zaterdag, april 13, 2013

Camellia japonica, deftige Japanse roos goed voor de huid

Het huisje met de camellia's / Locmaria-Berrien
Camellia's. Je kent ze wel. De struiken met leerachtig glimmend blad en dikke dubbele rode bloemen. Vreemd is het wel om zulke zomerse bloemen zo vroeg in het natte, grauwe Bretagne buiten te zien bloeien. Alsof meisjes in zomerjurken vrolijk door winterse straten huppelen.

Waarom groeien ze in Bretagne zo goed? Vele Camelliasoorten kunnen blijkbaar wel enige vorst verdragen vooral de oudere struiken, afhankelijk van het ras kunnen ze zelfs een temperatuur tot min 15 graden aan, de planten groeien ook graag op zure grond en daarbij hebben de dikke bladeren ook regelmatig een goede wasbeurt nodig en dat krijgen de Camellia's in Bretagne volop.

En ja, je had het kunnen verwachten; ik ben op zoek gegaan naar de gebruikswaarde van deze deftige bloemen. Want deftig zijn ze altijd wel geweest. Veel gebruikt om de feestkledij van adellijke dames te versieren en de olie uit de zaden was een middel om tot op hoge leeftijd een rimpelloze huid te behouden.
'The flowers are astringent, antihaemorrhagic, haemostatic, salve and tonic. When mixed with sesame oil they are used in the treatment of burns and scalds'  schrijft James Duke, toch niet de eerste, de beste in zijn boek 'Medicinal Plants of China'. En zelfs wetenschappelijke onderzoeken zijn er redelijk wat te vinden, zowel over de zaden, de bloemen als het blad.

Mogelijk te gebruiken als
Sun Blocker: Camellia oil has powerful ultraviolet light-blocking elements and can be used as a sunscreen. Because of its naturally cooling properties, it can also be used to soothe the sting of sunburn.
Healing Scars: Because of its mild nature and nourishing properties, Camellia oil helps scars heal quicker and, in some cases, can eliminate the scar altogether.
Voor huidproblemen in het algemeen, zelfs bij allergische dermatitis, is deze Camellia het proberen waard.

Referenties
BMB Rep. 2012 Mar;45(3):177-82 Anti-inflammatory activity of Camellia japonica oil.Kim S, Jung E, Shin S, Kim M, Kim YS, Lee J, Park D. Biospectrum Life Science Institute, Seongnam, Korea.
Int J Mol Sci. 2011;12(4):2618-30. Antioxidant Effects of the Ethanol Extract from Flower of Camellia japonica via Scavenging of Reactive Oxygen Species and Induction of Antioxidant Enzymes. Piao MJ, Yoo ES, Koh YS, Kang HK, Kim J, Kim YJ, Kang HH, Hyun JW.
J Ethnopharmacol. 2007 May 30;112(1):127-31. Effect of Camellia japonica oil on human type I procollagen production and skin barrier function. Jung E, Lee J, Baek J ea
Clin Exp Allergy. 2008 May;38(5):794-804. Camellia japonica suppresses immunoglobulin E-mediated allergic response by the inhibition of Syk kinase activation in mast cells. Lee JH, Kim JW, Ko NY ea

vrijdag, april 12, 2013

Bloemenweide

Ons grasland
We willen een bloemenweide! 
Een weide of tenminste een grasland hebben we al, maar wel met weinig bloemen. Hoe kunnen we daar dan een bloemenweide van maken?
Omploegen is een mogelijkheid en dan opnieuw inzaaien met gras, of zelfs zonder gras maar alleen met wilde planten. Het gras komt wel vanzelf.
Wilde peen op zijn best

Alleen vinden we het zonde om eerst kaalslag te plegen. Daarbij, in het grasland groeien toch al wat wilderikken zoals margrieten, boterbloemen, zuringsoorten en kale jonkers, we willen alleen nog meer soorten er tussen. Dus maken we hier en daar een gat in de grond, graspollen er uit, grond en zaad er in en nu afwachten maar.

Zaadmengsel van vaste, wilde planten
  • Achillea millefolium (gewoon duizenblad), supergeneeskruid, maar is ook al aanwezig in het gras
  • Anthriscus sylvestris (fluitekruid), bijzonder mooi, Nederlands kant in Bretagne
  • Barbarea vulgaris (barabarakruid), vervanger van waterkers, wel wat bitter maar goed eetbaar
  • Centaurea jacea (echt knoopkruid)
  • Crepis capillaris (klein streepzaad)
  • Daucus carota (wilde peen), met bijzondere maar nog weinig gekende geneeskrachtige kwaliteiten
  • Heracleum sphondylium (gewone bereklauw), niet schrikken onze inheemse soort
  • Leontodon autumnalis (herfstleeuwetand)
  • Leucanthemum vulgare (wilde margriet), voor mij de mooiste, de sierlijkste
  • Pastinaca sativa (pastinaak), eetbaar en fotosensibiliserend
  • Plantago lanceolata (smalle weegbree), hebben we ook genoeg in het grasland maar mag altijd meer
  • Prunella vulgaris (brunel)
  • Ranunculus acris (scherpe boterbloem) hadden we niet echt nodig, staan er genoeg, teveel?
  • Rhinanthus minor (kleine ratelaar), als die zou willen groeien, zou ik gelukkig zijn
  • Silene latifolia alba (avondkoekoeksbloem)
  • Tanacetum vulgare (boerewormkruid) wie had gedacht dat ik dat ooit nog zou zaaien
  • Tragopogon pratensis pratensis (gele morgenster), nog een eetbare wortel met inuline en FOS
  • Trifolium pratense (rode klaver), oestrogeenplant en koe-kruid, alleen een koe hebben we nog niet
  • Vicia cracca (vogelwikke), een vlinderbloemige met veel herinneringen voor mij
  • Vicia sativa nigra (voederwikke)
Naast het zaaien zou er hier en daar ook wat tussen geplant kunnen worden. Bijvoorbeeld wilde margrieten, die zijn daar bijzonder geschikt voor en zijn ook sterk en mooi in een grasland.

Meer info http://www.ecoflora.be/bloemenweiden_B_NL.html

woensdag, april 10, 2013

Herboristen Opleiding: een jaar in de natuur

Nagedacht over de herboristenopleiding die ik nu al 25 jaar geef. Nagedacht? Niet de eerste keer natuurlijk.
Voor een jubileum willen we er een echte natuuropleiding van maken. Gewoon buiten zijn, zowel winter als zomer. De natuurelementen op de huid voelen. Natuur-geneeskunde in de letterlijke betekenis van het woord. Seizoensgebonden de basisplanten ontdekken, oogsten en verwerken, een beetje chaos dat wel, maar het cursusboek moet daar wat orde in brengen. We beginnen dus deze keer niet met inhoudsstoffen en kruiden voor de verschillende orgaansystemen, maar eindigen daar wel mee.  De kennis op zijn kop, eerst aan de lijve ondervinden, voelen, proeven, ervaren en daarna pas je verstand inschakelen. We gaan dus vooral ook de basisplanten van bij ons bespreken. Logisch als we buiten de planten willen ontdekken, dus paardenbloem (lever, stofwisseling), brandnetel (reuma, huid), weegbree (luchtwegen), vlier (luchtwegen, immuumsysteem),  berk, guldenroede, meidoorn (hart, bloedvaten).....en om ons een beetje te helpen zullen we af en toe ook een tuin bezoeken en een reisje maken om eventueel gele gentiaan en rozenwortel te ontdekken.

Praktische info vind je op http://sites.google.com/site/kruidwis/

Populieren in de wind

Wild weer in Bretagne. Wolken, zon, wind en regen. Een weer waar ik wel van hou, alleen verlangen we nu wel allemaal naar wat lente. Toch is de tuin nu imponerend, de hoge populieren met hun overvloed aan maretakken waaien heftig heen en weer. Indrukwekkend en ook een beetje onrustwekkend. Onze populieren hebben al enige leeftijd, ik denk ouder dan mezelf. En hoog dat ze zijn! Hopelijk overleven ze mij, dat is toch niet te veel gevraagd. Al wil ik zelf ook nog wel een tijdje doorgaan op dit aardse onderkomen.

