinking.

– External use: For mouthwash or gargle, steep 2.5 g of the herb in 100 mL of hot water for 15 minutes. Use several times a day.

➤ Adverse effects: There are no known health hazards or side effects in conjunction with proper administration of the designated therapeutic doses of the herb. 

➤ Herb–drug interactions: None known. 

Warning: Heat sensations, tachycardia, vertigo, and epileptiform convulsions can occur after prolonged use (of ethanolic sage extracts or sage oil) or overdose (>15 g sage leaf).

➤ Summary assessment: Sage is a well-known herbal medicament that is generally regarded as safe for short-term use.

✿ Literature

– Monographs: DAB 1998; ESCOP; Commission E

– Scientific publications: see p. 478; Paris A, Strukelj B, Renko M et al: Inhibitory effects of carnosolic acid on HIV-1 protease in cell free assays. J Nat Prod 56 (1993), 1426–1430; Tada M et al: Antiviral diterpenes from Salvia officinalis. Phytochemistry 35 (1994), 539

Witte abeel / Populus albus

Ze dwarrelen overal neer nu.... de glimmend grijze herfstbladeren van de witte abeel. Deze boom is oorspronkelijk niet inheems in Vlaanderen, maar wordt in de kuststreek vaak aangeplant omdat hij blijkbaar goed bestand is tegen de zoute zeelucht. De bladeren zijn omwille van hun kleur en stevigheid geliefd bij het bloemschikken.

De vreemde naam Abeel is ontleend aan het Oud-Frans aubel, albel, abel ‘abeel’; Latijn albellus, een afleiding van het bn. albulus ‘witachtig’. De boom is dus naar de kleur van de bladeren genoemd.

Medicinaal wordt de abeel niet gebruikt, al zijn z'n soortgenoten de zwarte populier (Populus nigra) en de ratelpopulier (Populus tremula) klassieke reumamiddelen in de fytotherapie.

Ook knotpopulieren vinden we volop in onze straat. Het zijn niet de mooiste bomen van de wereld, ook hun herfstblad is niet echt decoratief, toch kan ik deze bomen in oktober wel waarderen omdat het afgevallen blad een echte herfstgeur verspreid. Een geur van heimwee waar ik wel van hou, tenminste als het juist gedoseerd is. Drie maal daags een snuifje? Aromatherapie in de laan.

Lees ook
http://reizen.todio.nl/reistips-reisverslagen/populieren-en-winters-verblijf-in-de-franse-drome-1784.html
http://gezondheid-voeding.todio.nl/alternatieve-geneeswijzen/gemmotherapie-en-populierknoppen-1855.html

Herboristen in spé

Altijd weer boeiend en ook een beetje spannend om met een nieuwe herboristenopleiding te beginnen. Al die nieuwe gezichten. Verwachtingen. Hoop, geloof en hopelijk ook liefde.
Welke kruidjes zitten rond de tafel? De pittige rozemarijn? De wilde bijvoet? De gevaarlijke doornappel? De lieflijke kamille? De zoete stevia? Het vergeet-me-nietje of de ogentroost?

Garlic and respiratory infections

Knoflook is de laatste jaren vooral bekend voor zijn cholesterolverlagende werking, daarbij zouden we vergeten dat deze Allium sativum al duizenden jaren tegen epidemies en infecties gebruikt wordt. Wat recentere onderzoekjes bewijzen dat ook nog eens.

This trial reminds us not to forget garlic (Allium sativum). Capsules of Allicor brand garlic preparation equivalent to 300 mg day of dry garlic powder were administered in a dou ble blind placebo-controlled trial for five months to 42 chil dren (41pla cebo) aged 10-12 years old. At the end of the study, the treated chil dren had 70% fewer re spi ra tory in fections. An index of overall health showed the treated children scored 50% higher (Adrianova et al.)

An earlier trial also showed effetiveness at prevention of respiratory infections. An allicin-containing garlic capsule was given to volunteers for a 12 week period between November and February at the height of cold and flu sea son. Compared to placebo the garlic group had a highly significant 63% fewer respiratory infections, with a 70% shorter duration of symptoms (Josling)
Garlic may act to prevent viral infections by increasing the number and or activity of T-killer cells, a primary defense against virus-infected cells (Abdullah et al; Ishikawa et al) and may also promote the lymphocytes and antigen-presenting cells of the specific immunesystem (Lau et al).

• Abdullah TH, Kirkpatrick DV, Carter J. En hance ment ofnat u ral killer ac tiv ity in AIDS with gar lic. J On col ogy.1989;21:52–3.Andrianova IV, Sobenin IA, Sereda EV, Borodina LI,
• Studenikin MI. Ef fect of long-act ing gar lic tab lets “allicor”on the in ci dence of acute re spi ra tory vi ral in fec tions in children. Ter Arkh. 2003;75(3):53-6.
• Josling P Preventing the common cold with a garlic supplement: a double-blind, placebo-controlled study

Lees ook mijn artikels op info.nu over knoflook
http://wetenschap.infonu.nl/diversen/34547-allium-sativum-medisch-wetenschappelijk-samengevat.html

http://mens-en-gezondheid.infonu.nl/gezonde-voeding/24857-ui-knoflook-en-onze-hormonen-een-familiegeschiedenis.html

Normandie: Varengeville-sur-Mer

We zijn in Varengeville sur Mer. Dit chique dorp in Normandië ligt hoog op een krijtrots en biedt een grandioos panorama, dat met één blik de hele Côté d’Albâtre van Saint-Valery-en-Caux tot Le Tréport omvat. Een landchap vol van impressies.Niet verwonderlijk dus dat de impressionisten zoals Claude Monet werden aangetrokken door deze magische plek, met in hun kielzog talloze andere kunstenaars, zoals Braque, Picasso, Miró en Cocteau. Braque was zo gefascineerd door Varengeville, dat hij zelfs besloot er de helft van het jaar te gaan wonen.

Bois des Moutiers

Hier in Varengeville ligt ook, het bij tuinliefhebbers bekende park van Moutiers. Het werd gecreëerd tussen 1900 en 1940.

De tuinen werden door de legendarische Gertrude Jekyll ontworpen. Samen met architect Luytjens heeft zij het concept ontworpen, waarin de tuinen als een verlenging van het huis fungeren, omringd door haagmuren en op die manier tuinkamers vormen. Verderop loopt het groen over in het 12 ha grote park, waar je eigenlijk het gevoel hebt gewoon in de natuur te wandelen.

Kerk van Varengeville

Vanaf de tuin wandelen we verder naar de kerk, vreemd genoeg helemaal buiten het dorp gelegen op de rand van de krijtrotsen. Het lijkt alsof de kerk in zee dreigt te vallen. De kerk van St. Valery dateert al uit de dertiende eeuw. Het kerkhof wordt gedomineerd door een zestiende-eeuwse zandstenen kruis, er liggen hier ook enkele bekende Fransen begraven, Ze liggen hier met zicht op zee: Porto-Riche, Albert Roussel, Georges Braque en Paul Nelson. De kubistische kunstenaar, Braque, creëerde een glasraam voor de kerk, dat de boom van Jesse uitbeeld. Wij wandelen terug richting dorp. Onderweg stoppen we bij 'L'Auberge du Relais', het restaurant van Varengeville, wij drinken er een kleintje koffie en eten er de bekende kleine, maar fijne Franse mosselen .

In de omgeving

In de buurt is er ook het park van Vasterival van Prinses Sturdza en de Shamrock tuinen, de grootste verzameling hortensias ter wereld met meer dan 1000 variëteiten. Ook de Manoir d'Ango is een bezoekje waard, het kasteel-huis van Jehan Ango, een piraat en één van Dieppe's meest historische en flamboyante figuren. Wat verderop bevindt zich het kasteel van Miromesnil waar Guy de Maupassant zijn jeugd doorbracht. De kust is bezaaid met pittoreske dorpjes (Veules-les Roses, Saint-Valery-en-Caux, Etretat,...). Wij rijden langs de kust via Pourville-sur-Mer en Dieppe terug naar Vlaanderen.

Bloei en kleur in het Bois des Moutiers

Naast de vaste plantenborders zijn het toch vooral bomen en struiken die door de seizoenen heen kleur en structuur geven aan het park.

