maandag, november 12, 2012

Netels en de prostaat

Mooie brandnetels vind ik zelfs nu nog  in de statige straten van De Haan aan Zee. Gewoon in de berm onder de geknotte populieren. Niet verwonderlijk, populierblad zorgt voor een overvloed aan bemestende stikstof, al zou het ook kunnen dat hier op de hoek van de straat honden uitgebreid de boom als pispaal gebruiken. Plukken zal ik dus maar niet doen.

Het is ten andere nu eerder de tijd om de gele wortels te oogsten. Je kan er een klassieke tinctuur mee maken, 20gr verse wortel op 100cc alcohol van 60°. Te gebruiken tegen goedaardige prostaathypertrofie, nu ja 'goedaardig', prostaatklachten kunnen best wel vervelend zijn.

In een grote studie met meer dan 600 patienten die gedurende 6 maanden brandnetelpreparaat gebruikten, bleek de Urtica radix significant de symptomen van goedaardige prostaathypertrofie te verminderen. De kracht van het plassen en de hoeveelheid urine die niet uitgeplast werd, verbeterden. In een tweede studie, met enkele honderden patiënten werd de combinatie van brandnetelwortel met Sabal (zaagbladpalm) getoetst op werkzaamheid en veiligheid. Ook hier bleek dat het combinatiemiddel positieve en statistisch significante effecten had op symptomen van benigne prostaathypertrofie.  In een Duitse studie bleek de combinatie even effectief te zijn als een regulier middel.

Safarinejad MR. | Urtica dioica for treatment of benign prostatic hyperplasia: a prospective, randomized, double-blind, placebo-controlled, crossover study. | J Herb Pharmacother. | 2005;5(4):1-11.
Lopatkin N, Sivkov A, Schläfke S, Funk P, Medvedev A, Engelmann U. | Efficacy and safety of a combination of Sabal and Urtica extract in lower urinary tract symptoms--long-term follow-up of a placebo-controlled, double-blind, multicenter trial. | Int Urol Nephrol. | 2007;39(4):1137-46. Epub 2007 Feb 15.
Engelmann U, Walther C, Bondarenko B, Funk P, Schläfke S. | Efficacy and safety of a combination of sabal and urtica extract in lower urinary tract symptoms. A randomized, double-blind study versus tamsulosin. | Arzneimittelforschung. | 2006;56(3):222-9.

vrijdag, november 09, 2012

Voordrachtig hart

Ik wandel door de straten van een donker, regenachtig Gent. Ben veel te vroeg voor mijn voordracht over ' Tien kruiden voor tijdelijke nood' bij Velt Damvallei. Ik dwaal wat doelloos door de lange Antwerpsesteenweg. Zoals vele stadse straten, heeft ook deze straat voor mij iets onwezenlijk on-menselijk. Vooral ook chaotisch lelijk: vervallen rijhuizen maar ook mooie oude villa's omgeven door grote, herfstige beukenbomen, een gladde hedendaagse, fel verlichte supermarkt er tussen, een rommelige nachtwinkel en kappers die nog volop aan het coifferen zijn. Ik kijk overal binnen. Menselijk leven op alle niveau's. Herinnering aan vroeger. Ook toen ik jong was dwaalde ik 'graag eenzaam' door donkere straten met een dubbel gevoel van angst en euforie, alsof ik zelf de aarde in de hand moest houden.

En verder....de voordracht verliep vlotjes. Zoals gewoonlijk, zou ik zeggen, al moet het ook wel wat spannend blijven. Verwondering blijft er gelukkig wel bij mij over al die ordinaire onkruiden, die toch zo bijzonder zijn. Paardenbloem, brandnetel, weegbree, maar ook vlier en meidoorn. Beter bestaat er niet.

Over meidoorn, de rode vruchten die er zelfs nu nog zijn, hoe goed die voor het ouderdomshart wel zijn. En dus spreek ik mijn bewondering ook uit over mijn eigen hart, dat ondertussen al 68 jaar klopt aan een gemiddeld ritme van 70 slagen per minuut, 24 uur per dag en ik vraag ik mij af hoeveel slagen dat dan wel mogen zijn in mijn 68 jaar.
En dus was er in het publiek een Pietje precies die dat dan ook even op zijn slimme telefoon voor mij  berekend had.
2 miljard 501 miljoen 856.000 hartslagen, knap van mijn hart en een beetje ondersteuning kan dat dan zeker wel gebruiken.

http://kunst-en-cultuur.infonu.nl/geschiedenis/95993-meidoorn-geschiedenis-van-geneeskracht.html
http://mens-en-gezondheid.infonu.nl/alternatief/23071-meidoorn-beschermer-van-hart-en-huis.html

woensdag, november 07, 2012

Obamaherbs en Red Passion?

Barack Obama werd gelukkig herkozen als president van de United States. Als herborist vroeg ik mij af of mijnheer de president op een of andere manier ook iets met kruiden 'herbs' te maken heeft. Dus.... ik op zoek naar de Obamaherbs en die bleken wel degelijk te bestaan, maar niet zoals ik ze mij had voorgesteld. Op de site Obamaherbs wordt alleen maar reclame gemaakt voor 'Red Passion'. Red Passion is a researched and tested formula to tackle all the pressing problems of men- naturally and safely. This natural formula for male sexual enhancement is proven to be the safest, most effective and completely noninvasive method for increasing the girth and lengthening of your penis.
Een zogenaamd afrodisiacum maar wel met bijzondere planten, Epimedium, Cuscuta, Ginkgo, Panax ginseng, Crataegus, Serenoa repens, Catuaba en Muira pauma, allemaal kruiden met een versterkende, hormonale of circulatiebevorderende werking.

Een voorbeeld: Epimedium Leaf Extract
Epimedium is a genus of twenty-one related plant species. Epimedium has been used for thousands of years as a libido enhancer. It is also known as 'Horny Goat Weed' in US. After centuries of use in China, top medical doctors now report that Epimedium can be used to boost libido, improve erectile function, restore sexual power and increase sensation. Scientifically, Epimedium works by freeing up testosterone, which naturally increases sex drive and endurance. Another effect of Epimedium is that it allows more blood flow to the penis. It does this by allowing the nitric oxide levels to increase, relaxing smooth muscles.
http://www.obamaherbs.com/ingredients.html. Obamaherbs! Wat zou mijnheer de president hier van vinden?

Maar er is ook een echte White House herb garden en die vind je op http://greenliving.about.com/od/thegreenyard/fr/white_house_garden.htm
Back to nature? Yes, we can. It is the first vegetable garden of the White House in about 70 years:
America’s First Lady grows, in an area of the garden that surrounds the White House, vegetables, fruit and herbs. Everything is, of course, organic and healthy, surrounded by edible flowers along the path.
Interesting: One part of the crops is called “The Three Sisters:” it consists of corn, beans and squash planted together. The Native Americans gave them this name because they grow and thrive together: the beans grow up the corn plants for support and the squash gives shade to the base of the plants.

dinsdag, november 06, 2012

Rabarberwortel

 Het imposante ingesneden blad van Rheum palmatum begint langzaam zijn zomerse kracht te verliezen, hét moment om de knoestige wortel te oogsten. De meeste wortels probeer ik onder zachte dwang met een platte riek uit de grond te halen, maar deze rabarberknoest moet ik wel met een schop in stukken snijden. Ik hoor het oranje sap in mijn oren sissen. Ik vernietig niet de hele plant, stukken met een sterke bladknop stop ik na enig indrogen terug in de volle grond. De rest wordt aan touwtjes geregen om een soort amulet te maken.

De Latijnse naam Rheum van 'rhein', vloeiend, stroom, verwijst naar de vloeibaar-makende, laxerende werking van de wortel. Met 'Rabarbar werd de afkomst van de plant aangeduid, aangevoerd van ver weg, uit het land der barbaren.http://mens-en-gezondheid.infonu.nl/natuurgeneeswijze/41645-rabarberwortel-mooi-en-machtig.html

maandag, november 05, 2012

Tijd! Tijd! Tijd!