Populieren zijn minder imposant dan de eiken, waaihout zegt men wel. Toch heb ik deze bomen op vele manieren leren waarderen. Natuurlijk om hun geneeskrachtige werking, maar ook omdat ze zo toegankelijk zijn voor die mysterieuze maretakken, en verder vooral omwille van hun geweldig geurende knoppen. En die zijn nu weer te plukken om er een glycerine-maceraat mee te maken. Ik zou deze knoppen graag van onze eigen hoge populieren willen plukken, helaas groeien de takken ver buiten mijn bereik en er in klimmen is ook voor mij te hoog gegrepen. Misschien willen er, nu met de hevige wind, wel wat takjes afbreken. Elke dag dus even gaan snuffelen op de dijk onder de bomen.

Over populieren
Reeds in de middeleeuwen stond de populier bekend als een vermaard geneesmiddel. De zalf van de knoppen bezat een soort status van tijgerbalsem en het is niemand minder dan Jacob van Maerlant, die ons daarover inlicht in zijn Der naturen bloeme uit omstreeks 1270

Bij Dodoens komen we ook meer te weten over het gebruik. Van de witte wordt de bast aangewend bij prostaatproblemen (coude droppelpisse) en heupjicht (sciatica), terwijl de zwarte populier het moet hebben van zijn welriekende bottekes. Van deze laatste wordt een befaamde zalf gemaakt, die Dodoens als een eerst hulpmiddel voor allerlei kneuzingen en verwondingen beschouwt. Een kompres van fijngestampte bladeren en knoppen zou effectief zijn tegen jicht (fledercijn) aan handen en voeten. Voor het gebruik van bladsap als pijnstillende oordruppels kunnen zowel populieren als abelen dienstig zijn.

De zalf met de knoppen van Zwarte populier (Populi pomatum) werd zelfs opgenomen in de apothekersboeken. De werking van deze knoppenzalf - die tevens de bladeren van Bilzekruid en Wolfskers bevat - komt aan bod in het compendium van apotheker Van Hellemont (1988). In dit overzicht van modernere kruidenkennis worden volgende indicaties opgesomd: sederend bij aambeien, kloven, brandwonden en reumatische pijnen. De fysiologische uitwerking van de knoppen bestaat o.a. volgens Van Hellemont in een verlaging van de urinezuurbloedspiegel en een vermeerdering van de urinezuurafscheiding via de urine. Verwijdering van urinezuur heeft een positieve invloed op diverse reumatische toestanden en jicht. Dit effect wordt toegeschreven aan een complex van fenolglycosiden, die ontstekingsremmende eigenschappen bezitten en karakteristiek is voor de Wilgenfamilie.

Van verschillende populierensoorten kunnen zowel de bast (van 2-3-jarige twijgen), de jonge bladeren als de winterknoppen worden gebruikt voor medicinale doeleinden. In de hedendaagse gemmotherapie (knoppen op een mengsel van gelijke delen water, glycerine en alcohol in een verhouding van 1:10) wordt dit zogenaamde glycerinemaceraat zowel gebruikt voor de luchtwegen, de bloedcirculatie als bij reumatische klachten.

https://sites.google.com/site/kruidwis/planten-van-a-tot-z/populus-sp-populiersoorten
https://sites.google.com/site/kruidwis/kruidenbereidingswijzen/populier-unguentum-populeum

maandag, april 08, 2013

Kruidige border, over engelwortel

Het buiten zaaien wordt omwille van de koude steeds maar uitgesteld. Vandaag dan toch wat gezaaid in mijn kruidige border. Er staan vooral vaste planten zoals hartgespan, pioenroos, heemst, rode zonnehoed en stokroos. Planten die in het najaar bovengronds afsterven en in het voorjaar van uit de wortel opnieuw gaan groeien en bloeien. Al valt er van groei bij de genoemde planten nog weinig te bespeuren. Wat wel aan de groei gaat is de tweejarige grote engelwortel, het is zonder meer een vroege groeier en dus ook interessant om wat vroeg fris groen te zien en te gebruiken. Je moet hem in de tuin wel wat plaats geven, want het tweede jaar kan hij breed uitgroeien.

Verder staan er in mijn border her en der verspreid klassieke kruiden zoals salie, tijm en lavendel, die de border ook in de winter nog wat body geven. Ook de kerryplant hoort daar bij, al is deze grijze wel wat minder winterhard.
Ik zaai nu wat éénjarigen tussen de vaste planten, koriander, tuinkers en gekleurde snijsla om de gaatjes in de border op te vullen, maar ook als decoratie en om op te eten natuurlijk. Een sierborder mag, moet voor mij ook eetbaar en geneeskrachtig zijn.

Over de filosofie van mijn kruidige siertuin lees je https://sites.google.com/site/kruidwis/kruidenteelt

De aartsengelwortel begint wel al de aandacht te trekken, in tegenstelling tot zijn wilde verwante, Angelica sylvestris, die in de tuin bij de rivier massaal aanwezig is maar nu nog volledig ondergronds zit. De Angelica is natuurlijk bekend om zijn gekonfijte stengels, dat plukken en konfijten kan de volgende weken. Zal ik echter dit jaar niet doen omdat ik nog maar twee planten heb. In de streek van Lessines en Ronse wordt de plant nog steeds gekweekt om er etherische olie uit te winnen.

Het gebruik van engelwortel

  • Jonge blaadjes gebruiken als kruid in salades en visgerechten
  • Jonge stengels en bladribben koken in suiker of konfijten. Lekker als dessert.
  • Bladnerven koken en serveren als groenten.
  • Jonge stengels vullen met kaas als borrelhapje
  • Bladeren koken en verwerken als spinazie. Aromatisch en licht bitter.
  • Stelen samen met rabarber in confituur (verhouding rabarber / engelwortel  4:1)
  • Prachtige wortels als amulet gebruiken

zondag, april 07, 2013

Bosanemoon! Dan moet het lente zijn!

In ons bos is het, ondanks de koude, in elk geval al lente. Speenkruid, narcis en nu op zijn hoogtepunt de lieflijke bosanemoon dansend in de kille wind. De naam Anemone is trouwens afgeleid van het Griekse woord anemos, wind.

Bosanemoon, Anemóne nemorósa L., is een zeer lage overblijvende lentebloeier uit de Ranonkelfamilie. De plant bloeit voordat de bomen en struiken in blad komen. Ondergronds vermeerdert hij zich met  wortelstokken. Als de anemoon in het midden van de zomer aan het eind van zijn groeicyclus begint af te sterven, wordt energie en voedselvoorraad in de wortelstok opgeslagen. Ze beginnen dan vroeg aan hun winterslaap om het volgend voorjaar weer vroeg te kunnen ontwaken.

Echt eetbaar zijn de bosanemonen niet, eerder wat irriterend giftig. Toch werd ook de anemoon vroeger wel gebruikt als medicijn. Bij Mrs. Grieve in haar 'A modern Herbal' lezen we  'The Egyptians held the Anemone as the emblem of sickness, perhaps from the flush of colour upon the backs of the white sepals. The Chinese call it the 'Flower of Death.' In some European countries it is looked on by the peasants as a flower of ill-omen, though the reason of the superstition is obscure. The Romans plucked the first Anemones as a charm against fever, and in some remote districts this practice long survived, it being considered a certain cure to gather an Anemone saying, 'I gather this against all diseases,' and to tie it round the invalid's neck'.
Zo zou ik ze, min of meer, ook gebruiken. Er naar kijken, af en toe eentje plukken, er plat op je buik bij liggen. Genieten van hun aanwezigheid.

Greek legends say that Anemos, the Wind, sends his namesakes the Anemones, in the earliest spring days as the heralds of his coming. Pliny affirmed that they only open when the wind blows, hence their name of Windflower, and the unfolding of the blossoms in the rough, windy days of March has been the theme of many poets:
'Coy anemone that ne'er uncloses
Her lips until they're blown on by the wind.'

http://huis-en-tuin.infonu.nl/tuin/84747-wilde-planten-in-de-bostuin.html
http://www.floravannederland.nl/planten/bosanemoon/#1
Bulatovic V, Gorunovic M. Flavonoids of wood anemone (Anemone nemorosa L.,Ranunculaceae). Pharm Acta Helv. 70; 219-221. 1995

zaterdag, april 06, 2013

Over kruidenbereidingswijzen

Over bereidingswijzen, meer bepaald maceraten. Maceratie in het algemeen wil zeggen laten uittrekken (Latijn macerāre: zacht maken, weken). In de kruidengeneeskunde wordt een maceraat gedefinieerd als een koud aftreksel naar analogie met een warm aftreksel dat we infuus noemen en een afkooksel dat we decoct noemen. Nog nauwkeuriger is de temperatuur te vermelden, een koud aftreksel is dan kamertemperatuur of nog hoger als je in de zon laat trekken (20° tot 40°), een infuus is warm water net onder kooktemperatuur 80° à 90° en een decoct is 100°.