• Maart en April: Magnolias, Rhododendrons, Azaleas, Heide, Andromedas, Camélias.
• Mei : Rhododendrons, Azaleas, Viburnum, Clématites
• Juni: Rosen, Rhododendrons, Azaléas
• Juli : Iris, Cistus, Heide, Rozen, Astilben, Rhododendrons
• Augustus: Hortensias, Rozen, Eucryphias, Crocosmias, Astilbes
• September : Hortensias, Rosen, Clématites, Asters
• October : Veel herfstkleuren, Hortensias, Rozen late
• November: Herfstkleuren, Japanse esdoorns, Liquidambar

De zuurhoudende grond, een uitzondering in dit deel van Normandië, was perfect om bijzondere uitheemse planten en bomen te laten komen. Rhododendrons uit de Himalaya, azalea's uit China, eucryphias uit Chili en de indrukwekkende hoge esdoorns uit Japan zijn in opmerkelijk contrast met de lokale plantengroei.

Tuinen te bezoeken vanaf 15 maart tot 15 november van 10 tot 12u en van 14u tot 18uur. Bezoekers die om 11 binnen komen, kunnen tijdens de middagpauze rustig verder wandelen, men wordt dus niet om 12u uit de tuin gezet . Inkom 7€

Andere tuinen

• Jardins de Vasterival 76119 - Sainte -Marguerite-sur-Mer Tel: ++33 (0)2 35 85 12 05 contact: jardinvasterival@orange.fr. Deze tuin te is het hele jaar te bezoeken maar enkel op afspraak Deze tuin van 12 ha is het levenswerk van Prinses Greta Sturdza, die op 30 november 2009 op 94 jarige leeftijd overleed. Zij zorgde meer dan 50 jaar voor deze unieke tuin.
• Manoir d'Anjo Varengeville sur Mer tuin met de grootste Hydrangea collectie ter wereld. De tuin wordt de 'Shamrock collection' genoemd als eerbetoon aan Ierland, het hortensialand bij uitstek..Tel : 02 35 85 14 64. Fax : 02 35 85 30 20. In het theehuis kun je genieten van 'Thé du Bouddha': kruidenthee gemaakt met de bladeren van de zoete hydrangea.

Normandie: Saint-Saëns, Vascoeuil en tulpenboom

We zijn in Normandië. Cider drinken is hier vanzelfsprekend. In een cafeetje bij het kerkplein van Saint-Saens wordt hij zelfs in biokwaliteit aangeboden. We overnachten hier in onze motorhome

's Morgens na een week warm weer, is het grijs en miezerig. Wij rijden naar Lyons la Foret, niet de eerste keer dat we dit mooie stadje bij de Andelle en het woud van Lyons bezoeken. Het landschap onderweg, van Saint Saens naar Lyons valt ons erg mee. Golvend, een afwisseling van weilanden en hellingbossen.
We stoppen bij Vascoeuil, een sfeervol klein plaatsje met een groot kasteel. Het kasteel is helaas gesloten, achter de poort zien we de indrukwekkende bakstenen duiventoren en verschillende beeldhouwwerken. Het was ook in dit kasteel dat de Franse historicus Jules Michelet zijn 'Histoire de France' schreef. De Fransen en hun geschiedenis, dat is wel een verhaal apart.
Het kasteel is vandaag een bekend kunstcentrum dat drie keer per jaar tentoonstellingen organiseert . Op dit moment loopt er een tentoonstelling van Corneille, de Cobraschilder die vorig jaar overleed.

Mij, als herborist, valt ook de mooie tulpenboom bij de poort van het kasteel op. Inheems is de tulpenboom in oostelijk Noord-Amerika en China. Hij werd in 1783 in Europa ingevoerd. In de valleien van de Chio-rivier staan de mooiste exemplaren met 30-40 m hoge takloze stammen en daarboven tot een hoogte van 60 meter een dicht bebladerde kroon. De Nederlandse naam kreeg hij omwille van de blad en bloemvorm, die enigzins op een tulp lijkt. De officiële naam liriodendron is samengesteld uit de Griekse woorden lirion wat lelie en dendron wat boom betekent. De bloem van deze boom lijkt dus ook op een lelie.

Een medicinale werking verwachten we niet direct van de tulpenboom, toch is hij ooit als malariamiddel in gebruik geweest en heel recent wetenschappelijk onderzoek lijkt dat ook te bevestigen.

Graziose R, Rathinasabapathy T, Lategan C, Poulev A, Smith PJ, Grace M, Lila MA, Raskin I  Antiplasmodial activity of aporphine alkaloids and sesquiterpene lactones from Liriodendron tulipifera L. [Journal Article, Research Support, N.I.H., Extramural, Research Support, Non-U.S. Gov't] J Ethnopharmacol 2011 Jan 7; 133(1):26-30.

Lyons-la-fôret
We rijden verder door het bos tot in Lyons-la-fôret. Een sfeervol, dorps stadje, bijzonder geschikt om rustig rond te kijken, de omgeving heeft iets fijnzinnigs en rustgevend: mooie vakwerkhuizen, oude overdekte marktplaats, het vroegere huis van de componist Ravel en voor een herborist sierlijke plantsoenen met fijnbladige alsem, kattesnor en geurtabak.
Lyons-la-Forêt is gebouwd langs drie zijden van een heuvel, waar­op ooit een kasteel lag van ko­ning Hendrik I van Engeland (hertog van Normandie). In het centrum van het stadje valt vooral de houten markthal op uit 1780. Deze vind je aan de place Benserade, waar je tussen huizen uit de 16e en 17e eeuw, ook het geboortehuis kan zien van Benserade, hofpoëet van Lodewijk XIV. Ook langs de rue du Bout-de-Bas staan nog veel oude, gerestaureerde hui­zen met echt Normandische vakwerkgevels. Uitzicht heb je op het boven het dal gelegen oude Benedictij­ner klooster met zijn ommuring van afwisselend baksteen en kleurige natuursteen. Net buiten Lyons aan de overkant van de rivier zie je een bijzonder kerkje uit de 15e-16e eeuw met houten klokkentoren.

Maislandschap
We zijn nu in de vallei van de Andelle, rijden door het dal naar Fleury en via Vascoeuil naar Buchy. Dan terug richting kust eerst naar Montville, Pavilly en Yerville in een nogal deprimerend vlakte met veel maisvelden en veel verkeer. We rijden toch nog tot in een dorpje Prétot-Vicquemare waar een vakwerkhuis te koop zou zijn, maar we vluchten snel verder, weg uit dit onaangename landschap.
Onaangenaam? Je zou het ook landelijk kunnen noemen. Er wonen ook hier overal mensen en het is hier zeker aangenamer wonen dan in een of andere vervallen wijk in een grote stad. Maar wij, wij zijn op zoek naar een nieuwe woonomgeving en om dan 300 kilometer van Vlaanderen verwijderd in hetzelfde soort drukke en landschappelijk lelijke omgeving te gaan wonen, dat zou toch iets te masochistisch zijn. Dus niet doen.

Sotteville-sur-mer

Maar we naderen de zee, vanaf Fontaine-le-Dun wordt het landschap weer mooier. We komen in de vallei van de Dun en dalen tot aan zee bij St Aubin-sur-mer, waar we stoppen op een grote, verlaten parking achter de betonnen zeedijk met links en rechts van ons witte krijtkliffen. Mooi om te overnachten, toch rijden we nog even verder om boodschappen te doen en zo komen we in Sotteville-sur-Mer terecht. Op een mooi plein met kerk, bakker, mini market en café parkeren we voor de nacht. 's Morgens wandelen we tot aan zee, tot aan de krijtrotsen. Een smalle doorgang met een steile trap voert naar beneden. De trap ooit aangelegd voor de vissers van Sotteville, in de oorlog vernietigd en nu terug bereikbaar voor de ruigere toerist. Het smalle keistrand ligt bezaaid met grillige kleiklompen, die regelmatig uit de witte krijtkliffen eroderen . Dus zeker geen strand voor zachte zonaanbidders. Wel indrukwekkend wild, landschap om te over leven.