Wat is er van de tijd geworden? De Griekse filosofen maakten een onderscheid tussen twee verschillende tijdservaringen; een sociale, meetbare tijd, die we met elkaar hebben afgesproken en op grond waarvan we klokken, agenda’s en kalenders kunnen maken. Behalve die tijd Chronos genoemd, is er ook nog een andere, meer subjectieve en niet meetbare of lineaire tijd, de Kairos geheten, die we alleen vanuit rust kunnen ervaren. Het is de tijd waarin je terecht komt als je je ontspant of je ergens diep op concentreert en de klok lijkt te zijn vergeten. Het is een tijd die niet opjaagt of rusteloos maakt, maar inspirerend en zelfs bezielend werkt. Luieren, mijmeren, dagdromen, naar muziek luisteren, wandelen, een boek lezen, mediteren, tuinieren, iedereen heeft zo zijn eigen ‘methode’ om die innerlijke tijd te ervaren, die, zo wist Plato ons al te vertellen, noodzakelijk en zelfs voorwaardelijk is voor onze creativiteit. Want alleen vanuit rust kan er een nieuwe gedachte of inzicht opborrelen.
We zijn echter al met al behoorlijk ver verwijderd geraakt van deze klassieke filosofische gedachte dat rust en nietsdoen de grondslagen van een beschaving zijn. Niet voor niets stamt het woord ‘school’ af van het Griekse woord ‘scholè’, dat onder meer rust betekent. Pas in rusttoestand, in de interval tussen twee handelingen, kunnen we tot bezinning en reflectie komen. Pas als we niets doen, opent zich de ruimte van het denken en van de creativiteit, verschijnselen die zich door geen vooropgesteld doel of economisch nut laten sturen of opjagen.

zondag, november 04, 2012

Herboristen en glucosinolaten

 Het eerste weekend van de herboristenopleiding. We bespraken vooral de werkzame stoffen in de plant: slijmstoffen, bitterstoffen, flavanoïden....

Tussendoor luchten we ons eigen even en waar kun je dat beter doen dan in het tuintje van een andere herboriste. En om bij het onderwerp van de dag te blijven, de nog zichtbare planten op de foto zijn citroenkruid, rode zonnehoed (polysacchariden), bieslook (glucosinolaten), bernagie (pyrrolizidine-alcaloïden), goudsbloem (flavanoïden), wijnruit, (rutine) wilde tijm (etherische olie).
Verder in de tuin zagen we nog een notenboom (juglon), een beetje bevroren doornappel (tropaan-alcaloïden), zeepkruid (zeepstoffen = saponinen), bevroren Oost-Indische kers (glucosinolaten = mosterdolieglycosiden).  Alles bij mekaar al een hele huisapotheek.


Over glucosinolaten. Het zijn de belangrijkste zwavelhoudende secundaire metabolieten in Brassica-gewassen. Een glucosinolaatmolecule bestaat uit een β-thioglucose, een gesulfoneerde oxime en een variabele zijketen afgeleid van een aminozuur (Fig 1). Er zijn meer dan 120 verschillende glucosinolaten beschreven (Fahey et al, 2001), waarvan slechts een 16-tal in cultuurgewassen voorkomen. Brassica-planten zijn vooral  koolgewassen zoals bloemkool, kool, broccoli, spruiten....
Epidemiologische studies hebben aangetoond dat glucosinolaten de gezondheid ten goede komen, vooral het risico op kanker vermindert (Talalay & Fahey, 2001).

In de landbouw
Bieden glucosinolaten een alternatief voor de klassieke chemische bodemontsmetting omwille van de insecticide, nematicide en fungicide eigenschappen van hun afbraakproducten, voornamelijk isothiocyanaten.
De toepassing van natuurlijk geproduceerde chemicaliën in de land- en tuinbouw (biofumigatie) zou het gebruik van synthetische bestrijdingsmiddelen aanzienlijk kunnen verminderen en zo zorgen voor een beter milieu en een duurzame landbouw.


Wat is het effect van bewaren en bereiden op de glucosinolaten?
Het snijden van kool heeft tot gevolg dat de groenten meer glucosinolaten aanmaakt. Twee dagen na het snijden kan de hoeveelheid glucosinolaten zijn verdubbeld of nog meer. Koken heeft een vermindering van glucosinolaten tot gevolg. Opslag en transport zijn geen belangrijke factoren voor de concentratie van beschermende stoffen. Thuisbereiding en industriële bereiding wel. Glucosinolaten lossen op in water. Onderzoek waarbij groenten 30 minuten werden gekookt had een vermindering tot gevolg van 65% tot 77%. Tien minuten koken leidde tot een vermindering van 40-50%, vijf minuten koken leidde tot een vermindering van 20-30%. Stomen, magnetronbereiding en wokken hadden nauwelijks effect op het glycosinolaat.

woensdag, oktober 31, 2012

Groot hoefblad in het park

Mijn cursusboeken ophalen in Oostende, zon en wind over zee. Mijn auto staat geparkeerd bij het park en dan besef ik dat ik nog nooit in dat park ben geweest. Dus, er even doorheen wandelen.
Aftakelende, wilde kastanjebladeren en resten van groot hoefblad brengen mij in de sfeer. Een bloot bronzen beeld hoog ongenaakbaar op zijn sokkel, ziet er in nu in de herfst nog bloter uit dan het al is. Wind noemt het en ook dat past goed bij het jaargetij. Het beeld is een artistieke ode  van de kunstenaar aan zijn vroeg overleden dochter. Hier trotseert het al vele jaren de tijd en de elementen. Groot hoefblad zal er ook al wel enkele jaren zijn, al kruipt het in de winter wel in de grond om de elementen te trotseren. Op een vreemde manier hou ik wel van aftakeling, bij planten tenminste, mogelijk omdat ik weet dat ze volgend jaar weer in volle glorie en krachtig te voorschijn komen.

Als herborist ben ik vooral in de wortels geïnteresseerd. En dat is nu de tijd om te oogsten, alhoewel ik dat hier in het park niet kan doen.
Dodonaeus zegt over Petasites
'De wortel van dokkebladeren, te weten als ze gedroogd zijn, is warm en droog tot in de tweede graad en insgelijks is het dun van delen en geschikt om te laten zweten. Daarom is ze zeer nuttig gehouden tegen de pest en besmettelijke hete ziekten en tegen alle gebreken die door het zweten genezen kunnen worden, want ze drijft alle kwaad vuur en vergift van het hart als het poeder van die wortel in wijn gedaan en gedronken wordt.
Ze doodt de wormen en laat gemakkelijk plassen en de maandstonden voortkomen. Dan om het voor vermelde te doen zal men de schors van deze wortel nemen want dat is het beste en het krachtigste deel er van.
De bladeren zelf zijn zeer krachtig tegen de kwade naar binnen etende zweren en voortslopende zerigheden, van buiten er op gelegd zoals sommige verzekeren.


Meer lezen over groot hoefblad kun je op http://kunst-en-cultuur.infonu.nl/taal/25369-in-de-naam-van-groot-en-klein-hoefblad.html en http://gezondheid-voeding.todio.nl/alternatieve-geneeswijzen/hoefblad-extracten-te-gebruik-bij-migraine-en-astma-1539.html

dinsdag, oktober 23, 2012

Herfst, bos en kastanje


Vandaag is voor mij de eerste herboristenlesdag van het nieuwe seizoen. Een herfstwandeling vooraf brengt me in de juiste stemming en zorgt ook voor enig lesmateriaal. Kastanje- en tulpenbomen, eik en Taxus. Niet dat deze bomen allemaal eetbaar zijn, maar genietbaar in elk geval wel. En is dat niet de grootste geneeskracht, genieten van geur en kleur in de levende natuur. 