Kruiden laten trekken kan natuurlijk in verschillende vloeistoffen (olie, water, alcohol...) of zelfs vaste stoffen (vetten, was, honing..). De bedoeling van deze bereidingswijzen is het vrijmaken, oplossen van werkzame stoffen uit de plant die dan overgaan in de vloeistof, waardoor ze gemakkelijk te gebruiken zijn, geconcentreerd zijn en makkelijker opgenomen worden in het lichaam.

Omdat inhoudsstoffen (looistoffen, etherische olie, slijmstoffen...) heel verschillend vrijkomen uit de plant en niet in alle vloeistoffen oplossen (lipofiel, hydrofiel..) kun je met hetzelfde kruid opgelost in water of in olie of in alcohol toch verschillende werkingen krijgen. Tot zover de les.

Meer lezen op http://huis-en-tuin.infonu.nl/diversen/24128-maak-het-zelf-met-geneeskrachtige-kruiden.html of https://sites.google.com/site/kruidwis/kruidenbereidingswijzen en zeker niet denken dat je het dan wel weet.

vrijdag, april 05, 2013

Nog maar eens oude eiken

 Naar het containerpark van Huelgoat. Afval uit de tuin weg brengen, want in ons natuurparadijs liggen, gelukkig wel overgroeid, vrachtwagens vol met glas en plastic. Vooral wijn en andere flessen, als dat allemaal van de vorige eigenaars is geweest, moeten ze hier elke dag dronken door de tuin hebben gelaveerd. Afval naar het containerpark brengen is hier nochtans geen opgave, allemaal gratis en geweldig vriendelijk op de koop toe. Ik zou er bijna voor mijn plezier naar toe gaan.

Op de terugweg profiteer ik ervan om even te stoppen in het dorpje Locmaria. Bij de kerk staan hier twee echt oude eiken, helemaal uitgehold, ik kan me nestelen op de plaats waar ooit het kernhout zich bevond, helemaal  omhult door bast en binnenhout. Kijkend naar omhoog is het alsof je zelf sapstroom  wordt, alsof je mee gezogen wordt in knop en komend blad.

Over de historische eiken
Locmaria-Berrien a une particularité, les deux chênes creux ; ils auraient été plantés en 1589, l'année de la mort de Catherine De Medicis.Ils ont servi, au fil de leur existence, d'abri aux amoureux, d'urinoires aux hommes, de cachettes pour les enfants ou même de lieu de vente pour la marchande de bonbons.

dinsdag, april 02, 2013

Ontvangende boom

Bomen, ze trekken mij vooral in de winter aan. bloot zonder blad, pas dan geven ze hun karakter bloot. 
Onlangs nog in de buurt van het Waalse dorp Wéris, rond toerend met mijn motorhome op de hoogte tussen Fanzel en Wéris , ontdekte ik een vreemd gevormde, mij onbekende boom. Waarschijnlijk een overgebleven exemplaar, van wat ooit een haag om een weiland was geweest. Door de vroegere snoei had hij de vorm van een leiboom aangenomen en was het alsof hij mij met open armen ontving. Hij deed mij denken aan de kitscherige Kristusbeelden die je nog in kerken kan vinden. In dit geval, was het de Natuurgod zelf die mij, heidene, in zijn takkige armen wou drukken


maandag, april 01, 2013

Le nouveau ortie est arrivée!


Brandnetel! Urtica dioica! Ze zijn er weer. Le nouveau ortie est arrivée. Onverbiddelijk, vol van energie, in slagorde komen ze er aan. Veroveraars van voedselrijke gronden. Voedsel voor arm en rijk.
Plat op mijn buik, op de koude en natte grond probeer ik de jonge netels recht in de ogen te kijken, prikken doen ze al volop, ook hun natte geur is al intens aanwezig. Waar komen ze vandaan? Wat komen ze doen?

Er is veel te vertellen over deze brandnetel, maar dat heb ik, hier en daar, in het verleden al gedaan. Lees
http://mens-en-gezondheid.infonu.nl/lifestyle/32372-brandnetel-en-paardebloem-kruiden-voor-een-voorjaarskuur.html
http://mens-en-gezondheid.infonu.nl/alternatief/45877-brandnetelroede-en-brandnetelwijn.html
http://kunst-en-cultuur.infonu.nl/taal/25720-in-de-naam-van-brandnetel.html

Of dan toch nog maar een moeilijk gedicht over de brandnetel van Chris J. van Geel

Urtica

Geringer gading geeft zijn grond
van opgewektheid bloot.

Hij is de vlieg onder de planten
en sterker dan de wind.

Geen trekt hem poten uit,
hij steekt, hij heeft te warme handen.

Rechtop in schaduw en in zonlicht
groeit hij geringer gading dicht.

zondag, maart 31, 2013

Schrijverke of schaatser


Het Schrijverke

O Krinklende winklende waterding
met ‘t zwarte kabotseken aan,
wat zien ik toch geren uw kopke flink
al schrijven op ‘t waterke gaan!
Gij leeft en gij roert en gij loopt zo snel,
al zie ‘k u noch arrem noch been;
gij wendt en gij weet uwen weg zo wel,
al zie ‘k u geen ooge, geen één.
Wat waart, of wat zijt, of wat zult gij zijn?
Verklaar het en zeg het mij, toe!
Wat zijt gij toch, blinkende knopke fijn,
dat nimmer van schrijven zijt moe?
Gij loopt over ‘t spegelend water klaar,
en ‘t water niet meer en verroert
dan of het een gladdige windtje waar,
dat stille over ‘t waterke voert.

En ja, waarschijnlijk zijn de kevers op de foto geen schrijverkes (Gyrinus natans) maar eerder schaatsenrijders Gerris lacustris of nog iets anders. Maar misschien had Guido Gezelle het ook wel over de schaatsenrijders. In elk geval schaatsen onze kevertjes uitbundig in de plassen langs de rivier en in de weerkaatsing van de ondergaande zon lijken het buitenaardse wezens, die hun eigen zonne-energie produceren.

Wandelen op water
Vroeger werd gedacht dat de pootjes van de schaatsenrijders een beetje vettig zijn en dat ze blijven drijven omdat vet het water afstoot. Het klopt dat de pootjes met een wasachtige stof bedekt zijn, maar ze kunnen vooral wandelen over water omdat onder de pootjes en op de buik bijzonder kleine haartjes (setae) zitten die het water afstoten. Dat kan alleen als de haartjes zo klein zijn dat ze de oppervlaktespanning vergroten door een dun laagje lucht vast te houden. Ook andere insecten blijven op het water drijven door de oppervlaktespanning, maar de constructie aan het eind van de poten van de schaatsenrijder zorgt ervoor dat hij alleen op het uiteinde van zijn poten rust, waardoor hij in staat is met zijn lange poten over het water te roeien.

zaterdag, maart 30, 2013

Es en gemmotherapie

De knoppen van de es, net zoals vele andere boomknoppen zijn nu te plukken om er een gemmomiddel mee te maken. De bruine bloemknoppen barsten al uit hun zwart omhulsel.

De esboom wordt vereenzelvigt  met Yggdrasil, de mythologische wereld-es uit de Edda.  De naam Fraxinus excelsior had de Es al bij de Romeinse schrijvers, het woord excelsior betekent hoog, groot en machtig, excellent dus. De wetenschappelijke naam Fraxinus komt van het Griekse phraxism: haag of insluiten, omdat de boom als haag gebruikt werd. Of een tweede mogelijkheid van breuk, vanwege de breekbaarheid van de twijgen.