Info Sotteville
Sotteville-sur-Mer is een kleine gemeente van zowat 400 inwoners gelegen in het Franse departement Seine-Maritime (regio Haute-Normandie). Van Saint-Aubin-sur-Mer over Sotteville naar Veules-les-Roses loopt door de weilanden en langs de krijtrotsen het wandelpad GR21.
Bronnen en referenties

Thee tegen angsten?

Thee is na water de meest gedronken drank ter wereld. Heeft thee naast de eigenschap dat het lekker kan smaken ook nog effect op onze stemming of stress? Het molecuul in thee, L-theanine, lijkt enig biologisch effect op lichaam en geest te hebben.
Voorlopig is er maar 1 kleine studie gedaan naar angst en het effect van L-theanine. In een dubbelblinde gecontroleerde crossover studie zijn de stoffen L-theanine (200mg) en alprazolam (1mg) bij 16 gezonde vrijwilligers onderzocht. Alprazolam is een benzodiazepine, een ontspanner en slaapmiddel. Uit deze studie bleek dat alleen L-theanine effect had op ontspanning voordat angst werd opgewekt. Alprazolam had geen enkel effect op de angst of stress.[1] L-theanine heeft effect op de hersenactiviteit. In een studie met gezonde vrijwilligers blijkt L-theanine de hersenen in een relaxerende staat te brengen (meer alfa-golven)[2]. De gezonde vrijwilligers kregen 50 mg L-theanine (equivalent aan 2½ kop zwarte thee) of placebo.

Op dit moment is geen uitspraak te doen of L-theanine een angstverminderend effect heeft, aangezien hiernaar geen klinische studies gedaan zijn. Uit de paar studies die gedaan zijn, lijkt L-theanine mogelijk effect te hebben op stress. Het drinken van thee en dus 20 mg theanine innemen is veilig. Hopelijk zullen in de toekomst meer studies gedaan worden of L-theanine duidelijk een ontspannende werking heeft of niet.

Monografie L-theanine

Referenties
[1]: Lu K, Gray MA, Oliver C, Liley DT, Harrison BJ, Bartholomeusz CF, Phan KL, Nathan PJ. | The acute effects of L-theanine in comparison with alprazolam on anticipatory anxiety in humans. |Hum Psychopharmacol. | 2004 Oct;19(7):457-65.
[2]: Nobre AC, Rao A, Owen GN. | L-theanine, a natural constituent in tea, and its effect on mental state. | Asia Pac J Clin Nutr. | 2008;17 Suppl 1:167-8.

Lees ook http://mens-en-gezondheid.infonu.nl/gezonde-voeding/24903-thee-meer-dan-genotmiddel.html

http://mens-en-gezondheid.infonu.nl/gezonde-voeding/47988-camellia-thee-en-egcg.html

Monnikenpeper in mijn tuin

Deze Vitex agnus castus of te wel de Monnikenpeper probeert nu nog te bloeien in mijn tuin in De Haan aan Zee. Mijn eigen belevenissen met de Vitexplant vind je op
http://kunst-en-cultuur.infonu.nl/mythologie/32316-vitex-agnus-castus-in-de-naam-vanmonnikenpeper.html
http://mens-en-gezondheid.infonu.nl/aandoeningen/51732-vitex-hormonale-plant-bij-uitstek.html

Vitex is op dit moment de meest gebruikte plant bij het premenstrueel syndroom (PMS en PMDD): monnikenpeper verlicht  hormoongerelateerde klachten voorafgaande aan de menstruatie (vochtretentie, constipatie, buikpijn, rugpijn, eetbuien, prikkelbaarheid, neerslachtigheid, stemmingswisseling, hoofdpijn, hartkloppingen en vermoeidheid), dat is aangetoond in verschillende placebo gecontroleerde studies. In één van deze studies werd monnikenpeper gebruikt tijdens drie opeenvolgende cycli. Het resultaat was een significante vermindering van psychische en lichamelijke klachten van PMS (geïrriteerdheid, stemmingsverandering, boosheid, hoofdpijn en mastalgie). Bij 52% van de vrouwen die monnikenpeper gebruikten en bij 24% in de placebogroep namen de klachten met minimaal 50% af.

Circa 30% van de vrouwen heeft wel eens last van PMS en 3 tot 9% van de vrouwen krijgt te maken met Premenstrual Dysphoric Disorder (PMDD), de ernstigste vorm van PMS. Monnikspeper is ook effectief
bij PMDD. Onderzoekers vergeleken de werkzaamheid van de standaard medicatie fluoxetine (Prozac, 20-40 mg per dag) met monnikspeperextract (20-40 mg per dag) bij 41 vrouwen met PMDD [32]. Na twee maanden was in beide behandelgroepen bij 60% van de vrouwen een significante verbetering opgetreden vergeleken met de beginsituatie.

Wat recente onderzoeken over Vitex
Minerva  Ginecol 2011 Jun;63(3):237-45. [Psychic aspects of the premenstrual dysphoric disorders. New therapeutic strategies: our experience with Vitex agnus castus].
Chem Pharm Bull (Tokyo). 2011;59(3):392-6. A new diterpenoid glucoside and two new diterpenoids from the fruit of Vitex agnus-castus.
Biochem Pharmacol. 2011 Jan 1;81(1):170-7. Epub 2010 Sep 18. Opioidergic mechanisms underlying the actions of Vitex agnus-castus L.

Een goed overzichtsartikel vind je op http://www.altmedrev.com/publications/14/1/67.pdf

Teunisbloem in de duinen

In de duinen kom ik nu zowel de rosetten, de bloeiende planten als de zaaddozen van de teunisbloem tegen. Het is nu ook het moment om de roze wortels te oogsten en ze te gebruiken als groente. Volgens Couplan smaken ze wat naar ham (hesp), maar dat kan ik er met de beste wil van de wereld niet in terug vinden, mogelijk heeft het te maken met de kleur en de vlezigheid van de wortel. De smaak valt zeker mee, enigszins zoet met een peperige nasmaak.

In het Belgisch Kruidboek of de Gentse Hovenier lees ik 'dit wild Ezelskruid heeft deze bijzondere kracht, dat als het bloeit, in de huizen of kamers gehangen, de muggen, vliegen en andere vergiftige ongedierte verdrijft'. Iets om te proberen en, o ja, het werd toen in 1848 dus ezelskruid genoemd. Ook iets om verder uit te zoeken.

Info over teunisbloemolie vind je op de volgende site http://leeswerk.nl/florabatava/10/met_tekst/0777.htm
Het Belgische Kruidboek Of Den Gentsche Hovenier, een kruidenboek uit het jaar 1848, Het Belgische Kruidboek of De Gentsche Hovenier, Volumes 1-2 (Dutch Edition) (Paperback)by L A. https://sites.google.com/site/kruidwis/kruiden-planten-van-a-tot-z/oenothera-biennis-teunisbloem

Wonderboom

Ik kon het niet laten om die indrukwekkende, bijzondere en giftige zaden van de Wonderboom nog maar eens te fotograferen.

http://mens-en-gezondheid.infonu.nl/alternatief/44982-wonderolie-of-ricinus-communis.html
http://www.hort.purdue.edu/newcrop/duke_energy/ricinus_communis.html
http://www.arpapress.com/Volumes/JPCS/Vol1/JPCS_1_02.pdf (merkwaardig gebruik en onderzoek: the seed variety of Ricinus communis-linn (RICOM 1013-J) is a popular contraceptive agent among the Rukuba women of Central Nigeria)

The name Ricinus is derived from the Latin word for insect because the seeds resemble beetles in shape and markings. Castor beans are used as art objects and ornaments. The Egyptians used castor oil as a lamp oil and an unguent, also ingesting the oil with beer as a purgative. The roots, leaves, and seeds have a place in traditional folk remedies throughout the world. Other recorded medicinal uses include induction of labor, as a cathartic, as a contraceptive cream, and as a skin emollient. The fast-drying, nonyellowing oil has been used in the manufacture of high-grade lubricants for industrial machinery and aircraft engines and in dyes, inks, paint, and varnishes. The castor cake or pulpy residue that remains after oil extraction has been used as animal feed and as fertilizer despite its unsuitability due to traces of toxins.

Ricin was developed as a biological warfare agent in the 1920s and was considered for use during World Wars I and II. Arrests for terrorism activity have been made since the 1990s for the possession of ricin or castor beans.