Wel eetbaar is de tamme kastanje, Castanea sativa, gepoft, als meel in brood en koekjes of als kastanjepuree.  Een recept: 500 gram kastanjes, 1 liter melk, 1 koffielepel kristalsuiker, 100 ml room, witte peper en zout naar smaak.
Medicinaal is de kastanje weinig gebruikt geweest toch vinden we de vrucht terug in oude kruidenboeken.

Petrus Nijlandt in zijn 'Herbarius' vermeldt wat een aantal van zijn beroemde voorgangers gezegd hebben.
Tegen bloedspuwen: Neem van kastanjemeel zoveel als nodig is en meng dit met gezuiverde honing, laat hiervan vaak gebruiken. Galenus.
Tegen gezwollen borsten van de vrouwen: Neem kastanjemeel, gerstemeel en van elk zoveel als genoeg is, maak hiervan met azijn een papje dat ge op de gezwollen borsten leggen zal. Dodonaeus.

Tegen buikloop en bloedspuwen: Neem van de bruine schors van de kastanje een halve hand vol en kook die in water tot een half pintje, als dit doorgezeefd en met suiker zoet is gemaakt gebruikt het in twee maal. Matthiolus.
Tegen de witte vloed van de vrouwen en allerhande bloedgang: Neem het binnenste velletje dat de kastanje bedekt en gebrand ivoor, van elk een vierendeel lood, stamp dit tezamen tot een fijn poeder en geef dit met wat nat in twee malen in. Matthiolus.


Volgens Pfaf database zijn sweet chestnut leaves and bark are a good source of tannins and these have an astringent action useful in the treatment of bleeding, diarrhoea etc. The leaves and bark are anti-inflammatory, astringent, expectorant and tonic. They are harvested in June or July and can be used fresh or dried. An infusion has been used in the treatment of fevers and ague, but are mainly employed for their efficacy in treating convulsive coughs such as whooping cough and in other irritable conditions of the respiratory system. The leaves can also be used in the treatment of rheumatism, to ease lower back pains and to relieve stiff muscles and joints. A decoction is a useful gargle for treating sore throats. The plant is used in Bach flower remedies - the keywords for prescribing it are 'Extreme mental anguish', Hopelessness' and 'Despair' .http://www.pfaf.org/user/plant.aspx?latinname=Castanea+sativa

Fitoterapia. 2000 Aug;71 Suppl 1:S110-6. Antibacterial and allelopathic activity of extract from Castanea sativa leaves. Basile A, Sorbo S, Giordano S, Ricciardi L, Ferrara S, ea
Food Sci Technol Int. 2010 Jun;16(3):209-16. Epub 2010 Aug 12.Antioxidant potential of chestnut (Castanea sativa L.) and almond (Prunus dulcis L.) by-products. Barreira JC, Ferreira IC, Oliveira MB ea

vrijdag, oktober 19, 2012

Terug van mijn 'landgoed' in Bretagne. Dan kijk je weer met andere, verse ogen naar je mini-tuintje aan zee.

Genepi / Artemisia sp.
Rozenbottels van de hondsroos worden zichtbaar tussen de verkleurende en krimpende bladeren van de vijgenboom. Onrijpe, groene vijgen en rode bottels. Zou daar ook in de keuken samen iets mee te maken zijn? Misschien toch maar eens allebei in een kookpot gooien, wat suiker erbij en tot een vreemde confituur laten inkoken.

Wat er mooi grijs bij ligt, is mijn genepi-alsem, die in plaats van hoog in de bergen over de ruwe rotsen te kruipen, zich hier tevreden moet stellen met een betontegel onder zijn stengels. Het lijkt de plant niet te deren, ook niet het feit dat hij hier op zeeniveau in plaats van op 2000 meter moet groeien.

Boven de genepi groeit de kerryplant zonder problemen. Ondanks het feit dat de plant als niet winterhard bekend is, staat hij hier al jaren zomer en winter in de volle grond. wel tegen het huis aan en natuurlijk aan zee. Er naast bloeit nu zelfs een hangende rozemarijn Rosmarinus prostratus.

Verder valt vooral Ginkgo biloba in pot op. De plant is maar een metertje hoog, ondanks zijn leeftijd van 10, 11 jaar. Hij groeit dus nauwelijks. Volgend jaar hopen we hem te bevrijden uit zijn pot. Zal hij dan hard gaan groeien? Genieten kunnen we nu wel van zijn geel-oranje verkleurende, gespleten blaadjes.

Er is nog een lievelingsplant in grote pot, die wacht op zijn verhuis naar Frankrijk. De monnikenpeper Vitex agnus castus. Hij wil zelfs nu nog wat bloem vormen. Moedig maar tot zaad zal hij wel niet geraken. En het zijn juist de zaden die medicinaal gebruikt worden.

http://kunst-en-cultuur.infonu.nl/mythologie/36507-genepi-een-mythische-plant.html
http://kunst-en-cultuur.infonu.nl/mythologie/32316-vitex-agnus-castus-in-de-naam-vanmonnikenpeper.html
http://dier-en-natuur.infonu.nl/natuur/59887-ginkgo-geschiedenis-van-de-geheugenboom.html

donderdag, oktober 11, 2012

Van Bretagne naar België

Van Pont ar Gorret richting België, St Brieuc, Dinan, Dinard, St Malo, Avranches tot Villedieu les Poeles, allemaal in de buurt van op de autoweg. Bij Aire de la vallée de la Vire (Gouvets) stoppen en overnachten we. We zijn al rond 6.30 ter plaatse. Stevige regenbuien afgewisselend met zon, wilde wolken boven Bretoens en Normandisch landschap. In de verte Le Mont Saint Michel. La Manche, noemt het Normandisch schiereiland, waar Cherbourg het uiterste punt van is. Wij zitten hier aan de rand nog altijd dicht bij Mont St Michel.  Het gebied heeft zijn grootste bekendheid te danken, nu ja te danken aan Utah Beach, de plaats waar Amerikanen en anderen Europa kwamen bevrijden in 1944. Het jaar dat ik geboren werd maar daar hebben de Amerikanen of de oorlog niks mee te maken.

Morgen rijden we verder naar De Haan aan Zee. Voor M. is het zowat een half jaar geleden, ik ben er tussendoor nog 2 keer geweest. Nieuw is dat we een kat als gezelschap hebben. Aan komen waaien in ons huis in Bretagne, en snel van wild geweldig tam geworden en dan...wat nu. We konden ze (hem) toch niet aan haar (zijn) lot overlaten dus mee naar Belgie.

woensdag, oktober 10, 2012

Herfstig


En plots waren ze daar! 

Na enkele dagen regen en toch redelijke temperaturen kwamen ze, in het gras onder de eikenboom, massaal bovengronds. De paddenstoeltjes. En dat net op een plaats waar ik mijn kruiwagen parkeer en regelmatig op en neer rij. Ik moet nu een andere parkeerplaats en rijroute nemen. Wat natuurlijk geen probleem is, ook al omdat we morgen voor een tijdje terug naar België gaan.

'S avonds toch gezellig de houtkachel aangemaakt. 
Houtvuur, vlammen, paddenstoelen, geur van herfst. 
Gevoel van vergankelijkheid maar 
ook gevoel van eeuwigheid.