De Es is een echte lichtboom. Hij komt voor in relatief lichte bossen, en laat zelf ook veel licht door. De bladeren vind je voornamelijk aan de buitenkant van de kroon. De bloemen verschijnen vlak voor het blad en bestaan uit pluimvormige, uit de oksels van bladknoppen ontspringende bloeiwijzen met bloemen zonder kelk of kroon.

Wereldboom, kosmische boom Yggdrasil.
Bedreigd door het vuur uit het zuiden,
door het ijs uit het noorden,
door de gifslang in de bodem.
Beschermd door de regenboog,
bewaakt door de vliegende ganzen
en door de adelaar in top.

De knoppen net zoals het blad van de es zijn diuretisch en drainerend (bloedzuiverend), vooral te gebruiken bij jicht en reuma

Gemmotherapie
Het is een vorm van fytotherapie, waarbij men vooral knoppen (in de vroege lente geplukt vooraleer het blad zich kan ontplooien) of andere snel groeiende plantendelen van bomen en struiken als zogenaamd drainagemiddel bij allerlei aandoeningen gebruikt. De embryonale cellen in de knoppen bevatten meer nucleïnezuren (genetische informatie), mineralen, sporenelementen, vitaminen, groeifactoren, zoals verschillende hormonen (auxine, gibberelline) en enzymen.

De Belgische arts Henry (1918 - 1998) was de eerste die deze kruidenmiddelen introduceerde. Hij noemde deze nieuwe fytotherapie, de fytoembryologie en later de gemmotherapie (naam gegeven door Dr.Tetau). De bereidingsprocedures zijn vastgelegd in de Franse Farmacopee van 1965. Enkel jonge scheuten en verse knoppen worden in een mengsel van plantaardige glycerine, alcohol en water geëxtraheerd, de glycerinemaceraten
Volgens Dr Henry mobiliseert deze vorm van therapie de "energetische en biologische eigenschappen” van de embryonale elementen. Knoppen (gemmae) zouden informatie bevatten over de gehele plant. Bvb het glycerine-maceraat van de zilverlinde (Tilia tomentosa) heeft zowel de kalmerende eigenschappen van de bloesem, maar ook de leverdrainerende en diuretische eigenschappen van het spinthout; de knop van de meidoorn (Crataegus) heeft zowel de geneeskrachtige eigenschappen van de vrucht (werking op de hartspier) als die van de bloem (hartslag).

Over de es lees verder
  • http://dier-en-natuur.infonu.nl/bloemen-en-planten/52064-es-een-mythische-en-medische-boom.html
  • Ji W, Zhu XX, Tan WF, et al. Effects of Rebixiao granulesRebixiao granule (RBXG) (ash bark, Smilax glabra rhizome). on blood uric acid in patients with repeatedly attacking acute gouty arthritis. Chin J Integr.Med 2005;11(1):15-21. View Abstract
  • Klein-Galczinsky C. [Pharmacological and clinical effectiveness of a fixed phytogenic combination trembling poplar (Populus tremula), true goldenrod (Solidago virgaurea) and ash (Fraxinus excelsior) in mild to moderate rheumatic complaints]. Wien.Med Wochenschr. 1999;149(8-10):248-253. View Abstract
  • von Kruedener S, Schneider W, Elstner EF. A combination of Populus tremula, Solidago virgaurea and Fraxinus excelsior as an anti-inflammatory and antirheumatic drug. A short review. Arzneimittelforschung 1995;45(2):169-171.View Abstract

vrijdag, maart 29, 2013

Eten of gegeten worden!

Het eten van wilde planten is terug in de mode. Zelfs sterrenrestaurants verwaardigen zich om wilde zuring, brandnetel en veldkers op het chique menu te zetten. En daar ben ik blij mee, het is zeker een gezonde en spannende aanvulling op ons gecultiveerd voedsel. Toch, je hoort het al, heb ik daar wat wijsneuzige bemerkingen bij. Ik heb de indruk dat sommigen dit wild voedsel als veel gezonder beschouwen dan gecultiveerde spinazie of broccoli en dat wil ik toch wel betwijfelen. Groenten zijn ontstaan uit wilde planten, niet alleen om meer opbrengst te krijgen, maar ook om ze eetbaarder te maken. Meer eetbaar op 2 manieren, door de smaak en de structuur te verbeteren maar ook door de giftige stoffen uit de plant te verwijderen. Uit de wilde aardappel bijvoorbeeld verdwenen door eeuwen selectie de sterk giftige tropaanalcaloïden. Ook de aardappel wil in leven blijven en wordt dus liever niet opgegeten en daar planten geen pootjes hebben om te vluchten, maken ze onsmakelijke of giftige stoffen aan om dieren en mensen af te schrikken. En mensen maar ook dieren vinden dan weer truukjes om die aardappelen en andere planten toch te eten. Ook dat is ecologie en evolutie.

Lees ook http://recensies.infonu.nl/kunst-en-cultuur/29888-brandnetel-in-de-chemisch-ecologische-flora.html

donderdag, maart 28, 2013

Juliette de Bairacli-Levy

 Naar aanleiding van een internetfilm over de kruidenvrouw Juliette wordt ik weer naar mijn verleden tijd terug geflitst. 

Er waren heel wat kruidenvrouwen die mijn herboristische beginjaren bevolkten. Spijtig genoeg, was de kennismaking meestal niet via persoonlijk contact maar via boeken, verhalen en een enkele keer via voordrachten.
Mellie Uyldert, Hildegard von Bingen, Maria Treben en ook Juliette de Bairacli-Levy. Het was door haar 'Geïllustreerde kruidenhandboek' te lezen, dat ik het gevoel kreeg haar een beetje te kennen. Het boek was ook extra interessant omdat ze haar kennis bij zigeuners en volkeren van over de hele wereld gehaald had. En dat vond ik wel spannend en romantisch. En nu... ontdek ik een film over haar leven. De moeite waard voor mij om Juliette eens in bewegende lijve te bekijken en te beleven. Een Juliette die ondertussen overleden is, maar die zoals een herboriste betaamt, wel de gezegende leeftijd van 97 jaar had bereikt. Juliette of the herbs dus.

 Citaat: "Ik wilde alles weten over natuurlijke geneeskunde en natuurlijke zorg voor dieren, ik wilde bij mensen zijn die nauw verbonden waren met de aarde en hun kudde. Alles wat ik weet over kruiden en de eenvoudige wetten van gezondheid en geluk heb ik geleerd van Berbers, nomaden, Bedoeïenen, arme boeren en zigeuners in Engeland, Griekenland, Turkije, Mexico en Oostenrijk. Ik kreeg nooit genoeg van het reizen met mijn Afghaanse windhonden en van het leren van de mensen om me heen."

https://sites.google.com/site/kruidwis/kruid-en-dier/de-bairacli--levy-juliette

maandag, maart 25, 2013

Narcissus

Ze staan weer schaamteloos te pronken de grote, gele bloemen van de gecultiveerde paasbloemen. Net op tijd voor hun Pasen. Niks op tegen, maar ze zijn soms met te veel en te dicht op mekaar, en ja geef mij maar de in België zeldzame wilde narcis, met de wat vreemde naam Narcissus pseudonarcissus. En ja deze sierlijke narcis groeit zomaar en zelfs overvloedig in onze Bretoense bostuin. In de donkerte van het bos lijken het wel vroege vlinders op zoek naar zonlicht. Ze staan te pronken tussen geel speenkruid en witte bosanemonen. De altijd vroege bosflora bevalt me wel, waarschijnlijk omdat juist nu de behoefte aan groen, geel en wit zo groot is.


En... zijn zo'n narcissen ook nog ergens goed voor? Wel wat onbeschoft van mij om dat te vragen.

In King's American Dispensatory, 1898, geschreven door Harvey Wickes Felter, M.D., and John Uri Lloyd, Phr. M., Ph. D staat over Narcissus.....but is said to possess emetic, cathartic, antispasmodic, and narcotic properties. It has been used in epilepsy, in hysteria, and other spasmodic affections. Laennec employed it with success in pertussis, and other European practitioners have accorded to it an efficient action in intermittent fever, diarrhoea, dysentery, worms, etc. It has likewise been found of prompt benefit in severe catarrh. The cases for narcissus are those exhibiting epileptoid movements of the muscles, in chorea, in rheumatism, showing muscular contractions, and in cerebral diseases, with dull eyes and dilated pupils. A tincture of the bulbs by maceration in 98 per cent alcohol, may be given in doses of 1/4 drop to 10 drops. Dose of dried flowers or bulbs, in powder, from 10 to 60 grains; from 1 to 3 grains of the aqueous extract provokes vomiting. A syrup, ethereal oil, and acetous tincture have also been employed.