Toorts bij het kanaal

Nog eens een dagje in mijn woonomgeving van lang geleden geweest, bij het kanaal tussen Turnhout en Ravels wandelde ik vroeger veel. Bij de oude kleiputten wemelde het 10 jaar geleden van de bijzondere planten. veel tweejarigen zoals slangenkruid, toorts en wouw en zelfs duizendguldenkruid groeide hier weelderig.
Vandaag ben ik er nog even gestopt en wat rond gekeken, de vervallen steenbakkerij is vervangen door een rommelig industrieterrein en de bijzondere planten lijken grotendeels verdwenen, toch vond ik nog, als troost, één uitbundig bloeiende toorts, waarschijnlijk de stalkaars of de keizerskaars.

Lees ook: http://mens-en-gezondheid.infonu.nl/alternatief/26999-koningskaars-voor-de-keel.html

Great Mullein has been used since ancient times as a remedy for skin, throat and breathing ailments. It has long had a medicinal reputation, especially as an astringent and emollient. It contains mucilage, several saponins,coumarin and glycosides. Dioscorides recommended it for diseases of the lung and it is nowadays widely available in health and herbal stores. Non-medical uses have included dyeing and making torches.

Dioscorides first recommended the plant 2000 years ago, against pulmonary diseases, and this has remained one of its primary uses, especially against cough. Leaf decoctions or herbal teas were used for expectoration, consumption, dry cough, bronchitis, sore throat and hemorrhoids. Leaves were also smoked against pulmonary ailments, a tradition that in America was rapidly transmitted to Native American peoples. They used the non-indigenous plant to make syrups against croup. The combination of expectorant saponins and emollient mucilage makes the plant particularly effective for cough. All preparations meant to be drunk have to be finely filtered to eliminate the irritating hairs.

Oil from the flowers was used against catarrhs, colics and, in Germany, earaches, frostbite, eczema and other external conditions. Topical application of various V. thapsus-based preparations was recommended for the treatment of warts, boils, carbuncles, hemorrhoids, and chilblains, amongst others. Recent studies have found that Great Mullein contains glycyrrhizin compounds with bactericide and potential anti-tumoral action. These compounds are concentrated in the flowers. Different extracts have varying levels of efficiency against bacterias. In Germany, a governmental commission sanctioned medicinal use of the plant for catarrhs. It was also part of the National Formulary in the United States and United Kingdom. The plant's leaves, in addition to the seeds, have been reported to contain rotenone, although quantities are unknown.

Like many ancient medicinal plants (Pliny the Elder describes it in his Naturalis Historia), Great Mullein was linked to witches, although the relationship remained generally ambiguous, and the plant was also widely held to ward off curses and evil spirits.The seeds contain several compounds (saponins, glycosides, coumarin, rotenone) that cause breathing problems in fish, and have been widely used as piscicide for fishing.

Tuin van Hilde en het zegekruid

Op ons herboristenweekend brengen we ook een bezoekje aan de tuin van Hilde. Een sfeervol natuurtuintje met op een kleine oppervlakte veel interessante planten. Leuk vind ik de immense doornappel tussen de rode bieten en andere groenten. Het herinnert mij aan de tuin van Fons zaliger lang geleden. Giftig, geneeskrachtig en gezond gezellig door mekaar. Zo is ook het leven.
Ook zegekruid, een familielid van de doornappel vinden we aan de rand van de tuin. Zijn mooie zaadbolletjes zijn decoratief en goed te verwerken in droogboeketten.

Nicandra of Zegekruid
Zijn wetenschappelijke naam ‘Nicandra’, is mogelijk vernoemd naar Nicander, de dichter-arts die 2000 jaar geleden al over planten schreef. Het tweede deel ‘physalodes’ is afkomstig uit het Grieks en betekent ‘blaasvormig’. Het verwijst naar het papierachtig omhulsel van de bes. In Engeland noemen ze hem apple-of-Peru.

In de flora wordt de plant als volgt beschreven: Stengel rechtopstaand, vertakt. Bladen eirond tot lancetvormig, meestal bochtig getand. Bloemen naast of boven de bladoksels, alleenstaand. Bloemkroon donkerblauw, aan de voet wit, soms met 5 blauwe vlekken. Vruchtkelk knikkend, door de naar buiten gebogen randen van de slippenkantig. Bes bijna bolvormig, droog, bruinachtig of geelgroen.

Over het gebruik van de plant zijn tegenstrijdige berichten. Jonge blaadjes en zelfs de vruchten zouden gekookt eetbaar zijn. Deze bronnen zijn echter strijdig met berichten over sterke giftigheid van de zaden. Voorlopig zou ik er zeker geen stoofpotje van maken. Aan de andere kant is het ook eigen aan de hele familie van de Nachtschaden dat giftig, geneeskrachtig en eetbaar dicht bij mekaar ligt. Denk maar aan de aardappel, knollen eetbaar, loof en vruchtjes nogal giftig of de andere groenten uit de familie: tomaat, paprika, pepers....ook de verwante bessen van de ananaskers (Physalis peruviana) zijn eetbaar. Voorlopig ben ik zelf nog te voorzichtig of te laf om er eens goed van te proeven.

Chemisch gezien zitten er in het zegekruid tropaanalcaloïden zoals nicandrenone, wat verwant is aan de withanolides, de werkzame stoffen uit Withania somnifera en die plant is in de Ayurveda bekend als een versterkend adaptogeen. Dus weer heel wat info om verder uit te zoeken.

Adam G, Sethi PD, Subramanian SS. Investigations of nicandrenone--a withanolide-like aromatic plant steroid from Nicandra physaloides. Pharmazie 1976; 31(9):647-8.

Herborist en maisbaard

Een nieuw 'schooljaar'. De herboristenopleidingen bij Syntra en 'Dodonaeus' zijn weer opgestart. Vandaag  bespreken we de kruiden voor nieren en urinewegen en  morgen zondag de kruiden voor  het hormonale stelsel. Tussendoor praktijk in tuin en natuur. Bijvoet vinden we altijd wel tussen straat en huis, mais staat er ook genoeg in de goeie grond van Vlaams Brabant. En dus kunnen we ook wat vertellen over de fameuze baard van de maiskolf, wat een klassiek diureticum is. Vele curieuze urinedrijvende kruiden zijn er wel, naast de maisbaard hebben we ook de kersensteeltjes en  de bonenpeulen.

Leclerc geeft een overzicht van het vroeger wetenschappelijk onderzoek naar de maisbaard.
MAIS (Zea mals L). Synonyme : Blé de Turquie (Graminées).

Les stigmates vulgairement appelés cheveux de Maïs renferment une substance grasse, de la mannite et une matière extractive à odeur .animalisée dont les caractères se rapprochent de ceux de l'ergotine (Héraud). Bien que N. Lémery ait signalé la tisane de blé de Turquie comme propre pour exciter l'urine, on peut dire que l'introduction des stigmates de mais dans la matière médicale est de date récente : c'est en 1879 que Castan attira l'attention sur leur action à la fois sédative et diurétique, action confirmée depuis par Denucé, par Dufau, par Landrieux et par Ducasse. Pour Dufau, c'est dans la gravelle urique ou phosphatique et dans la cystite chronique qu'on en obtient les meilleurs résultats : toutefois, en dehors des affections vésicales, ils peuvent être avantageusement pres­crits pour favoriser la diurèse dans les maladies du cœur, l'albuminurie et, en général, tous les cas où les diurétiques sont indiqués : la sécrétion uri-naire triple ou quintuple en 24 heures et la médication peut être continuée sans qu'on ait à craindre d'accidents. Ducasse considère également les stigmates de maïs comme le plus sûr remède pour calmer les douleurs de la cystite chronique et de la lithiase rénale et comme le meilleur préser­vatif de la gravelle. D'expériences sur des rats rendus hypertendus au moyen d'une ligature des pôles des deux reins, H.Wastl conclut que leur extrait est doué d'une action modérément hypotensive (1). Enfin Rossiisky classe l'extrait fluide parmi les cholérétiques et cholagogues efficaces. Diminuant la quantité de matières organiques, la viscosité, la densité et la richesse en bilirubine de la bile, quoique moins agissant que le sulfate de magnésie, il jouit d'une activité plus prolongée et plus douce, n'entraînant ni l'exagération du péristaltisme intestinal, ni diarrhée. Il trouve son indication dans les cholécystites, cholangéites, hépatites, cholé-lithiases, en dehors de toute crise aiguë (2).