En wat voor paddenstoel zou dat wel mogen zijn?

zaterdag, oktober 06, 2012

Gele lis

Wat wortels van gele lis uit ons moeras getrokken. Bewonderenswaardige stevige wortelstokken zijn het wel, ondanks de vochtige grond langs de rivier zijn ze nauwelijks uit de grond te krijgen. Ook wel omdat ze volledig overwoekerd worden door de fijnere wortels van het rietgras. Twee totaal verschillende individuen die elk op hun eigen manier in hetzelfde biotoop kunnen overleven. 
Met de wortelstokken wil ik niet direct iets medicinaals doen, ze zijn eerder bedoeld om er wol of katoen mee te verven. Ik oogst ze in opdracht, zal ik maar zeggen. Bij het doorsnijden kleurt het snijvlak bijzonder rood, toch zou het eerder grijs of zwart kleuren. 

En nu ik toch met deze lis bezig ben, moet ik maar weer wat kennis bij mekaar sprokkelen uit oude kruidenboeken. Hier wat ongeordende maar wel boeiende info over deze plant. Een eigen verhaal zal ik er later wel van maken.

 Over de naam en heraldiek.
De gele lis stond model voor de ’fleur de lys’ in het wapen van de Franse koningen. Het Merovingische leger, in oorlog met de Hunnen, ontdekte, dank zij deze irissen een doorwaadbare plaats in de Rijn. Uit dankbaarheid kwam de bloem zo wellicht in het blazoen terecht. Op de grafzerk van koning Dagobert (+639) figureert de gouden lis al en zal daarna al de gekroonde hoofden van Frankrijk sieren. De driedelige irisvorm werd het symbool van het christendom in de kruistocht van 1137 onder Louis VII en ze werd toen bekend onder de naam ’fleur de Louis’, wat daarna veranderde in ’fleur de luce’ (bloem van licht). De naam verbasterde tot ’fleur de lys’ en tot het huidige ’fleur de lis’. Kroningsgewaden, kerkelijke voorwerpen, kruisen en degelijke werden vaak van ’lelies’ op een blauw veld voorzien.

Blankaart: Iris Lutea Sylvestris, Pseudoiris, Pseudoacorus, gele lis, valse lis, valse Acorus.
.......Het heeft kromme en sterk lopende, lange, geknoopte en gekronkelde wortels die wat bleek rood van kleur en wat tezamen trekkend van smaak zijn.
Ze worden door de wortels voortgezet als ook door het zaad en groeien langs de waterkanten van sloten en vaarten tussen Gouda en Rotterdam, Friesland enz. en bloeit gewoonlijk in mei en juni.
Ze wordt hier zelden gebruikt. Als de wortel gekauwd wordt trekt het wel wat tezamen, een teken dat die bestaat uit vele ongeregelde en grove deeltjes maar omdat die ook enige scherpheid geeft vooral als men die over de tong laat gaan zo bestaat die ook uit enige fijn deeltjes die door de grove in het begin niet opgemerkt worden. Het is zo, ze wordt in alle vrouwenvloeden en darmvloeden zeer aangeprezen als ook tegen het bloedplassen waartoe men het afkooksel kan gebruiken als ook het poeder van de gedroogde wortels.

Artseny-gewassen 1796-1813
Gebruik. De Wortels maaken een langen, rolronde Knobbel, van onderen Vezelig van binnen rood. Zij worden als Samentrekkende onder de Geneesmiddelen gesteld, bij den naam van Rad. Acori adulterini, doch wegens haare Scherpheid weinig gebruikt. Men wil, dat 'er op sommige Plaatsen Inkt van gemaakt worden en de Bloemen geeven een geele Kleur.

Cruijdeboeck deel 2 capitel 35, bladzijde 235-236  Z
Van geel Lisch.   Cap. xxxv.
Tgeel Lisch wordt nu ter tijt gheheeten in Latijn Gladiolus luteus/ ende is sonder twijfel een gheslacht van Gladiolus/ dat in Griecx Xiphion Phasgonon en Macheronion gheheeten wordt. In die Apoteke wordt dit Lisch gheheeten Acorus ende die wortel daer af/ voor die wortele van den oprechten Acorus ghebruyckt/ niet sonder groote dwalinghe ende achterdeel van den siecken/ ghelijck dat niet alleen van ons/ maer oock van veel gheleerden dees tijts ghescreven is. Die dit Lisch daerom Pseudoacorus dat is valschen Acorus geheeten hebben. In Hoochduytsch heetet geel Schwertel und Drachenwurtz. Hier te lande geel Lisch ende Bocxboonen. In Franchois Glayeul ou Flambe bastarde.

Cracht ende werckinghe
Die wortel van geel Lisch in water ghesoden ende ghedroncken gheneest dat roode melizoen/ ende stopt alle loop des buycx.
Die selve wortele in der selver manieren ghebruyckt/ is goet tseghen dat bloetpissen ende bloetspouwen. Zy gheneest oock die vloet ende die overvloedighe cranckheyt der vrouwen/ ende stelpt alle bloetganck.

Duidelijk een samentrekkende werking tegen bloedingen (looistoffen)

Mrs. Grieve inventariseert heel wat informatie, citeert beroemde herboristen zoals Culpeper en Parkinson


Medicinal Action and Uses---The Yellow Flag rhizome was formerly much employed as a medicine, acting as a very powerful cathartic, but from its extremely acrid nature is now seldom used. An infusion of it has been found to be effective in checking diarrhoea, and it is reputed of value in dysmenorrhoea and leucorrhoea.

It was formerly held in the highest esteem, the juice of the root being considered a cure for obstinate coughs, 'evil spleens,' convulsions, dropsies and serpents' bites, and as Gerard also says, 'doth mightilie and vehementlie draw forth choler.' Gerard recommended it as a cosmetic, saying:
'The root, boiled soft, with a few drops of rosewater upon it, laid plaisterwise upon the face of man or woman, doth in two daies at the most take away the blacknesse and blewnesse of any stroke or bruise,'
though he adds as a warning that if the skin
'be very tender and delicate, it shall be needful that ye lay a piece of silke, sindall or a piece of fine lawne betweene the plaister and the skinne for otherwise in such tender bodies it often causeth heat and inflammation.'
He recommends: 'an oil made of the roots and flowers of the Iris, made in the same way as oil of roses and lilies. It is used to rub in the sinews and joints to strengthen them, and is good for cramp.'
Parkinson, of all the varieties, most esteems 'for his excellent beautie and raretie the great Turkie Flower de luce.' 'And for a sweet powder to lay among linnen and garments and to make sweet waters to wash hand-gloves or other things to perfume them' the roots of the sweetsmelling Flag.
The acrid juice snuffed up the nostrils excites violent sneezing, and on the authority of Dr. Thornton, 'in this way it has cured complaints of the head of long standing in a marvellous way.' The root powdered was also used as snuff.
The old authorities praised it as a cure for toothache, a slice of the rhizome rubbed against the aching tooth or held in the mouth between the teeth, being supposed to cause the pain to disappear at once.

Culpepper (1652) says that the distilled water of the whole herb is a sovereign remedy for weak eyes, either applied on a wet bandage, or dropped into the eye, and that an ointment made of the flowers is very good for ulcers or swellings.
A French chemist, early last century, discovered that the seeds, when ripe, freed from the friable skin which envelops them, produces a beverage similar to coffee and even much superior to it in flavour, but they must be well roasted before using.
The flowers afford a beautiful yellow dye, and the root, with sulphate of iron, a good black dye.
The acrid properties are entirely dissipated by drying, after which it acts only as an astringent, so powerful from the amount of tannin contained, that it has been used in the place of Galls in the making of ink.

En ook James Duke inventariseert
“Minced rhizomes mixed with couscous, a popular dish in North Africa, to serve as a condiment
and to increase the girth of women” (BOU). Seeds have been used as a coffee substitute. Powdered
root was once used as a snuff, and as a breath freshener (BIB; TAN).
English use the root for toothache (AAH).
Moroccans consider it a general antidote to poisons (BOU).
Moroccans mix powdered rhizome with vinegar as diuretic and purgative (BOU).
North Africans boil the fragmented rhizomes (one of Morocco’s favorite alexiterics) for
rheumatism and sciatica (BOU).