Professor Barger has given the following notes on the alkaloid of Narcissus Pseudo-narcissus. 'In 1910 Ewins obtained from the bulbs a crystalline alkaloid, to which he gave the name of narcissine, and on analysis found the formula to be C16H17ON.' He notes that the alkaloid is characterized by great stability and cannot easily be decomposed. Ringer and Morshead found the alkaloid from resting bulbs acted like pilocarpine, while that from the flowering bulbs resembled atropine. Laidlaw tested Ewins' alkaloid on frogs and cats, but found no action similar to pilocarpine or atropine. 0.125 gram given by mouth to a cat caused vomiting, salivation and purgation. In 1920 Asahtna, Professor of Chemistry in the Tokyo College of Pharmacy, showed that narcissine is identical with Iycorine isolated from Lycoris radiata in 1899. The name narcissine has therefore been dropped. Lycorine is quite common in the N.O. Amaryllidaceae. It was found in Buphane disticha by Tutin in the Mellome Research Laboratory in 1911 (Journ. Chem. Soc. Transactions 99, page 1,240). It is generally present in quite small quantities, at most 0.1 to 0.18 per cent of the fresh material. Chemically, Iycorine or narcissine has some resemblance to hydrastine, and like it, contains a dioxymethylene group.

En in A Modern Herbal (1931) van Mrs Grieve, zonder meer één van mijn oude lievelingsboeken, ook al omwille van de citaten uit nog oudere kruidenboeken (en zo blijven we maar citeren...)

---Medicinal Action and Uses---The following is a quotation from Culpepper:
'Yellow Daffodils are under the dominion of Mars, and the roots thereof are hot and dry in the third degree. The roots boiled and taken in posset drink cause vomiting and are used with good success at the appearance of approaching agues, especially the tertian ague, which is frequently caught in the springtime. A plaster made of the roots with parched barley meal dissolves hard swellings and imposthumes, being applied thereto; the juice mingled with honey, frankincense wine, and myrrh, and dropped into the ears is good against the corrupt and running matter of the ears, the roots made hollow and boiled in oil help raw ribed heels; the juice of the root is good for the morphew and the discolouring of the skin.'
It is said by Galen to have astringent properties. It has been used as an application to wounds. For hard imposthumes, for burns, for strained sinews, stiff or painful joints, and other local ailments, and for 'drawing forth thorns or stubs from any part of the body' it was highly esteemed.
The Daffodil was the basis of an ancient ointment called Narcissimum.

The powdered flowers have been used as an emetic in place of the bulbs, and in the form of infusion or syrup, in pulmonary catarrh.

---Poison and Antidotes---It may be noted that Henry states that Iycorine or narcissine in warm-blooded animals acts as an emetic causing eventually collapse and death by paralysis of the central nervous system.
There have been several cases of poisoning by Daffodil bulbs which have been eaten in mistake for onions. In one case the points observed were: the speedy action of the poison; the fact that the high temperature did not destroy the toxicity of the poison; and the relatively small quantity of Daffodil bulbs which caused the trouble.

Dus toch nog te veel informatie en het mag duidelijk zijn dat deze lieflijke bloem vooral 'om naar te kijken is'. Misschien moeten we het maar houden bij het verhaal van de mythische Narcissus, de zoon van de riviergod Cephisus. De nimf Echo wedijverde met vele andere nimfen om de gunsten van de jongeman. Helaas leek Narcissus niet in staat om ook maar iemand te beminnen. Echo nam deze afwijzing niet,: ze zorgde ervoor dat Narcissus verliefd werd op zijn eigen spiegelbeeld. De jongen kwijnde uiteindelijk helemaal weg omdat hij zijn spiegelbeeld niet kon bereiken. Op de plaats waar hij overleed ontsproot de pseudonarcissus uit de grond.

zondag, maart 24, 2013

Oude eik in mezelf



Achter in onze tuin markeert een oude eik de grens van de bostuin. Het vreemde aan deze boom is, dat de dikke grillige stam niet uit waaiert in een mooie kroon, maar zich opsplitst in verschillende dunne, opschietende stammen. Niet echt een statige eikenboom, maar wel een intrigerende gedaante. Het is net alsof Donar, de god van de donder zelf  zich in de eik heeft gebliksemd. De boom lijkt ook wel op een bovenmenselijk wezen.
En blijkbaar leven er in de eik vele sterfelijke en onsterfelijke wezens. Niet alleen de god van de donder heeft er zijn troon, maar volgens vele overleveringen huizen onder de schors ook boomnimfen of dryaden. Een eik mocht ook pas gekapt worden als deze goede geesten de boom hadden verlaten. De hamadryaden waren echter zo sterk met de eik vergroeid dat ze samen met de boom ten onder gingen.

Zo in de schemering, bewegend bij onze oude eik worden ook de bosgeesten in mezelf een voor een zichtbaar.

De Franse schrijver Pierre de Ronsard laat in een elegie Demeter tegen de houthakker zeggen:

"Luister, houthakker, houd stil je arm;
Het zijn niet de bossen die je kapt.
Zie je niet het bloed van de nimfen,
die onder de schors leefden?

vrijdag, maart 22, 2013

Groot hoefblad en waterkers

Groot hoefblad vind je niet veel in Bretagne. Wel wat vreemd voor een landstreek met zoveel water. Ook in onze eigen tuin ondanks over-stromende rivier, moeras en poeltjes, helemaal zijn biotoop zou ik denken, is of moet ik zeggen was deze Petasites hybridus niet aanwezig.
Vorige jaar in volle zomer ontdekte ik dan toch, vreemd genoeg op een braakliggend terrein bij het oude station van Locmaria-Berrien een partij hoefblad. Vandaag ben ik even gaan kijken hoe ze er nu bij stonden en inderdaad massaal in mannelijke bloei en als bijkomende verrassing vond ik in de beek vlakbij, een veldje met echte waterkers. Ook daar droomde ik van om die in de tuin te kweken. Twee supergeneeskruiden, hier op een vreemde manier bij mekaar.


Groot hoefblad. Mannelijke bloei? Inderdaad en dat heeft niks te maken met zijn stevige groeiwijze. Normaal hebben planten tegelijkertijd mannelijke en vrouwelijke bloemen en dat is voor de bestuiving door bijen handig. Bij tweehuizige planten komen die mannelijke en vrouwelijke bloemen dus niet op één plant voor. En hier bij Locmaria gare groeien dus blijkbaar alleen mannelijke planten, de vrouwelijke hebben namelijk hoge witpluizige bloemen.

De wetenschappelijke naam, ‘Petasites’, komt  waarschijnlijk van het Griekse woord ‘petannumi’ dat ‘verspreiden’ betekent en verklapt het bijna woekerend groeien van de plant met zijn stevige wortelstokken.  Het tweede deel, ‘hybridus’, zou ontstaan zijn als gevolg van een vergissing van de beroemde plantkundige Linnaeus, omdat het groot hoefblad  tweehuizig is dacht hij met twee verschillende planten te maken te hebben. Die vrouwelijke vorm moest wel een hybride (‘bastaard’) zijn.

Meer over de naamgeving vind je op  http://kunst-en-cultuur.infonu.nl/taal/25369-in-de-naam-van-groot-en-klein-hoefblad.html. De oude naam Dokkebladeren vind je bij Dodoens en is ook nu soms nog in gebruik, het duidde dikwijls op allerlei planten met grove, grote bladeren. Dokken zou dan van duiken komen, planten die vochtig groeien of in het water duiken. Mij lijkt het eerder dat deze naam overgenomen is uit het Engelse Butter dock, een bewaarplaats voor boter. Ook bij ons wordt wel vermeld dat de grote bladeren gebruikt werden om boter in te verpakken of fris te houden. En ik moet zeggen dat ikzelf het blad vroeger ook wel omgekeerd op mijn hoofd plaatste als een soort zonnehoed. Al wil ik mijn eigen kop niet vergelijken met een pakje boter....

