Het Zuid-Amerikaanse continent herbergt een vrijwel onuitputtelijk aantal waardevolle medicinale planten. De uiteenlopende klimaten en hoogtes dwingen de planten zich aan extreme omstandigheden aan te passen, wat resulteert in een grote diversiteit en een ongelooflijke rijkdom aan werkzame stoffen.
Maca heeft op verschillende niveaus een positief effect op het libido en de vruchtbaarheid. Ten eerste voorziet het het lichaam van gezonde koolhydraten, veel eiwitten en essentiële aminozuren. Ten tweede is het een bron van vele sporenelementen, die het uit de vulkanische grond haalt, organisch bindt en voor ons beschikbaar maakt. Bovendien bevat het verschillende stoffen die een balancerend effect hebben op de hormoonhuishouding van zowel mannen als vrouwen. Hoewel de precieze werkingsmechanismen nog maar gedeeltelijk bekend zijn, lijkt een belangrijk therapeutisch voordeel te zijn dat maca een indirecte, in plaats van een directe, invloed heeft op het hormoonstelsel. Hierdoor kan het de balans bevorderen bij een breed scala aan hormonale onevenwichtigheden.
Oorsprong en traditioneel gebruik
Omdat de vraag naar maca in de jaren negentig van de vorige eeuw sterk toenam, begon China de knollen op grote schaal te verbouwen. In de praktijk geef ik echter de voorkeur aan maca uit Peru, omdat ik geloof dat de kwaliteit betrouwbaarder is en de micronutriëntenrijke vulkanische grond van de Andes de planten van de nodige sporenelementen voorziet. Dit maakt maca uit Peru bijzonder waardevol. Ook in Europa kan de Maca gemakkelijk gekweekt worden. Te vergelijken met het telen van rapen, rammenas en radijs. Ook interessant is de nauwe relatie tussen maca en tuinkers ( Lepidium sativum), waarvan de zaden in de Arabische wereld als afrodisiacum worden gebruikt [Rätsch, 2023].
Gebruikte delen en doseringsvorm
In de volksgeneeskunde worden alle delen van de plant gebruikt: de bladeren voor longaandoeningen [Rätsch, 2023] en de wortel als voedsel en vruchtbaarheidsbevorderend middel, en ook als afrodisiacum. De wortel wordt rauw gedroogd of eerst verhit en daarna gedroogd. Vanuit het perspectief van de volksgeneeskunde moet de wortel gekookt of gebakken worden voor consumptie om schadelijke effecten op het lichaam te voorkomen.
Praktische ervaring leert ook dat preparaten met gegelatineerde, d.w.z. fijn gemalen en verhitte, maca-wortel maagvriendelijker en effectiever zijn dan rauwe, gedroogde en gemalen wortel. Het kookproces kan de hoeveelheid actieve metabolieten verhogen [Gonzales, 2011] en de biologische beschikbaarheid verbeteren. Bovendien zet verhitting de macaenen om in de relevantere macamiden. Dosering van de gedroogde (gegelatiniseerde) wortel: ongeveer 10 g per dag
Voor merkbare effecten moet de macawortel minimaal 3-4 weken worden ingenomen. Over het algemeen kun je extractcapsules gebruiken voor de behandeling van de meeste aandoeningen, omdat deze gemakkelijker in te nemen zijn (betere therapietrouw) en vooral waardevol zijn vanwege de secundaire plantenstoffen.Wie echter geen problemen heeft met de smaak en de hoeveelheid van het wortelpoeder, kan profiteren van het volledige scala aan effecten, waaronder waardevolle eiwitten en vezels.
Actieve ingrediënten / Inhoudsstoffen vam Lepidium meyenii
Om Maca volledig te begrijpen, moet men de voedingswaarde en de secundaire plantenstoffen kennen. Ten eerste is de knol een bron van waardevolle voedingsstoffen: met een koolhydraatgehalte van ongeveer 60% levert hij het lichaam energie. Het hoge vezelgehalte van 8-9% helpt deze energie efficiënt en langzaam te verwerken. Bovendien bevat de knol ongeveer 10% eiwit, waaronder vrijwel alle essentiële aminozuren. Hij is ook rijk aan omega-3- en omega-6-vetzuren. Daarnaast is de knol rijk aan belangrijke sporenelementen zoals koper, zink, mangaan, ijzer, selenium en borium, evenals B-vitaminen. Overigens heeft maca uit Peru vaak een hoger zinkgehalte dan maca uit China.
Bovendien bevat maca veel werkzame secundaire plantenstoffen. Naast de glucosinolaten die bekend zijn van andere Brassicaceae en die maca zijn karakteristieke, licht scherpe smaak geven, bevat het verschillende sterolen die het hormoonstelsel kunnen beïnvloeden. Van bijzonder belang en een focus van onderzoek naar maca zijn de macamiden, speciale meervoudig onverzadigde vetzuren die cruciaal kunnen zijn voor veel van de effecten die met maca worden geassocieerd [Ulloa del Cario Norka, 2024]. Macamiden beïnvloeden ook het endocannabinoïdesysteem [Ulloa del Cario Norka, 2024], dat een belangrijke rol speelt bij de regulering van vele lichaamsfuncties.