Le mode d'administration le plus simple des stigmates de maïs est la décoction à 3 p. 100; mais rien n'est plus variable que leur rendement en extrait : selon la nature du sol, le climat, l'époque, la façon dont on fait la récolte, il peut varier de 8 à 30 p. 100. Aussi doit-on employer de préférence une préparation d'extrait qui permette de se rendre un compte exact du dosage, par exemple, le sirop dont voici la formule :

Extrait de stigmates de Maïs.............. 25 g
Sirop de sucre....................975 g

(1) Arch. internat, de Pharmacodyn. et Thérap., 74, 1947.
(2) Kliniicheskaya Meditzina, oct. 1951.

Een heel verhaal dus over de maisbaard, wel al lang geleden geschreven. Nu ja, lang geleden, wat betekent 50 jaar in het licht van het duizendjarig gebruik van de geneeskruiden.

Adaptogenen of harmoniserende planten

Rozenwortel uit de Vanoise

‘Harmoniserende’ planten zijn we adaptogenen gaan noemen. Deze term werd voor het eerst gebruikt door Prof. Breckman en wordt als volgt omschreven: het zijn planten met (1) een niet specifieke, algemene werking, (2) ze hebben een normaliserende invloed op het lichaam, wat betekent dat ze bij een hoge bloeddruk verlagend en bij een lage bloeddruk verhogend werken en (3) ze hebben weinig of geen bijwerkingen, op voorwaarde dat ze niet te lang gebruikt en niet te hoog gedoseerd worden.

Adaptogens in Fatigue, Effect on Cognitive Functions
In total, more than 30 publications on the clinical efficacy of various R. rosea preparations can be found in the US National Library of Medicine’s PubMed database. The majority of these studies are of varying methodological rigor and concern cognitive functions and mental performance under fatigue.

The clinical trials using Schizandra chinensis (13 studies) and Eleutherococcus senticosus (11 studies) on mental performance in humans have been the subject of a recent review. A systematic review showed that adaptogens have a significant, beneficial, and specific effect on stress-induced symptoms under fatigue. It was observed thatR. rosea, in particular, significantly reduced symptoms of fatigue and improved attention after 4 weeks of repeated administration. Moreover, studies on healthy volunteers receiving single and repeated doses of the proprietary SHR-5® extract (R. rosea root; Swedish Herbal Institute; Gothenberg, Sweden) have demonstrated an anti-fatigue effect and improvement in cognitive functions during fatigue and in stressful conditions. Thus, one may conclude that repeated administration of R. rosea extract (SHR-5) exerts an anti-fatigue effect on healthy subjects and burnout patients expressing fatigue syndrome. This in turn increases the patient’s mental performance and ability to concentrate.

• Panossian A, Wikman G. Evidence-based efficacy of adaptogens in fatigue, and molecular mechanisms related to their stress-protective activity. Current Clin. Pharmacol. 2009;4(3):198-219.
• Darbinyan V, Kteyan A, Panossian A, Gabrielian E, Wikman G, Wagner H. Rhodiola rosea in stress induced fatigue – a double blind cross-over study of a standardized extract SHR-5 with a repeated low-dose regimen on the mental performance of healthy physicians during night duty. Phytomedicine. 2000;7:365-371
• Spasov AA, Wikman GK, Mandrikov VB, Mironova IA, Neumoin VV. A double-blind, placebo-controlled pilot study of the stimulating and adaptogenic effect of Rhodiola rosea SHR-5 extract on the fatigue of students caused by stress during an examination period with a repeated low-doseregimen.Phytomedicine. 2000;7:85-89.
• Olsson EMG, von Schéele B, Panossian AG. A randomized double-blind placebo controlled parallell group study of SHR-5 extract of Rhodiola rosea roots as treatment for patients with stress related fatigue.Planta medica. 2009;75:105-12.

Artikels over adaptogenen van Maurice Godefridi op infonu.nl

30569 Ginseng, het energiekruid
62674 Ginseng, geheugen en veroudering
53116 Eleuthero, de Siberische ginseng
31396 Rozenwortel, de Europese ginseng
46008 Maca, de Peruaanse ginseng

Chocolade in de apotheek

“CocoaVia™ is gemaakt van cacaobonen met hoge flavanolgehaltes die bijdragen tot een gezonde bloedsomloop. Wetenschappelijk onderzoek toont aan dat de ontspanning van bloedvaten kan worden bewaard en dat een gezonde bloedsomloop kan worden ondersteund bij mensen die regelmatig cacaoflavanolen eten als onderdeel van een gevarieerde en evenwichtige voeding. Een gezonde bloedsomloop draagt bij tot heel wat belangrijke lichaamsfuncties, met inbegrip van de verspreiding van belangrijke voedingsstoffen en het vervoer van zuurstof naar de lichaamscellen.”

Het is duidelijk een trend dat bedrijven die minder gezonde producten op de markt brengen, een truk hebben gevonden om hun producten gezond voor te stellen. Of zijn ze wel degelijk gezond? Of kan alles gezond of ongezond zijn? En wat moet ik denken van gepatenteerde chocolade?

Lees ook http://gezondheid-voeding.todio.nl/algemeen/chocolade-gezond-of-ongezond-1988.html

Dictionnaire des plantes médicinales et vénéneuses de France

Een ouder maar nu opnieuw uitgegeven bijzonder boek over medicinale planten. 'Dictionnaire des plantes médicinales et vénéneuses de France'. Informatie voor jaren.

Le Dictionnaire des plantes médicinales et vénéneuses de France (1947), du Chanoine Paul-Victor Fournier (1877-1964), vient d'être réédité aux éditions Omnibus en octobre 2010.
Ce monument consacré à 1500 plantes médicinales de la flore française est un document inégalé. Pierre Lieutaghi et Jean-Marie Pelt l'encensent. Un grand nombre de professionnels s'en sont inspiré. L'ouvrage, réalisé par un passionné, représente des années de travail. Tout le savoir-faire des anciens y est répertorié, à la charnière de la tradition et du monde scientifique moderne. Ce livre devrait figurer dans la bibliothèque de tous ceux qui aiment les plantes et s'intéressent à leur histoire, ainsi qu'à leur usage en matière de santé.

La précédente édition, en trois volumes à couverture cartonnée, sortie en 1999, valait 800 Francs (près de 122€). La présente édition, en un volume de 1056 pages, à couverture souple, est proposée à 35€ seulement. Il faut louer le courage de l'éditeur, qui ne s'est pas contenté de faire un banal facsimile, tout le texte ayant été recomposé dans un joli caractère, très agréable à lire.

Le livre est préfacé par l'ethnobotaniste Clotilde Boisvert (un nom prédestiné), fondatrice de l'Ecole des Plantes.N°ISBN : 978-2-258-08434-6 N° éditeur : 593Site de l'éditeur : www.omnibus.tm.fr link

Koffie en onze genen

Genen die bepalen of je veel koffie drinkt blijken ook van invloed op Parkinson en hoge bloeddruk. Hoeveel koffie je kunt drinken hangt af van de mate waarin je lever de cafeïne kan verwerken. Dit afbreekproces blijkt door je genen te worden bepaald. Ook de verslaving aan koffie blijkt een genetische oorzaak te hebben. Dit concludeert een internationale groep onderzoekers onder leiding van het Erasmus MC. De resultaten uit hun onderzoek geven niet alleen inzicht in het verschil in koffieconsumptie tussen mensen. De gevonden genen blijken ook van invloed op aandoeningen als hoge bloeddruk en de ziekte van Parkinson. Het onderzoek staat gepubliceerd in Molecular Psychiatry.

De lever ziet koffie als een potentieel giftige lichaamsvreemde stof en maakt na het drinken van een kopje koffie verschillende eiwitten aan om onder meer de cafeïne te verwerken. Deze eiwitten bepalen de hoeveelheid koffie die je kunt verwerken en dus drinken. De onderzoekers zochten naar erfelijke variaties die van invloed zijn op het koffiedrinken. Zij vonden dat variaties in het CYPIA1 gen bepalen in hoeverre de lever met de omzetting van cafeïne kan omgaan. Daarnaast vonden zij dat de consumptie van koffie bepaald wordt door het NRCAM gen, een gen waarvan bekend is dat deze ook een rol speelt in andere verslavingen, zoals aan morfine, amfetamine en cocaïne.