En ik inventariseer nu weer Dodonaeus, Mrs Grieve, James Duke... en zo blijven we bezig.

dinsdag, oktober 02, 2012

Wortels oogsten op seizoensdag


Worteltijd komt er weer aan. Te oogsten smeerwortel, Griekse alant, brandnetel en deze keer, want nog in Bretagne, krijg ik de kans om Ruscus aculeatus of muizedoorn te oogsten. Dat zal voor morgen zijn.
Ik ontdek nog een verslagje over een worteldag van de herboristenopleiding nu 21 jaar geleden, leuk en ook nuttig om te lezen.

12 oktober 1991: seizoendag van de herboristen opleiding

In de kruidentuin van de opleiding bij Weelde Statie, grond veroverd door Maurice op de Belgische spoorwegen. Het is vandaag worteldag, we bekijken, scheuren en oogsten verschillende soorten wortel van de piepkleine Tormentil over de verstrengelde Valeriaan, naar de knoestige alant tot de glibberige zwarte smeerwortel.
De studenten moesten allemaal een verslag maken van deze seizoensdag. Hier een stukje van het verslag van Mario Polderman

Bij het oogsten is het belangrijk een zo groot mogelijk deel van de wortel boven de grond te halen. Enige kennis van de plant is hierbij dus wel vereist. Zo bleken zowel de alantwortel als de smeerwortelwortel  vrij stevig van structuur. De wortel groeit duidelijk naar beneden, en gaat van dik ( aan de bovenkant ) naar steeds dunner aan de onderkant.

valerianae radix
Het uiterlijk van de valeriaanwortel(s), verbaasde me eerlijk gezegd een beetje. Omdat ik de wortel enkel in z'n gedroogde vorm ken had ik me ook 'een echte wortel' voorgesteld. Dit bleek niet zo te zijn. Het is eerder een soort web van kleine worteltjes die als een kluwen touw door elkaar gegroeid zijn. Hierdoor is hij vrij goed in de grond verankerd, alhoewel de wortels niet echt diep ( ± 15-20 cm ) zitten.

Nadat Maurice ons erop had gewezen dat de plant ondergronds een soort voortplantingsreis maakt door het vormen van nieuwe bijwor­teltjes kon ook ik vaststellen dat het oudste deel van de wortel er anders uitzag dan de wortels die later gevormd werden. Het oudste deel was dikker en taaier dan degene die later ontstaan. Van binnen naar buiten toe gezien worden dus steeds nieu­we worteltjes gevormd.
Nadat van de wortel van de tormentil de buitenkant een beetje afgeschraapt was, viel vooral de typische oranje kleur van de wortel op (looistoffen)

Verdere verwerking van de wortel. 
Nadat de wortel uit de grond gehaald is kan ze natuurlijk niet in die toestand gebruikt worden voor medicinale doeleinden. De volgende stap is het schoonmaken van de wortel. Om niet al te veel grond mee in huis te nemen werd een eerste grove reiniging in de tuin toegepast, en wel door de wortel goed te spoelen in een emmer water.
Wat hierbij opnieuw op viel was toch wel het grote verschil in wortelvorm en structuur. Door het netwerkkarakter van de wortels van de valeriaan bleken deze veel meer grond vast te houden dan de andere wortels. En waren dus ook moeilijker schoon te maken.


Eugenol, bessen en aromatherapie


Zoals je misschien merkt ben ik mijn zomerse, wetenschappelijke achterstand op gebied van kruiden wat aan het in halen. Het najaar leent zich daar goed voor en met nieuwe cursussen voor de deur moet ik ook up to date blijven. Dus hier wat wetenschappelijke weetjes over fyto- en aromatherapie

Aromatherapie helpt mogelijk tijdens de overgang
Rosmarinus
Massage met aromatherapie werkt beter dan massage, als het om vermindering van menopauze ongemakken gaat. Dat was het resultaat van een Iraanse studie. De aromatherapie bestond uit een massage van een half uur met amandel-teunisbloemolie (90/10), waarin 3 % essentiële olie van lavendel, geranium, rozen en rozemarijn (4:2:1:1) vermengd was. De placebogroep kreeg een massage met geurloze vloeibare paraffine. De massage werd gedurende vier weken tweewekelijks toegepast op de buik, de dijen en de armen. Een controlegroep kreeg geen behandeling.
Terwijl de controlegroep geen enkele verbetering vertoonde, daalde de MRS-score (menopause rating scale) in de aromatherapiegroep van 21,86 naar 13,11 punten. De geurloze massage zorgde ook voor een kleine daling: van 21,72 naar 19,07 punten.
De gebruikte etherische olie
- Geranium: herstel hormonaal evenwicht
- Rozen: versterkt functie van de baarmoeder
- Lavendel: rustgevend
- Voor rozemarijn gaven de auteurs geen reden op: is wel circulatiebevorderend en stimulerend
Essentiële oliën zijn bovendien algemeen rijk aan fyto-oestrogenen. Aromatherapie kan ook toegepast worden door middel van inademing, orale inname, compressen of als badolie.
Ref. Darsareh F, Taavoni S et al. Effect of aromatherapy massage on menopausal symptoms: a randomized placebo-controlled clinical trial. Menopause. 2012; 19(9). DOI: 10.1097/

Bessen beschermen tegen neurodegeneratie
In die gezonde voeding passen zeker bessen. In een recente review geven onderzoekers van de Tufts universiteit een overzicht van de weldoende effecten van de consumptie van bessen op de neurologische functies. En dit niet alleen omwille van hun sterke anti-oxidantcapaciteiten, vele bessen blijken ook directe neuroprotectieve eigenschappen te hebben, en ontstekingsmarkers zoals NFκB te verlagen. In dierproeven bleken bessen zelfs te zorgen voor een reductie van de ontwikkeling van amyloid-bèta (Alzheimer).
In humane studies werd aangetoond dat dagelijkse consumptie van bosbessensap bij milde cognitieve achteruitgang zorgde voor een beter geheugen en prestaties dan in de placebogroep. De onderzoekers gaan verder in hun research om uit te zoeken wat, hoeveel en wanneer bessenconsumptie de beste resultaten kan geven om neurodegeneratie en veroudering tegen te gaan.
Ref. Miller MG, Shukitt-Hale B. Berry fruit enhances beneficial signaling in the brain. J. Agric. Food Chem. 2012 january 23

Eugenol effectief chemotherapeuticum?
Eugenol is de belangrijkste component van de etherische olie uit kruidnagel (Eugenia caryophyllata), die in iets mindere concentratie ook voorkomt in andere kruiden zoals basilicum, laurier en kaneel. Eugenol is een vluchtige fenolische molecule en heeft diverse biologische activiteiten: antioxidans (zeer effectief tegen peroxidatie van vetzuren), antiseptisch, antibacterieel en pijnstillend (denk aan het traditionele gebruik bij tandpijn).
Een recente studie onderzocht het potentieel van de combinatie van eugenol met chemotherapie (gemcitabine). Eugenol bleek dosisafhankelijk een selectieve cytotoxiciteit te vertonen voor kankercellen, maar minder voor gezonde cellen.  De combinatie met gemcitabine remde groei en stimuleerde apoptose bij lagere concentraties dan individueel, wat wijst op een synergetisch effect. De combinatie zorgt voor een hoger effect en dus een lagere dosering van gemcitabine, zodat de bijwerkingen ervan ook verminderen.
De resultaten suggereren dat de antikankeractiviteit van eugenol berust op ontstekingsremmende en anti-apoptotische effecten in afwijkende cellen. Nu nog een studie die onderzoekt of eugenol het alleen kan, of in combinatie met andere natuurlijke chemotherapeutica, zoals curcumine en isothiocyanaten?
Ref. Hussain A et al. Eugenol Enhances the Chemotherapeutic Potential of Gemcitabine and Induces Anticarcinogenic and Anti-inflammatory Activity in Human Cervical Cancer Cells. Cancer Biotherapy & Radiopharmaceuticals 2011, 26(5): 519 - 527. Gülçin I. Antioxidant Activity of Eugenol: A Structure–Activity Relationship Study. J Medicinal Food 2011; 14(9): 975 - 985.

https://sites.google.com/site/kruidwis/planten-van-a-tot-z/eugenia-cariophilla-kruidnagel

Ginseng bij angina pectoris?