Lees ook http://mens-en-gezondheid.infonu.nl/gezonde-voeding/64702-witte-waterkers-etymologie-en-geschiedenis.html



donderdag, maart 21, 2013

Eikenkerkhof

Op zoek naar onze kater, ontdek ik langs de grindweg aan de overkant van ons Bretoense huis een oude steengroeve die jaren geleden volgestort werd met oude, eikenbomen. Een hallucinant zicht, tientallen stammen half weggerot en begroeid met mos liggen kriskras langs de helling. Een waterval van bomen! Alsof ik een oeroud dinosauruskerkhof ontdek. Een bomenkerkhof! 
Natuurlijk probeer ik dit te fotograferen, alleen is het bijna onmogelijk om het immens gevoel weer te geven die de plek om mij maakt. Halsbrekende toeren haal ik uit om de foto van mijn leven te maken, maar de levende plek is sterker dan mijn digitaal papier. Bij deze toch enkele foto's, en... ik blijf het verder proberen.





woensdag, maart 20, 2013

Venkel

Venkelthee is een traditionele remedie tegen darmproblemen, zoals buikkrampen en overmatige gasvorming. Het gebruik van venkel werd al opgetekend door de oude Egyptenaren en in Turkije is het vandaag nog een erg populair middel. Het waren dan ook Turkse artsen die enkele jaren geleden een opvallende bijwerking zagen en het in verband brachten met het gebruik van venkelthee.

Zo kreeg een 65-jarige vrouw plotseling terug menstruaties. Omdat de vrouw in kwestie voor de rest volledig gezond was, kwam venkelthee in het vizier van de artsen. De vrouw dronk sedert lange tijd venkelthee ...
De artsen vonden vier andere gevallen van onverklaarbare voortijdige thelarche (borstontwikkeling), bij twee 5-jarige meisjes, een 3-jarig meisje en een een baby van vijf maanden. Uit ondervraging van de moeders bleek dat de meisjes venkelthee hadden gekregen, tot twee à drie keer per dag gedurende vele maanden, om gasvorming en darmkrampen op te lossen. De kinderen hadden voor het overige geen andere afwijkingen, behalve dat de oestradiolspiegel veel hoger was dan normaal. De duur van inname van venkelthee varieerde van vier maanden tot 19 maanden. De thelarche verdween na stopzetting van venkelthee-inname.

Venkel is een veel gebruikt kruid zowel medicinaal als culinair. De component die de hormoonhuishouding beïnvloedt, zou anethol zijn, dat in de essentiële-oliefractie zit (60 %). Ook bij ratten werd een oestrogene activiteit van deze stof gemeld. De licht oestrogene werking was al langer bekend in de fytotherapie en kan natuurlijk ook gebruik worden bij menstruatieklachten. Alleen langdurig gebruik bij kinderen moet afgeraden worden. Enkele weken venkelthee drinken gemengd met pepermunt en echte kamille blijft wel een goed middel bij gasvorming en darmkrampen en kan zelfs gebruikt worden bij IBS (spastisch colon).

Referenties: 
J Pediatr Surg. 2008 Nov;43(11):2109-11. doi: 10.1016/j.jpedsurg.2008.07.027. A striking and frequent cause of premature thelarche in children: Foeniculum vulgare. Türkyilmaz Z, Karabulut R, Sönmez K, Can Başaklar A.
Effects of the herbal formulation ColiMil on upper gastrointestinal transit in mice in vivo. Raffaele Capasso, Francesco Savino, Francesco Capasso
Comparison of fennel and mefenamic acid for the treatment of primary dysmenorrhea. B Namavar Jahromi, A Tartifizadeh, S Khabnadideh [show abstract] International Journal of Gynecology & Obstetrics 03/2003; 80(2):153-7. · 

dinsdag, maart 19, 2013

Geen kat in het landschap


Nog even in de late namiddag gewandeld naar het gehucht Kerloaguen. Voor ons plezier natuurlijk maar deze keer ook een beetje hopeloos op zoek naar onze kater. Hij is al zowat 24 uur niet meer thuis geweest en dat ik zeker niet zijn gewoonte. Het landschap in de lage lentezon met de klassieke Bretoense wolken is zonder meer mooi, maar toch kijken we er met iets andere ogen in rond. Is er een spoor, een vlek van een kat in het weiland, op de weg of in het bos te bekennen? Van op de hoogte kijken we neer op het glinsterend waterlint van onze rivier de Aulne, in de verte zien we de oude brug en wit schuimend onze waterval. Maar hoe ver we ook kijken geen kater te bekennen.

maandag, maart 18, 2013

Ochtendstond

De ochtendstond heeft, nog altijd, goud in de mond. En ochtend hoeft niet om 6 uur smorgens te zijn, 9 uur 22 is goed en goud genoeg. 

Buiten in de tuin. nat en zon. Onze eik wordt als eerste omarmd door het licht, daarna is het de beurt aan de berk en aan een door klimop omgorde els. Tak voor tak wordt de hele tuin uit zijn nattigheid verlost. Dampen stijgen op alsof de zware aarde etherisch wordt opgelost. Ook dicht bij de grond worden speenkruid, sleutelbloem, narcis en valeriaan door de zon droog gewreven. Dauwtrappen doen zij en wij.


En dan citeer ik graag een tikkeltje bombastisch Hendrik Marsman:


De zon en de zee springen bliksemend open:
waaiers van vuur en zij;
langs blauwe bergen van de morgen
scheert de wind als een antilope
voorbij.




zondag, maart 17, 2013

Oude boeken en pompoen

Kruidenboeken! Er zijn er oude, nog oudere en erg oude. De nog niet zo oude, uit de jaren 1960 - 1970 waren voor mij de nieuwe kruidenboeken. De boeken die ik het eerst heb gelezen. Boeken van Mellie Uyldert en Jaap Huibers, maar ook vertaalde boeken van o.a. Richard Lucas en Dr. U. Bôhmig. Als ik ze nu opnieuw doorblader, merk ik dat er ook op kruidengebied veel veranderd is maar dat ook ik veranderd ben. Niet dat de boeken of ikzelf beter of slechter geworden zijn, alleen anders en dat is soms verontrustend maar dikwijls ook mooi en grappig. Het zorgt er vooral voor dat ik mezelf en de boeken ook wat kan relativeren.


Dit gezegd zijnde zomaar een citaat uit 'De natuur is uw medicijnkast' van Richard Lucas, een boek uit 1966, vertaald in het Nederlands in 1979. Over pompoen. In China is de pompoen het symbool van de vruchtbaarheid en de gezondheid en wordt de 'Keizer van de tuin' genoemd. Het woord pompoen is afgeleid van het Griekse woord 'pepon' dat 'gekookt in de zon' betekent..... Het zaad...zou als volksgeneeswijze al eeuwenlang gebruikt zijn, vooral om lintworm te verdrijven en urineringsstoornissen te genezen'.  En ja als wormdrijvend middel en tegen prostaathypertrofie (urineringsstoornis) gebruiken wij het nog steeds en is het wetenschappelijk ook enigszins onderbouwd.

Lucas citeert vooral ook weer oudere kruidenboeken en oude wetenschappelijke onderzoeken, informatie die moeilijk ergens anders te vinden is en dat is wel interessant. Zo vermeldt hij een onderzoek met wortelzaad van de natuurgeleerden Agarwal en collega's . Toen zij het extract uit probeerden op dieren, ontdekten zij dat het de ademhaling kalmeerde en dat het gladde spierweefsel van de ingewanden en de baarmoeder ontspande. Ze geloven dat het extract nuttig kan zijn bij bevallingen. Wat is er verder gedaan met dit soort onderzoeken, vraag ik me dan af?

https://sites.google.com/site/kruidwis/kruiden-a/cucurbita-sp-pompoen
http://www.boekwinkeltjes.nl/singleorder.php?id=104761475
http://mens-en-gezondheid.infonu.nl/ziekten/25922-pompoen-en-de-prostaat.html

zaterdag, maart 16, 2013

Thuis in de tuin

Terug in Bretagne. Ook onze Bretoense kater moest van België terug naar zijn roots. Na een dagje in de auto opgesloten geweest te zijn, gaat hij de hele nacht op stap. s'Morgens komt hij nat en verwilderd aanwaaien. Gelijk heeft hij, zelf heb ik ook wel de neiging om na een dag autorijden, uren te dolen door de natte bossen. alleen bij mij blijft het meestal bij neigingen. Toch ga ik nu wel onze natte tuin verkennen, na 3 weken weg te zijn geweest, is er toch wel wat veranderd. De wilde narcissen volop in bloei, zelfs in de onverbiddelijke ruigte langs de rivier tussen opkomende brandnetel, wilgenroosje, moerasspirea, kleefkruid en rietgras bloeien onschuldig enkele narcissen. Narcissus kan zich hier echt narcistisch spiegelen in de waterplassen van de over-stromende rivier.