Een belangrijk aspect van koffie drinken is dat de consumptie effecten heeft op een groot scala aan ziekten. Dit nieuwe onderzoek toont aan dat de genen die betrokken zijn bij de verwerking van de koffie ook te maken hebben met het ontstaan van de ziekte van Parkinson. Deze vondst verklaart het fenomeen dat koffie drinken beschermend lijkt te zijn tegen de ziekte van Parkinson. Professor Cornelia van Duijn, hoofdonderzoekster en genetisch epidemioloog aan het Erasmus MC: “Patiënten met de ziekte van Parkinson blijken minder koffie te drinken. Een belangrijke vraag die het onderzoek oproept is of koffie drinken daadwerkelijk beschermt tegen de ziekte van Parkinson of dat de genen die bepalen dat je niet veel koffie inneemt ook toevallig de genen zijn die een rol spelen in processen in het lichaam die uiteindelijk tot de ziekte van Parkinson leiden. Dit vraagt om nader onderzoek.”

Lees ook: https://sites.google.com/site/kruidwis/genotsmiddelen

Roomse kervel bij de Lautaret

Bij de bekende col van Lautaret kun je niet alleen stevig fietsen maar ook mooi en zelfs gemakkelijk wandelen, waarbij je verschillende berglandschappen en biotopen kan bewonderen. De mythische berg La Meije, gletsjers, Sentier des crevasses, refuge de l'Alpe en een vallei met Tibetaanse allure.

Lees verder http://reizen-en-recreatie.infonu.nl/reisverhalen/81932-wandelen-bij-de-col-du-lautaret.html

Een plant die ik op het eind van de wandeling vlakbij de col, min of meer aan de wielen van de motorhome ontdek, is de roomse kervel. Niks bijzonders zul je zeggen, toch was het voor mij de eerste keer dat ik dit geurend kruid zomaar in het wild vind.

http://mens-en-gezondheid.infonu.nl/gezonde-voeding/57529-roomse-kervel-heidense-plant.html

Pain de Sucre

Pain de Sucre 3200 meter hoog, geen plantje meer te zien, maar diep onder ons glinstert het meer van Foréant en daar groeit mijn geheim om bergen te beklimmen.

Wandelen bij de col du Lautaret

Bij de bekende col van Lautaret kun je niet alleen stevig fietsen maar ook mooi en zelfs gemakkelijk wandelen, waarbij je verschillende berglandschappen en biotopen kan bewonderen. De mythische berg La Meije, gletsjers, Sentier des crevasses, refuge de l'Alpe en een vallei met Tibetaanse allure.

We rijden van de Franse Queyras via Guillestre en Briançon naar de col de Lautaret, zowat 2067 meter hoog. Van hieruit vertrekt, vreemd genoeg, een bijna vlak wandelpad in de flanken van de Combeynot, de bocht om naar de refuge de l'Alpe 2077 meter.

Sentier des crevasses
Het is het sentier des Crevasses, klinkt gevaarlijk, maar is onschuldig mits je geen ietsiepietsie hoogtevrees hebt. Je maakt ook kennis met verschillende landschappen en biotopen. De weelderige plantengroei van de vochtige voedselrijke helling met lage elzenstruiken en de grote bladeren van de Klierstijl en Alpenzuring, wordt afgewisseld met de voedselarme zure grond en een heideachtig biotoop, vooral bestaand uit rijsbes en bosbes... Verderop, de bocht om, komen we in de kloof van de Romanche, deze rivier heeft hier bij de gletsjers van La Grande Ruine zijn oorsprong. Een deel van het pad loopt nu door de zwarte leisteen langs de ruisseau du Colombie. In de eroderende leisteen kan weinig groen zich handhaven, toch zijn er kleine plantjes die zich verstoppen achter een groter rotsblok of wel maken ze lange, fijne wortels die gewoon mee glijden met het puin. Tijmsoorten en Alpenleeuwenbekjes bijvoorbeeld. Naast al de kleine plantjes kijken we aan de overzijde van de kloof zomaar op de hangende gletsjer van de mythische Meije. We staren een tijdje naar de overkant, de ijstorens zo dichtbij en toch onbereikbaar ver weg.

Refuge de l'Alpe de Villar d'Arêne

We wandelen verder, langzaam komen we weer in de Alpenweilanden, grote hoeveelheden uitgebloeide maar nog steeds imponerende gele gentianen flankeren het pad. We komen bij de refuge, van hieruit kijken we diep de brede beekvallei in richting La Grande Ruine en de 2 hoog gelegen refuges Le Clot du Pavé en Adéle Planchard. De vallei lokt, roept, lonkt maar die roep kunnen we vandaag niet beantwoorden.

Na onze middagpicknick, samen met kippen en honden van de refuge, dalen we zonder kippen met de GR 54 tot Le Pied du Col. Een stevige zigzagafdaling met veel bergbeekjes en watervalletjes. Le pied du col op 1700 meter. Een kleine berekening leert ons dat we zowat 300 meter moeten klimmen om terug bij de motorhome en bij de col du Lautaret te komen. Inge en Karin verkiezen naar beneden naar Villar d'Arêne te wandelen, waar we hen straks kunnen oppikken. Laura, Hilde, David en ik wandelen langs de bergweilanden wel in de buurt van de autoweg naar de col. Niet het mooiste stuk van deze wandeling maar toch vredig, zo wandelend langs de gemaaide golvende weilanden. We zien de motorhome al staan, kruizen nog een moerassig gebiedje met sterk ruikende wilgen (pijnstiller op onze weg) en net voor de col nog een veldje met meesterwortel en naar anijs geurende roomse kervel. Een aromatische afsluiting van deze tocht.

Info La Meije.

La Meije is niet de hoogste maar wel de steilste berg in het Franse Nationale park van de Ecrins. De berg heeft 3 toppen, het hoogste punt noemt Grand Pic de la Meije en is 3984 m hoog, wordt ook wel 'le doigt de Dieu' genoemd omwille van zijn dreigende, waarschuwende vingervorm. De eerste beklimming van La Meije werd voltooid op 16 augustus 1877 door Boileau de Castelnau en Pierre Gaspard.

Info refuge de l'Alpe de Villar d'Arêne.

Een makkelijk toegangkelijke berghut gelegen tussen de bergweilanden op 2079 meter. In de zomer open van 2 juni tot 11 september. Beheerder : KAINCZ André 05320 LES FREAUX. tel.: 04.76.79.93.44. Tel. refuge : 04.76.79.94.66. GPS coördinaten: N / 4985.867 E / 293.809.

Gele gentiaan oogsten

In het algemeen werd de wortel niet voor het tiende jaar uitgegraven, beter was als men nog langer wachtte, om een armdikke grondstof te kunnen oogsten. De wortel werd, na het verwelken van het blad, in het late najaar opgegraven. Het probleem was dat alle planten op dat moment onder een laag sneeuw lagen. Dus werd meestal toch vroeger verzameld of zelfs gewacht tot in het voorjaar. Nadat men de wortels uitgegraven had, liet men de hele oogst een tijd in regen en zon liggen, waardoor zij oppervlakkig schoon spoelden. Men waste ze daarna, sneed de zijwortels weg, verdeelde ze in stukken van enige centimeters, reeg ze aan een touw en liet ze dan opgehangen drogen. Om dit drogen te bevorderen sneed men de wortels ook wel over de gehele lengte door. (Uit gentiaancultuur 100 jaar geleden)

Enkele artikels over gele gentiaan
http://eten-en-drinken.infonu.nl/dranken-overig/22916-gele-gentiaan-likeurplant-voor-de-maag.html
http://eten-en-drinken.infonu.nl/dranken-overig/47612-gentiaanelixir-uit-de-bergen.html
http://mens-en-samenleving.infonu.nl/opleiding-en-beroep/29892-gentianae-radix-kruidencultuur-100-jaar-geleden.html
http://www.ema.europa.eu/docs/en_GB/document_library/Herbal_-_Community_herbal_monograph/2010/03/WC500075295.pdf

http://www.florafmd.com/flora/home/Canada/HealthInformation/Encyclopedias/GentianRoot.htm