Een meta-analyse uitgevoerd door de universiteit van Macau (China) en de universiteit van Edinburgh vond dat geneesmiddelen gebaseerd op ginseng efficiënter zijn dan de klassieke nitraten bij de behandeling van angina pectoris. Symptomen van angina pectoris zijn stekende pijnen in de borststreek als gevolg van een slechte bloedtoevoer naar het hart.

De onderzoekers verzamelden alle klinische studies uitgevoerd tussen 1980 en 2010 en hielden er 18 over na een selectieprocedure. In het totaal waren er meer dan 1500 patiënten betrokken. Na analyse bleek ginsengmedicatie drie keer beter te werken dan nitraten als het ging om vermindering van symptomen van angina pectoris.
Angina pectoris werd bovendien geëvalueerd aan de hand van afwijkingen op het elektrocardiogram (ECG). Ginseng scoorde 60 % beter op basis van de ECG-metingen.

De meta-analyse is dus een sterke aanwijzing voor de werkzaamheid van ginseng, al valt er veel aan te merken op de kwaliteit van de verzamelde studies. Veelal zijn ze te klein van opzet en is er een diversiteit aan ginsengpreparaten gebruikt. Meestal is de termijn van de studies van te korte duur. Dan weer positief was dat ginseng in de enkele langetermijnstudies iets beter scoorden dan in de kortetermijnstudies.

Yongliang Jia, Shikai Zhang, Fangyi Huang, Siu-wai Leung. Could ginseng-based medicines be better than nitrates in treating ischemic heart disease? A systematic review and meta-analysis of randomized controlled trials. Complementary Therapies in Medicine (2012) 20, 155—166

Over ginseng lees ook 
http://dier-en-natuur.infonu.nl/bloemen-en-planten/30569-ginseng-het-energiekruid.html
https://sites.google.com/site/kruidwis/kruiden-a/panax-ginseng-ginseng

zondag, september 30, 2012

Een rode klaverbloem


Ik vond nog één rode klaverbloem in ons graslandje onder de tweeling-eikenbomen. Trifolium pratense is een plant die we in de Europese fytotherapie, tot voor kort weinig gebruikten. Toch was de klaver bij de boeren wel bekend als veevoer en als grondbemester. Ondertussen weten we dat de rode klaver ook bij mensen een lichte oestrogene werking kan hebben. Bij de Noord-Amerikaanse Indianen was die hormonale werking al langer bekend.

Suzan Weed over klaver 'One of the most cherished of the fertility-increasing plants is red clover (Trifolium pratense). Common in fields and along roadsides, it has bright pink (not really red) blossoms from mid-summer into the chilly days of fall. A favorite flower of the honeybees, the tops (blossoms and appending leaves) are harvested on bright sunny days and eaten as is, or dried for medicinal use. The raw blossoms are delicious in salads and nutritious when cooked with grains such as rice or millet.

To make a fertility-enhancing infusion, I take one ounce by weight of the dried blossoms (fresh won't work for this application) and put them in a quart size canning jar. I fill the jar with boiling water, screw on a tight lid, and let it steep at room temperature overnight (or for at least four hours). Dozens of women have told me that they had successful pregnancies after drinking a cup or more (up to four cups) a day of red clover infusion.
It is especially helpful if there is scaring of the fallopian tubes, irregular menses, abnormal cells in the reproductive tract, or "unexplained" infertility. It may take several months for the full effect of this herb to come on and pregnancy may not occurs until you have used it for a year or two. You can improve the taste by including some dried peppermint (a spoonful or two) along with the dried clover blossoms when making your infusion.

Fyto-oestrogenen is het woord dat gebruikt wordt voor alle niet steroïdale ( oestrogenen en alle seksuele hormonen bij de mens hebben een typische scheikundige structuur met 4 ringen die men steroïden noemt) stoffen die een oestrogene activiteit hebben of die gemetaboliseerd worden tot stoffen die een oestrogene activiteit hebben. Deze stoffen worden teruggevonden in minstens 300 planten en binden zich zoals echte oestrogenen aan de steroidreceptor. Deze phyto-oestrogenen kunnen zowel oestrogene als anti-oestrogene effecten hebben : hun zwakke binding aan de receptor maakt hen tot oestrogen wanneer geen andere oestrogenen aanwezig zijn, en tot anti-oestrogen wanneer meer actieve oestrogene aanwezig zijn.

http://mens-en-gezondheid.infonu.nl/natuurgeneeswijze/39741-rode-klaver-in-de-menopauze.html




zaterdag, september 29, 2012

Hazelaars en de tuin

Wat hebben we vandaag gedaan?  Artikel geschreven over een Bretoens stadje Pont Aven, cake en tofupastei gemaakt, opslag takken aan pruimenbomen in de tuin verwijderd, gekookt en gegeten zalm met wortel en venkel en.... begonnen met de snoei van enkele zeer oude hazelaars in de tuin.

Tijdens het snoeien ook nagedacht over de eeuwenoude betekenis van deze struiken. En zeggen dat er hier tientallen groeien en een mysterieuze holle weg vormen, daar mag ik bij het snoeien wel enige eerbied voor opbrengen. Voorlopig zaag ik dan ook manueel, wel met een echte zaag natuurlijk.

Onze holle hazelaarsweg
Hazelaars kunnen zowat 80 jaar worden, maar het duurt vaak zeker 10 jaar voor ze hun eerste vruchten dragen. De hazelnoot is al erg oud: er zijn fossiele hazelnoten gevonden in grondlagen van meer dan 40 miljoen jaar geleden. De naam Hazel komt mogelijk van het Angelsaksische haes, wat ‘bevelen’ betekent. De oudste vermelding in Nederland dateert uit 1546, maar in toponiemen komt de naam al veel eerder voor.

Corylus, een Latijnse afleiding uit het Grieks, betekent ‘gehelmd’, en verwijst naar de harde vruchtwand. Sinds oude tijden is de hazeltwijg een teken van gezag geweest. De staf van Mercurius werd gevormd van de hazelaar. De staf van veel pelgrims was gewoonlijk uit hazelaar gesneden. En met behulp van een y-vormig hazelaartwijgje zoekt de wichelaar naar water of andere energieën in de aarde.

 De takken werden geoogst als ze een diameter van 5-8 centimeter hadden, ze werden gespleten en geweven tot schermen. Deze schermen werden gebruikt als omheining voor vee of in de huizenbouw als skelet, waar leem op werd aangebracht.

De struik komt in vele sagen voor. Voor de Germanen was het een heilige struik. Overledenen kregen hazelnoten mee in hun graf. De struik is het ook symbool van de eeuwigheid en zodoende verbonden met de zon. De vrucht, de hazelnoot, is symbool van vruchtbaarheid. Zij was gewijd aan Donar, de Germaanse vruchtbaarheidsgod en beschermheer van het gerecht. Gerechtsplaatsen werden afgezet met dunne hazeltakken. Zo’n omheining was heilig.