Op de dijk vind ik een afgebroken populiertak vol met maretakken. Altijd weer de vraag, doden de maretakken de bomen waarop ze groeien?Verstandig zou dat niet zijn, want dan gaan ze zelf dood. Of zouden maretakken anders denken?
valeriaan, look zonder, daslook, vogelmuur en veldkers

Veel eetgroen nu ook in de natuur, het vroege voorjaar is zo wie zo het beste moment om wild te eten. Veel jonge planten zijn dan minder taai en minder bitter. En zelfs giftige planten zijn dan veiliger eetbaar, al kun je daar spijtig genoeg nooit helemaal zeker van zijn. Goed eetbaar in elk geval zijn nu de ronde look-zonder-lookblaadjes, kleine veldkers, bloemen van de stengelloze sleutelbloem en natuurlijk de topper bij uitstek, daslook, die massaal in onze tuin groeit.

Ik pluk een handje vogelmuur, veldkers, daslook, look zonder look en zelfs valeriaan. En snipper ze allemaal in de kaassaus die over de witlof met zalm in de oven gaat. Het beste van 2 werelden, zwaar gecultiveerde en gebleekte witlof en bitter groen uit de ruigste natuur. Cultuur en natuur in harmonie, dat is echt mens zijn.

http://eten-en-drinken.infonu.nl/diversen/23905-wild-voedsel-eten-uit-de-natuur.html
http://mens-en-gezondheid.infonu.nl/gezonde-voeding/39010-look-zonder-look.html

donderdag, maart 14, 2013

Bosplantsoen

De wereld heeft een nieuwe paus, mijn dochter heeft een flat gekocht en er is iemand jarig. Gebeurtenissen! Gebeurtenissen! Vandaag schaffen wij nog wat inheemse bosplanten aan om ze morgen naar onze uitheemse, Bretoense tuin over te brengen.

Het weer is woest, striemende Maartse sneeuwbuien wisselen af met een bescheiden zon. Bij Ecoflora snuffelen we in modder en sneeuw tussen linde, sleedoorn, sporkehout, gagel, duindoorn en vlier. De planten uit de blote, bijtende grond halen, dat laten we over aan een vriendelijke jonge man, het in de auto stoppen wil ik zelf nog wel doen.

Kale takjes zijn het maar, toch zijn ze ook allemaal verschillend. Bruine, zwarte en rode stokjes, dikke en magere knoppen en de vlier al enigszins in blad. Veel struikjes ook met stekelige takken, doornen dus: slee-, mei- en duindoorn dat zijn duidelijke namen. Mij valt nu vooral het bescheiden gespikkelde grijze hout van vuilboom op, vuil hout, zou daar zijn naam vandaan komen? Of zou het eerder komen van het sterk laxerend effect dat de schors van deze Rhamnus veroorzaakt? Of de geur?

Maar we gaan snel verder, echt genieten kunnen we nu niet van de overvloed aan nog grotendeels verborgen plantjes in hun potjes. Dat zal eerder voor 27 april zijn, als we met de cursisten hier een kruidenles hebben.

Lees over vuilboom http://mens-en-gezondheid.infonu.nl/alternatief/35573-vuilboom-of-sporkehout.html
Ecoflora http://www.ecoflora.be/
Over de les kruidwis

dinsdag, maart 12, 2013

Wit

 Dus toch weer koud, sneeuw en ijzige wind aan zee. En zo laat nog, lente moet het worden! En toch, troost ik mij met de onnozele gedachte dat we de opwarming van de aarde zo een beetje kunnen tegenhouden. En stiekem vind ik die koude ook niet erg, zo puur en prikkelend. Ik probeer in de stuivende binnenduinen enkele los gewaaide wortelstokken van de rimpelroos mee te nemen, de koude en de stekels op de stengels prikken in mijn vingers. Prettige pijn en koude doet mij leven.

Van morgen in de polder, niet direct mijn geliefkoosd landschap, toch genoten van de verre vlakte, geploegde akkers met witte sneeuwlijnen, geknotte wilgen, zo woest en toch gewillig, een kapelletje. Voor een heiden en een bergmens zijn dat mooie contrasten. Zwart-wit, jin-yang, warm-koud....

Over de wilg
http://mens-en-gezondheid.infonu.nl/aandoeningen/60804-wilg-voor-gewillige-gewrichten.html
http://mens-en-gezondheid.infonu.nl/aandoeningen/35809-wilg-van-plant-tot-aspirine.html

zondag, maart 10, 2013

Senecio, ouderik!

Ik ben op weg naar de algemene ledenvergadering van de vereniging. Onderweg stop ik even om gezellig in mijn eentje, een koffie te drinken. Achter de grote dubbelglaswand van het café zit ik warm te wezen. Aan de andere kant, de gure buitenkant, een beetje beschut tegen de wand, groeien en bloeien zelfs nu al enkele kleine kruiskruiden. Bewondering voor deze onooglijke onkruiden overvalt me, des te meer als ik zie dat ze zelfs al zaad vormen. Overlevers zijn het tot en met, mooi zijn ze niet of mooi vinden we ze niet, maar wat wil je als je op elk moment van het jaar voor verse nakomelingen wil zorgen, dan heb je geen tijd om grote indrukwekkende bloemen te vormen om mensen te behagen.

Gewaardeerd wordt het kruiskruid op geen enkele manier. Lelijk zijn, overal maar groeien waar de mens wat wil doen, en dan nog gifstoffen bevatten die paarden kunnen doden en de lever van mensen kan beschadigen. Hoe durf je! Met wortel, beschimmelde blaadjes en onnozele bloempjes moet je uitgeroeid worden. Senecio, seniele ouderik, want dat is de naam die je van mensen ooit gekregen heb, grijsaard hoe moet dat verder gaan?

Senecio vulgaris, grijs kruid doe zo verder! Als herborist kan ik ook wat van je leren zonder je op te eten.

vrijdag, maart 08, 2013

Het kruidje dat er niet is.

Als je één keer per jaar en dat al meer dan 20 jaar, wandelt in het dolmendorp Weris, dan weet je zo langzamerhand waar alles groeit en bloeit. Echte verrassingen zijn er dan ook niet meer bij en eerlijk gezegd vind ik dat ook niet erg. Dezelfde planten, individuen, elk jaar eens opnieuw zien, vind ik juist zeer bijzonder. Zien of ze er nog zijn en of ze veranderd zijn. Goeie kennissen zijn het geworden.

Het is wel meestal winter als we hier in Weris wandelen, en dus zie ik vooral bladerloze bomen, bruine zaaddozen, en met wat geluk kiemplantjes of lichtgroene nieuwe scheuten. En soms zie ik helemaal niets, maar weet ik wel dat de planten ondergronds of bedekt met een laagje sneeuw aanwezig zijn.

Zo groeit er aan de rand van het dennenbos bij de menhirgroeve veel klaverzuring en dus scharrel ik wat in de sneeuw om ze te zoeken. Helaas geen klaverzuring te vinden, en zo ben ik vreemd genoeg over kruiden aan het vertellen die er niet zijn. Ook een manier om een kruidenwandeling te organiseren. En... een origineel idee: Een wandeling over planten die er niet zijn. Of de deelnemers dat zullen waarderen is wel af te wachten.

Over klaverzuring

In oude kookboeken worden zowel klaverzuring als zuring in de keuken en als medicijn gebruikt.Zo lezen we in 'Souvereyne remedies voor de keuken meyssen' uit de 'Nieuwe Belgische Keukemeyd of den verstandigen kok', 19de eeuw, dat klaverzuring gekauwd goed is tegen een 'stinkende mond'

Indien den mond stinkt.
Is het goed Savie, Hysop en Aluyn, op de
helft in wyn gezoden en daer mede gegorgeld,
ofte klaver zulker in den mond geknauwd,
aft met sap van wegbree-bladeren den mond
gewasschen, is ook onfeylbaer.
En aloë met honing en wyn warm in den
monde gehouden, is ook onfeylbaer.