Gentian root and rhizome, Gentiana lutea L. [Fam. Gentianaceae], otherwise known as Bitter Root, is named after King Gentius of ancient Illyria (180-167 B.C.) who is said to have discovered its medicinal properties. This classical bitter herb is a yellow-flowering perennial native to the alpine meadows of central and southern Europe and western Asia. The commercial supply of gentian root largely comes from the mountains of France, Spain and the Balkans from elevations between 1,000-2,500 meters. Permits are required to harvest gentian, now a protected plant in Germany, Yugoslavia and many other countries, because it has been extirpated from many different areas. Wild harvested plants generally require 7 to 10 years to be harvestable. Traditionally, gentian is used for treating flatulent colic and indigestion. The German Commission E approves gentian root and rhizome for treating digestive complaints including lack of appetite, feeling of distention and flatulence. One clinical trial with 10 healthy subjects showed that gentian root tincture taken by oral dosage increased and prolonged emptying of the gallbladder indicating a choleretic effect (increased bile flow) and stimulated gastric juice secretion. Gentiana lutea and related species from India including G. chirata and G. chirayita, are included in the Ayurvedic Pharmacopoeia, which indicates their use for treating anorexia, dyspepsia and gastrointestinal complaints. In Ayurvedic medicine, gentian's actions are classified as bitter, gastric stimulant and bile stimulant. Animal studies have also documented choleretic properties for gentian, and one compound found in the root called gentianine has been reported to have anti-inflammatory activity. A recent study to discover new natural antioxidants screened seven plants including Vitis vinifera as reference and found that Gentiana lutea was the only one that presented a hydroxyl-radical scavenging activity.

St Veran, Crête de Curlet en Peperboompje

We zijn in Saint-Veran, de hoogste stad in Europa, zoals de chauvinistische Fransen dat zo hoogdravend kunnen zeggen. Wel degelijk 2000 meter boven de zeespiegel, dus hoog. Voor onze wandeling naar de crête de Curlet dalen wij eerst naar het dorpje Le Raux. Bewonderen een vreemd houten kruis en een plaatselijk kerkhof. En zolang ik zelf niet aan het kruis genageld word of op het kerkhof begraven lig, vind ik kruis en kerkhof interessant. We dalen verder naar de rivier tot bij Pont du Moulin.

En dan naar omhoog, we volgen de gele route door de mooie lariksbossen naar de cabanes de Lamaron. De cabanes zijn nu ruines geworden en vervangen door caravanes. We bevinden ons op  2220 meter, draaien scherp naar links en komen al snel bij de boomgrens en op de crete bij le croix de Curlet. We hebben hier een spectaculair uitzicht op St Véran. Een perfect picknickplekje, dus eten we ons brood, kaas en fruit . En dan kunnen we weer verder over de kam, mooi en niet moeilijk richting de ruwe Pic du Cascavelier. Dan wordt het moeilijker, van het pad af klimmen we tussen de blauwzwarte glimmende rotsen naar de top. Machtig mooi, vooral ook omdat we hier met onze eigen voeten en benen gekomen zijn. Onder ons zien we aan de ene kant de vallei van St-Véran en aan de andere kant het pad waarlangs we terug bij de weilanden van Lamaron kunnen geraken. Sommigen van ons kiezen de kortste weg recht naar beneden door keien en gruis, anderen verkiezen het veilige pad.

In de afdaling vinden we enkele besdragende peperboompjes. Deze Daphne mezereumstruikjes zijn giftig, vooral de rode bessen, toch worden ze, weliswaar sterk verdund, in de homeopathie gebruikt tegen oa gordelroos en zenuwpijn. Onze macho van dienst David likt even aan een besje, zonder gevaarlijke gevolgen gelukkig. We komen dan ook heelhuids weer beneden en genieten na van de inspanning in een café van St-Véran. Daar is een stadje nu eenmaal goed voor.

Terug in de gîte. Naast de dagelijkse witte bonensoep eten we vandaag ook artisjokhartje met geitenkaas en tomaat, varkenvlees met ananas en ovenschotel met courgette, aardappel en kaassaus. Het dessert ben ik vergeten.

Herfsttijloos

Op zondag in de Franse Queyras: in aanbidding voor de herfsttijloos

Dodonaeus noemt de herfsttijloos 'ghemeyne Hermodactilen' en wist ook dat ze opgegeten gevaarlijk kunnen zijn. Hij schrijft 'sijn quaet ende fenijnnich van natueren ende daer om oock zoo en worden zy in der medecynen niet ghebruyckt. Die ghemeyne Hermodactilen inghenomen maken tlichaem vol iuecksels ghelijck oft vernetelt waere/ verbrant die maghe ende quetst die inwendighe leden alzoo dat ten laetsten bloedighen camerganck volght ende alzoo doodet den mensche'.
Maar ze aanschouwen in een Alpien bergweiland doet hart en ziel alleen maar goed.

Beredruif en Vetblad

Op onze wandeling tussen Chateau-Queyras en Chateau-Ville-Vieille in de Franse Queyras vinden we grote hoeveelheden berendruif in gezelschap van de echte guldenroede. De glimmende blaadjes van de beredruif waren vroeger de meest gebruikte plant tegen blaasontsteking.

Wat verder in een drassig plekje langs het pad groeien tussen mos en gras een groepje vetblad. Het ziet er wel wat morsig uit vooral door de vliegjes die op het blad plakken. Vetblad is nu eenmaal een vleesetend plantje die zijn energie gedeeltelijk uit verteerde vliegjes moet halen. De enzymen afkomstig van het blad werden vroeger in de Skandinavische landen gebruikt om 'tettmelk' of dikke melk te maken. De Noorse naam luidt dan ook toepasselijk Tettegras.

Dodonaeus in zijn CruydtBoeck schrijft 'De Engelse noemen het butterwort en ook in het Latijn Butyri radix, als of men zei smeerwortel omdat de wortel vol vetheid is als smeer of boter daar ze de kloven van de koeienspenen of uiers mee genezen’.
Het zijn dus niet alleen 3000 meter hoge bergen maar ook 3 cm kleine plantjes die mij verhalen vertellen.

http://www.pfaf.org/user/Plant.aspx?LatinName=Pinguicula+vulgaris

The plant can be used to curdle plant milks. The milk is poured over a strainer on which fresh leaves of butterwort have been laid. The milk is then left for a day or two until it sours when it becomes solid like yoghurt and is considered to be most delicious. A small quantity of the milk can be kept to inoculate further batches. Another report says that the leaves are infused in the milk for some time.
Natuurlijk is het nu niet vanzelfsprekend om zo'n zeldzaam plantje aan uiers te smeren of er melk mee te stremmen.

Alpenkruidenstage

Op weg naar de Franse Queyras. In een ruk met de motorhome van Brussel naar Chateau-Ville-Vieulle. Via Luxemburg, Metz Nancy, Lyon, Grenoble. Op het laatste moment bij de col problemen met een oververhitte motor. Water kookt en ook het remlichtje wordt rood. Vooral de beklimming van de Izoard was er blijkbaar te veel aan.We geraken toch in Ville Vieulle en de motor start normaal. We zijn net op tijd onze gite voor het avondeten. Copieuze maaltijd bonensoep, stukje pizza met sla, macaroni met kippenbout en een puddingdessertje. Oef..... gelukkig nog wat muntthee achteraf. Vroeg in mijn camperbed 10 uur.

Zo 28 augustus, onze eerste wandeldag
Ville vieille is niet voor niks als onze verblijfplaats gekozen. Vlakbij ligt in de warme helling een mini natuurgebied met maxi-plantengroei. Sentier des astragales, genoemd naar een een bijzondere Vlinderbloemige astragalussoort, die de Franse naam astragale queu de renard draagt. Dus vossenstaart naar de wollige lange bloem of de dikke bruine zaadpluis, die nu eind augustus in grote getale te zien is. We bekijken het gebiedje nu nog oppervlakkig, willen later deze plek nog eens rustiger besnuffelen. Nu wandelen we stevig door richting het hoger gelegen GR-pad 85A, toch bewonderen we nog de bloeiende hysop, zien de Artemisia campestris, jeneverbes, wilde kruisbes en nog veel meer. Hogerop wordt het zicht op Chateau ville vieille ook steeds mooier, langs een mooi beekvalleitje en een lorkenhellingbos klimmen we tot 1750 meter en komen dan op het brede pad van de GR. Op hoogte blijvend, wandelen we tot het dorpje Meyries, onderweg zien de bergweilanden purper van de herfsttijloos. We vallen dan ook op onze knieën om foto's te maken.