Namen: Corylus avellana L. Hazelnoot, Gewone hazelaar, (Bosnoot) Hazelnut, Nut, hazel commun, cob-nut tree, hazelnut tree, filbert crazy, European Filbert La Noisette, noisetier commun, coudrier; aveline (vrucht), (noisetier des bois) Die Haselnuss, Gemeine Hasel(nuB), Wald-Hasel, ZellernuB, LambertsnuB

Lees ook https://sites.google.com/site/kruidwis/planten-van-a-tot-z/coryllus-avellana-hazelaar




donderdag, september 27, 2012

Inktzwam

Ook paddenstoelen vinden we voorlopig nog niet veel in tuin of omgeving. Wel een groepje serieus uitgelopen inktzwammen, ze zien er niet echt lekker of eetbaar meer uit, maar zijn wel geweldig fotogeniek. De schoonheid van vergankelijkheid.

Men maakte vroeger inkt door deze zwam op een bord te laten vervloeien, wat Arabische gom en olie toe te voegen en alles goed te schudden.

In het Duits tijdschrift voor fytotherapie (1984) vind ik een onderzoekje naar de invloed van Coprinus comatus op de bloedsuikerspiegel van muizen. Coprinus is niets anders dan de geschubde inktzwam. Een goed herkenbare soort die jong ook eetbaar is.

Deze zwammen zijn zo wie zo boeiend. Coprinus atramentarius bevat gifstoffen die in alcohol oplossen. Als men deze inktzwam eet en tegelijk wijn drinkt, wordt je flink misselijk, je gaat beven en krijgt last van hartkloppingen. De Afrikaanse Lissongo-stam noemen een verwante inktzwam "tongo-mokolo", d.w.z. de paddenstoel die 's avonds hoofd en hart doet draaien als je palmwijn drinkt.

Ik kan me van jaren geleden herinneren dat we wat inktzwammen gegeten hadden en daar toch niet goed van geweest waren. Maagproblemen, zwaar gevoel, wat misselijkheid. Of we eerder of daarna alcohol hadden gedronken, kan ik mij helaas niet meer herinneren. Of wil ik het mij niet meer herinneren?


J Trace Elem Med Biol. 2006;20(3):191-6. Hypoglycemic activity of fermented mushroom of Coprinus comatus rich in vanadium. Han C, Yuan J, Wang Y, Li L.

Michelot D  Poisoning by Coprinus atramentarius. Nat Toxins 1992; 1(2):73-80.
The ink cap--Coprinus atramentarius (Bulliard ex Fries) Fries--is responsible for poisoning when ingested with alcohol. The investigation of the "Coprinus syndrome," although a minor poisoning incident, stimulated numerous research programs because the results were expected to yield a novel drug useful during the treatment of alcoholism. This work led to the identification of the active principle--coprine--and to an explanation of its mode of action; nevertheless, detailed toxicology investigations have shown that the mutagenic and gonadotoxic properties of this compound made it unsuitable for therapeutic use. Our current knowledge of the poisoning, the chemistry of the toxin, and its mode of action are here reviewed.



zaterdag, september 22, 2012

Plukken

Een bessen- of vruchtenjaar is het dit jaar niet voor ons. Appel- en pruimenbomen in onze Bretoense tuin dragen nauwelijks een appeltje of pruim en zelfs de overdaad aan bramenstruiken leveren weinig vruchten op. Vandaag dus maar eens in de nabije omgeving gezocht naar vlierbessen en bramen. Is natuurlijk ook een excuus om de omgeving nog eens te verkennen. Langs het fietspad (vroegere spoorweg) vind ik vlakbij huis nu toch enkele gezonde vlierstruiken met stevig blad en grote trossen met rijpe bessen. Natuurlijk hebben de vogels al wat mee gesnoept, maar als er genoeg is wil ik gerust delen. Dat het de vogels zijn die mee eten, kun je ook zien aan de paars gekleurde uitwerpselen die hier en daar het pad en bladeren versieren.
Braambessen oogsten lukt deze keer minder goed, veel struiken en weinig bessen, uiteindelijk vind ik er redelijk veel in het weiland van onze bovenbuurboer. Zo kan ik toch met een halve kilo braambessen en 2 kilo vliertrossen naar huis, wel na 2 uur wandelen of moet ik zeggen dat ik door de vlier en de braam 2 uur heb mogen wandelen.

Wat zal het worden vlierbessenwijn en bramenconfituur? Of vlierbes als paarse kleurstof en bramenwijn?

Dat er in de braambessen veel flavonoïden zitten en dat ze een anti-oxidantwerking hebben, zal je zeker niet verbazen. Welke vruchten hebben dat uiteindelijk niet?

.J Agric Food Chem. 2008 Dec 24;56(24):11727-33. Antioxidant status in humans after consumption of blackberry (Rubus fruticosus L.) juices with and without defatted milk. Hassimotto NM, Pinto Mda S, Lajolo FM.
Stoner GD, Chen T, Kresty LA, Aziz RM, Reinemann T, Nines R Protection against esophageal cancer in rodents with lyophilized berries: potential mechanisms. [Journal Article, Research Support, N.I.H., Extramural, Research Support, Non-U.S. Gov't] Nutr Cancer 2006; 54(1):33-46.

dinsdag, september 18, 2012

Bessen, flavonoïden en geheugen

Zwarte bessen, aalbessen, bosbessen maar ook bramen en vlierbessen die nu nog geplukt kunnen worden bevatten veel flavonoïden, vooral anthocyanidinen. Deze flavonoïden lijken de cognitieve functie te kunnen ondersteunen.
Tijdens de bekende Nurses’ Health Studie, opgezet in 1976 in de Verenigde Staten, is door de deelnemers vanaf 1980 elke vier jaar een voedselfrequentielijst ingevuld. Voor een nieuwe analyse werden de gegevens gebruikt van metingen van de cognitieve functies die gedurende de periode 1995-2001 op drie verschillende momenten en met een tussentijd van telkens twee jaar waren geregistreerd. De steekproef uit het cohort telde ruim 16.000 vrouwen van 70 jaar of ouder. Van deze steekproef werd de gemiddelde, langetermijninname van bessen en flavonoïden vergeleken met de mate van cognitieve achteruitgang. Om een goed beeld te krijgen van de voedselinname is de gemiddelde inname vanaf 1980 tot de eerste cognitieve meting (in 1995) bepaald.

Uit de studie bleek dat een hogere inname van blauwe bessen en aardbeien geassocieerd was met een langzamer verloop van de cognitieve achteruitgang. De gevonden verschillen waren gelijk aan de verschillen die werden gevonden bij een leeftijdsverschil van 1,5-2,5 jaar. Dit indiceert dat een hoge inname van bessen de cognitieve achteruitgang tot 2,5 jaar kan vertragen. Hetzelfde effect werd gevonden bij de hoogste inname van anthocyanidinen en totaal flavonoïden. Dit suggereert dat het vooral deze bioflavonoïden zijn die voor het effect zorgen.

Devore EE et al: Dietary intakes of berries and flavonoids in relation to cognitive decline; Ann Neurol. 26 april 2012, doi 10.1002/ana.23594 [Epub adhead of print]. PMID 22535616.

Over vlier en bosbes zie
http://mens-en-gezondheid.infonu.nl/gezonde-voeding/38825-bosbes-in-soorten.html
http://mens-en-gezondheid.infonu.nl/alternatief/22937-vlier-geen-verboden-vrucht.html
https://sites.google.com/site/kruidwis/kruiden-a/sambucus

zaterdag, september 15, 2012

Zaden oogsten


Oenanthe crocata

Zaden oogsten in de natuur, is één van de kleine en nuttige genoegens, die ik mij niet laat ontnemen. Rond kijken, observeren, in detail bekijken (bril wel opzetten), kleine hoeveelheden rijp zaad plukken en in papieren zakjes stoppen (of desnoods los in mijn broekzak). Het is nu het moment om bijvoorbeeld de zaden van echte guldenroede en de gewone engelwortel te oogsten. Ook brandnetelzaad is rijp, alhoewel ik die niet echt wil zaaien maar wel gebruiken om een tinctuur te maken. Zelf heb ik de donkere zaden van de giftige dodemansvingers geoogst, niet om mijn buurman te vergiftigen maar gewoon uit curiositeit.