Mogelijk medisch gebruik
Maca wordt zowel in de reguliere geneeskunde als in de volksgeneeskunde gebruikt voor de behandeling van diverse aandoeningen, met name voor de volgende toepassingen:
- Verbetering en toename van het sperma
- Verlichting van erectiestoornissen
- Ondersteuning van de vrouwelijke cyclus en vruchtbaarheid
- Adaptogeen en voedingsrijk tonicum
- Vermindering van cortisol, HGH (menselijk groeihormoon) en ACTH (adrenocorticotroop hormoon) [Ulloa del Cario Norka, 2024]
- Preventie en ondersteuning bij benigne prostaatvergroting
- Verlichting van menopauzale symptomen
- Bescherming van zenuwcellen
Voor mannelijke onvruchtbaarheid is Maca de eerste keuze in de fytotherapie. De positieve effecten ervan op de spermakwaliteit en de consistentie van het ejaculaat worden ondersteund door recent onderzoek [Lee, 2016]. In mijn praktijk gebruik ik zwarte maca voor mannen, omdat het spectrum aan effecten ervan het beste aansluit bij de mannelijke voortplantingsas, met name wanneer de onvruchtbaarheid te wijten is aan onvoldoende androgeenproductie door de geslachtsklieren [Shin, 2023]. Vooral in combinatie met zink, magnesium en selenium zijn veranderingen in de sperma-analyse meestal al na enkele weken waarneembaar
Als de vruchtbaarheid is aangetast door benigne prostaatvergroting (BPH), wordt rode maca aanbevolen in plaats van zwarte maca [Gasco, 2007]. Om eventuele onderliggende prostatitis verder tegen te gaan, moet de behandeling worden aangevuld met een thee gemaakt van gelijke delen kruidenthee ( Geranium robertianum) en kleinbloemige wilgenroosje ( Epilobium parviflorum) . De therapie moet ten minste 2 tot 3 maanden worden voortgezet om de resultaten te kunnen beoordelen.
Bovendien is rode maca ook uitstekend geschikt voor de behandeling van diverse problemen die verband houden met de menstruatiecyclus, zoals een onregelmatige cycluslengte en vruchtbaarheidsstoornissen. Bij continu gebruik ervaren patiënten een vermindering van typische premenstruele symptomen en een verhoogd libido. Studies bij muizen tonen ook aan dat het voeren van maca leidt tot een groter aantal nakomelingen en een hoger baarmoedergewicht in vergelijking met de controlegroep [Ruiz-Luna, 2005], wat mogelijk te wijten is aan de toename van progesteronspiegels tijdens de inname van maca [Oshima, 2003]. Dit is uiteraard geen voldoende bewijs voor gebruik tijdens de zwangerschap, maar het wijst wel op de vruchtbaarheidsbevorderende eigenschappen.
Maca kan ook gunstig zijn tijdens de perimenopauze, omdat het de FSH- en estradiolspiegels beïnvloedt. Het kan de FSH-spiegel verlagen en de estradiolproductie stimuleren, wat leidt tot verlichting van de symptomen [Meissner, 2006]. Je kan dit effect versterken door maca te combineren met planten die fyto-oestrogenen bevatten zoals hop ( Humulus lupulus) .
Over het algemeen hebben alle maca-variëteiten adaptogene en versterkende eigenschappen en voorzien ze het lichaam van veel essentiële stoffen dankzij hun hoge (micro)nutriëntendichtheid. Het gebruik van maca kan daarom nuttig zijn tijdens stressvolle periodes in het leven, die gekenmerkt worden door een verhoogde behoefte aan voedingsstoffen en hormonale onevenwichtigheden. Als maca hiervoor gebruikt wordt, raad ik aan om een gegelatineerd poeder te gebruiken in plaats van capsules, zodat je optimaal profiteert van het volledige spectrum aan waardevolle voedingsstoffen.
Vanwege de vele aanwijzingen voor een neuroprotectieve werking is maca zeker het proberen waard als ondersteunende behandeling bij neurodegeneratieve aandoeningen. Dit geldt met name omdat, naast de effecten van de secundaire plantenstoffen, de vele voedingsstoffen die het bevat, zoals aminozuren en essentiële vetzuren, een belangrijke rol spelen bij dit soort ziekten. Ook hier is het raadzaam om extracten te vermijden en in plaats daarvan te kiezen voor gemalen maca uit Peru of zelf maca telen in eigen tuin.
Bijwerkingen / interacties
Maca wordt over het algemeen als veilig beschouwd. Studies hebben aangetoond dat zelfs extreem hoge doses geen ernstige bijwerkingen veroorzaken. Vanwege een gebrek aan bewijs over de veiligheid tijdens zwangerschap en borstvoeding, dient het gebruik ervan echter te worden vermeden. Maca dient ook uit voorzorg te worden vermeden bij hormoongevoelige tumoren. Soms kan het gebruik van maca, vooral in hoge doses, de menstruatiecyclus aanvankelijk enigszins verstoren, maar dit normaliseert zich meestal weer in de volgende cyclus.
LiteratuurCrossrefPubMedSearch in Google ScholarDownload RIS citation
CrossrefPubMedSearch in Google ScholarDownload RIS citation
CrossrefPubMedSearch in Google ScholarDownload RIS citation
CrossrefPubMedSearch in Google ScholarDownload RIS citation
8 Ruiz-Luna AC, Salazar S, Aspajo NJ. et al. Lepidium meyenii (Maca) increases litter size in normal adult female mice. Reprod Biol Endocrinol 2005; 3: 16 CrossrefPubMedSearch in Google ScholarDownload RIS citation