Colchicum autumnale is niet alleen mooi maar ook geheimzinnig giftig. Verdund word de bol nog steeds in de homeopathie gebruikt om ontstoken gewrichten te genezen. Colchicine, een alkaloïde, is een heel oud ontstekingsremmend middel dat tegen jicht werd gebruikt. Er is echter maar een klein verschil tussen een werkzame en een giftige dosering en dus voor liefhebbers onmogelijk om goed te doseren. Er was een tijd dat kinderspeelgoed vooral door de natuur werd aangereikt. In de zaaddozen van de herfsttijloos rammelen de zaden. Kinderen plukten deze zaaddozen. Het werd dan een levensgevaarlijk rammelaartje. Nu is er nog niet met de zaden te rammelen en wij wandelen verder naar Le Rouet, waar we de afdaling naar Chateau-Queyras aanvatten. In Rouet is er naast enkele huizen vooral een oud kerkje en kerkhof te bewonderen. De houten gegraveerde kruisen leunen tegen de stenen muur. De zigzag afdaling leidt ons weer door de indrukwekkende lariksbossen, tussendoor krijgen we spectaculair zicht op het chateau van Queyras. Ook hier heeft de fortenbouwer Vauban flink zijn best gedaan.

In het dorp drinken we een biertje en doen wat boodschappen, steken de Guil over, wel langs de brug en volgen dan de weg terug naar Ville-vieille. We wandelen nu langs de Noordkant van de vallei, de ubac genoemd, de plantengroei is dan ook duidelijk anders, meer bos en schaduwminnende planten o.a. de echte guldenroede en de berendruif groeien hier volop. Een combinatie die ons een geneeskrachtige kruidenthee tegen blaasontsteking verschaft.
We klimmen nog even stevig op deze brede grindweg tot we weer op een smaller pad kunnen afdalen naar Ville-vieille. Bij een beekje en dus vochtiger plekje vinden we nog het vleesetend vetblad en verder op zelfs de giftige gele monnikskap en zaaddozen van de martagonlelie. En dan is onze verblijfplaats al in zicht. 

Vlierbessenbier

We zijn nog steeds in Bretagne, wel op weg naar huis. We overnachten langs de Baie de Morlaix bij het plaatsje Locquénolé.  In de rood geverfde bar-creperie Excalibur bij het 16de eeuwse kerkje ontdek ik een bier met de naam Bonnets rouges waar zomaar vlierbessen in verwerkt zijn. Dat moet een herborist natuurlijk proeven.

Dit vertelt de Bretoense brouwer zelf  over zijn bier Bonnets Rouges Bière aux baies de sureau

En 1675, les bretons se révoltèrent contre le pouvoir royal qui imposait de nouvelles taxes sans l’accord du Parlement de Bretagne.Les révoltés choisirent comme signe de ralliement le célèbre bonnet rouge, symbole de la liberté. Cette bière à la saveur légèrement fruitée (apportée par les baies de sureau), bien maltée, est agrémentée d'une note caramel. C'est aussi le sureau qui permet à la bière d'avoir son éclatante couleur rouge, symbole de la révolte.

Zelf proef ik wel degelijk een bescheiden en beschaafd vleugje vlierbes in dit rode bier. Of stel ik met dat voor?

Alcool : 5,5% volume
Année de création : 1998
Médaille de Bronze 2008 Concours Général Agricole

Vijgen / Ficus carica

Vijgenconfituur gemaakt. Gewoon gelijke delen vijgen met suiker laten inkoken. Zoals je ziet heb ik er enkele pruimen bij gedaan, omdat ik die nog liggen had. Vijgenconfituur kan natuurlijk op de boterham gesmeerd worden, maar kan ook als 'medicijn' gebruikt worden. Ik ben niet voor niks herborist en het verschil tussen een medicijn en voedsel is zeer relatief. Het is vooral een kwestie van dosering.

Vijgenconfituur of vijgensiroop is een eenvoudig maar efficiënt laxeermiddel. Verder worden de knoppen van de vijgenboom  (te plukken in het voorjaar) vooral in de gemmotherapie gebruikt tegen maagzweren.

Twee wetenschappelijke samenvattingen over de medicinale werking van Ficus carica. 

De eerste van de zeer kritische http://uvahs.naturalstandard.com/
Figs are thought to have been first cultivated in Egypt. They spread to ancient Crete and subsequently, to ancient Greece where they became a staple in the traditional diet. Figs were regarded with such esteem that laws were created forbidding the export of the best quality figs. Figs were respected in ancient Rome and thought of as a sacred fruit. According to Roman myth, the twin founders of Rome, Romulus and Remus, rested under a fig tree.

Traditionally, figs have been used to treat constipation, bronchitis,hyperlipidemia (high cholesterol), eczema, psoriasis (chronic skin disease),vitiligo (white skin patches), and diabetes (high blood sugar). Topically, its latex has been used to remove warts and treat skin tumors.
At this time, there are no high quality human trials supporting the effectiveness of fig for any indication. However, the antioxidant activity and cytotoxicity against various cancer cell lines reported in fig are potentially promising in its future therapeutic uses.

En de tweede monografie van http://scialert.net/fulltext/?doi=rjmp.2011.246.253&org=10 overzichtsartikel handelt vooral over het gebruik van het blad in de Oosterse geneeskunde.
Traditional uses: The juice of the fruit with honey was prescribed for checking haemorrhage (Vrindamaadhava). In unani medicine, anjeer is used as a mild laxative, expectorant, diuretic; also in the diseases of the liver and spleen as a deobstruent and anti-inflammatory agent.Ficus carica and Juglans regia (Akharot) from a good aphrodisiac tonic in unani medicine Anjeer as a dry fruit is also considered a good nutritional support for diabetics (Khare, 2004). In traditional medicine the roots are used in treatment of leucoderma and ringworms and its fruit which are sweet, have antipyretic, purgative, aphrodisiac properties and have shown to be useful in inflammation and paralysis. Ficus carica is claimed to be useful in liver and spleen disorders, to cure piles and in treatment of gout. Locally the leaves are being used in the treatment of jaundice (Kirthikar and Basu, 1996; Nadkarnim and Nadkarni, 1995).

https://sites.google.com/site/kruidwis/kruiden-a/ficus-carica-vijgenboom-1

https://sites.google.com/site/kruidwis/gemmotherapie/

Afrikaanse manenrat en de pijlgifboom

Wetenschappers wisten al geruime tijd dat de Afrikaanse manenrat (Lophiomys imhausi) giftig was, maar dat het dier daarvoor een giftige plant gebruikt, is nu pas ontdekt. Het gif van de Acokanthera schimperi is een stof die van nature, in minuscule hoeveelheden, aanwezig is in ons lichaam en het hartritme regelt. Bij een grote hoeveelheid gaat het hart ontzettend snel kloppen, met de dood tot gevolg.

De Afrikaanse manenrat kauwt op de wortels en schors van de giftige boom en smeert dat speeksel daarna aan z’n pels op beide flanken van z’n lichaam. Daarna zorgt de rat ervoor dat roofdieren alleen in die zwart-witte flanken bijten. Het is de eerste keer dat dit soort gedrag ontdekt is bij een zoogdier, zo schrijven de onderzoekers in Proceedings of the Royal Society B.
De haren in de flank bleken onder de microscoop een ongewone structuur te hebben die ervoor zorgt dat de haren doordrenkt blijven met het gif.

Meer info over de plant vind je op:

http://www.henriettesherbal.com/eclectic/usdisp/acocanthera.html

http://www.neatorama.com/tag/acokanthera-schimperi/

http://www.prota4u.org/protav8.asp?g=pe&p=Acokanthera+schimperi+(A.DC.)+Schweinf.