Lees verder http://dier-en-natuur.infonu.nl/bloemen-en-planten/54066-klaverzuring-geen-klaver-noch-zuring.html

woensdag, maart 06, 2013

Licht, lente en serotonine

De lentegekte is vandaag in volle hevigheid losgebarsten. Het over-drijven begint zelfs wat pijn te doen aan ogen en oren. Het lijkt wel alsof mensen gedrogeerd geraken door de eerste lenteprik. Prik is misschien wel het goeie woord. Fysiologisch gezien zorgt extra licht voor extra aanmaak van serotonine, ons natuurlijk xtc. Het gelukshormoon geeft goesting om te lopen, te springen en nog veel meer.

Het is vooral het gebrek aan licht in de winter dat onze hormoonhuishouding verandert. Licht valt binnen langs onze ogen, achter die ogen bevindt zich de hypothalamus, de biologische klok die via de afwisseling van licht en donker ons dagritme synchroniseert. Lichtsterkte wordt uitgedrukt in lux, een mooie zomerdag levert zowat 10.000 lux, in de winter zelfs als de zon schijnt is dat maar 1000 tot 2000 lux, 5 tot 10 keer minder. En binnen is dat zelfs amper 500 lux. Het is dus van belang om ook in de winter buiten te komen, niet alleen om frisse lucht op te snuiven maar vooral wat extra licht op je netvlies te krijgen en zo je serotonine-niveaus toch wat op te krikken.

Kruiden kunnen enigszins helpen om het licht beter te benutten en zo de serotoninespiegel te verhogen. Het bekendst kruid in dat verband  is sintjanskruid, het heeft een zogenaamd positief fotosensibiliserend effect. Het bevat serotonine, maar het is eerder het efficiënter laten omgaan met de eigen serotonine dat het opwekkend effect veroorzaakt.
Veel serotonine maakt je enigszins high, het is dan ook niet verwonderlijk dat sommige natuurlijke drugs veel serotonine bevatten of invloed hebben op de serotonine in onze hersenen.
Evenmin verwonderlijk is het aanwezig zijn van voorstadia van serotonine (trytofaan, 5-HTP) in chocolade.

Serotonin is found in mushrooms, fruits and vegetables. The highest values of 25–400 mg/kg have been found in nuts of the walnut (''Juglans'') and hickory (''Carya'') genuses. Serotonin concentrations of 3–30 mg/kg have been found in plantain, pineapple, banana, kiwifruit, plums, and tomatoes. Moderate levels from 0.1–3 mg/kg have been found in a wide range of tested vegetables. Serotonin is one compound of the poison contained in stinging nettles (''Urtica dioica''). It should be noted that serotonin, unlike its precursors 5-HTP and tryptophan, does not cross the blood–brain barrier, which means that ingesting serotonin in the diet has no effect on brain serotonin levels.
However, tryptophan and its metabolite 5-hydroxytryptophan (5-HTP), from which serotonin is synthesized, can and do cross the blood–brain barrier. These agents are available as dietary supplements, and may be effective serotonergic agents.

^ Feldman, J. M.; Lee, E. M. (1985). "Serotonin content of foods: effect on urinary excretion of 5-hydroxyindoleacetic acid". Am. J. Clin. Nutr. 42 (4): 639–43. PMID 2413754.
^ Guillen-Casla, V.; Rosales-Conrado, N.; Leon-Gonzalez, M. E.; Perez-Arribas, L. V.; Polo-Diez, L. M. Determination ofserotonin and its precursors in chocolate samples by capillary liquid chromatography with mass spectrometry detection. J. Chromatogr. A. 2012, 1232, 158-165.
^ Tyler Jr, VE (1958). "Occurrence of serotonin in a hallucinogenic mushroom". Science 128 (3326): 718.Bibcode 1958Sci...128..718T.doi:10.1126/science.128.3326.718. PMID 13580242.

Voeding die de serotoninespiegel kan verhogen.

Flaxseeds/Flax Oil
Being high in both tryptophan and omega 3 fatty acids that make up a considerable proportion of brain nerve cells, some people like taking 1 - 4 tbsp flaxseeds or 1 - 2 tbsp flaxseed oil a day to treat bipolar depression, postpartum depression, violent behavior and other psychological problems.

Buckwheat
Buckwheat is a natural starch food which is rich in vitamin B and tryptophan which not only boost energy levels and mood but also banishes depression by raising the serotonin levels in the brain.

Wild fish and Seafood
Fatty fish and seafood including wild salmon, sardines and herring that are high in oils containing essential fats EPA and DHA and tryptophan, are well-known to calm the mood swings of bipolar disorder and to ease regular depression.

Banana
Being high in carbohydrates and surprisingly high in tryptophan, banana is another food that increases serotonin levels in the body.

Dark Chocolate
One of my personal favorite, cocoa and dark chocolate being high in sugar cause a sudden spike in the blood sugar levels after eating which improves the mood and relaxes the mind due to increase in the serotonin levels.

dinsdag, maart 05, 2013

Tijdschrift Phytothérapie


Een Frans fytotherapeutisch tijdschrift dat ik volg geeft in het februarinummer uitvoerig informatie over de wijnruit / Ruta graveolens. 
Phytothérapie February 2013, Volume 11, Issue 1, pp 22-30 Les rues: ethnobotanique, phytopharmacologie et toxicité V. Hammiche, M. Azzouz
http://link.springer.com/article/10.1007/s10298-013-0751-9

Les rues sont des plantes à fleurs jaunes, à odeur forte, véritable panacée de la médecine traditionnelle maghrébine. Elles ont en commun leur activité sur la sphère génitale féminine et leur phototoxicité. Les études phytochimiques indiquent la présence de divers composés: huile essentielle (cétones aliphatiques), coumarines (rutarine, furanocoumarines: psoralène, bergaptène, etc.), alcaloïdes (essentiellement: furoquinoléines et dérivés de l’acridone), flavonoïdes (rutoside). La détection et le dosage de ces composés font appel à diverses techniques chromatographiques (CCM, CG, HPLC, couplées à la masse), spectrométrie de masse (SM).

The Rues are plants with yellow flowers, strong smell, true panacea of Maghreb traditional medicine. The common properties are their activity on the female genital sphere and their phototoxicity. Phytochemical studies indicate the presence of various compounds: essential oil (aliphatic ketones), coumarins (rutarine, psoralen, bergapten, etc.), alkaloids (especially: furoquinolines and acridone derivatives), flavonoids (rutoside). For the detection and determination of these compounds are used various chromatographic techniques (CCM, GC, HPLC coupled to mass), mass spectrometry (MS).

Cet article fait l’objet d’un chapitre dans l’ouvrage: Victoria Hammiche, Rachida Merad et Mohamed Azzouz, Plantes toxiques à usage médicinal du pourtour méditérrannéen, pp. 197–226, Springer-Verlag France.

En ook een uitgebreid artikel over de medicinale werking van de Ui / Allium cepa

Phytothérapie February 2013, Volume 11, Issue 1, pp 6-11
Oignon — Allium cepa, bulbe D. Wuyts

L’oignon est particulièrement indiqué pour le patient pléthorique bouffi ou oedémateux, dyspeptique, diabétique, prostatique. Il exerce une activité anti-inflammatoire, antiallergique, et contribue à prévenir certains cancers. Son activité antiseptique et anticatarrhale le rend utile en cas de rhume. Son activité antiagrégante plaquettaire semble insuffisante in vivo. Il est aussi neuroprotecteur et freine l’activité ostéoclastique. On conseille de manger trois à six oignons par jour (30 à 50 g), de préférence crus.

Onions are specifically recommended for plethoric, bloated or oedematous, dyspeptic, diabetic or prostate patients. It has anti-inflammatory and anti-allergic properties, and helps to prevent certain types of cancer. Its antiseptic and anti-catarrhal properties are useful for fighting colds. Its platelet aggregation inhibition properties appear to be inadequate in vivo. It is also a neuroprotector and slows down osteoclastic activity. It is recommended that 3 to 6 onions (30 to 50 g) should be eaten per day, preferably raw.