Het recept van wijn van brandnetelzaad: 

Rijp brandnetelzaad, dat in de nazomer meestal overvloedig aan de grote brandnetels (Urtica dioica) te vinden is, moet u van de plant rissen. Ik zou aanraden daar wel handschoe­nen bij aan te trekken! Dit zaad stampt je in een vijzel fijn. U doet 50 gram zaad in een literfles en giet daar 3/4 liter witte wijn overheen. Dit mengsel 20 dagen laten staan. Zo nu en dan de fles goed schudden. Daarna zeeft u het mengsel en voegt u ongeveer 100 gram honing toe. De wijn is, wanneer u haar goed afgesloten in de koelkast bewaart, ongeveer een maand houdbaar. U moet er 1 tot 3 keer per dag een likeurglaasje vol van drinken.http://mens-en-gezondheid.infonu.nl/alternatief/45877-brandnetelroede-en-brandnetelwijn.html


vrijdag, september 14, 2012

Vrouwenmantel

Alchemilla bloeit nu voor de 2de maal, tenminste als je in juni de eerste bloei met blad geoogst heb. Traditioneel werd vrouwenmantel, hoe kan het ook anders bij vrouwenkwalen gebruikt. Wetenschappelijk gezien is het vooral een looistofplant. Nicolas Culpeper schreef in 1653 “dit is een van de opmerkelijkste wondkruiden en daardoor zeer geprezen voor alle wonden, inwendig en uitwendig”. Op de slagvelden van de 15e en 16e eeuw was de vrouwenmantel een van de populairste wondkruiden, wat mede te danken was aan het hoge looistofgehalte van de plant. De bladeren en bloeiende toppen werden het meest gebruikt, vooral als vaginaal spoelmiddel bij witte vloed en vaginale pruritus. Als mond spoelmiddel paste men het toe bij bloedend tandvlees, aften en als gorgelmiddel bij keelpijn. Bij hevige menstruatie of diarree kun je ook kruidenthee van vrouwenmantel drinken. Een goed combinatie is samen met framboos- en /of braamblad.
Het meest opmerkelijke in de praktijk is zijn progesteron-achtige werking, waardoor werkzaam bij pijnlijke menstruatie en PMS.

Zie mijn monografie op https://sites.google.com/site/kruidwis/kruiden-a/alchemilla-sp-vrouwenmantel en
http://mens-en-gezondheid.infonu.nl/alternatief/23198-vrouwenmantel-thee-uit-de-tuin.html


Clin Drug Investig. 2006;26(10):567-73. Treatment of Aphthous Stomatitis with topical Alchemilla vulgaris in glycerine. Shrivastava R, John GW. Naturveda-Vitro-Bio Research Institute, ZAC de Lavaur, Issoire, France.
Recurrent aphthous ulceration is the most common oral mucosal disease known. It presents as three types: minor (most prevalent), major and herpetiform. However, there are no well established effective and reliable treatments of this condition. Alchemilla vulgaris (Lady's Mantle) has traditionally been used in oral hygiene and was recently shown to accelerate wound healing when used in combination with glycerine. The objective of this study was to determine whether this combination is effective in the treatment of the most prevalent form of aphthous ulcers.
An open-label study was conducted in 48 otherwise healthy male and female patients aged 4-44 years to determine the putative healing properties and tolerability of a standard 3% extract of A. vulgaris in glycerine (Aphtarine) on common minor oral ulcers. Patients with major or herpetiform ulcers were excluded from the study.
Topical application three times daily of Aphtarine gel to minor mouth ulcers relieved discomfort and produced complete healing in the majority of patients (60.4%) within 2 days and in 75% within 3 days, compared with 10.4% and 33.3%, respectively, without treatment and 15% and 40%, respectively, with commonly available treatments. Most patients appreciated the product's ease of application, taste and texture. Aphtarine was well tolerated locally and most patients rated the product good to excellent overall.
________________________________________________________________________________

Alchemilla is one of an aggregate of species collectively referred to as lady's mantle, all possessing similar medicinal properties. Many are cultivated. Medieval alchemists collected rain water or dew collected in the leaf center and used it for its purported magical and medicinal powers. This custom derived from the plant's generic name, alchemilla , which is from the Arabic word, “alkimiya” (universal cure for disease). In medieval tradition, it was used to treat wounds and female ailments. It has long been dedicated to the Virgin Mary, since the leaf lobes resemble the edges of a mantle. Among lady's mantle's historical uses are as a mild astringent, anti-inflammatory, diuretic, menstrual cycle regulator, treatment for digestive disorders, and relaxant for muscular spasms. Externally, it was used widely in bath preparations, wound healing, skin bruises, and as an herbal cosmetic.
________________________________________________________________________________

Les Alchémilles sont douées de vertus ‘progestérone mimétiques’, c'est-à-dire agissent à la manière de la progestérone ; il est bien connu que l’un des multiples effets de la progestérone sécrétée naturellement au niveau ovarien est de contribuer à l’élimination de l’eau des tissus (les oestrogènes agissent de manière inverse).http://christian-escriva-helichryse.promonature.com/precis%20phytotherapie%20extrait%203.pdf


dinsdag, september 11, 2012

Vlierbessen plukken?

Een beetje klagen dan maar. Vlierbessen plukken blijkt dit jaar niet goed te lukken. Niet rijp, wel rijp en dan door de vogels verorberd, weinig struiken hier in Pont ar Gorret en de weinige exemplaren zijn dan nog gebarricadeerd door manshoge braamstruiken en zaadvormende brandnetels. Logisch! Brandnetels, bramen en vlier horen nu eenmaal in hetzelfde biotoop thuis.

Gekrast en verneteld tot onder mijn oksels kom ik thuis met 10 armzalige vliertrosjes. Verwonderen doet het me wel, want wie had ooit gedacht dat ik ooit nog zulke inspanningen zou moeten leveren om enkele kilo's vlierbessen te vinden. Maar..... morgen zullen die bessen er moeten aan geloven.

Mijn vroegere verhalen over de vlier te lezen http://mens-en-gezondheid.infonu.nl/alternatief/22937-vlier-geen-verboden-vrucht.html en http://mens-en-gezondheid.infonu.nl/gezonde-voeding/87762-vlierbessensiroop-met-wijn.html

En ik lees in een van mijn oude boeken:  Het bessen plukken werkt in ieder geval bloeddrukverhogend want dit is een hele klus, er moeten altijd veel bessen geplukt worden'. Daar kan ik dit jaar enig begrip voor opbrengen.

Verhalen over de vlier zijn onuitputtelijk, leuk maar ook wel verwarrend. Voor en tegen. De herborist Evelyn schreef in 1706  "A certain house in Spain, seated amongst meny Elder-treed diseased and killed almost all the inhabitants, which when at last they were grubbed up became a very wholesome and healthy place". Men verhaalt van degenen die onder een vlier in slaap vielen dat die nimmer meer wakker werden.
Maar... de struik was ook de woning van de goede huisgeest, de hollermoeder, die het huis beschut tegen vuurgevaar en het vee voor ziektes.


Een merkwaardig recept van Dodonaeus wil ik nog wel vermelden. Die besiekens sonderlinghe die platte sadekens ghedroocht/ sijn oock goet den watersuchtighen ghebruyckt/ ende dijsghelijcx den ghenen die seer vet sijn ende gheerne magherder waren.
Hij voegt er wel direct een “hindernisse” aan toe: Die Vlier es van sijn eyghen natuere den menschelijcker natueren heel tseghen ende contrarie/ hy maeckt groote walginghe ende beruerte in die maghe/ dermen ende buyck hy onstelt dat heel lichaem/ ende beneemt die cracht/ macht ende ghesontheyt van der levere.